VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1943'
34STE JAARGANG N°- 10667
Bureaux: Papengracht 32 Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015. Admin. 20935
V* Ongebondenheid
in de economie.
Er zal geen christen zijn, die
beweert, dat het geestelijk leven
van den mensch zich in onge
bondenheid kan ontwikkelen.
Ee vriiheid van het geestelijk
leven kan slechts worden be
houden en gecultiveerd in een
zekere gebondenheid, de gebon
denheid van „heilige banden".
Er zijn echter wèl christenen,
geweest, en er zijn er nóg, die
ongebondenheid oneischen voor
het economisch leven na
tuurlijk niet een absolute, een
chaotische ongebondenheid, maar
een ongebondenheid, die alleen
door wat we zouden kunnen
noemen een zeker politioneel
toezicht mag worden ingeperkt
en in bedwang gehouden. Het
zijn de lieden, die in de kerk
christen zijn en in het maat
schappelijk verkeer de liberale
dogma's aanhangen.
Het is een uiting van onnaden
kendheid. van gebrek aan con-
seauent denken, als men in het
geestelijk leven wèl een op een
goed doel gerichte binding van
de vrijheid aanvaardt, en niet in
het economisch leven, in het le
ven. dat zorgt voor de productie
en verdeeling der stoffelijke
goederen onder de menschen.
Geuigt het niet van een gren-
zenlooze oppervlakkigheid. als
men dit voor héél het volk, voor
héél de menschheid zoo belang
rijk gebeuren wil laten verloo-
pen zonder een op een goed doel
gerichte binding van de vrijheid.
En bovendien, ieder economisch
handelen is een verstandelijk
handelen en slaat, of men het
wil of niet, dus onder de wetten,
die de mensch voor zijn gees
telijk leven aanvaardt, voor den
christen dus onverbiddellijk_ on
der de wetten van de christe
lijke moraal.
In het kapitalisme, dat winst
economie is, is de winst van den
ondernemer het beoogde doel,
de waardemeter voor het al dan
niet nuttige van de onderne
ming. In het kaoitalisme is het
beter, de behoefte aan een pro
duct. waarmede veel winst kan
worden gemaakt, kunstmatig op
te wekken, dan te voldoen aan
de werkelijke behoefte van een
Droduct, als daarmede minder
winst kan worden verkregen.
In een sociaal-geordende eco
nomie geeft de nuttigheid voor
de gemeenschap de beslissing
over de vraag, wat en op welke
wijze er moet worden geprodu
ceerd. Zeker, de factor winst
wordt niet uitgeschakeld, omdat
winst voor de stuwing van ar
beidskracht en initiatief nood
zakelijk is. Maar er zal niet wor
den geproduceerd met winst
als doel. niet worden geprodu
ceerd om de winst, maar omdat
een bepaalde productie noodig
of nuttig is voor de gemeen
schap. En bii zulk een pro
ductie is winst geoorloofd en
gewenscht terwille van die pro-
i ductie zelf.
De ongebondenheid in de eco
nomie van het kapitalistisch stèl-
sel moet voor goed verdwenen
zijn.
Niemand zal willen behouden
de binding van de economie,
zooals wii die kennen in den
oorlog. Maar een zekere gebon
denheid zullen wii wèl willen
behouden: een gebondenheid,
die geëischt wordt door het wer
kelijk belang van de gemeen
schap. Wii moeten er van door
drongen zijn, dat iedere onder
neming moét hebben een sociaal
doel. moét gericht zijn op nut
voor de gemeenschap.
Deze tijd geeft ons de gele
genheid, dat inzicht te verdie
nen.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
Van het Oostelijk front
DE PLANMATIGHEID DER
FRONTWIJZIGING.
De A.N.P.-correspondent te
Berlijn meldt:
De terugtocht der Duitsche
strijdkrachten aan het Oostelij
ke front gaat het karakter van
tactische bewegingen verre te
boven. En ook voor niet-inge-
wijden is het thans duidelijk, dat
het plan der Duitsche legerlei
ding is. de troepen een winter-
linie te doen betrekken om de
verdediging onder de gunstigst
mogelijke voorwaarden te kun
nen voortzetten en aldus voor
bereid te zijn op de mogelijkheid
dat het Sovjet-Russische offen
sief. al of niet met een gevecbts-
pauze. dezen winter zal worden
voortgezet.
De Duitsche pers biedt ten
aanzien van de plannen, die aan
de terugtrekkende beweging ten
grondslag liggen, weinig aan-
knoopingspunten. Zij bepaalt er
zich in hoofdzaak toe, te wijzen
op het planmatige karakter er
van en op de groote offers,
waarmede de bolsjewisten hun
aanvallen moeten bekoopen.
Van officieele Duitsche zijde
wordt thans evenwel toegege
ven. dat zich in het Oosten een
frontwiiziging op groote schaal
voltrekt. Het initiatief hiertoe
heeft de Duitsche legerleiding
genomen en wel teneinde met
een zoo gering mogelijk aantal
troepen aan de aanvallen der
bolsjewisten weerstand te'kun
nen bieden, om aldus zooveel
mogelijk troepen voor andere
taken vrij te maken. Het ware
dan ook onjuist, te meenen, dat
het front alleen onder den druk
der bolsjewistische aanvallen
terugwijkt. In vele gevallen ge
schiedt, naar militaire kringen
te Berlijn verklaren, het terug
trekken der Duitsche strijd
krachten zóó. dat zij als het ware
een luchtledig achterlaten, waar
in de stootkracht van de pas ge-
ruimen" tijd later aanvallende
bolsiewisten verloren gaat. Zoo
d.a. ten Noorden van Gharkow,
waar sterke Sovjet-Russische
troepenconcentraties waren ge
constateerd. die blijkbaar tot
taak hadden, een wig tusschen
de Duitsche linies te drijven,
doch toen in een ledige ruimte
stieten.
Het initiatief bij de terugtrek
kende beweging, zoo betoogt
men hier. geeft men niet uit
handen en ten bewijze hiervan
verklaart men. dat van Duitsche
ziide van tijd tot tijd ook met
enkele divisies tegenaanvallen
worden ondernomen, teneinde
de plannen van den tegenstan
der te dwarsboomen. Zoodoende
..Bewaar uw aardappelschillen
de koe maakt er melk van."
is tot dusver steeds voorkomen,
dat belangrijke Duitsche troe-
pendeelen werden afgesneden
en in dit verband wiist men te
Berlijn op het groote verschil
met de omsingelingsslagen, die
van Duitsche zijde in 1941 en
ook nog in begin 1942 zijn ge
voerd. Tot vernietiging van
Duitsche legers is het niet ge
komen en het Duitsche front
hebben de bolsiewisten niet
kunnen desorganiseeren. Wat zij
winnen, zoo verklaart men te
Berlijn, is een gebied, dat door
de grondig toegepaste vernieling
voor den bezitter voorshands
van weinig nut is.
De groote vraag is thans, waar
de Duitschers hun nieuwe ver
dedigingslinie willen betrekken.
Het front is od sommige plaat
sen reeds dicht de Dniepr gena
derd. o.a. in het Zuidelijke deel
van het front. Zal de terugtocht
bii deze rivier zijn einde vinden?
Op deze vraag wil. wellicht ook
kan. men te Berlijn geen ant
woord geven. De Dniepr maakt,
zooals een blik op de kaart leert,
in de Oekraine een wilden voor
uitspringenden boog en het is
misschien niet te boud, wanneer
men de officieele Duitsche ver
klaring. dat men het front wil
verkorten, als een indirect, zii
ARTIKEL VAN DR. GOEBBELS
IN „DAS REICH".
In zijn artikel van dezie week
„Das Raich" gaat dir. Goeibbels
uit van die stelling, dat „in diazen
oorlog alias mogelijk kan zijin, al
leen niet diat wij ooit kapituiee-
ren en bukken outdler het geweld
van den vijand". Hij wijst erop,
diat d'eize oorlog „een verdedi
gingsoorlog is, die Duitschlamd is
opgedrongen door zijn vijandien
moét het dtoel het af te snijden
van iedere nationale levens- en
onit wikkelingsmogeMj kiheitd".
..Zooals iedere oorlog", schrijft
dir. Goehbels. „brengt ook daze
tallooze gevaren en risico's met
zich mede. Ieder gevaar en iedere
risico echter kan overwonnen
wouden, wanneer een groot volk
als het Duitsche met een sterke
en doelbewuste leiding met alle
kracht de schouders daaronder
zet".
De oorlog staat en valt met den
gemeenschapszin van ons volk,
zoo söhrijft dr. Goeibtoels en in dit
verband geeft hij een opsom
ming van d-e oorlogsplichten van
iederen Duitscher, waartoe on
dier meer behooren zwijgzaam
heid, discipline, hulpvaardigheid,
standvastigheid' van hart en ver
trouwen. Er is slechts één mid
del, zoo gaat de minister verder,
waarmede de tegenstander
Duitsöhland zou kunnen overwin
nen en dat zou erin bestaan, wan
neer de oudie truc der politieke
oorlogvoering zou slagen, een
volk van zijn regeering te schei
den teneinde het van zijn leiding
te bierooven en daarmede weer
loos ite maken.
MUSSOLINI BENOEMT
MINISTERS.
Met het oog op de aanstaande
bijeenroeping van de constituee-
rende vergadering, die den nieu
wen fascistischen republikein-
schen staat een grondwet zal ge
ven, heeft de Duce, re-geermgs-
chei en minister van buiten-
landsche zaken, de volgende mi
nisters benoemd: binnenlandsche
zaken: Guidi; nationale verdedi
ging en oorlogseconomie: Gra-
ziani, maarschalk van Italië; jus
titie: Casanova; financiën: Pel
legrini; economische zaken en
corporaties; Gai; nationale op
voeding: Biggini; volkscultuur:
Mezza Soma; openbare werken:
Geverelli; onderstaatssecrtaris
van het minister-presidium: Bar-
racu.
De publicatie van deze minis-
terlijst heeft in Berlijnsche poli
tieke kringen groote bevrediging
en voldoening gewekt. Men ziet
in dit kabinet de weergave van
de ware meening van het Ita-
liaansche volk.
Met bijzondere vreugde be
groet men te Berlijn het feit, dat
Graziani, de maarschalk van Ita
lië, belast is met het ministerie
voor de nationale defensie en
oorlogsindustrie, een man die
beschouwd 'kan worden als de
belichaming van alle deugden
van den Italiaanschen frontstrij
der.
Guidi als minister van binnen
landsche zaken is een naam, die
ook in Duitsöhland een goede
klank heeft.
Overigens bestaat het kabinet
uit jonge beproefde fascisten, die
in het volk wortelen en als
trouwe volgelingen van den Du
ce het volste vertrouwen genie
ten.
DE ENGELSCH-AMERIKAAN-
SCHE LEUGENCAMPAGNE
ROND DEN PAUS.
Uit Berlijn wordit gemeld): Het
volgende korte overzicht van be
richten uit EngielsChie en Amieri-
kaansdbe brexn wordt in het juiste
licht geplaatst door een gisteren
gepubliceerd bericht van de „Os-
servatore Romanto". het officieele
orgaan van het Vaticaain, over
hetzelfde onderwerp.
Den 14dien September schreef
de Engelsdbe journalist Ward;
Price in de „Daily Mail": „Het
hoofd van de Roamsah-Katholie-
K'erk loopt gevaar door de Duit
schers gearresteerd en naar een
concentratiekamp overgebracht
te worden".
Den 15den September meldde
de onder Eraaelsch-Ameriikaarb-
scbe controle staande zender Pa
lermo: „In bet gebiedi van Vati
caanstad zijn Duitsche valscherm
jagers gedaald. Op het St. Pie
tersplein staain Duitsche pantser
wagens".
Den 16dien September veispnetid-
de die Londensohe omroep in de
Italiaansohe taal hte bericht: „De
Paus heeft geweigerd een afge
zant van veldmaarschalk Kessel-
rimg te ontvangen. Hij heeft ver
klaard dat de aanwezigheid van
Duitsche troepen in Rome een-
schending van het internationale
recht vormt, daar Rome tot open
stand is verklaard".
Den 17den September meldde
de Londenschie omroep in de Ne
der landische taal: „De Duitscberis
plunderen te Rome de kerken De
Paus wordt thans als gevangene
behandeld".
Den 18den September nam het
Zwteedsche blad „Social Demo
kreten" aan diezei aigitatieeam-
pagne deel met -het bericht, dat
de Paus tweemaal geweigierd had
veldmaarschalk Kiessel-rkug te
ontvangen-.
Den 20sten September meldde
de „Noue Zuerdhier Na-chxichten",
dat de zender van Vaticaanstad
door de Duitschers was bezet.
Dien 22sten September verspreaidi-
de helt EngelsChe agentschap
Reuter het bericht: „De betrek
kingen tusschen bet Vaticaan en
de Duitschers zijn opnieuw slech
ter geworden, doordat die D-uit-
ONGELOOFW AARDIGE
UITVLUCHTEN.
Tijdens de uitgebreide naspo-
ringen der politieautoriteiten
naar het ongeoorloofd bezit van
radiotoestellen is gebleken, dat
talrijke personen in de meening
verkeerden, zich door ten dee-
le volkomen ongeloofwaardige
uitvluchten- aan den plicht tot
inlevering te kunnen onttrek
ken. Talrijke personen, die hun
radiotoestel in biina steeds ge
lijksoortige schuilplaatsen had
den verborgen, motiveerden hun
handelwijze met de verklaring,
dat zii geen geldeliik nadeel
wilden liiden. Daar op het on
gerechtvaardigde bezit van ra
diotoestellen door de beschik
king van den Hoeheren S.S.- en
Polizeifuehrer van den 13en Mei
1943 hooge straffen ziin gesteld,
is deze handelwijze des te onbe
grijpelijker, waar bii tijdige in
levering hij. die een toestel in
levert. een met de waarde en
den staat van onderhoud van het
toestel overeenkomende vergoe
ding ontvangt.
schors Dinsdag twee kerkelijke
hoogwaardiigheidsbekleedeTS ar
resteerden, diie het Vaticaansdbe
gebied wilden betre-den".
Al deze berichten en een groot
aantal soortgelijke werden- als
leugens gebrandmerkt door die
publicatie van h-eit Vaticaan in de
„Osservatore Romano" van den
21sten September waarin wordt
gezegd1: „Er zijn veel geruchten
in de wereld verspreid' over dien
toestand in Vaticaanstad en de
positie van den Paus na de Duilt-
stóhe bezetting van Rome. Wij
zien ons nogmaals genoodzaakt
uitdrukkelijk te herhalen, dat
weliswaar op het 9t. Pietersplein
Duitsche patrouilles dienst dben
en Duitsche wachtposten aan de
grenizen van Vaticaanstad izijn
geplaatst, doch dat deze militaire
maatregelen na voorafgaand te
lefonisch overleg van bet Duit
sche commando met dien gouver
neur van Vaticaanstad zijn geno
men. Op grond van een overeen
komst werd een demarcatielijn
vastgesteld. Wij zijn gemachtigd
te verklaren, dat deze lijn nooit
is oyerschredenf'.
het ook negatief, antwoord op
deze vraag opvat.
Van de grootste beteekenis is
natuurlijk ook. of de bolsjewis
ten wederom een winteroffensief
willen ontketenen en de kansen
hierop ziin groot. Een winter-
oorlog stelt aan de troepen nog
oneindig veel hoogere eischen
dan een zomerveldtocht en de
noodzakelijkheid van het inrich
ten van winterkwartieren, waar
voor de groote steden zich het
beste leenen. is een factor, die
bii het vaststellen van de win-
terlinie een. voorname rol speelt.
FLINKE KERELS MELDEN
ZICH NU VOOR DE WAFFEN-
SS EN DE LANDWACHT.
Het SS -Ersatzkom mar,do deelt
mede: Iedere gezonde Nederlan
der in den leeftijd van 1745 jaar
kan zich vrijwillig bii de hier
onder vernielde adressen vervoe
gen, ten einde gekeurd te worden
voor de Waffen-SS of de Land
wacht
Tijdens de keuringen worden
alle inlichtingen verstrekt met
betrekking tot de verzorging van
familieleden, duur der opleiding,
extra levensmiddelen eet.
Vrijwilligers .die om bepaalde
refdemen in Nederland moeken
blijven, kunnen dienst nemen bij
de Landwacht of bii het SS-
Wadhtfoataillon in Amersfoort.
Ook vrijwilligers voor de Duit
sche Kriegsmarme kunnen zich
aanmelden, zij, die tot de Ger-
maansche SS in Nederland toe
treden willen, kunnen zich even
eens aanmelden.
Personen tusschen 1830 jaar,
die aanmeldin'gspliOhtig ziin voor
de tewerkstelling, kunnen zich
eveneens aanmelden en worden
gedurende bun verbintenis van
de tewerkstelling vrijgesteld,
25.9.43 914 uur. Den Haag.
Café Den Hout, Bezuidenhout
Nederlandsche Vrijwilliger» bij de Duitiche oorlogimarine. Aan ichlef- en
landoefeningen wordt bijzonder veel waarde gehecht, want ook de marlna
moet ta zijner tijd bijv. bij landingaandernemlngen met hat wapaa
In da hand vachtan BUdberlchter Andrai/Stapf/Pax m