3)e CcicLoh«Soii4<mt Was de atoom-proef een mislukking? De havenstakingen zijn geëindigd Amerika zet voedselaankoopen stop De houding van Majoor Breunese in bezettingstijd WOENSDAG 3 JULI 1946 Bureaux: Papengracht 32, Leiden Giro 103003. Telefoon voor Advertenties en Abonnementen 20826. Redactie en Directie 20015. Handelsdrukkerij 20935. Abonnementsprijzen f 0.26 per wqek, 1.10 p. mnd, 3.25 p. kwartaal. Franco p. post S 4.00. waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 36e JAARGANG No. 10823 Hoofdred.: Rector H. SONDAAL en TH. WILMER. Directie: G. G. VAN ELBURG. Uitgave van N.V. „De Leidsche Courant" en Stichting .,De Burcht". Advertenties 15 cent p. m.m. B\j contract belangrijke korting. Groote taken. QP EEN CONGRES van het N.V.V. te Amsterdam sprak gisteren de Ver bondsvoorzitter Kupers over „de groote ta ken", waarvoor het N.V.V staat, en hij noemde: „Verbetering van arbeidsvoor waarden, van rechtspositie, wettelijke va- cantieregeling, werkloosheidsverzekering, zorg voor ouden van dagen, voor jeugdige arbeiders, voor vrije tijd passeering, voor kaderscholen en vooral voor het doorvoe ren van de democratie in het bedrijfsle ven". Dit, zijn óók onder meerdere de „groote taken" van de katholieke Arbeiders, organisatie vóóral ook de zorg voor de doorvoering van de democratie in het be drijfsleven.- En wat zijn nu de „groote taken" van het nieuwe kabinet? Die zijn niet zoo eenvoudig, in enkele woorden, te noemen! Het kabinet staat, zooals wij gisteren schreven, voor een gi gantische taak, voor een inderdaad: reuze- taak. Wij willen enkele onder de vele groote taken, die het Kabinet zijn_jopgelegd, noe men. Het voeren van een doeltreffende, vrucht dragende buitenlandsche politiek; het voe ren van een reëel-vooruitstrevende politiek ten opzichte van Indonesië. En nu zijn er persstemmen, die vreezen, ernstig vreezen zelfs, dgt minister Beel op de hier bedoel de posten Buitenlandsche Zaken en Overzeesche gebieden niet de goede men- schen heeft gekozen. Wij willen onze vrees opschorten, totdat wij die kunnen' ba seeren op feitelijkheden; de bedoelde pers stemmen argumenteeren hun meening niet. En hoewel wij met vertrouwen het kabi net tegemoet willen treden, zullen wij, zoo als gezegd, niet aarzelen, om critiek uit te oefenen als er reden voor is- En wij willen wel verklaren, dat een persbericht, vol gens hetwelk minister Schermerhom zou worden benoemd tot commissaris-generaal in Nederlandsoh-Indië, ons nü al in een critische stemming brengt ten opzichte van het ministerie-Beel! Een ander onder de „groote taken" van het nieuwe Kabinet is: het verschaffen van recht! Het kan niet langer worden geduld, dat er tallooze politieke delinquenten nóg niet weten, waaraan zij toe zijn, met al de verschrikkelijk demoraliseerende gevolgen hiervan. Op alle terrein moet er in" Neder land recht zijn, en vooralgelijk recht voor allen! Als het nieuwe Kabinet hier geen duidelijk en beslist geluid zal laten hooren, zal het ons zéér teleurstellen. Dit zijn enkele punten, waarover wij het zij in de Regeeringsverklaring van Vrijdag, hetzij in de daden, die het kabinet gaat stellen, spoedig meer hopen te weten. Klaar voor de atoom- bomproef. Boven staande per radio overgebrachte foto toont major Wood- row Swancutt in de caibine van „Dave's Dream", het vliegen de superfort, dat de atoombom naar het doel vervoerde, kort voor den start van het eiland Kwaje- jlein naar Bikini. Persbeschouwingen geven niet veel houvast De Maasbode is er zeer voldaan over, dat er nu na 21 jaar weer een echt parle mentair kabinet is, dat ook innerlijk indruk van kracht maakt. „De formateur' heeft zijn menschen met zorg gekozen", constateert het blad. De T ij d daartegenover is „vol daan noch dankbaar". De heeren Jonkman en van Boetzelaar zijn, aldus dit blad, niet vrij door den formateur gekozen, maar zijn door hem onder pfressie aanvaard. En deze twee personen oordeelt het blad. niet op gewassen voor de zware taak aan Over zeesche Gebieden en Buitenlandsche Zaken Het Binnenhof wacht „met vertrou wen de daden" van het nieuwe kabinet af. In het feit, dat het ministerie van Han del en Nijverheid aan den meest nadrukke- lijken voorstander van socialistische plan economie is ontnomen en in de katholieke handen van den heer Huysmans is overge- - gaan, ziet het Handelsblad een aan wijzing, dat dr. Beel bij de samenstelling van het kabinet er rekening mee heeft ge houden, dat een groote meerderheid in het land het socialisme (van de P. v. d. A. Red. L.Crt.) heeft verworpen. De Nat. Rot. Crt. merkt op, dat uit de samen stelling van het kabinet juist blijkt, dat de P. v. d. Arbeid in een sterkere positie heeft verkeerd, dan op grond van den haar te leurstellenden stembusuitslag te verwach ten was. En. Het Vrije Volk ziet zelfs in de formatie van het Kabinet een klaar bewijs, dat de politiek van het ministerie- Schermerhorn zal worden voortgezet. Het Parool daarentegen constateert weer, dat de P. v. d. A. den veldslag heeft verloren op economisch terrein (vervanging van Vos, die minister van Verkeer is geworden, door Huysmans) en op het terrein van de Indonesische politiek (vervanging van Logemann door Jonkman) De Nieuwe Nederlander is „allerminst opgetogen" over de vorming van het nieuwe kabinet, maar meent tóch er een vooruitstevende politiek van te mo gen verwachten. De Nieuwe L e i d- s c h e C r t. ten slotte, is van oordeel, dat dr. Beel met de aankondiging van zulk een kabinet „ons volk een klap in 't ge zicht" geeft. Niet meer en niet minder Men zal het blad niet kunnen verwijten, dat het zich niet krachtig genoeg heeft uit gedrukt! HOE MEN IN INDIë OORDEELT. Het A.N.P. bericht: Er zal in de Nederlandsche politiek ten aanzien van Indonesië geen princiuieele wijziging komen. Zoo was de eerste reac tie te Batavia op het nieuwe kabinet. De belangstelling gaat in het bijzonder uit naar den minister van overzeesche gebiedsdee- len, mr. J. A. Jonkman, die in niet offi- cieele Nederlandsche kringen als een ster ker man dan Logemann wordt beschouwd en in republikeinsche kringen toch verre van reactionnair wordt geacht. Hij behoort evenals van Mook en Logemann tot de „stuw -groep. Zijn arbeid in Nederlandsch- .indie is steeds beschouwd als zeer vooruit strevend en niet-Nederlandsche kringen noemden de keuze voor de vervulling van functie van minister van overzeesche geoiedsdeelen „een heel gelukkige". wel erS vlug de meening in Indie gepeild! Maar één schip gezonken IN EEN TWEETAL STAKERSVERGADERINGEN te Rotterdam en Amsterdam Is met groote meerderheid van stemmen besloten om het werk heden, Woensdag, 3 Juli, te hervatten. Na de werkhervatting zal de E. V. C contact opnemen met het college van rijksbemiddelaars om tot een oplossing te kernen van de huidige grieven, welke er bestaan ten aanzien van de thans geldende arbeidsovereenkomst voor het personeel van de Nederlandsche koopvaar dijvloot. Geen rancunemaatregelen Op 22 Juni jl. deed de E. V. C. den mi nister van Sociale Zaken een brief toeko men waarin zij zich bereid verklaarde de zeelieden- en havenstakingen te beëindigen indien van werk geverszijde geen z.g.n. rancunemaatregelen zouden worden geno men. De ministei heeft naar aanleiding hiervan den betrokken rijksbemiddelaar, mr A. M. Joekes, verzocht met den Raad van Bestuur voor de zeevaart en de besturen van de scheepvaartvereenigingen Noord en George Moorad, een correspondent van het Columbia Broadcasting System, seint het volgende: „Na een strijd van vier uur met den cen suur kan ik tenslotte zeggen, dat ik van morgen gedurende meer dan één uur lang over de lagunfe van Bikini heb gevlogen. Ik heb de schade, veroorzaakt doir den atoombom, goed in oogenschouw genomen en ben nu in staat te verklaren, waarom sommigen van ons de proefneming al" een volkomen mislukking beschouwen. De schatting is, dat 28 van de 79* schepen eenigszins beschadigd zijn. Slechts één groot schip is gezonken, nl. de Japansche lichte kruiser „Sakawa". De torpedojager „Lamson" en waarschijnlijk vier landings vaartuigen van middelgrootte zijn gekap- Atoombom no. 4 ontploft. Bovenstaande radiografisch overgebrachte foto toont het •moment, waarop een enorme paddenstoel van rook boven Bikini hangt, enkele se conden na de explosie van de atoombom. De foto werd genomen van de brug van het vlaggesdhip Mount Mc Kinley. Volgens Moorad zou men verkeerd doen, uit de poovere resultaten de conclusie te trekken, dat de atoomkracht niet radicaal zou zijn. Hij heeft de uitwerking op Naga saki gezien en zou wenschen, dat de proef zou worden herhaald, bij welke gelegen heid dan een nauwkeurig onderzoek zou moeten zijn toegestaan. Controle of zelfmoord van de wereld. „Tenzij de mensch den atoombom be- heerscht, zal zijn vernietiging zeker zijn", aldus sprak de Anglicaansche aartsbisschop van York in een predikatie. „Het alternatief is duidelijk óf er moet een internationaal lichaam ter controle van de atoomenergie gesticht worden, óf de we reld zal zelfmoord plegen. Het is niet on mogelijk, dat binnen enkele jaren het boos aardig gebruik van dit wapen door een land, bezeten van machtswellust of wraak gevoelens, groote steden zal wegvagen en vruchtbare gebieden onherstelbaar ver woesten". Het netelige probleem Triëst „Salomons oordeel" van Bidault Tijdens de gisteravond gehouden verga dering der ministers van buitenlandsche zaken der groote vier te Parijs hebben Byrnes, de Amerikaansche minister, en Bevin, de Britsche minister, verklaard, dat zij alleen zouden instemmen met de voor gestelde internationale zone voor Triëst en het aangrenzende gebied, indien de con trole en verantwoordelijkheid voor dit ge bied zou berusten bij de Vereenigde Naties, en niet bij de groote vier, zooals was voor gesteld door de Sovjet-delegatie. De geheele zitting was gewijld aan Triëst en de Italiaansch-Joego-Slavische grens, maar er werden geen beslissingen genomen. Vandaag om 16 uur zouden de besprekin gen hierover worden voortgezet. Als basis voor de besprekingen van van daag zal een amendement van Bidault die nen, dat aan alle standpunten tegemoet komt. Volgens dit amendement zal Triëst worden bestuurd „in overeenstemming met een statuut voorgesteld door de vier groo te mogendheden (het standpunt van Molo- tof), oat zal worden bestudeerd door ae vraoesconferentie (Byrnes) en door de V. N. (Bevin) Een regeling, die veel weg heeft van net bekende oordeel van Salomon!- rsGOR HET ONTBREKEN van prijsbeheersching heeft de regeering van de Ver- eenigde Staten den aankoop van tarwe en vleesch voor den expoit naar de door honger bedreigde landen stopgezet Deze mededeeling werd gedaan door vertegen woordigers van het departement van land bouw. Deze maatregel is het gevolg van het uitvallen van de wet op de prijsbeheersching, welke de op 30 Juni afloopende regeling moest vervangen, doch door Trumans veto werd getroffen. Wegens wegvallen van de prijscontrole Door het wegvallen van de prijscontrole kregen de leveranciers van tarwe en vleesch gelegenheid hun prijzen te verhoogen en de regeering der V.S. weigert meer te be talen dan de vroeger vastgestelde prijzen. De tarwe-export wordt hierdoor niet ern stig bedreigd, aangezien nog groote voor raden, aangeschaft voor 30 Juni, aanwezig cijn.. Het plan was in 1946 een milliard zes honderd millioen Engelsche ponden, groo- tendeels voor hulpverleening, te exportee ren. Op 30 Juni was ongeveer de helft van deze hoeveelheid geëxporteerd. Reuter verneemt van officieele zijde, dat In zijn mededeelnig aan de pers heeft hét bestuur van den Ned. Bond van Licha melijke Opvoeding een schrijven gepu bliceerd, dat het heeft ontvangen van den heer Breunese en waarin deze verzoekt tij delijk in zijn functie Van leider der af sta ndsmarsch en te worden vervangen, aan gezien hij van meening is, „dat dit jaar macht voor recht moet gaan". Het bestuur bericht verder niet anders te kunnen doen dan „in de gegeven dwang positie dit verzoek in te willigen". In deze voorstelling van zaken vindt de minister van oorlog aanleiding er voor eerst op te wijzen, dat het bestuur van den bond uitsluitend afgaat op inlichtingen door den heer Breunese verstrekt, terwijl het tot op heden nog geen gebruik maak te van de geboden gelegenheid tot inzage in het dossier onder berusting van den minister. Uit het beschikbare feitenmateriaal is te wijzen op een schrijven dat per 1 Oct. 1940 van dien commandant is uitgegaan en waarin hij bericht, dat voor 200 officieren, -50 onderofficieren en 3000 man de gele genheid is opengesteld als vrijwilligers op genomen te worden in de „S.S. Standarte Westland". Op den „Leidersdag" gehouden op 31 Juni en 1 Juli 1941 in Musis Sacrum te Arnhem heeft commandant Breunese o.a. gezegd: „Ik kan mij niet voorstellen hoe een Nederlander, met zijn eigenschap van nuchterheid en zijn nuchter verstand, nu nog gaat wikken en wegen: aan welke geesteszijde ben ik verplicht mij thans te plaatsen, want als wij aan den verkeerden kant gaan staan, wanneer wij niet aan den geesteskant gaan staan van Duitschland, dat thans het bolsjewisme aangrijpt, maakt Nederland zich schuldig aan een geestelijke klaplooperij". In dezelfde rede heeft commandant Breunese gesproken over Hare; Majes- teits regeering in Engeland: „Het is alle maal heel gemakkelijk en eenvoudig om daar als onverantwoordelijke menschen te zitten in Engeland en dan het gif uit te zaaien tegen ons, die toch al in zulke ont zettende moeilijkheden zitten, en ons werk te belemmeren. U en ik zijn even goede Nederlanders als die daar aan den over kant zitten en wij willen even graag met alle mogelijke opofferingen ons zetten on der Nederlandsche zaak. Ik kan het niet hebben, ik kan mij er aan ergeren, dat wij van die zijde, waar men gezapig misschien in de schuilkelders zit, zich misschien aan alles zit goed te doen, terwijl wij in moei lijkheden zitten, nu geestelijk vergiftigd worden en een knuppel tusschen de bee- nen gegooid krijgen bij het mooie, natio nale werk dat wij trachten te verrichten, tot heil, van ons eigen land en ons eigen volk". In een „Leidersbrièf" van 18 Juli 1941 heeft de commandant van den Ned. Ar beidsdienst Breunese aangegeven, dat er is „maar één weg, één methode, n.l. in lots verbondenheid met de Germaansche vol keren van Europa te arbeiden aan een nieuwe toekomst"'. In een algemeen voorschrift, diat van dien commandant uitging, leest men: „Op deze wijze moet men tot de slotsom ko men, dat Nederlanders en Duitschers over dezelfde raskenmerken beschikken en der halve als bloedverwante volken tot een steeds nauwere gemeenschap geschikt zijn. Dat het van nu af aan steeds een „met elkander", nooit meer een „tegen elkaar" maar ook nooit meer een „naast elkaar" leven zal zijn, er. dat de Nederlanders uit innerlijke overtuiging en met hun geheele persoon him schouders zullen moeten zet ten onder het grootsche werk van den op bouw van onze gemeenschappelijke Ger maansche belangensfeer en daarop van een Nieuw Europa". Deze uitlatingen gedaan na langer dan een jaar bezetting achtte de minister in strijd met de geesteshouding die men van een Nederlandsch officier, die de eed van trouw heeft afgelegd aan H. M. de Ko ningin, mocht verwachten. Derhalve oor deelde hij het ongewenscht dat bij de vier- daagsche Nederlandsche militairen zouden moeten defileeren voor een leider, die in zoo ergerlijke mate als goed vaderlander is tekort geschoten. bij herstel van de prijsbeheersching het programma voor hulpverleening aan door honger bedreigde landen dadelijk weer ter hand genomen zou worden. Indien de prijsbeheersching niet wordt hersteld zal de regeering moeten nagaan of ide importeerende landen bereid zijn ver hoogde Amerikaansche marktprijzen te be talen. Het geheele hulpverleeningsprogram- ma zou moeten worden herzien. Naar officieel in de Ver- Staten werd meegedeeld heeft de regeering der V.S. de aankoopen van kaas, melkpoeder en gecon denseerde melk voortgezet en den produ centen meegedeeld, dat zij een deel hunner productie voor export op zij moeten zet ten. Zulke aankoopen werden op basis van een maand gedaan, waarbij de prijs aan het einide der maand zal worden vastgesteld. Indien de prijsbeheersching vóór eind Juli zou worden hersteld, zou de situatie ongewijzigd blijven. In heft andere geval zou aan de importeerende landen moeten worden gevraagd, of zij hoogere prijzen willen betalen. Indien de importeerende landen zulks niet van zins zijn zullen de producten voor binnenlandsche consump tie worden verkocht. X Hitler's chauffeur als getuige te Neurenberg De president van het tribunaal te Neu renberg, Lawrence, heeft medegedeeld, dat Hans Kempka, de vroegere chauffeur van Hitier, vandaag als getuige zal worden ge hoord. Men neemt aan, dat Kempka de eenige is, die volledige gegevens kan ver strekken omtrent Martin Bormann's po ging uit Berlijn te ontsnappen. Men ver moedt, dat Bormann getracht heeft door den Russischen ijzeren ring rond de Ber- lijnsohe kanselarij te breken in een tank, doch dat deze bij het passeeren van de Weidendamm-brug is stukgeschoten. Zuid besprekingen te voeren. Overeenge komen werd, dat bij de werkhervatting van werkgeverszijde geen rancunemaatre gelen zullen worden getroffen. Ook van de werknemerszijde zullen geen rancunemaat regelen worden genomen tegen havenar beiders en zeelieden, die bij het uitbreken van de staking aan het werk zijn gebleven. DISTRIBUTIENIEUWS EXTRA-BON VOOR AARDAPPELEN. Voorloopig geen koffie. Tot en met Zaterdag 6 Juli a.s. geeft bon ,,254 aardappelen" voor personen, geboren in 1941 of vroeger, recht op het koopen van 1 extra kg. aardappelen De aardappellbonnen voor de komende week zullen niet in de bonnerilijst, dodh af zonderlijk worden Ijekemd gemaakt. In verband met de staking in de veemen kan er op 7 Juli geen nieuwe bon voor kof fie worden aangewezen. Op den bloembon, die Donderdag 4 Juli wordt bekend gemaakt, zal uitsluitend zelf- rijoend bakmeel verkrijgbaar zijn. Voorts zal vanaf 7 Juli tjn. 31 Augustus as. de bonaanwijzing eenmaal per veertien dagen plaats hebben. De bonnummers, voor artikelen, welke gewoonlijk in de aanvul lende bonnenlijst voor de tweede week van een veertiendaagsclie periode worden opge nomen, zullen gedurende bovengenoemd tijdvak reeds in de eerste week worden ge publiceerd. Deze maatregel is genomen om de detail listen de gelegenheid te geven hun zaken te sluiten voor vacantie. De bonaanwijzing voor melk en aardap pelen zal per week blijven geschieden. X— VISSCHERSBOOTJE OP MIJN GELOOPEN. Gistermiddag is op 450 meter uit de kust van Texel het visschersbootje Texel 79 op een verankerden mijn geloopen. Aan boord bevonden zich de schipper, Piet Backer en zijn zoon Albert, die het er beiden levend afgebracht hebben. Het ongeval is daaraan te wijten, dat B. op de thuisreis te dicht onder den wal heeft willen varen, zonder rekening te houden met het gevaar, dat nog steeds in de niet- opgeruimde mijnenvelden schuilt. Door de ontploffing werd het voorschip de lucht in geslingerd. De schipper was op het achterschip en kreeg geen letsel. Zijn zoon kwam in het water terecht doch kon binnen boord gehaald worden. Zij zijn bei den opgenomen door de reddingsboot „Do- rus Rijkers", die direct ter assistentie was uitgevaren. —X— Prof. WESTRA KRIJGT 20 JAAR Het Bijzondfwer Gerechtshof te Den Haag deed heden uitspraak in de zaaik tegen den oud-burgemeester van 's-Gravenhage, prof. mi. J. Westra, tegen wien de procureur fiscaal de doodstraf had geëischt wegens hulpverleening aan den vijand. Het Hof veroordeelde prof. Westra tot 20 jaar gevangenisstraf Bij de oplegging van die straf heeft heit Hof prof. Westra zeer ernstig aangerekend, dat hij het burgemees terschap van een der belangrijkste gemeen ten des lands heeft aanvaard om deze ge meente te besturen in 's vijands geest. Al leen het feit, dat prof. Westra een slappe figuur is, die dikwijls door anderen werd geïnspireerd, heeft het Hof weerhouden, de doodstraf op te leggen. Het recht van cas satie werd verleend. De procureur-fiscaal, mr. Zaayer, is van deze sententie in cassatie gegaan. X COMMANDANT le BATALJON K.N.I.L. GESNEUVELD. De voorlichtingsdienst van het Neder- landsch-Indisch leger deelt uit Bandoeng mede dat Zaterdagmorgen de commandant van het eerste bataljon van het K.N.I.L., majoor M. v. dt Heuvel, tijdens een pa- trouilletocht is gesneuveld. Zondagmorgen werd het stoffelijk overschot onder groote belangstelling met miltaire eer begraven. De legercommandant heeft Maandag di verse onderdeelen van het K.N.I.L. en de koninklijke landmacht bezocht. Daarna is •hij naar Batavia teruggékeerd, waar hij des avonds een radiorede in het Indonesisch heeft gehouden voor de Indonesische mili tairen. Deze rede had dezelfde strekking als die, welke hij de vorige week in het Nederlandsch heeft gehouden. X— ALTIJD NOG DE HARINGKWESTIE! De vakgroep detailhandel in visch heeft het volgende telegram doen toekomen aan den minister van Landbouw, Visscherij en Voedselvoorziening: „Excellentie, De drie te 's-Gravenhage gevestigde ver- eenigingen van vischhandelaren. onderge bracht in den vakgroep detailhandel in ivisch, bijeen in vergadering op 1 Juli, wij zen uwe excellentie er op. dat door de ge troffen maatregelen in zake de haringvis- scherij de haring in dusdanig gezouten toe stand wordt aangevoerd, dat deze voor di rect gebruik minder geschikt is geworden, waardoor het haringverbruik sterk ver mindert. Wij verzoeken uw excellentie daartegen ten spoedigste maatregelen te Een moment uit de internationale motor cross country, welke te Duinrell is gehou den Piet Knijnenburg komt door de bocht. ooooo WEERSVERWACHTING P tot Donderdagavond- In den loop van vannacht en morgen g g plaatselijke onweersbuien die afkoe- g g ling brengen. Aanvankelijk nog zon- g o nig. Wind Zuid-Westelijke richting, o ooooooooooooooocoooooooooooooooooooooo

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1