S)e£eicl4clvc(Soivtcmt Duitschers wilden Leiden voor atoom-onderzoek gebruiken Tweeërlei verklaring over Tangerang Ex-koning Umberto II naar Portugal Sjahrir's tegenvoorstel spoedig gereed v. Klefferis over de Spaansche kwestie VRIJDAG 14 JUNI 1946 Bureaux: Papengracht 32, Leiden Giro 103003. Telefoon voor Advertenties en Abonnementen 20826. Redactie en Directie 20015. Handelsdrukkerij 20935. Abonnementsprijzen f 0.26 per week, 1.10 p. mrid, 3.25 p. kwartaal. Franco p. post ƒ4.00. waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 36e JAARGANG No. 10807 Hoofdred.: Rector H. SONDAAL en TH. WILMER. Directie: G. G. VAN ELBURG. Uitgaye van N.V. „De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht". Advertenties 15 cent p. m.m. Bü contract belangrijke korting. WIMMER GETUIGT VOOR SEYSS INQUART QISTEREN IS DE VRIEND VAN SEYSS-INQUART, dr. Wimmer de voormalige commissaris-generaal van justitie te Neurenberg als getuige gehoord. Hij deed zijn uiterste best om zijn vroegeren chef in een zoo gunstig mogelijk licht te plaat sen en zijn verantwoording voor misdaden af te wentelen op de Weermacht en de politie. Ook nu waren executies en gijzelaars het voornaamste punt, waarop de ver dediger inging en Wimmer gaf hiervan vrijwel dezelfde schildering als Seyss zelf ge daan heeft. Het was volgens hem aan het ingrijpen van Seyss te danken, dat in Rot terdam „slechts" vijf en en na den Rauter-aanslag „slechts" tweehonderd menschen werden neergeschoten. Wimmer bevestigde, dat de Duitsche po litie in Nederland rechtstreeks aan Himrn- ler ondergeschikt was. De getuige zeide voorts, dat Mussert herhaaldelijk er op aan gedrongen heeft, benoemd' te worden tot minister-president en daarmee Seyss vaak in een moeilijk parket heft gebracht. Toen aan Wimlrner gevraagd werd, of de instelling van een civiel bestuur in Neder land niet de bedoeling had om van Neder land een Germaansche bondstaat te ma ken, antwoordde Wimimer, dat men groot belang hechtte aan een goede verstandhou ding, maar dat het Seyss-Inquart van den 'beginne af duidelijk was, dat de Nederlan ders voor de gedachte van een Germaan- schen bondsstaat niet te vinden waren. Katholieke eischen /-VNDER DEN TITIEL „Katholieke eisohen" geeft het laatste nunnmer van ,,Je Maintiendrai", weekblad voor persona listisch socialisme, een artikel, dat zeer 6terk laboreert aan gemis aan logische ge- dachtengang. Het spijt ons, dat wij van dit artikel geplaatét op de eerste pagina in grooten opmaak moeten constateeren, dat het getuigt van een zeer oppervlakkig, een verbijsterend oppervlakkig denken! Wij zullen dit aantoonen. Verweten wordt de Katholieke Volks partij, dat zij „door middel van een machtsstrijd be paalde wenschen, voortvloeiend uit de eigen confessioneele overtuiging, wil doorzetten." (Onder die wenschen be- hooren, volgens het blad, o.a. ophef fing van het processieverbod, erken ning van het kerkelijk huwelijk, vol ledige gelijkstelling van het bijzonder onderwijs). Terloops zij hier opgemerkt, dat men be ter zou doen, als men sprak over een „rechts strijd" inplaats van over een „machtsstrijd", want de strijd om de inwil liging van die bepaalde wenschen fundeert de Katholieke Volkspartij niet op haar (macht, maar op het rechtmatige van die wenschen macht schenkt haar alleen de (mogelijkheid, om met meer kans op succes voor de verwezenlijking ervan op te ko men. Erger wordt het, als de schrijver van het bovenstaande vervolgt: „Men kan zich indenken, dat dit in Nederland niet wordt genomen. Even min als hét door den katholiek geno men werd, toen in de vorige eeuiw de liberalen alleen krachtens hun politie ke meerderheid aan de rechtsche groe peeringen het recht op bijzonder on derwijs onthielden." Het hier geciteerde is in het artikel vet gedrukt! Wij kunnen ons werkelijk niet inden ken, dat het in Nederland niet wordt ge nomen, dat rechtmatige aanspraken van katholieken worden ingewilligd t e n z ij anen dat niet wil doen uitanti-christe lijke of anti-papistische overwegingen! En is er onder de door den schrijver ge noemde verlangens der katholieken één, waarvan de innerlijke redelijkheid niet zonneklaar is? Hiij beweert zélf, dalt dit niet het geval is. Maar wijstop „de psycho logische sfeer, waarin, ook door den gevoer- den verkiezingsstrijldi, deze dingen zijn ko- imen te verkeeren". Ons is dit beroep op een „psychologische sfeer" verre van duidelijk! En dan d^ ver gelijking met de politiek der liberalen, die „aan de rechtsche groepeeringen het recht op bijzonder onderwijs onthielden"! Een vergelijking, die niet mank gaat, maar hee- lemaal geen beenen heeft, om op te staan! Wordt door «die vervulling van de verlan gens der katholieken, ook maar e e n i g recht aan wie dan ook onthouden? En, zooals reeds opgemerkt, trachten de katho lieken hun verlangens te verwezenlijken „alleen krachtens hun politieke meerder heid" of omdat de „innerlijke redelijk heid" van die verlangens ook volgens den schrijver zelf vaststaat? Wij zijn van meening, dat ,,Je Maintien drai" zich met een dergelijke oppervlak- wige Ibecritiseering van „katholieke eisohen" blameert. H. RUIJTERf De bekende lei der in de Boeren- en Tuindersbewe ging het Kamerlid H. Ruft ter is op 53-jarige leeftijd overleden. Hij was woonachtig te Arn hem, maar werd sedert eenige tijd- verpleegd in de Ursula-Kliniek te Wassenaar. De heer Ruijter was secretaris van den Aartsdioc. Boeren- en Tuinders- bond. Zijn loopbaan is hij begonnen bij den L.T.B. in het Bisdom Haarlem, en welken tijd hij te Leiden heeft gewoond. De overledene was van 1932 tot 1937 lid van de Eerste Kamer, daarna tot voor enkele weken lid van de Tweede Kamer. —X— Een proces om den naam S.D.A.P. Wij hebben medegedeeld, dat de Partij van den Arbeid 'het gebruik van den naam S.D.A.P., al dan niet met een bijvoeging (ou'de), juridisch ontoelaatbaar acht en dat zoo noodig met rechtsmaatregelen onmo gelijk zal maken. Het argument voor deze 'bedreiging was d'at alleen het Bestuur van idle S.D.A.P., dat belast is met de liquida tie van deze partij, het recht zou hebben te beschikken over den naam SD.A.P. Thans bereikt ons een circulaire van de „Oude Sociaal Democratische Arbeiders Partij (in oprichting). Daarin wordt me degedeeld, dat een landelijke vergadering zal worden gehouden op 15 en 16 dezer te Utrecht. Medegedeeld wordt, dat het comi té, hetwelk den oproep aan de ex-leden der S-D.A.P. richtte, uit het geheele land, uit elke provincie, duizenden sympathiebetui gingen ontving. Op de agenda komt voor: oprichting der oude S.D.A-P. Het voorloo- pig bestuur heeft zich dus blijkbaar door het dreigement van de Partij van den Ar beid niet laten intimideeren. Ook nu kwam het Kamerlingh Onnes- Instituut te Leiden weer ter sprake en de aanklager zeide, dat Duitschland het in stituut had opgeëischt voor een atoomon derzoek. Wimmer zeide, dalt de Duitschers "ten slotte er genoegen mee haddien geno men onderzoekingen in Leiden te ver- riohten. Bekortiiig tijdsduur van het proces. Het gerecht heeft onder scherp protest der verdedigers médgegedeeld, dat nieuwe maatregelen genomen zijn tot bekorting van den tijdsduur van het proces. De geza menlijke verdédigers van de individueel beschuldigden zullen voor hun pleidooien slechts veertien dagen mogen gébruiken. De aanklagers hebben genoegen genomen met slechts drie dagen voor hun requisi toirs. Daar de bewijsvoering voor von Pa pen, Neurath, Speer en Fritzsche nog drie weken zal vorderen, zal de zaak tegen de individueele beschuldigden dus zeker in Juli gesloten kunnen worden, met dien verstande, dat het oordeel van het gerecht eerst zal volgen na behandeling van den aanklacht tegen de organisaties. J^ATSIR, de Republikeinsche Min. van Voorlichting heeft gistermiddag op een pers conferentie te Batavia verklaard, dat de gebeurtenissen te Tangerang grooten- deels aan Chineesche provocaties moeten worden toegeschreven. Zoojuist was hij teruggekeerd van een tocht naar het gebied van Tangerang, waar hij een onderzoek met betrekking tot de massa-moord van de Chineezen had ingesteld. Volgens hem waren 132 Chineezen gedood en worden er 40 vermist. Indonesiërs schuiven de verantwoording van zich af De Nederl. troepen waren eenige malen de rivier de Tjisadame over gestoken en had den een groot aantal huizen in brand gestoken. De Indonesiërs hadden een honderdtal huizen in vlammen doen op gaan. Als reactie hadden de Chineezen daarop een zelfde aantal huizen in de asch gelegd. Hij verklaarde voorts berich ten te hebben ontvangen, volgens welke de Chneezen te Tangerang de Nederlan ders hadden geholpen bij het opsporen van Indonesiërs. Een deel der Chineezen was met automatische pistolen gewapend. Volgens Natsir zijn er in den allerlaatsten tijd geen botsingen meer geweest en kée- ren meerdere Chineezen weer naar hun dorpen terug. Over de Chineesch-Indonesische moei lijkheden aan Sumatra's Westkust waar men voornemens is alle Chineezen te interneeren kon Natsir geen enkele inlichting geven. Nederlandsche verklaring. Van Nederlandsche zijde wordt ver klaard, dat het vaststaat, dat Nederland sche troepen geen enkele verantwoorde lijkheid dragen voor de gebeurtenissen te Tangerang. Immers de Britsche opperbe velhebber gaf de Indonesische strijdkrach ten bevel, zich terug te trekken op de Westelijke oever van de Tjisedane, en deze gaven hieraan gevolg. In aansluiting hier aan bezetten Nederlandsch-Indische troe pen practisch zonder strijd de plaats Tan gerang op den Oostelijken oever van de rivier. De terreurdaden werden verricht Westelijk van de Tjisedane, aan de Ban- tamsche zijde, waar het Nederlandsche ge zag niet over middelen beschikt om zich te doen eerbiedigen. De leiders van de republikeinsche be weging beroepen zich steeds op het feit, dat zij buiten de geallieerde gebieden de facto het gezag in handen hebben. Hier mee valt slecht te rijmen, dat zij de ver antwoordelijkheid voor het gebeurde van zich af trachten te schuiven door te be weren, dat de bezetting van Tangerang hun verbindingen had afgesneden. Men kan niet van feitelijk gezag spreken, wan neer de plaatselijke organen ongehoor zaam worden, zoodra een verbinding weg valt. Bovendien waren zij van Britsche zijde van te voren op de hoogte gebracht. Men wist ook waar men aan toe was. Er bestond geen enkele dreiging, dat de Ne derlandsche troepen verder zouden op rukken. Wel deed het gebeurde de wen- schelijkheid hiervan vervolgens ontstaan, maar ook ten deze moest het aan den Britschen bevelhebber ter beoordeeling worden overgelaten of dit mogelijk en wenschelijk was. In alle berichten over het gebeurde bij Tangerang is sprake van Chineezen. Hier bij dient in het oog te worden gehouden, dat het niettemin in overgroote meerder heid Nederlandsche onderdanen betreft. Deze menschen zijn van Chineesche af komst en onderscheiden zich in hun klee ding nog van de overige bewoners van Bantam, maar wonen er reeds van ouder op ouder. Voor zoover zij de Chineesche nationaliteit hebben behouden, praevaleert toch ook in het diplomatieke verkeer hun Nederlandsch onderdaanschap. Incidenten van dezen aard openen de gelegenheid voor vele en uiteenloopende conclusies. Menschelijk bezien is de voor naamste gevolgtrekking uit het gebeurde, dat eens te mèer blijkt hoezeer het in het belang van alle partijen is, dat de tege moetkomende houding van Nederland zonder te lang dralen een passende beant woording vindt. Na het referendum in Italië vonden in verschillende plaat sen ongeregeldheden plaats. Een vracht auto met gewapende politiemannen teanid den van demonstran ten in Napels. DE ECONOMISCHE POLITIEK DER LAROURREGEERING Op ht Congres der Labourpartij te Bournemouth heeft minister Morrison gis teren de economische politiek der Britsche regeering uiteengezet. Hij zeide o.a., dat het jaar 1947 nog heel moeilijk zal zijn, doch dat dan voor het eerst de resultaten van de thans genomen maatregelen zicht baar zullen worden. Voor het eerst in de geschiedenis volgt een Britsche regeering een politiek, die leiding geeft aan de pro ductie om voor goed de werkloosheid den rug toe te keeren. Er komt een economi sche generale staf. Een chaos als na den vorigen oorlog zal worden vermeden. Ook bereidt men maatregelen voor om de ge volgen van depressies in andere landen op te vangen. X Accoord te Tebris Te Tebris is een accoord geteekend tus- schen de Perzisch^ centrale regeering en de regeering van Azenbeidsjan. Men is op drie punten tot overeenstemming geko men: Azerbeidsjan zal zijn autonomie op geven en een deel van Perzië worden: het land zal geen eigen ministers en mi nisterpresident meer hebben en tenslotte zal Azersbeidsjan voorloopig bestuurd worden door provinciale en gemeentera den. Geen geschikte Ministers Prof. W. Schermerhorn, die dikwijls gesproken heeft over teamgeest en team spirit wanneer hij sprak over het kabinet. Wanneer men nu het verloop van de feiten kent, die de procureur-fiscaal in het pro ces tegen Arnold Meijer heeft opengelegd, betreffende het eigenmachtig optreden van Koos Vorrink, dan is het toch wel ont stellend daaruit te moeten opmaken, dat twee ministers, waaronder nog wel een mi nister-president, buiten hun andere colle ga's om, zich op hun terrein begeven en daar eigenmachtig optreden. Dergelijke manieren van een minister-president too- nen toch wel heel duidelijk aan dat hij niet geschikt is om zijn taak te vervullen en laat staan om leiding te geven aan een re geering. Men heeft laatst geschreven dat het noo dig is om Min. Schermerhorn weer opnieuw minister-president te maken, omdat hij zulk een aanzien genoot in Engeland en Amerika. Maar wij zouden wel eens wil len weten hoe men erop zou reageeren in Engeland, wanneer de minister-president en een andere minister achter den rug van collega's om buitenstaanders volmachten gingen geven! Er is maar één conclusie: zulke menschen zijn niet geschikt voor minister. Proclamatie tot het Italiaansche volk Gisterenmiddag heeft ex-koning Umber to het besluit genomen het land te verlaten. Na afscheid te hebben genomen van het personeel van het Quirinaal en zijn lijf garde is hij met een vliegtuig van het vlieg veld Ciampino bij Rome, opgestegen met bestemming voor Portugal. Vier geallieer de jagers escorteerden het vliegtuig. De koning Is des avonds te Barcelona in Spanje aangekomen. Vandaag wordt de tocht naar Lissabon voortgezet. VOORLOOPIGE OVEREENKOMST VERWACHT Sjaihrir heeft medegedeeld, dat de Indo nesische tegenvoorstellen op z'n laatst aan het begin van de volgende week zullen worden overgelegd. De definitieve formur leering der voorstellen was wat vertraagd door de jongste gebeurtenissen Sjahrir bedoelde hiermede waarschijnlijk den toe stand in het binnenland van Java en het bloedbad van Tangerang. Hij sprak de hoop uit, dat, terwijl de op lossing van de geschilpunten hangende is, ld oor de Indonesisch^ tegenvoorstellen een voorloopige overeenkomst onder de oogen zal worden gezien, die tot resultaat zal hebben, dat de Nederlanders en de Indo nesiërs spoedig tot samenwerking komen. LEVERT CRITIEK OP COMPROMIE-RESOLUTIE De Veiligheidsraad is gistermiddag te New York bijeengekomen. De Australiër dr. Evalt bracht inzake de Spaansche kwestie een compromis-re solutie ter tafel. Deze houdt in, dat aan de origineele aanbeveling „een oproep van de algemeene vergadering om de di plomatieke betrekkingen met Spanje te verbreken", het alternatief wordt toege voegd, dat „naar het inzicht van de alge meene vergadering eenige andere actie kan worden ondernomen, welke onder de vigeerende tijdsomstandigheden juist en nuttig lijkt". Amerika verklaarde zich met dit voor stel accoord, evenals Egypte. De Nederlandsche afgevaardigde, dr. van Kleffens, critiseerde de aanbevelin gen der commissie, maar zeide, dat hij ter wille van de eenstemmigheid, niet tegen zou stemmen. Hij zeide echter volledig vrij te willen zijn, indien en wanneer de kwestie door de algemeene vergadering zal worden behandeld. Dr. van Kleffens zeide niet geestdriftig te zijn over de reso lutie van de sub-commissie, daar „indien de Veiligheidsraad het* recht en goede reden heeft om in deze kwestie handelend op te treden, hij het nu moet doen en de kwestie niet naar de algemeene vergade ring te verwijzen, daar wij zelf een ver antwoordelijkheid hebben, welke wij ver plicht zijn te vervullen. Maar indien wij niet een dergelijk recht of goede gronden hebben, laten wij dan niets doen". Drie der vijf afgevaardigden, die totnog toe het woord hébben gevoerd, hebben zich ten gunste van de gewijzigde resolu tie uitgesproken. Vier andere afgevaardig den, die leden waren van de sub-commis sie (Frankrijk, China, Polen en Brazilië), zullen ook ten gunste van de resolutie stemmen. De raad werd tot Maandag a s. 7.30 na- jniddag verdaagd. Soinja Stokowsky, dochter van den wereld vermaarden dirigent Leopold Stokowsky, itrad te New York in het huwelijk met den Nederlandschen officier Willem H. Thor- becke. Het bruidspaar verlaat het kerkge bouw waar de huwelijksinzegening plaats vond Sjahrir gaf als zijn meening te kennen, dat, mochten er moeilijkheden ontstaan, deze alleen op concrete punten betrekking zouden kunnen hebben en niet op den vorm en het karakter van de tegenvoorstellen. De evacuatie van geïnterneerden en Ja panneezen. Het republikeinsche ministerie van voor lichting heeft medegedeeld, dat de evacu atie van geïnterneerden door de lucht zal worden versneld door vanaf 15 Juni a.s. 500 personen per dag te vervoeren. Vier vliegtuigen per dag, zulks gedurende vijf dagen per week, zullen in dienst worden gesteld. Tot nog toe zijn 250 personen per dag geëvacueerd, waarvoor twee vliegtui gen worden gebezigd. Bovendien zullen met ingang van 20 Juni 2000 Japanneezen per week per trein wor den vervoerd. Ten aanzien hiervan is over eengekomen, dat het Indonesische leger de transporten tot aan het station van Klen- der zal escorteeren. Daarna zullen Britsch- Indische troepen deze taak overnemen en de transporten begeleiden tot Batavia. Twee Indonesische officieren zullen de Ja panneezen tot Batavia vergezellen, om hun overdracht aan het geallieerde commando te regelen. De geïnterneerden uit Madoera zullen naar Soerabaja worden gezonden. De Chineezen van Sumatra's Westkust. De Indonesisch-Republikeinsche pers aan Sumatra's Westkust deelt mede, dat op een bijeenkomst van het Algemeen Nationaal Comité op 2 Juni is voorgesteld, alle Chi neezen aan de Westkust te interneeren. De geheele Chineesche bevolking in het district van Painan, welke in totaal onge veer 2.000 zielen bedraagt, is te Kambang verzameld. Volgens republikeinsche krin gen heeft men maatregelen genomen om de Chineezen tegen de extremisten te be schermen. Hun eigendom zal door de T.R.I. in bescherming worden genomen. De Chi neesche vrouwen en meisjes zijn van de mannen gescheiden, hetgeen onder Chinee zen bezorgdheid heeft gewekt. -X- OPSTAND IN BOLIVIA. Gistermorgen is in de hoofdstad van Bolivia, La Paz, een revolutie uitgebroken onder leiding van kolonel Illanes. Een officiëel communiqué van de Boli- viaansche regeering meldt, dat de opstand onderdrukt is, doch uit La Paz wordt ver nomen, dat de revolutionnaire beweging zich uitbreidt en dat eenige leden der re geering de hoofdstad reeds verlaten heb ben. Aan de grens zijn voorzorgsmaatregelen genomen. Er zijn dooden en gewonden te betreuren. Voor zijn vertrek heeft ex-koning Um berto een proclamatie gericht tot het Ita liaansche volk, waarin hy protest aantee- kent tegen de regeering die een „revolu tionnaire daad verrichtte door eenzijdig en willekeurig macht tot zich te trekken, die haar niet toekwam, terwijl zij den koning voor het alternatief stelde bloedige botsin gen uit te lokken of voor geweld te wij ken". De eerste indruk die de boodschap onder de Italianen heeft gewekt is deze, dat zij een ernstige aanhitsing tot tweedracht on der de burgers bevat. Te middernacht wachtten de bladen te Rome nóg op de be slissing van hun partijen, of zy de procla matie zouden publiceeren. Men is van meening dat het antwoord van de Gasperi van het hoogste belang zal zijn voor het geven van een richtlijn aan het land, na het vertrek van Umberto. Uit Napels wordt gemeld, dat de burge meester en de raad hun ontslag hebben in gediend, nadat bekend was geworden, dat Umberto het land verlaten had. EEN NIEUWE „NAZI-ONDERGRONDSCHE". Volgens een correspondent van de „Eve ning News" wordt in Oostenrijk door voor malige Duitsche officieren een nieuwe Na zistische ondergrondsohe beweging voor Europa georganiseerd. Door het verslap pen van de controle in het „bevrijde" Oos tenrijk hebben ^de leiders van de bewe ging 'betrekkelijk de vrije hand. De voed- selschaarschte veroorzaakt groeiende on tevredenheid en daden van sabotage en lijdelijk verzet wo.-den talrijker BINNENLAND AARDAPPELBON VERLENGD. De geldigheidsduur van bon 243 aard appelen (2 kg.) en van bon 743 aardappe len (lkg.) aangewezen voor de week van 9 t/m 15 Juni, is verlengd tot 23 Juni. FEIJENOORD WINT VAN SURINAME MET S—l. Gisteren vond in bet Rifstadion te Wil. lemstad den voetbalwedstrijd Suriname— Feijenoord plaats, welke door de Rotter dammers met 81 werd gewonnen. Er werd gespeeld bij een zeer hooge tempera tuur. terwijl bovendien een sterke passaat wind woei. De samenstelling der Feijenoordploeg was ongewijzigd, uitgezonderd de Tinksi- binncnplaats, waarop inplaats van Van dc Corput, van Hoek werd opgesteld. 100STE VLUCHT BATAVIA—A DAM. De K.L.M.-persdienst deelt mede: A.s. Maandag 17 Juni zal het 100ste vliegtuig •uit B-Jlavia om ongeveer 18.30 uur op Schiphol aankomen. Ruim 2300 landgenoo- ten zijn met den AmsterdamBatavia v.v. dienst uit Nederlandsch-Indië Inmiddels ge repatrieerd. DE DELEGATIES UIT DE WEST. De delegaties uit Suriname en Curasao arriveerden hedenmiddag te twaalf uur dertig per speciaal vliegtuig op het vlieg - veld Schiphol. Op ons Bureau ligt de passagierslijst ter inzage van het m*. „Tegelberg", dat verm. 18 Juni In Amsterdam zal aankomen. oooooooo Weersverwachting oooooooo. tot Zaterdagavond. o S Wind aanvankelijk nog tusschen 8 o N. W„ later veranderlijk. Gedeeltelijk bewolkt. Overwegend droog. Na een kouden nacht morgen overdag iets warmer dan vandaag. ooooooooooooooooooooooooooouuouoooooooo

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1