VRIJDAG 17 SEPTEMBER 1943
MOMENTJE
34STE JAARGANG N°- 10661
ijreaux: Papengracht 32 - Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015. Admin. 20935
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
Bruggehoofden te
Salerno ingekrompen
DUITS CH
WEERMACHTSBERICHT.
Het opperbevel van de Duit-
ehe weermacht maakt bekend:
„Aan weerskanten van den
'oelsan en in den Zuideliiken
jctor van het Oosteliike front
ïerden talrijke vijandelijke aan-
allen afgeslagen. Bij de vernie
ling van een strijdmacht die
an haar achterwaartsche ver
talingen was afgesneden, ver
ier de vijand verscheidene dui-
enden dooden. 600 gevangenen.
10 pantserwagens en 84 stuk-
:en geschut. In den centralen
rontsector gingen de Soviets
en westen van Jelnia met
lachtige ondersteuning van
lantserwagens en luchtstriid-
rachten tot den verwachten
anval over. Zij werden na ver-
litterde gevechten onder zware
joedige verliezen afgeslagen of
ingevangen. De gevechten zijn
n vollen gang. Ook ten zuiden
fan Belyj en ten zuiden van het
Ladogameer viel de vijand na
terke voorbereiding met artil-
erie tevergeefs aan. De laatste
wee dagen verloren de Soviets
01 vliegtuigen.
In het gebied van Salerno en
iboli werd ook gisteren verbit-
trd gestreden. Eenige viiande-
iike gevechtsgroepen werden
in de pan gehakt, de bruggen-
loofden te land werden inge-
lompen. Bij de verovering van
Utavilla verloren de Amerika-
irn talrijke dooden en gevange
ien. De luchtmacht vernietigde
psteren een transportschip van
1,000 brt. en beschadigde 11 an-
iere schepen van de landings-
lloot.
Sterke Britsch-Amerikaansche
brmaties vliegtuigen vielen
listeren in de late avonduren
ioord- en West-Fransch gebied
lan. Vooral in woonwijken der
tad Parijs ontstonden aanzien-
iike verwoestingen en verliezen
inder de bevolking. In den af-
leloopen nacht vlogen enkele
(iiandelijke vliegen Noord- en
fet-Duitschland binnen. Er
werden hier en daar bommen
uitgeworpen, die slechts inbe-
leekenende schade aanrichtten.
Volgens de voorloopige berich
ten werden 9 vijandelijke vlieg
tuigen neergehaald.
Duitsche gevechtsvliegtuigen
bombardeerden vannacht afzon
derlijke doelen in het gebied
fan Londen.
Het jachteskader Moelders
heeft op 15 September zijn
7.000e vliegtuig omlaag gescho
ten. De eerste luitenant Nowot-
iv. commandant van eeen groep
lacht vliegers, heeft de laatste
wee dagen aan het Oostelijke
front 12 vijandelijke vliegtuigen
aeergeschoten en daarmede zijn
!15e overwinning in de lucht
DE OPROEP VAN MUSSERT
De oproep, door JVTussert ge
richt tot het Nederlands che
volk. opdat er een einde kome
aan moorden op nationaal-socia-
listen en brandstichtingen, moet
door allen: worden verstaan en
begrepen.
Het is in strijd met gezonde
rechtsopvattingen, het is in
striid met de rechtsopvattingen,
die altijd in héél het Nederland-
sohe volk hebben geheerscht,
dat iedereen zijn eigen rechter
speelt, dat iemand, als hij ten-
opzichte van een ander grieven
heeft, deze gaat „oplossen" door
eenvoudig een revolver ter hand
te nemen en ziin tegenstander
neer te schieten. Op zich zelf is
zulk een optreden misdadig.
Maar het wordt nog afkeurens
waardiger. als men bedenkt, al
is 't slechts even. de gevolgen,
die er uit kunnen voortvloeien.
Wat zou het een barbaarsche
chaos worden, indien iedereen
in het land aldus tegenover te
genstanders zou gaan optreden!
De eerbied voor het mensche-
lijk leven is een cultuur-goed,
dat onder alle omstandigheden,
ook in tijden van groote geestes-
verwarring. moet behouden blij
ven. voor welk behoud iedereen
met gewetensvolle zorg moet
DUITSCHER NEMEN PERSANO
De aan de mond van de ri
vier de Sele in de baai van Sa
lerno .gelegen plaats Persano
werd door Duitsdhe troepen, die
bij een groote buit aan wa-
én uitrustingsstukken be
machtigden, op 15 September
stormenderhand genomen. Er
werden 'daarbij 700 gevangenen
iemaakt en 17 Amerikaansche
antserwagenis vernietigd of
«uitgemaakt.
LUCHTAANVAL OP NANTES.
De Ahglo-Amerikaansche lucht
macht heeft gisteren naar de
Fransche bladen melden een ter-
Buraamval op die stad Nantes Be
ten. Volgens die tot miu toe be-
Wkibaxe geglewens zijn; dlaarlbij
inwoners gedood) en ongeveer
gewond).
SCHADE EN SLACHTOFFERS
IN LONDEN.
Naar radio Londen meldt, is
P{! den aanval, die Duitsche
vliegtuigen vannacht op Londen
teben ondernomen, „schade
aangericht en ziin er dooden
««vallen".
waken. Iedereen zorge er voor,
dat door zijn optreden, door zijn
daden of ziin. van een verkeerde
mentaliteit getuigende, gesprek
ken die eerbied niet wordt on
dermijnd.
De overheid alléén kan krach
tens haar plicht, om de orde te
handhaven, geroepen zijn, om
de wapens te gebruiken te
gen hen. die zich schuldig ma
ken aan misdaden, welke tegen
die orde indruischen.
Wat wii schrijven over het le
ven kan ook worden gezegd
over de eigendommen van een
ander. Natuurlijk is de roof van
een anders eigendommen, hoe
dan ook, niet zóó erg, als de
moord van een anders leven.
Maar ook od dit terrein mag in
een beschaafde samenleving het
individu niet optreden, gedre
ven door instincten van af
gunst en haat. en moet alle han
delen. dat in striid is met de. op
het handhaven der goede orde
gebaseerde, rechtsregels. ten
sterkste worden afgekeurd.
Dat sluipmoorden en brand
stichtingen worden gebruikt als
uitingen van politiek mee-
ningsverschil. is een zede. die
ons Nederlandsch volk altijd
vreemd is geweest en die het
vreemd moet blijven.
GESPREK MET DEN
BEVRIJDER VAN
MUSSOLINL
Een oorlogscorrespondent geeft
een beschrijving van een ge
sprek met dien bevrijder van
den Duce SS-Sturmbannfueh-
rer Skorzeny. Daarin wordt om.
Reeds in de dagen van de ar
restatie van den Duce, toen de
aanwijzingen voor het latere
verraad zich begonnen af te
teekenen, begaf zioh SS-Stunm-
bannfuéhrer Skorzeny met een
klein kommando naar Rome en
verschafte zich in moeizamen ge-
gecamoufleerden arbeid de ge
gevens voor zijn latere, toen nog
niet bekende optreden. Opge
vangen geruchten, stoutmoedige
verkenningstroepen en een nau
we samenwerking met de Duit
sdhe en Italiaansche berichten-
instanties brachten het spoor
van den Duce aan den dag, dat
in den loop der dagen steeds
weer verloren ging, aangezien
de nerveuze bewaking haar ge
vangene veertien maal hij ver
rassing naar een andere plaats
bracht.
Bij dit verkenningswerk heeft
zich vooral een Italiaansch spre
kend Untersturmfuehrer onder
scheiden. Verkleed, drinkende
miet Italiaansche matrozen, vond
hij ongeveer 24 uur voor de ca
pitulatie, de verblijfplaats van
den Duce, een villa op een klein
eiland.
Op den dag van het verraad
toen uit de taak otm op de hoog
te te zijn van de verblijfplaats
van den gevangene de politieke
noodzakelijkheid groeide hem
aan de verraders te ontrukken,
begaf zich SS-Sturmbannfueh-
rer Skorzeny met een motortor
pedoboot naar het eiland om de
bevrijding voor te bereiden. Hij
vond den vogel gevlogen. Bij het
aanbreken van den dag was de
Duce per watervliegtuig naar
een nieuwe verblijfplaats ge-
Toen moest, aldus gaat het
verslag verder, het opsporings
werk onder den druk van de
snel zioh ontwikkelende ge
beurtenissen van voren af aan
beginnen.
Ditmaal wezen zwakke aandui
dingen op een berghotel op den
Gran Sasso. Wederom werden
verkenningstroepen uitgezonden
en daarbij werd gebruik ge-
miaakt van menschen die niets
mochten weten van htm eigenlij
ke taak Zij' kwamen terug met
het bericht, dat het dalstation
van de bergspoor die naar het
vermoedelijke onderkomen van
den Duce leidde, afgesloten was
en bewaakt werd door een vrij
sterke afdeeling carabineri.
DE OPSPORING VAN RADIO
TOESTELLEN.
Tijdens de actie tot opsporing
van niet-ingeleverde radiotoe
stellen is gebleken, dat vele per
sonen hebben gemeend aan de
beschikking tot inlevering van
radiotoestellen te kunnen ont
komen. Daar echter de politie
autoriteiten in het bezit zijn van
de lijsten van radioluisteraars en
van de geleverde toestellen is
het te verwachten, dat tijdens de
opsporingen de overtreders van
genoemde verordening achter
haald en ter verantwoording ge
roepen zullen worden.
vervolgens Skorzeny met een
verkenningstoestel over het ter
rein. De opnamen deden blij
ken dat een landing op het ho
telterrein levensgevaarlijk zou
zijn. Zij is later ondernomen en
door den omzichtigen en waaghal
zigen vliegtuigkomimandant met
succes ten uitvoer gelegd.
Resteerde nog de taak der se
lectie van de mannen. Achttien
man van de Sicherheitsdienst
en de Waffen-SS zouden onder
steund door een vrij sterke for
matie valscherm jagers den Over
val ten uitvoer leggen. Het was
onmogelijk den voorkeur te ge
ven aan vrijwilligers, aangezien
allen zioh aanmeldden. „Ik heb
dus eigenlijk alleen dengenen
onrecht gedaan, die ik niet kon
meenemen", zeide Skorzeny. En
hij voegde hieraan toe dat hij
geen enkelen man der betrokke
nen. SS-Fuehrer, SS-mannen of
valschermjagers in het bijzon
der kon vermelden, aangezien zij
allen met de grootste prestaties
deelgenomen hadden aan het
werk en het koelbloedig en om
zichtig ten uitvoer hadden ge
legd.
In groote trekken, zoo gaat het
verslag verder, zijn de gebeurte
nissen die zidh tussohen start en
terugkeer afgespeeld hebben be
kend. Opgehelderd moet nog
worden de vraag, waarom de
overmachtige bewaking geen
schot heeft gelost en zich ge
schikt heeft naar de bevelen
van de Duitsehers. Beslissend
was wel de factor der verras
sing. De Vliegtuigen schoten door
de wolkenlaag in duikvlucht om
laag. Voorts heeft het vastbe
raden toegrijpen zijn uitwerking
gehad.
Zoo kon het gebeuren dat,
toen de Duce bevrijd was en het
commando zich terugtrok, de
commandant der bewakers
kwam aanloopen met een glas
rooden wijn, voor den SS-Sturm-
barmfuehrer in de houding ging
staan en hem den dronk reikte
met de woorden: „Voor den
overwinnaar".
Zij allen, van den piloot die
in strijd met het eenvoudigste'
veiligheidsgebod omlaag vloog,
tot aan de mannen bij het ma
chinegeweer, hebben den slag
aan den Gran Sasso gewonnen.
Dat daarbij geen schot gevallen
is, spreekt slechts voor hen. Wat
zij gepresteerd hebben zal een
latere tijd, die de balans van
dezen oorlog eenmaal zal opma
ken, vaststellen.
NIEUWE FASCISTISCHE
PARTIJ DISTANCIEERT ZICH
VAN KONINGSHUIS.
In antwoord op een vraag of
en welke getvollgen er ontstaan
Öjp zeer groote hoogte vloog uit de naamsverandering van
de fascistische partij werd he
den in de Wilheknstrasse ver
klaard, dat er van Duitsche zijde
geen authentieke definitie gege
ven kan worden, daar zulks de
taak is van de nieuwe fascisti
sche regeering. In Berlijn hul
digt men echter de opvatting,
zoo werd verklaard, dat deze
naamsverandering het gevolg is
van die duidelijke distancieering
van het fascisme van het Ita
liaansche koningshuis. De mo
narchie van het huis van Sa-
voye heeft een bestaansgrond ge
had zoolang die monarchie een
volksmonarchie was, die kon
steunen op de dragende krach
ten van het volk. Het kan slechts
consequent genoemd worden, dat
de Dtuee, na het verraad van
den koning, zich heeft losge
maakt van deze instelling, die
haar voormalige bestaan ten slot
te slechts dankte aan de fascis
tische revolutie, en dat hij de
fascistische partij gemaakt heeft
tot een instelling in republikein-
schen zin.
FLINKE KERELS MELDEN
ZICH NU VOOR DE WAFFEN-
SS EN DE LANDWACHT.
Het SS-Ersatzkamimaedo deelt
medie: Iedere gezonde Nederlan
der in den leeftijd van 1745 jaar
kan zioh vrijwillig bij de hier
onder vermelde adressen vervoe
gen, ten einde gekeurd te worden
voor de Waffen-SS of de Land
wacht
Tijdens de keuringen worden
alle inlichtingen verstrekt met
betrekking tot de verzorging van
familieleden, duur der opleiding,
extra levensmiddelen eet.
Vrijwilligers .die om bepaalde
redenen in Nederland moeiten
blij ven, bunnen dienst nemen bij
de Landwacht of bij het SS-
Wachtibataillon in Amersfoort.
Ook vrijwilligers voor de Duit
sdhe Kriégsimarine kunnen zidh
aanmelden, zij, die tot de Ger-
maansohe SS in Nederland toe
treden willen, kunnen zich even
eens aanmelden.
Personen tussohen 1830 jaar,
die aanmelidinigsplidhtig zijn voor
de tewerkstelling, kunnen zich
eveneens aanmelden en worden
gedurende hun verbintenis van
de tewerkstelling vrijgesteld.
SPORTIEVE RACE.
Alweer een spoorweg dra
ma! En wéér een waarvan
men mij verzoekt „am er een
aardig deuntje van, te maken".
En nu betreft het drama twee
meisjes, die naar Heiloo moe
ten en tan spoorkaartje ver
gaten hebben. Het is een ver
haal spannend als de finale
van het weteMkampioenjschap
wielrennen. Het besdhrijft hoe
Emmy en Corry bleek van
schrik wordien als zij aan het
station gekomen bemerken,
dat zij hun spoorkaartje thuis
hebben laten liggen. Van diat
oagenibliik af is bet handelen
geblazen en wordt het een
tocht als de bevrijding van
Mussolini, Een wedloop met
den tijd. De andere meisjies
zitten al in den trein en Cor
ry of Eimmy moet nog even
naar Zoeterwoude terug om die
kaartjes- te balen, en diat ter
wijl zij in die onherbergzame
stadi miet eens dien wieg tent.
Maar Emimy haalt het, de bee-
le trein kijkt met spanning
naar haar uit en, daar komt
Emmy de hoek om „met een
vaartje van tachtig in de
Ibocbt" en als een wereldkam
pioene rijdt zij met Corrie
naar Heiloo.
Ik vinid dit natuurlijk bui
tengewoon sportief, maar tooh
vraag ik mij af hoeveel uren
vóór het vertrek van den trein
Emmy en Corry met de h eele
club al aanwezig waren. Want
van Zoeterwoude naar Healo
te reizen is een gebeurtenis,
die het uiterste van de zenu
wen vergt. Maar slimmer zou
den zij zijn geweest, indien zij
zioh in den trein tusschen twee
dikke tantes hadden verbor
gen. Dat is een, kunstje van
niks in de treinen van tegen
woordig, waar je in het ge
drang je-zelf niet eens vinden
kunt
En het is goedkooper ook.
En tenslotte dit: waarom la
ten wij ons vóór het vertrek
niet wegen en betalen vracht
tarief.
18.9.43 912 uur, Venlo, Deiuit-
sches Haus, Egrnorudstraat 16.
18.9.43 1518 uur. Arnhem,
Café Royal.
19.9.43 912 uur, Hengelo, Ca
fe Modern. Spoorstraat 18.
19.9.43 15—18 uur, Zwolle, Ho
tel Gij'tenibeek.
20.9.43 912 uiur. Assen, Com-
oerthuis a. d. Vaart.
20.9.43 1518 uur, Groningen,
Comcerthuiis Poelestraat.
21.9.43 912 uur Leeuwarden
Huize Schaaf. Breedstraat.
22.9.43 914 uur Amsterdam.
Dam 4.
23.9.43 9—13 uur Utrecht. N.V.
Huis. Oude Gracht 245.
24.9.43 914 uur Amersfoort,
Pol. Durchgamgslager, Leusder-
weg.
25.9.43 914 uur. Den Haag,
Café Den Hout, Bezuidprr^iut
Bq oma Vrljwllllgar». - Een granaatwerpar wordt «^^ebraeht
