3)e fozicbdwSotiAcmt Min. Beel licht Nederlands eischen toe Scherpe zwenking naar rechts in V.St. Haat Jndië Een groot collaborateur loopt in de val ("op korte golf DONDERDAG 7 NOV. 1946 Bureaux. Papengracht32. Leiden Giro 103003 Telefoon voor Advertenties en Abonnementen 20826. Redactie en Directie 20015. Handelsdrukkerij 20935. Abonnementsprijzen f 0.26 per week, 1 10 p. mnd. 3 25 p. kwartaal Franco p post f 4.00 waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 10929 Hoofdred.: Rector H. SONDAAL en TH. WILMER. Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Uitgave van N.V. „De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht". Advef-tenties 15 cent p. m.m Bij contract belangryke korting. Geleide economie F)E CRITiEK op den bouw van een „dans- paleis" te 's Gravenhage heeft effect Waarover wij ons verheugen. Voortaan zullen, zoo deelt men van be voegde zijde mede, elke nieuwbouw en elke eenigszins belangrijke verbouwing van vermakelijkheidsinrichtingen zooals bioscopen café's, restaurants, cabarets, en dergelijke in den vervolge de goed keuring moeten hebben van het ministerie van openbare n/erken en wederopbouw in Den Haag. Van geval tot geval zal dan worden beoordeeld of het ter beschikking stellen van arbeidskrachten en materiaal voor werken van dit karakter, sociaal ge zien verantwoord is. Deze regeling, die iret ingang van 2 November is in werking getreden is ook van toepassing op hotels. Dat is nu wat wij noemen: geleide eco nomie. Geleide economie, die wij voorstaan, is niet staatsexploitatie van bedrijven, is dus niet opheffing zooal niet theoretisch, dan toch tengevolge van de vele over- iifcidsbenoemingen: practisch van het particulier bedrijf. Geleide economie is de economie, die geleid wordt overeenkomstig de eischen van het algemeen belang, de redelijke be hoeften en de gegrondë verlangens van de gemeenschap. Bij geleide economie is niet de vraag van de winst beslissend* voor het bestaans recht van een onderneming maar het sociaal nut van de onderneming. Winst is ip geleide economie natuurlijk wel middel, gewenscht en noodzakelijk middel, maar geen doel. Nu kan men het woord: geleide economie vervangen door een ander, zooals laatst de „Volkskracht" bepleitte. Wij zien er de wenscheiijkheid niet van in en meenen, dat geen ander woord duidelijker en di recter uitdrukt, wat door ons zoowel als door de „Volkskrant" bedoeld wordt. Maar het woord, dat gebruikt wordt, is bijzaak. Hoofdzaak is, dat wij het allen hierover eens zijn, dat de winst-economie, de kapi talistische economie, moet plaats maken voor een sociale economie, wier wezen wij hier in enkele woorden hebben aangeduid. Wij hopen en wij verwachten dat de huidige regeering practisch in haar wet geving blijk zal geven, dat zij deze geleide economie beschouwt als een der noodza kelijke elementen in den opbouw Van een nieuwe maatschappij. De donkere sigaretten Het volgende telegram is heden ochtend door den secretaris van de vakgroep detailhandel tabak en ta baksfabrikaten kring Den Haag en Omstreken, aan den minister van Economische Zaken gezonden: „De vakgroep detailhandel tabak en tabaksfabrikaten, kring Den Haag en Omstreken verlangt on middellijke stopzetting productie donkere sigaretten. Publiek weigert sigaretten. Dus opeenhooping. Over. leg met de vakgroep voor maatre gelen gewenscht". Hande! in valsche 50-dol- larbiljetten Een handel in valsche 50-dollar-biljetten heeft tot drie arrestaties geleid, aldus de „Volkskrant". Drie en twintig biljetten werden in beslag^genomen. Men neemt aan, dat er nog duizenden circuleeren. De zaak kwam aan het rollen met de ar restatie van een persoon, die in een café valsche 50-dollar-biljetten verkocht voor 250 per stuk. Hij betrok deze op zijn beurt van iemand, wien hij f 50 per biljet be taalde; De valsche bankbiljetten werden tijdens den oorlog op last van Himmler in de Duitsche concentratiekampen vervaar digd. Ook in Zwitserland, België en Frankrijk zijn er veel in omloop. SCHOOL OPGEHEVEN WEGENS GEBREK AAN LEERKRACHTEN. Uit Almelo wordt bericht: Op tal van plattelandsgemeenten doch ook in grootere plaatsen heeft mèn voortdurend te kampen met het verkrijgen van onderwijskrach ten voor'de lagere scholen. Vele onderwij zeressen en onderwijzers trekken naar de Westelijke provinciën en de vacatures, die daardoor ontstaan, zijn heel moeilijk te ver vullen. In Rijssen moest om deze reden de zer dagen eën school geheel worden opge heven. Ahn een school voor voortgezet lager onderwijs aldaar waren vier leerkrachten verbonden. Drie hiervan werden elders be noemd en in de vacatures kan wegens ge brek aan leerkrachten niet worden voor zien. Het schoolbestuur heeft daarom thans besloten deze school op te heffen. In zijn gisteravond voor de radio uitgesproken toelichting op de Nederlandsche eischen ten aanzien van Duitschland heeft minister-president dr. L. J. M. Beel uit eengezet dat de regeering zich bij het opstellen dezer eischén geplaatst zag voor het vraagstuk: Op welke wijze kan ons zwaar gehavende land een bijdrage voor zijn economisch herstel van Duitschland verkrijgen, zonder een groot aantal Duit- schers in Nederland op te nemen. Mogelijk zullen velen het regeeringsplan te bescheiden achten. De regeering beseft, dat dit plan niet meer inhoudt, dan wat in alle redelijkheid gevraagd kan worden. Zij is er echter van overtuigd, dat het be halve politiek realiseerbaar, tevens de bes te bijdrage zal zijn voor den opbouw van de nationale welvaart. Het zal noodig zijn, aldus besloot dr. Beel, dat, wil onze stem gehoord worden, willen wij het buitenland overtuigen van de rechtvaardigheid en de redelijkheid onzer verlangens, het geheele volk achter de regeering staat en ook achter de Ne derlandsche delegatie, die straks met de mogendheden de Duitsche kwestie zal moeten regelen en onze belangen zal moe ten verdedigen. Wij hebben recht op annexatie Nederland heeft zeker recht op annex atie, aldus minister Beel, maar Nederland wil zoo min mogelijk Duitschers binnen zijn grenzen Uitwijzing der Duitsche be volking is moreel onaanvaardbaar, dus: er moest naar een andere oplossing worden gezocht. Duitschland moet ons aan grondstoffen helpen. In de eerste plaats hebben wij steenkool noodig. Daarom vraagt de regee ring de productie van zes Duitsche kolen mijnen, die thans reeds in productie zijn en daarnaast zeven onontgonnen kolen- concessies. De regeering acht deze aanspraak der mate redelijk, dat zij vertrouwt dat die ten volle zal worden ingewilligd, maar, mocht dat niet gebeuren, dan heeft de re geering zich het uitdrukkelijk recht voor behouden om annexatie van Duitsch ge bied, waarin kolenmijnen gelegen zijn, te eischen. Als wij onverhoopt voor het al ternatief gesteld zouden worden: öf geen voldoende kolenreserves, óf voldoende re serves met Duitschers, dan zou het wel eens noodig kunnen zijn het laatste te kie zen Nadat dr. Beel de verdere economische eischen. had besproken en vervolgens het belang van, de gevraagde grenscorrecties had uiteengezet, ging hij voort: DIRECTE BESPREKING MET SOEKARNO? Te Batavia verluidt, dat de Commissie- Generaal en de Indonesische delegatie waarschijnlijk binnenkort te Cherlbon bij een zullen komen. President Soekarno en vice-president Hatta zouden dan van de Indonesische delegatie deel uitmaken. Het is niet mogelijk bevestiging van dit gerucht te krijgen, doch in wel ingelichte kringen is men algemeen van oordeel, dat een dergelijke bijeenkomst niet is uitgeslo ten. Er wordt aan toegevoegd, dat Sjahrir hiertoe het voorstel zou doen op de a.s. ka binetsvergadering te Djokjakarta. De republikeinsche ministers, die zich momenteel te Batavia bevinden, zullen zich n.l. Vrijdag naar Djokjakarta begeven voor een voltallige kabinetszitting met Soekar no, waarin rapport zal worden uitgebracht over den stand der onderhandelingen. De documenten van prof. Schermerhorn. Naar aanleiding van het door het Fran- sche persbureau A.F.P. verspreide bericht omtrent dèn documèntendiefstal, ten nadee- le van prof. Schermerhorn verneemt het A.N.P. uit de meest gezaghebbende bron te Batavia, dat dit bericht volkomen uit de lucht gegrepen is. Enorme prijsstijging te Batavia. Volgens „Het Dagblad" zijn de prijzen te Batavia tot ongekende hoogte gestegen, het geen tot een noodtoestand leidt, die voor namelijk te wijten is aan de monetaire ver warring Rijst kost 6 Nederlandsch-Indi- sehe guldens per kilo, suiker 4 gulden. De bevolking is hierover wanhopig ge stemd. Het blad is er van overtuigd, dat deze situatie niet het gev-olg is van schaarschte aan de dagelijksche levensbehoeften, doch het resultaat-is van een politiek spel. Het ongeluk bij Overschie Omtrent het ongeluk, dat Dinsdagavond ter hoogte van het viaduct op den rijks weg onder voormalig Overschie plaats vond, waarbij twee personen levend ver brand zijn, doordat na een botsing de auto in brand vloog, vernemen wij nog, dat uit op de lijken gevonden resten van papie ren is komen vast te staan, dat het hier betreft: de 35-jarige G. A. Terpstra, ver tegenwoordiger. uit Wommels, gemeente Hérnaderadeel, verblijvende te Wassenaar en de 40-jarige W. Straver, veehouder, wo nende te Hazerswoude. Volgens ooggetuigen reden er even voor het gebeurde twee vrachtauto's achter el kaar in de richting DelG Doordat de eerste auto een lekken band opliep, zette de chauf feur daarvan zijn wagen recht v. d. weg, waarna de tweede auto vaart minderde met de bedoeling assistentie te verleenen. De daarachter rijdende Mercedes luxe-auto moet daarop met betrekkelijk groote vaart tegen den achterkant van deze tweede vrachtauto gereden zijn met het bekende noodlottige gevolg. IJET IS THANS ZEKER dat de republikeinen in de Ver. Staten bij de jongste A A verkiezingen een klinkende overwinning hebben behaald op de democraten. De „New York Times" zegt ervan, dat de Ver. Staten scherp naar rechts zijn ge zwenkt in een wereld, die op links aanhoudt. Dit is, voegt Reuter er aan toe, de op vatting der deskundigen op politiek gebied. De uitspraak van de natie zal de kloof tus- schen president Truman's regeering en het Congres verdiepen. Ook stijgen de kansen der republikeinen om hun candidaat bij de presidentsverkiezing van 1948 in het Witte Huis te krijgen. Tiuman vindt een vijandige meerderheid tegenover zich Het is mogelijk, dat de veranderingen in de leiding, tengevolge van de republikein sche overwinning van directen invloed zul len zijn op de van de regeering uitgaande wetgeving, zoodat president Truman's moeilijkheden bij het verdedigen van zijn maatregelen nog grooter zullen worden, wanneer in Januari a.s, het 80ste Congres bijeenkomt. Er is zelfs een kleine kans, dat er vóór 1948 een republikeinsch president in het Witte Huis zou opvolgen Moet Truman aftreden? De democratische senator William Ful- bright heeft reeds voorgesteld, dat Tru man als gevolg van de republikeinsche verkiezingsoverwinning moet aftreden, na eerst een republikeinschen minister van buitenlandsche zaken te hebben benoemd. E Fulbright verklaarde, dat hij den pre sident niet verzocht af te treden, doch dat hij deze oplossing de beste achtte voor de natie als geheel. Zoowel in het Huis van Afgevaardigden als in den Senaat vormen de republikei nen thans de meerderheid, en wanneer het Congres in Januari bijeenkomt, zal Tru man in beide huizen een vijandige meer derheid tegenover zich vinden. Deze uit slag zal de impasse, dif thans reeds be stond tusschen regeering van Truman en het Congres nog verscherpen. Het betee- kent tevens, dat er spoedig een eind zal komen aan de staatscontrole op de indus- 'trie: de „big business" wordt vrijgelaten en Amerika keert terug tot de dagen van het „Laissez faire". Ofschoon men geen essentieele verande ring verwacht in de buitenlandsche poli tiek, zijn vele waarnemers toch van mee ning dat de republikeinsche overwinning wellicht het conflict tusschen Oost en West zal verscherpen. Men acht het mogelijk, dat het Amenkaansche ministerie van bui tenlandsche zaken zich meer zal verzetten tegen en critiek zal uitoefenen op de Sov jet-Unie. Moskou heeft geen aanvallen ge spaard tegen de „reactionaire invloed" van STAKING IN TEXTIELFABRIEK TE ALMELO Overeenstemming bereikt I Na een staking van vier dagen hebben de ongeveer 300 arbeiders van de Leeu warder Textielmaatschappij te Almelo het werk weet hervat. De staking was uitge broken omdat de directie het systeem van „tijdstudies" wilde invoeren. De arbeiders hebben zich accoord verklaard met de voorstellen, die de directie opnieuw aan de leden van het personeel heeft voorge legd. De voorstellen houden het volgen de in: 1. De arbeiders krijgen desgewenscht volledige inzage in het systeem en de op name van „tijdstudies". Medische hulp aan de Indonesische bevolking in Batavia Bijgestaan door 110 Ne derlandsche, Chineesche en Indonesische leerlingverpleegsters verzogen zeven art sen de pas geboren baby's in het Roode Kruis-ziekenhuis te Batavia. Een kijkje cp de slaapzaal der jeugdige wereldburgers. Anefo P. 2. Hun wordt medezeggenschap toege staan bij het beoordeelen van de werk- verdeeling. 3. De directie geeft volledige garantie, dat van de arbeiders geen verhoogde indi- vidueele arbeidsinspanning zal worden vereischt. De staking van vier dagen heeft een pro ductieverlies van ongeveer 1250 costumes opgeleverd. Per uur worden in deze fa briek ongeveer 50 costumes vervaardigd. RADIO-MUSICI IN STAKING GEGAAN. Nadat het omroeporkest tot tweemaal ge weigerd had om te musiceeren onder lei ding van den tijdelijken dirigent Anton Krelage de musici gaan er niet mee ac coord om te spelen onder leiding yan proef- dirigenten, die de drie vaste dirigenten zou den moeten vervangen is dit orkest gis teren den toegang tot de studio-gebouwen ontzegd. Het hoofdbestuur van den Ned. Toon- kunstenaarsbond heeft daarop de algemee- ne staking van alle^musici, die in dienst zijn van de stichting Radio Nederland in over gangstijd, afgekondigd. Alle orkesten heb ben daarop direct hun arbeid gestaakt. De omroepmusici, aldus deelde de heer P Speet, directeur van den K.R.O. naar aanleiding van deze staking mede, zijn in dienst der Stichting Radio Nederland en staan derhalve niet onder het gezag der Omroepvereenigingen. Hier wreekt zich al weer de principieele fout bij Radio Neder land, nl. dat de Omroepvereenigingen al leen maar de programmavoorbereiding hebben, terwijl de programma-uitvoering en hiertoe behooren de musici in han den ligt van personeel van Radio Neder land. Onder beheer «der Omroepvereenigin gen zou z.i. een dergelijke staking niet zijn voorgekomen. Er heerschte vroeger steeds een aangename verstandhouding tusschen de directies der Omroepvereenigingen en de musici. senator Vanden berg, die voorzitter zal worden van de senaatscommissie voor bui tenlandsche aangelegenheden. Naar men verwacht zal Byrnes zich het minst gehinderd voelen door de zwaai naar rechts, die ae Vereenigde Staten hebben genomen. De buitenlandsche politiek, die hij naar men verwacht zal voortzetten, heeft twee hoofdkenmerken: geen bereid heid eenzijdige concessies te jioen aan de Sovjet-Unie, en geen bereidheid de Ver eenigde Staten onverschillig te doen blij ven voor hetgeen er in de Russische in vloedssfeer voorvalt In sommige politieke kringen te Parijs koestert men de vrees, dat de Amenkaansche regeering èen nog gereserveerder houding ten opz-rhte van de Sovjet-Unie zal gaan aannemen Linksche kringen in Frankrijk zijn van meening, dat Amerika ook in mindere mate bereid zal zijn economische hulp aan die Europeesche landen te verleenen waar de uiterst linksche partijen aan de macht, zijn. Van hetzelfde sop f^E SOVJET vierde de 29ste verjaardag van de revolutie. De feestelijke her denking van bloedbad en terreur. De Communistische Partij Holland deed mee aan de feestviering. Er hingen roode gordijnen en een groot portret van „Vadertje" Stalin. 7 Jaar terug vierden de N.S.B.'ers de „machtsovername" van Hitler met zwart- roode gordijnen en reuzeportretten van Hitier. Wat is er voor verschil? Ze zijn beide met hetzelfde sop van machtswellust en onderdrukking overgo ten. Dit is nog maar een feestviering, die ge lijkenis vertoont. De werkelijke gelijkenis blijkt uit de daden. De Duitschers deporteerden duizenden en duizenden. Heel de wereld brandmerkte deze schande. De Russen deporteeren duizenden ge zinnen van arbeiders en technici. In één nacht opgepakt, in wagens geladen en op rit naar het roode paradij». De „Waarheid" zwijgt of schrijft smoes jes, om de echte, zuivere waarheid te ver doezelen. Hitler en Stalin, streven beide hetzelfde doel na! Onderwerping van heel Europa en ter reur over allen die niet „ja" en „amen" knikken op de bevelen van Moscou. En wij laten ze rustig feestvieren en hier de chaos voorbereiden. Maar daar zullen wij niet aan meedoen en het zal aan ons niet liggen als het an ders loopt! Abonnementen voor onze militai. ren aldaar kunt u dagelijks op geven. De prijzen zijn: p. kwartaal (zee mail) ƒ2.10. p. kwart, (lucht mail) ƒ7.45. Storting van het verschuldigde bedrag op Gironummer 103003 en opgave van het juiste adres aan de Administratie van ons b!ad: Papen- graoht 3234, telefoon 20935 of bij onze agenten. De Administratie. Dank zij de voortreffelijke samenwer king tusschen de Nederlandsche en Fran- sche politie is het dezer dagen aldus „Trouw", waaraan wij het volgende ontlee- nen gelukt in Parijs een Nederlander te arresteeren naar wien reeds geruimen .ijd werd gezocht. Het is de Nederlandsche col laborateur Van D., die een belangrijk aan deel heeft gehad in den bouw van den At- lantikwal en daaraan naar schatting onge veer zeven millioen heeft verdiend. Van D., die wel begreep, da', men hem voor deze schandelijke collaboratie ter .ver antwoording zou roepen, wist naar Frank rijk uit te wijken. Hij zat in Parijs zoo goed dat men hem zeker niet gemakkelijk ie pak. ken zou hebben gekregen, wanneer hij geen pogingen had gedaan om zijn dossier, dat door de Ned. politie naar Parijs wêb gezon den te pakken te krijgen. Wanneer hij dat dossier in handen had, zou zijn berechting, zoo hij tóch gepakt zou worden, .is groot ste moeilijkheden opleveren. Van D. wist een Franschman te bewegen t-.gen een zeer hooge belooning te trachten het dossier uit de documentatie-afdeeling van d.e Parijsche politie, weg te nemen. De Fransche politie was echter spoedig op de hoogte van de poging tot diefslal, zoodat men onmiddellijk in de afdeeling waar het dossier zich bevond een recher cheur op wacht zette. Deze politieman stel de zich verdekt in het vertrek op cn wacht, te. Toen de handlanger van Van D. op ze keren dag in het vertrek was doorgedron gen en het dossier wilde pakken, werd hij ingerekend. Hij bekende spoedig dat hij in opdracht van Van D. handelde Men stelde hem voor de keus de politie verder te hel pen bij de arrestatie van den ondergedo ken collaborateur of het gevang in te gaan. Hij verkoos het eerste. Reeds een dag later deelde hij de politie mede, dat hij een afspraak met Van D. bij den ingang van de Métro had gemaakt. Daar zou hij hem dan het dossier overhan digen. In plaats van het dossier gaf men den handlanger een enveloppe mee met wat waardelooze kranten. Op het oogenblik, waarop de handlanger Van D. zou ontmoe ten, was er een aantal Fransche en Ne derlandsche politiemannen in de buurt. Er Joegoslavische en Italiaansche afgevaar digden hebben gisteren tijdens de verga dering der ministers van buitenlandsche zaken hoofdzakelijk de standpunten van hun regeeringen ten aanzien van de toe komst van Triëst uiteengezet.. Joegoslavië kantte zich tegen de „dicta toriale bevoegdheiden" van den gouver neur en bevestigde wederom, dat de „Fransche lijn", die ajs de nieuwe Italiaan- sche-Joegoslavische grens wordt voorge steld, Voor de Joegoslavische regeering on aanvaardbaar is. De Italiaansche afgevaardigde, verklaar de dat de geheele grenskwestie door een plebisciet moet worden geregeld. Hij noem de de „Fransche lijn" „een wreede vermin king van het erfgoed van het Italiaansche volk, waardoor een groot deel van onze broeders onder vreemd bestuur komt". Hij noemde het plan voor Triëst een „gevaar lijk compromis", dat „fundamenteel on democratisch" is. was zelfs een wagen ter plaatse waarin de gezochte onmiddellijk naar de Parijsche po litie zou worden gebracht. Nauwelijks had de handlanger de enve loppe met waardelooze kranten aan Van D. overhandigd, of de Nederlandsche en Fransche politiemannen grepen den ge zochte vast. Er ontstond een hevige wor steling, waarbij de collaborateur zoo hard om hulp schreeuwde, dat de verbijsterde voorbijgangers meenden, dat hier een eer zaam burger door roovers werd aangeval len. Eén der Nederlandlthe rechercheurs wist het publiek echter te beduiden, dat c'e man reeds lang door de politie werd ge zocht. Met inspanning van alle krachten geluk te het den politierrtannen ten slotte Van D. in den wagen te krijgen, waarna hij spoedig veilig achter slot cn grendel zat. De Fransche politie zorgde er bovendien voor dat Van D. op de snelste wijze zwaar geboeid naar Nederland worde gebracht. Dat de Nederlandsche politie-autoritei- ten groote waardeering hebben voor de groote medewerking, die men bij de arres tatie van den gezochten Nederlander on dervond, laat zich begrijpen, te meer waar de medewerking voorheen niet altijd zoo vlot was. Rauter naar Rotterdam overgebracht Naar wij van bevoegde zijde vernemen is Rauter eenige dagen, geleden overgebracht naar het Huis .an Bewaring te Rotterdam. Dit beteekent evenwel niet, dat zijn zaak ook te Rotterdam zal worden berecht. Dc overbrenging is slechts een voorzorgsmaat regel, in verband met de zelfmoordneigin gen die vele leiders uit den tijd van het nazi-regiem aan den dag leggen. Men acht het gemakkelijker in het Huis van Bewa ring te Rotterdam controle uit te oefenen, dan in de cellenbarakken, waar hij lot nu toe opgeborgen was. BUITENLAND. In Bohemen zijn in het afgeloopen jaar 110 kinderen (/p de 1000 gestorven, in Slo wakije .170, terwijl in sommige districten zelfs een op de drie babies sterft. Dat is een heel hoog percentage voor kindersterfte. Het aantal dooden in de Br.-Indische provincie Bihar bedraagt 170. Gandhi is in Chandpoer, het hevigste strijdtooneel van het verzet in Bengalen, aangekomen. „Een wonder" moet er gebeuren, ver klaarden hooge ambtenaren te Düsseldorf, wil men van den winter een hongersnood op groote schaal in West-Duitschland voor komen. ooooo weersverwachting ooooo g Aanvankelijk zwaar bewolkt met re- o o gen. Later brekende bewolking met g g plaatselijke regenbuien. Toenemende g wind uit Noordelijke richtingen. Iets 8 g hoogere temperatuur dan vandaag. •ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1