-UDAG 26 NOVEMBER 1943
35s™ JAARGANG N°- 10720
^e£ckióclve(5oii4cmt
aux:
esfc
ux: Papengracht 32 - Giro 103003
Redactie 20015. Admin. 20935
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
,DE BANGE VRAAG"
ARTIKEL
L>aN DR. GOEBBELS IN
1„DAS REICH".
i Moskousche conferentie is
eker opzicht een kruispunt
politieke ontwikkeling van
ti oorlog, zoo schriijft Rijks
ster dr. Goebbels in zijn
"ste artikel in het weekblad
t Reich", dat tot opschrift
.,De bange vraag".
Tminister constateert, dat de
j van de Engelschen en
g-ikanen, op deze conferen-
let Kremlin te kunnen be
ta tot het vastleggen van
territoriale eischen, niet in
tilling is gegaan. De Sovjets
niet bereid gebleken conces-
_te doen. Integendeel, de plu-
"^tieën zijn met het oog op
algemeenen oorlogstoestand
rongen geweest, aan de
len der bolsjewisten toe te
n in een omvang dien een
rikaansch blad onlangs be-
ipeld heeft als bepaald fan-
ich. Daarmede, zoo ver-
dr. Goebbels, heeft de in-
ationale toestand een funda-
;eele wijziging ondergaan.
Ingelsohen en Amerikanen
jen zich de militaire hulp
de Sovjets tot dusver zoo
[idwillig laten welgevallen,
t zij hoopten, dat het roo-
leger langzaam maar zeker
de Duitsche weermacht, en
QDuitsche weermacht even
taam maar zeker aan het
^fe leger zou doodbloeden,
jet verloop van den geweldi-
strijd in het Oosten echter,
het Kremlin zich militair
ndig gemaakt, en nu moe-
Eden en Huil tandenknar-
toezien, hoe Stalin aan het
eltoord gaat staan. Hij zal
aarzelen, van de voor hem
«Tfgunstige positie naar beste
ujnten gebruik te maken. Wat
beteekent, kan men aflezen
de alarmteekenen, die over-
wereld zichtbaar wor-
minister constateert, dat de
ipraken der Sovjets op in-
en grondgebied niet al-
Xi betrekking hebben op Po-
I het geheele Ealtische ge-
J, Finland, Roemenië, Bul-
"•fle en Hongarije of op mili-
_6 steunpunten in Turkije,
"4 dat men in Moskou reeds
jezeggenschap verlangt in
a, in de Middellandso'ne
en in de Ageische Zee. Ja,
°|geheele Nabije Oosten is in-
'els door de Sovjet-Unie tot
belangengebied verklaard
ie Anglo-Amerikanen bezit-
geenerlei mogelijkheid om
Jdit streven naar macht van
'"'bolsjewisme een halt toe te
f»en.
minister wijst er op, dat er
11e neutrale staten en uit de
Duitsche troepen bezette
eden in Europa berichten
„.aen, dat het tot dusver be
minde leedvermaak over de
iltaire tegenslagen van
litsohland aan het Oostel-kk
ieAt heeft plaats gemaakt voor
hij algemeene bezorgdheid. De
uM'ikkeling, zoo verklaart de
piister, gaat dus precies zoo,
wij haar hebben voorspeld.
cl gisteren nog juichte, is
0ps vervuld van angst. De
dj ets zullen uiteraard geen
bnde dralen om hun politieke
territoriale eischen in over
stemming te brengen met
i militaire successen. Enge-
u en de Ver. Staten hebben
'ej misdaad begaan de Sovjet-
die „hoffaehig" te maken en
M domineerende partner in te
'hen in de internationale po-
dfck. Uit het passieve hulpmid-
mi der Engelsch-Amerikaan-
bf oorlogvoering is thans een
'gstandige jniilitaire factor
afstaan. Het-kernprobleem van
óf en oorlog is daarmede bloot-
ajegd.
ye minister legt er dan nadruk
'l-dat Europa van Engeland
cfde Ver. Staten niets meer te
fvvachten heeft Zelfs wanneer
i; walden, zouden zij het niet
j®den helpen. Uit eigen kracht
is Europa zonder Duitschland
niet cij machte, zijn bestaan le-
Scnover den stormloop uit het
losten te verdedigen. Er blijft
derhalve voor zijn bescherming
nog slechts over het militaire
potentieel van het Duitsche
Rijk. Zou die wal doorbroken
worden, dan zou Europa verlo
ren zijn. Maar niet alleen dat:
ook Engeland en de V. S. zouden
in dat geval een duistere toe
komst tegemoet gaan, die vroeg
jf laat zou eindigen in het bols
jewisme
In zijn verdere uiteenzettin
gen herhaal' ae minister, dat de
Duitsche weermacht aan het
Oostelijk front thans de laatste
verdedigingslinie voor alle Euro-
peesch_ volkeren vormt, en dat
eigenlijk elke FransChman, elke
Italiaan, elke Zweed en elke
Z witsel onze soldaten op de
knieën moest bedanken, dat rij
cie landen van ons contingent
dooi het inzetten van hun le
ven bewaren voor een lot, waar
over, wanneer het voltrokken
is, aan de dcc d e monden van
tallooze iniiiioenen menseden
geen enkele maal meer een
klacht zou zijn veroorloofd.
Dr Goebbels onderzoekt ver
volgens, om welke redenen vol
keren van Europa, die door het
bolsjewistische gevaar bedreigt
worden, niets doen om dat ge
vaar uit den weg te ruimen. Het
betreft hier, zoo schrijft hij. een
samengaan van gebrek aan in
zicht, aanmatiging en lafheid.
Men probeert het conflict zoo
lang te ontgaan, totdat het eens
te laat zou kunnen zijn. De
vraag waarvoor Europa zich ge
plaatst ziet, is zoo ingrijpend en
categorisch gesteld, dat het niet
meer mogelijk is daarvan terug
te wijken. Het Europeesche con
tinent heeft reeds verscheidene
malen in zijn wisselvallige ge
schiedenis voor een zoo wreed
aardige keus gestaan, en telkens
ging het daarbij voor het con
tinent om leven of dodd. En tel
kens, zoo betoogt dr. Goebbels,
was het 't in het Duitsche volk
vertegenwoordigde Germanen-
dom, dat op het laatste beslis
sende oogenblik in de bres
sprong en Europa de hand tot
redding bood. Zoo zal het ook
ditmaal zijn.
Dr. Goebbels legt er dan na-
dru kop, dat de Duitsche gre
nadiers, die dagelijks weer op
nieuw den strijd aanbinden met
den wilden stormloop van het
bolsjewisme, op zijn minst de
hartstochtelijke belangstelling
verdienen van alle volkeren, die
zonder hun optreden weerloos
zouden zijn blootgesteld aan den
vloedgolf uit de steppen van het
Oosten. Wanneer het heden hun
uit blind onverstand die belang
stelling onthoudt, dan zal de
toekomst haar niet kunnen wei
geren. Want' de toekomst zal
slechts uit hun heldendom haar
leven winnen.
„De bange vraag, die thans op
n den laten namiddag arriveeren In
iet strijdgebied van Gomel de Duit-
iche pantserwagens voor een tegen
aanval tegen de Sovjets
PK Kripgans/PBZ/R/P m
de menschheid drukt, t.w. de
vraag naar leven of dood, zoo
besluit de minister zijn artikel,
vindt slechts door hen een ant
woord. Het is het antwoord van
een manlijk besluit, dat ook in
de zwaarste crises en onder den
hevigsten druk onwrikbaar blijft
en daarom op het hoogtepunt
van het Europeesche drama tot
de triomf van een groote en
fiere overwinning zal leiden."
HET DUITSCHE
OORLOGSPOTENTIEEL.
Radio Cairo heeft in zijn Ara
bische uitzending een uitvoerige
uiteenzetting gegeven van het
Duitsche oorlogspotentieel op
grond van uitlatingen van een
Britschen zegsman.
Duitschland, zoo werd gezegd,
is op het oogenblik zeer sterk.
Het bezit uitstekende spoorweg
verbindingen, die veel uitgebrei
der zijn dan bij het begin van
den oorlog. De Duitsche lucht
macht is sterker dan in 1939. Het
aantal der Duitsche arbeiders
bedraagt thans 37 millioen tegen
over 23 millioen bij het uitbre
ken van den oorlog. Duitschland
bezit rijkelijke hoeveelheden
benzine en andere brandstoffen.
Het Duitsche landleger is even
eens nog sterker en beter opge
leid. Over de Duitsche strijd
krachten boven water ontbre
ken alle gegevens. Het Duitsche
duikbootwapen is echter schrik
aanjagend."
ZUIVERINGSACTIE BIJ
SERAJEWO.
Naar het N. N. B. verneemt
hebben Duitsche formaties de
laatste dagen het terrein ten
Noord-Oosten van Serajewo van
communistische benden gezui
verd. Deze zwierven in kleine
groepen -door de dorpen in dit
gebied, poogden de bevolking op
te ruien en de mannen te bren
gen tot het vormen van commu
nistische benden. Twee van deze
terreurgroepen, die tot den
strijd gedwongen werden, ver
zamelden alle vrouwen en kin
deren dezer dorpen en dreven
ze in de richting van de storm-
loopende Duitsche eenheden,
teneinde te voorkomen, dat de
Duitsche sioldaten zouden schie
ten en zelf te kunnen vluchten.
Ondanks deze gemeene strijdwij
ze konden de bandieten tot den
strijd gedwongen en vernietigd
worden. In den geheelen sector
werden na afloop van de onder-
reming 350 doode communisten
geteld.
BESLUITEN ITALIAANSCHEN
MINISTERRAAD.
De Italiaansche ministerraad
heeft Donderdag onder voorzit
terschap van den Duce een reeks
ingrijpende wetten en maatrege
len aangenomen. Zoo zal de na-
t'onale republikeinsehe staat van
af 1 December definitief den
nr.am „Italiaansche Sociale Re
publiek" dragen. De vlag van
de Italiaansche Sociale Repu
bliek is de driekleur met licto-
renbundel aan den top van den
vlaggenstok. De. oorlogsvlag der
weermacht is de driekleur met
franje en een lauwerrand, be
nevens den republikeinschen lic
torenbundel, een granaat, een
anker en een adelaar in de vier
hoeken. Van bijzonder belang is
de vorming van een eenheids
front van den arbeid, de techniek
en de kunsten, met uitsluiting
van het kapitaal en de invoering
van een uniform arbeidsboek.
Alle categorieën van arbeiders
zullen vanaf 1 December een
loonsverhooging van 30 pet. krij
gen, met uitzondering van dege
nen. die in het laatste kwartaal
reeds zoo'n verhooging hebben
gehad. Voor de belangrijkste
landbouw- en industrieproduc
ten zullen in den loop van De
cember nieuwe maximumprijzn
worden vastgsteld. Ten slotte
zullen kunstwerken, die in
Joodsch bezit zijn.geconfisqueerd
worden, opdat zij niet verloren
zullen gaan.
POGINGEN OM LAVAL TEN
VAL TE BRENGEN.
In Vichy schijnt een crisis ont
staan te zijn, waarvan het tot nu
toe eenige symptoom de aftre
ding was van Lagardelle den
minister van arbeid.
Het Antwerpsche blad „Volk
en Staat" deelt nu eenige bij
zonderheden mede.
Reeds enkele weken geleden,
aldus „V. en St." poogde het
driemanschap MénetreL Jardeu
en Romier de regeering Laval ten
val te brengen door een aanval
op Hubert Lagardelle, minister
van arbeid en sociale voorzorg.
Door zijn berende handigheid
slrtsde de minister-president er
echter in, zijn tegenstaanders
schaakmat te zetten. Het drie
manschap achtte zich daardoor
echter nog niet verslagen. Ze
zetten een nieuwen aanval op
touw en Vrijdag 12 November
werd Laval bij Pétain geroepen
om er verrassend nieuws te ver
nemen. Maarschalk Pétain zou
ben besloten, dat na zijn dood
zijn plaatsvervanger moet wor
den aangewezen door de Wetge
vende Vergadering. Dat betee-
kende dus, dat de constitutioneele
akte nr. 6 zou vervallen. Laval
gaf toe, dat Pétain het recht
had aldus te handelen, doch bood
zijn ontslag aan. Hij wilde de
verantwoordelijkheid niet op
zich nemen voor een daad die
regelrecht zou ingaan tegen de
revolutie die hij trachtte door te
zetten.
Nog denizeLfden Vrijdagavond,
twee uur na het onderhoud Pe-
tain-Laval, bracht de Duitsche
consul-generaal, Krug von Nidda
een bezoek aan den premier. Na
een uiteenzetting van den toe
stand toonde Krug von Nidda
zich zeer verrast en vroeg de
heele zaak u't te stellen tot Ber
lijn een besluit zou hebben ge
nomen.
Laval deelde dit mede aan
Pétain.
Zaterdag 13 November bracht
nieuwe verrassingen. Ongeveer'
om vier uur vernam Laval, dat
Pétain had laten aankondigen,
dat hij, Pétain, een radiorede zou
houden. Lavals verzoek om met
Pétain een onderhoud te hebben,
kon niet worden ingewilligd.
De plaatselijke Duitsche auto
riteiten deelden toen mede, dat
zij niet aocoord konden gaan met
den gang van zaken en het noo-
diee zouden doen om te beletten
dat de orde zou worden ver
stoord. Daartoe waren de noo-
dige maatregelen -genomen en
oun. om het radiostation strijd
krachten samengetrokken.
Wat zou er in de rede van Pé
tain gezegd worden? Hij wilde
mededeeling doen van het ge
troffen besluit, nopens de bij
eenroeping der wetgevende ver
gadering: n.l. om na zijn dood,
-zijn opvolger aan te wijzen, in
dien hij voordien nog geen nieu
wen staatsvorm zou gegrondvest
hebben. Het nieuwe regiem dat
hij wensehte in te voeren, zou
eén verzoening van 't autoritaire
beginsel met het vrije stemrecht
zijn. Pétain zou 'tenslotte nog
maals bevestigd hebben dat hij
de wet verpersoonlijkt, dat zijn
persoon in rechte de Fransche
souvereiniteit vertegenwoordigt.
In dien zin had hij een wet doen
voorbereiden die in het Staats
blad zou moeten verschijnen.
Zondagmorgen woonde maar
schalk Pétain de aflossing van
de wacht niet bij. wat uitgelegd
wordt als een bewijs van onte
vredenheid. In den namiddag
riep hij den ministerraad bijeen
en deelde mede, dat hij er voor-
loopig van af zag. wetten, de
creten of besluiten te onderte
kenen.
„Observer".
„De kleine naties be-
hooren in Europa weliswaar tot
de historische realiteiten, zij
zijn echter aan den anderen
kant, in machtsopzicht een
farce en een anachro
nisme".
KARDINAAL CREMONESI
OVERLEDEN.
Kardinaal Cremonesi is in
Rome in den leeftijd van 77 jaar
overleden. Kardinaal Carlo Cre
monesi was in 1922 tot bisschop
gewijd. In het Consistorie van
1935 werd hij door Paus Pius
XI tot kardinaal gecreëerd. Hij
bekleedde talrijke hooge kerke
lijke waardigheden en was ten
slotte leider van het bestuur van
het in 1942 opgerichte „Instituut
voor religieuse werken."
Naar uit Tegucigalpa wordt
gemeld, is de politie een com
plot op het spoor gekomen, dat
gericht was tegen den president
van Honduras, generaal Cariaa
Andino. De president zou ver
moord en zijn echtgenoote ont
voerd worden. Er zijn verschei
dene arrestaties verricht. Ca.
rias is sedert 1933 president van
Honduras.
Naar het agentschap Ofi
mrldt, bedraagt volgens de voor-
lonpige cijfers het aantal dooden,
na het bombardement van Tou
lon door Anglo-Amerikaansche
vliegtuigen. 352 en dat der ge
wonden 527.
DE STEM DER S.S.
Luitstert op Zondag 28 Novem
ber 1943 van 11.30 tot 11.45 uur
over den zender Hilversum I op
golflengte 415 meter, naar de
stem der S.S., waarbij de voor
man der Germaansche S.S. in
Nederland, SS-Standartefuehrer
Feldmeyer spreekt over het on
derwerp: „Nu eerst recht" (4e ge
deelte).
BINNENLAND
VORDERINGEN VAN
VOORMALIGE ISRAËLITISCHE
VEREENIGINGEN EN
STICHTINGEN.
Ter algemeene kennis wordt
gebracht, dat allen, die iets te
vorderen hebben van voormali
ge niet-commercieele Israëliti
sche vereenigingen en stichtin
gen, hetzij uit hoofde van gedane
leveranties, geleende gelden, obli
gaties, huren, dan wel wegens
salaris-, wachtgeld-, of pensioen
aanspraken en alle andere vor
deringen, uit welken hoofde ook,
hun vorderingen schriftelijk moe
ten indienen bij het afwikkelings
bureau Amaliastraat 11 te 's-Gra-
venhage, vóór of uiterlijk op 15
December 1943. Na dezen datum
kunnen geen vorderingen meer
geldend worden gemaakt. Ten
aanzien van het bovenstaande
geldt het bepaalde bij artikel 1
der Verordening no. 230/1940 van
den Rijkscommissaris voor het
bezette Nederlandsche gebied.
De 16de eeuwsche boerderij van den
heer Koeman te Westerblokker, een
uniek bezit in Westfriesland, zal door
de bemoeiingen van .Monumenten
zorg" en de vereeniging .Oud Hoorn"/
gerestaureerd worden
CNF/Kuiper/Pms