iDeCcicbelicSoti/fcci/nt
Nog 33.425 gedetineerden in de kampen
Ondernemerskringen deelen v. Mook's
optimisme niet
Terreur bij verkiezingen in Roemenië
TRUMAN TEGEN LEWIS
Wie zal de sterkste blijken in Amerika?
Tsjecho-SIowakije wil zijn cultureele
vrijheid bewaren
Geen oponthoud aan de grensstations
OP KORTE GOLF
VRIJDAG 22 NOV. 1946
Bureaux: Papengracht 32. Leiden
Giro 103003.
Telefoon voor Advertenties en
Abonnementen 20826.
Redactie en Directie 20015.
Handelsdrukkerij 20935.
Abonnementsprijzen f 0.26 per
week, 1.10 p. mnd. ƒ3.25 p.
kwartaal Franco p. post f 4.00.
waarin opgenomen „DE BURCHT"
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
37e JAARGANG No. 10943
Hoofdred.: Rector H. SONDAAL
en TH. WILMER. Directeur:
C. M. VAN HAMERSVELD.
Uitgave van N.V. „De Leidsche
Courant" en Stichting „De
Burcht".
Advertenties 15 cent p. m.m. Bü
contract belangrijke korting.
„Invasie" in Hoorn. Door onderdeelen van het Nederlandsche leger werd in de omger
ving van Hoorn een schijn-invasie uitgevoerd met een aantal landingsvaartuigen.
Min. v. Maarseveen
„Berechting moet op korten
termijn afloopen"
Minister Van Maarseveen deelde gister
middag bij de behandeling van de begroo
ting van justitie in de Tweede Kamer
mede, üat op 16 November nog 33.425 ge
detineerden in de kampen verbleven. Sinds
15 October is er dus een vermindering
van 5500.
Gezien den van alle kanten in de Ka
mer geoefenden aandrang, zal de minister
er toe overgaan, couranten en tijdschrif
ten in de kampen toe te laten. Naar aan
leiding van een vraag van mr. Stokvis bij
de replieken, zei de minister nog: „Ik heb
niet met zooveel woorden gezegd, dat ook
de „Waarheid" in de kampen zal worden
toegelaten".
De berechting van politieke delinquen
ten moet op korten termijn .afloopen. In
bepaalde gevallen zal de minister gebruik
maken van zijn bevoegdheid, den straftijd
te bekorten.
De minister is er niet voor, in de toe
komst geen enkele doodstraf meer te doen
voltrekken
Een wetsontwerp tot vereenvoudiging
van de bijzondere rechtspleging is in voor
bereiding. Er zullen meer zaken naar de
tribunalen verwezen moeten worden.
Nadat minister Van Maarseveen zijn eer
ste begrooting }iad binnengehaald, zag hij
nog een wetsontwerp tot kostelooze natu
ralisatie van een twintigtal oud-Spanje-
strijders aangenomen.
Men is daarna aan „Binnenlandsche Za
ken" begonnen.
De heer Kortenhorst (K.V.P.) had de
uitvoering der plannen van de regeering
ten opzichte der politieke delinquenten
toegejuicht. Er is een kentering gekomen,
aldus spr. De wijziging in de rechtsover
tuiging heeft voortgang gemaakt. Deze de
batten hebben z.i. opgeleverd een serie
zelfbeschuldigingen van de vertegenwoor
digers van het Nederlandsche volk. Spr.
releveert het Herderlijk Schrijven der
Bisschoppen ter zake. Wanneer de kop
stukken van het landverraad direct wa
ren gearresteerd en op korten termijn be
recht zou aan het gevoel van rechtvaar
digheid tegemoet gekomen zijn en de rest
zou gemakkelijker zijn verloopen. Voorts
informeerde spr. naar de hiërarchische
orde van de P.R.A. Heeft de minister dit
opsporingsapparaat voldoende in de hand,
Hij vroeg, in verband met het B.N.V., wat
het resultaat geweest is van 's ministers
onderzoekingen naar aanleiding van poli
tieke moorden en aanslagen, die hebben
plaats gehad, zoo op ir. Guljé en den bom
aanslag op den deken van de orde van
advocaten te Maastricht mr. van Oppen.
Spr. bepleitte verbetering van het recht
der verdediging. Hij vroeg ten aanzien der
strafbare collaboratie, of het geen aanbe
veling verdient te bevorderen dat normaal
de zuivering van het bedrijfsleven vooraf
gaat a!an de berechting door het- bijzondere
gerechtshof. Naar sprekers oordeel is het
gewenscht, dat het beheer over het ver
mogen van politiek vervolgden wordt op
geheven aanstonds na de uitspraak, ook al
heeft de executie nog niet plaats gehad;
daarvoor vraagt hij een nadere regeïng.
Hij vroeg den minister of het wel juist is,
dat in verband met de bijzondere rechts
pleging van ambtenaren der rechterlijke
macht zonder bijzondere vergoeding, bui
tengewone prestaties worden geëischt.
Tenslotte vroeg hij den minister zijn ge
dachten eens te laten gaan over den maat
regel van amnestie, welke na iederen oor
log overal aan de orde komt.
De minister heeft de gestelde vragen
ten deele beantwoord en ten deele in over
weging genomen.
Kamer beschouwt Hooge
Raadkwestie als afgedaan
De Tweede Kamer heeft gisteren verwor
pen een door den heer Donker (P. v. d. A.)
ingediende motie, luidende: „De Kamer
spreekt haar teleurstelling uit over het
beleid van den Hoogen Raad tijdens de be
zetting, alsmede over het feit, dat de leden
van den Hoogen Raad na de bevrijding hun
zetels niet ter beschikking hebben ge
steld".
Hiermede heeft de 2de Kamer te kennen
gegeven, dat zij de kwestie van den Hoogen
Raad verder zal laten rusten en dat zij
tevreden is met de oplossing, die de mi
nister voor deze zaak heeft gevonden door
de benoeming van mr. Donner tot presi
dent.
De motie werd verworpen met 45 tegen
20 stemmen. Alleen de P. v. d. A. en de
C. P. N. stemden vóór, terwijl eenige leden
van de P. v. d. A. zich kennelijk met opzet
vóór de stemming verwijderd hadden.
31 MEI VOLKS- EN BEDR1JFSTELLING.
Behoudens goedkeuring der Staten-Gene-
raal is de voorgenomen volks- en bedrijfs-
telling thans bepaald op 31 Mei van het
volgend jaar.
In het Iersche parlement zijn gister
avond twee moties besproken inzake het
proces tegen mgr. Stepinac, den primaat
van Kroatië.
De eerste motie, die was ingediend door
het 'onafhankelijke lid, Dillon, vroeg het
parlement zijn afschuw uit te spreken over
dit proces, dat „een aanfluting is van het
recht". Hij deed een beroep op alle chris
telijke volken „dit pseudo-proces te brand
merken voor wat het was: een kluchtspel,
dat in elkaar werd gezet om het Christen
dom te belasteren".
Een tweede motie, van de Valera, stelde
voor, het feit, dat Eire „diep bezorgd is
over het onrechtvaardige proces van den
aartsbisschop en de bewijzen van een gods
dienstvervolging in bepaalde deelen van
Euopa", ter kennis te brengen van alle lan
den, waarmee Eire diplomatieke betrekkin
gen onderhoudt en verder aan alle vrij
heidslievende volken.
Twijfel aan gunstige invloed
van Cheribon.
Uit gesprekken met verscheidene figu
ren uit de zakenwereld te Amsterdam, die
directe belangen in Indonsië hebben, heeft
een verslaggevei van het A. N. P. den in
druk gekregen, dat aan een gunstigen in
vloed van het te Cheribon bereikte resul
taat op het economisch herstel van Indo
nesië wordt get wij feld.
Hoewel alle ondernemers en fabrikan
ten de productie en den handel gaarne zoo
spoedig mogelijk willen hervatten, bestaat
er groote onzekerheir over de gevolgen
van de overeenkomst op de Nederlandsche
en buitenlandsche economische en finan-
cieele belangen.
In het accoord is weliswaar een clau
sule opgenomen, welke teruggave van al
len eigendom aan den oorspronkelijken
bezitter .inhoudt, doch zoo vraagt men
zich af, welke garanties bestaan er voor
een rustige en onbelemmerde activiteit op
economisch gebied? welke voorwaarden
zal de republikeinsche regeering stellen
ten aanzien van b.v. directie, personeel,
loonen, belastingen, enz.?
In ieder geval, aldus de opinie in deze
kringen is het bijna (bijna? Wij achten dit
nog zoo zeker niet! Red.) vanzelfspre
kend, dat de Indonesiërs als eerste eisch
zullen stellen, dat de maatschappijen
voortaan hun zetel in Indonesië hebben en
riet van Holland uit meer bestuurd mo
gen worden. Daarop aansluitend rijst dan
de vraag, of het Nederlandsche publiek be
reid zal zijn, zonder dat grootere finan-
cteele en economische garanties bestaan,
kapitaal in dergelijke maatschappijen te
Valsche stembiljetten doen
communisten zegevieren
Radio Moskou heeft gisteravond de offi
cieele uit Boekarest ontvangen cijfers van
de Roemeensche verkiezingen medegedeeld.
De regeeringscoalitie heeft een groote meer
derheid in het nieuwe parlement behaald.
De cijfers waren:
Democratisch Blok (regeerings
coalitie) 348 zetels
Nationale Boerenpartij 32 zetels
Hongaarsche Nationale Liga (in
Transsylvanië) 25 zetels
Nationale Liberale Partij 3 zetels
Democratische Boerenpartij 2 zetels
Negentig procent der kiesgerechtigden
bracht, zijn stem uit, aldus radio Moskou.
Wat radio-Moskou echter niet mededeelt,
is, dat er rond deze verkiezingen een ware
terreur heeft gewoed.
Op vele plaatsen werd het den oppositie
leden onmogelijk gemaakt, hun stem uit te
brengen. Duizenden hunner kiezers kwa-
Voor Hoeden, lint
en garneering naar
Hoeden vanaf (12.50
Vervormen in alle gewenschte modellen
TEVENS H0EDENM0DISTE GEVRAAGD
men overigens op de lijsten niet voor. Vaak
waren de stembussen al vol, vóór de stem
ming begon.
De minister van staat, Mihail Romnicea-
nu, lid der nationale liberale partij (oppo
sitie), werd te Galatz ernstig gewond.
Te Londen is een rapport over deze ver
kiezingen uitgebracht, waarin o.m. wordt
gezegd, dat er een groot aantal stembiljet
ten was, waarop het vakje achter den naam
van den regeeringscandidaat reeds van te
voren was ingevuld. De gegevens van het
rapport, schijnen zóó verbijsterend te zijn,
dat het niet onmogelijk is, dat de Britsche
regeering haar erkenning van de Roemeen
sche regeering in Febr. van dit jaar weer
intrekt.
investeeren of de investeeringen te hand
haven.
Om deze redenen deelt men in de zaken
wereld niet het optimisme van dr. van
Mook ten aanzien van het Indonesisch
economisch herstel.
Men tast eveneens in het duister betref
fende een waarschijnlijk in gang zijnde
revolutie in de wijze van gronduitgifte,
waardoor de exploitatie van ondernemin
gen op geheel andere basis dan voor den
oorlog gesteld zou kunnen worden.
Anderzijds neemt men als zeker aan,
dat indien de Indonesiërs economisch her
stel en een hoogcre levensstandaard wer
kelijk wenschen, zij verplicht zijn zoodani
ge voorwaarden te stellen, dat hierdoor
buitenlandsch initiatief en kapitaal kun
nen worden aangetrokken.
In dit verband verneemt de A. N. P.-
verslaggever, dat een commissie van drie
thans te I^tavia onderhandelingen voert
over "het herstel van de Java-suiker-in-
dustrie
Gisteren is, zooals gemeld, de groote
strijd tusschen de Amerikaansche regee
ring en de mijnwerkers ontbrand. Het
gaat er nu om, wie de sterkste is: Tru
man of Lewis, de mijnwerkersleider.
De Amerikaansche regeering heeft gis
teravond het federale districtsgerechtshof
gevraagd om een gerechtelijke actie tegen
John Lewis in te stellen wegens onge
hoorzaamheid aan de rechtbank.
De regeering kan hier gebruik maken
van de wet Smith-Connally, die iedere
aansporing tot staking in ondernemingen,
welke in bedrijf zijn bij de regeering,
verbiedt.
Men bestudeert de mogelijkheid, om
langs wettelijken weg het fonds van het
mijnwerkerssyndicaat te blokkeeren. Dit
fonds is 13,5 millioen dollar groot. Tot
zoover het strijdplan.
In officieele kringen volgt men nauwlet
tend de reacties van de arbeiders. De A.
F. L. met haar 7 millioen leden en de
C.I.O. met 6 millioen leden hebben Lewis
in feite haar moreelen steun gegeven.
De mijnwerkersstakin" was Woensdag
practisch reeds begonnen, daar toen reeds
een derde deel der 400.000 mijnwerkers
het werk hebben neergelegd. Woensdag
avond hadden 500 mijnen haar deuren
moeten sluiten.
De regeering heeft maatregelen getrof
fen voor rantsoeneering van electriciteit
en van gas en heeft ook andere maatrege
len ter besparing van brandstoffen op het
oog.
Officieele functionarissen hebben ver
klaard, dat vooreerst de levensmiddelen
verzendingen naar Europa geen hinder
van de staking zullen ondervinden, daar
voedsel de grootst mogelijke prioriteit zal
genieten, zoowel te land als ter zee. Alle
Amerikaansche schepen gebruiken olie
als brandstof. Wanneer echter door een
tekort aan transportmiddelen het vervoer
op de spoorlijnen zou moeten worden
stopgezet en de aflevering van stookolie
zou worden onderbroken, zou de toestand
ook hier moeilijk worden.
WIE WORDT PREMIER IN FRANKRIJK?
De leider van de MRP, Maurice Schumann
heeft „in de wandelgangen" van de Assem-
blée te kennen gegeven, dat zijn partij „er
niet aan denkt een communist als eerste
minister te aanvaarden".
Hoewel dit geen officieele uitspraak van
de MRP is, neemt men in politieke kringen
in Frankrijk aan, dat de bestuursvergade
ring van de MRP een dergelijke beslissing
zal nemen.
De strijd voor de cultureele vrijheid in
Tsjecho-SIowakije toont aan, dat dit land,
n ér- waarschijnlijk dan een ander land
van Oost-Europa, tracht, een middenweg
te vinden tusschen Russisch Communisme
en Westersch liberalisme. Vooruitstrevend
socialisme als basis van de economische za
ken wordt door iedereen, van President
Benes af. erkend, als sterk beïnvloed door
het Russische experiment. Maar voor 't
geen het programma van kultureele vrij-
nèid genoemd kan worden, werd door Pre
sident Benes uiteengezet in een toespraak
tot het Congres van Tsjechische Schrijvers,
die dezen zomer te Praag bijeenkwamen.
Nadruk leggende op het feit, dat hij zijn
ïrepning gaf als „vrij man" en niet als
„President van den Staat", stelde hij zich
beslist aan den kant van de vrijheid: „De
literatuur moet vrij zijn. In geen geval
heeft een politieke partij, een'sociale klas
se, een invloed van buiten, dilettantisch of
rechtstreeks politiek, of, zooals van zelf
spreekt, de Staat, het recht, de vrije uit
drukking van de literatuur en de kunsten
in den weg te staan." De president v. Tsje
cho-SIowakije is inderdaad van meening,
dat de bijzondere zending van de literatuur
is, „tegen alles en iedereen en in alle om
standigheden, de fundamenteele beginselen
van de menschelijke vrijheid te verdedi
gen".
Met deze vrijheid als zending, zal de lite
ratuur „gelijktijdig a-politiek en sterk po
litiek zijn", daar zij de zaak van een vrije
samenleving zal voorstaan: „zij sluit de
vergoddelijking van den Staat uit. De
Staat dient de gemeenschap en het indivi
du, niet het individu den Staat".
Nederland, België en Luxemburg gaan
zooals reeds gemeld op toeristisch gebied
ten opzichte van het buitenland gemeen
schappelijk optreden wat betreft de te voe
ren propaganda en de verplaatsingen bin
nen de grenzen der drie landen. Men hoopt
het punt van de visitatie aan de grenzen,
voor het toerisme van groot belang spoe
dig te kunnen oplossen. Bekorting of zelfs
afschaffing van het oponthoud aan de
grensstations is voor een vrij vreemdelin-
gen-tóerisme gewenscht.
Dit waren de voornaamste onderwerpen,
d:* aan de orde kwamen op de toeristische
drielandendag. Onder meer werd naar
voren gebracht, dat het noodzakelijk is
richtlijnen uit te stippelen ten einde het
te verwachen bezoek uit Amerika en En-
ONDERNEMINGSRADEN
Een studiecommissie Niet te lang studeeren
van drie vertegenwoordigers van de werk
nemers te gemoet.
Een Studiecommissie: goed. Als er maar
niet te lang gestudeerd wordt.
Wij hebben het al meermalen geschre
ven: Een van de voornaamste en drin
gendste eischen van dezen tijd is de ge
zonde democratiseering van het bedrijfs
leven en deze kan en moet allereerst wor
den verwezenlijkt in de onderneming.
BINNENLAND.
Naar Philips zelf mededeelt, verwacht
men, dat de dagelijksche productie van de
Philip's gloeilampenfabriek te Eindhoven
binnen enkele weken haar vooroorlogsche
hoogte zal hebben bereikt.
Prof. dr. A. Terstappen, sedert 1928
professor aan het Groot-Seminarie te Roer
mond, is, 64 jaar oud, overleden.
Veertien distributie ambtenaren te
Enschede zijn gearresteerd, verdacht van
fraude.
Tot burgemeester van Ouderkerk aan
den IJssel is benoemd de heer A. Neet. te
Soest mr. S. baron Bentinck, thans burge
meester te Abcoude, te Haarzuilen en
Vleutel de heer J. H. van der Heide, amb
tenaar ter secretarie te Monster.
Brand is gisteren uitgebroken in op
slagplaatsen met aardappelen $an de Jan
van Galenstraat te Amsterdam. Het groot
ste gedeelte van de aardappelen is gered.
Tot gewoon hoogleeraar in de afdee-
ling electr.-techniek aan de T. H. te Delft,
:s benoemd ir. M. de Lange, ingenieur bij
de n v. Electrotechnische Industrie voorheen
W. Smit en Co te Slikkerveer.
De minister van Sociale Zaken heeft het
vooornemen op korten termijn een com
missie te benoemen tot bestudeering van
het vraagstuk van de ondernemingsraden.
Vorig jaar Augustus heeft minister Drees
aan den Stichting van den Arbeid advies
gevraagd over deze aangelegenheid, doch
de Stichting slaagde er tot dusver niet in
aan dit verzoek te voldoen. Wel bracht een
studie-commissie uit de Stichting aan het
bestuur een rapport uit, dat door de aange
sloten werknemers- en werkgevers-orga
nisaties nader bestudeerd werd. De con
clusies van deze organisaties werden in
nota's vastgelegd en aan het bestuur toege
zonden. Gebleken is, dat werkgevers en
werknemers zeer verschillend denken over
den invloed van de vakorganisatie^ op de
candidaatstelling voor de ondernemingsra
den, aldus „Trouw" Werkgevers wilden
den ongeorganiseerden arbeiders gelijken
invloed geven, als den georganiseerden,
werknemers wilden uitsluitend hierbij in
vloed aan de vakorganisaties toekennen.
Minister Drees heeft thans het bestuur
van de Stichting in kennis gesteld van
zijn plan tot instelling van een commissie
ad hoe, v/aarin o.a. ook vertegenwoordigers
van de Stichting van den Arbeid zitting
zullen hebben. De minister ziet een voor
dracht van drie werkgevers-vertegen
woordigers en van drie werknemers en
geland op. behoorlijke wijze te kunnen op
vangen. Daar naar buiten als eenheid zal
worden opgetreden is het vereischt, dat
de drie landen niet met elkaar zullen wed
ijveren.
Aan de resp. regeeringen zullen voor
steilen gedaan worden om te komen tot
prijscontrole op '.ogiesgevers en touringcar-
bedrijven. Het is van belang dat elk der
landen beschikt over een aantal behoorlijke
goed geinstrueerde en gelegaliseerde gid
sen en goede, op peil staande beschrijvin
gen van landen, streken en plaatsen in de
voornaamste talen. Voorgesteld werd een
officieel touristisch pers-agentschap op te
r:chten, waarvan het beheer aan een der
drie landen zou kunnen worden opgedra
gen.
r~ WEERSVERWACHTING OOOOO
TIJDELIJK OPKLAREND.
g Aanvankelijk afnemende Westelijke o
g wind met voornamelijk in de kust- o
o streek nog enkele buien. Na een tij-
o delijke opklaring later weer toene- g
o mende bewolking en regen, weinig g
£t verandering in temperatuur. g
•ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo
President Benes doet echter opmerken,
dat dit ideaal verre van verwezenlijkt is.
Hij zegt, dat „politieke slagwoorden gedu
rende den oorlog verward en afgezaagd
werden", en vraagt om een duidelijker de
finitie van zulke begrippen als „vrijheid,
democratie, politiek bewind, reactie", om
er een enkele duidelijke beteekenis aan te
geven. Terzelfder tijd merkte hij op, dat het
probleem van vrijheid nog lang niet opge
lost is: „Een nieuw humanisme breekt zich
baan, we kunnen niet zeggen, of het de
philosophie zal omvatten en tevens meta-
physisch worden zalEr blijft de strijd
tusschen spiritualiteit en socialisme, maar
het is verkeerd te beweren, dat enkel'een
aanhanger van het historisch materialisme
socialist kan zijn".
Als een der teekenen, dat de strijd voor
kultureele vrijheid niet zonder resultaat is,
is 't van belang er op te wijzen, dat in Slo
wakije, waar minder vrijheid is dan in Bo-
hemen, de pubheatie en verpreiding van
godsdienstige lektuur opvallend grooter is
dan die van verleden jaar.
NIEUWE BOTSING IN
GRIEKENLAND.
Volgens berichten uit Saloniki heeft zich
in Griekenland een nieuw treffen voorge
daan tusschen regeéringstroepen en berg-
opstandelingen en wel aan de Joegoslavi
sche grens in de nabijheid van den berg
Tzena. Verdere bijzonderheden zijn nog
niet bekend.
DIMITROF KABINETSFORMATEUR IN
BULGARIJE.
Het Bulgaarsche nieuwsbureau deelt me
de, dat de president van de Bulgaarsche
nationale vergadering, Kolarof, den leider
der communistep, Dimitrof, Donderdag
avond met de vorming van een nieuwe re
geering heeft belast.
De vergadering besloot voor het aftre
den der regeering eenstemmig, den vier
ministers van buitenlandsche zaken der
vier groote mogendheden te vragen West-
Thracië aan Bulgarije toe te wijzen, opdat
dit land hierdoor een toegangsweg tot de
Aegeïsche Zee heeft.
IMMIGRATIE-MOGELIJKHEDEN IN
AUSTRALIë.
De Australische minister van voorlidh-
ting, Arthur Calwell, heeft in het Huis van
Afgevaardigden medegedeeld, dat den
Australischen gezant in Den Haag is ver
zocht besprekingen! met de Nederlandsche
regeering te openen inzake een schema
voor emigratie van Nederlanders naar
Australië.
Calwell deelde tevens mede, dat aan le
den der geallieerde troepen bijzondere
voorrechten zijn verleend, in het bijzonder
waar het Nederlanders en Amerikanen be
trof, teneinde hen aan te moedigen tn
Australië te blijven of na ontslag uit den
dienst daarheen terug te kieren. Verschei
dene Nederlandsche en Noorsche militairen
hebben reeds toestemming gekregen in
Australië te blijven,
Troepentelling en
ontwapening
In de politieke commissie van de verga
dering der Ver. Naties te New York heeft
Molotof opnieuw zijn voorstel besproken
om een onderzoek te doen instellen naar
de sterkte van geallieerde troepen in be
vriende landen (dus niet in voormalige
vijandelijke landen).
Bevin zeide, dat Engeland het voorstel
van Molotof op zichzelf niet kon aanvaar
den, doch wel indien het tezamen met het
vraagstuk van de ontwapening zou worden
behandeld.
Naar verluidt overweegt de Fransche
delegatie de hoofden der delegaties van de
groote vijf in vergadering bijeen te roe
pen, teneinde tot een compromis te komen
inzake ontwapening en opgave der troepen
sterkte.
Amerika heeft zijn standpunt nog niet
bepaald.
