Vredesboodschap van
den Paus
rMOMENTJE
flNDERDAG 2 SEPTEMBER 1943 34STE JAARGANG N°- 10648
iteaux: Papengracht 32- Giro 103003 nAflRf .An VHO» I PII1FV FM rtMSTBFKFN C. M. van Hamersveld, Directeur.
lefoon: Redactie 20015. Admin. 20935 UAUISIjAIJ VUUK A.JLILfr.iN fcIN UlVl3lKr.tiC.lN Th wumerj Hoofdredacteur.
>t mysterie van de Kerk
>astoor Möller, die zich bin-
1 het verloop van enkele jaren
plaats beeft veroverd tusisehen
vruchtbaarste theologische
rijvers van ons kleine Neder-
dsche taalgebied, heeft ons
i goed jaar na het verschij-
van het eerste deel verrast
t het tweede deel van zijn
3 ots opgezette trilogie: „Myste-
van Licht". In het eerste deel
niandelde hij het mysterie van
Christus-figuur: thans gaat
ertoe over, de zidh voortzet-
E de Christus te beschouwen in
mysterie van de Kerk. Een
clesiologie", een „leer over de
:k'\ zoo kunnen we dit twee
deel karakteriseeren.
lij begint zijn eerste boek met
i» i beschouwing over de Kerk
0 „Moeder van al wat leeft",
J ziet de Kerk daar als levens-
sterie, als geheimzinnig leven
eenheid, hij gaat daarna over
een overweging van haar
1 tiderbare vruchtbaarheid, zich
nifesteerend in haar kenmer-
haar gemeenschapskarakter,
ir hiërarchie, haar Romeinsch
itrum, in het martelaarschap
de heldhaftige heiligheid van
ar kinderen. Nu ziet hij haar
volgens als het zichtbare
Isrijk op aarde, hij doet be-
pjfen, dat het onzichtbare, het
sterieuze van de Kerk zich
tl steeds weer op tal van wij-
in zichtbare vormen mani-
T, ;eert. Het tweede boek be-
ouwt de verhouding van
:istendom en Kerk, twee be-
ipen, die men niet-kan schei-
31, omdat ze samenvatten in
zelfde werkelijkheid; het
nt tenslotte aan, dat de Kerk,
1' ais wij ze ook nu nog kennen
waarvan wij levend deel uit-
ken, inderdaad de Kerk van
Evangelie is.
prekend over de Kerk zegt
schrijver: „Wij zoeken haar
hartstochtelijk verlangen".
Itlee uitspraak is teekenend voor
e heele boek: uit alles blijkt,
hier een hartstochtelijk min-
"ar van de Kerk aan het woord
ei Dit boek werd met Lief de ge-
reven: daardoor werd het een
rlijk boek. Een boek vol wijs-
3, diep en toch klaar, vol
j, rmte, vol rustig evenwicht,
;7 'enal vol Liefde.
0I lit is niet het werk van een
,5 fheoloog, maar het is het stra-
i (getuigenis van een denker
a, een minnaar, die met volle
2' iden zijn diepe gedachten en
1 rijke eruditie uitstrooit en
rondleidt langs alle groote
ensvragen, om overal een
lt gezicht te openen od dat won-
0 bare werk, dat God in de we-
1 i gewrocht heeft en nog voort -
41 end werkt, Zijn Kerk, de
Y bare, levende voortzetting
h
van Zijn mnensch geworden
Zoon.
De hoofdstukken van dit boek
vormen een reeks meditaties over
de Kerk. Men kan ze elk op zich,
los van de anderen, lezen: haast
iedere beschouwing vormt een
afgerond geheel. Maar daarnaast
loopt door het boek een magistra
le lijn, die alles verbindt en
iedere afzonderlijke beschouwing
een eigen plaats aanwijst in het
eene, overweldigende Mysterie
van Licht.
Er zijn natuurlijk wel enkele
kleine aanmerkingen te maken op
dit groote werk. Waarom b.v.
vertaalt Möller op bldiz. 73 „Lè-
moon" door „Uw in plaats van
door „ons"? Én waarom haalt hij
soms buitenlandsche theologen
aain in hum eigen taal, zonder te
bedenken, dat dergelijke be
schouwingen door den niet-vak-
man nractisch niet te verwerken
zijn? B.v. op bldz. 80.
Maar dit zijn kleinigheden, die
het geheel nauwelijks schaden.
Wij durven dit geheel gerust te
noemen: een zegen en een bron
van vreugde en echt geluk voor
ieder die ooren heeft om te hoo-
ren en ook inderdaad hooren wil.
We wachten met spanning op
het derde deel.
Dr. HENRI VAN ROOIJEN,
O.S.C.
.J. B. W. Möller, p r. Mys
terie van Licht. De Kerk van
Christus. 's-Gravenhage. Uitge
verij Pax. Geb. 10.
CHURCHILL IN WASHINGTON
Churchill is met ziin vrouw
Woensdag in Washington aan
gekomen. zoo meldt de Britsche
berichtendienst. Zij zullen tij
dens hun verblijf in de federaie
hoofdstad, dat verscheidene da
gen zal duren, op het Witte Huis
wonen.
..Churchill en Roosevelt zullen
eenige punten van de oorlogs
beraadslagingen. met welker be
spreking zii in Quebec begonnen
ziin. hier verder behandelen. De
aankomst van Churchill betee-
kent niet het begin van een
nieuw hoofdstuk, doch het slot
van het in Canada begonnen
hoofdstuk". Deze verklaring is
door Amerikaansche regeerings-
ambtenaren na de aankomst van
Cnurchill in Washington afge
legd.
De Londenscbe correspondent
van de ..Nya Dagligt Allehanda"
meldt, dat de Britsche minister
Eden aan Maisky, den voormali-
gen Sovjetambassadeur te Lon
den. een uitvoerig rapport over
de besprekingen te Quebec heeft
overhandigd. Eden legde daarbij
den nadruk 00 den wensch van
Churchill en Roosevelt, zoo spoe
dig mogeliik een bespreking met
Stalin zelf te hebben.
BIJ DEN AANVANG VAN HET
VIJFDE OORLOGSJAAR.
Zooalis wij gisteren in een deel
van onaé oplage nog in het kont
konden mededeelen, heeft Z.H.
de Paiuis gisteren voor den- Vati-
oaanschien zender ter gelegenheW
van dien aamvanig va/n het vijfde
oorlogsjaar een toespraak tot de
■wereld gehouden.
Wij plaatsen thans het geheele
venslag, zooals Stefani het uit
zond.
Z.H. de Paus begon, met op te
merken, dat de wereld needs ge
durende vier jaren geteisterd
wordt door een vernietigenden
oorlog. Hij herinnerde er daarna
aan. hoe hij kort voor de vijan
delijkheden begonnen tot alle
staatshoofden en volkeren een
■warmen oproep gericht bad tem
einde een dergelijk onheil te ver
mijden. Het woord van den Paius
wérd echter niet gehoord. De
geesit van het geweld triomfeerde.
Maar deze triomf werd een ne
derlaag. Dezelfde liefde jegens
alle volkeren, die toen den op
roep van den Paus heeft bezield,
bezielt tharus bet woord, dat de
Paus in het belang van de geheele
wereld uitspreekt. De oorlog gaat
zijn hoogtepunt tegemoet en zijn
tragische realiteit doet zich over
al gevoelen. In alle landen groeit
de afkeer van de wreedheid der
methoden van een totalitairen
oorlog, die elk eerlijk begrip en
elkien norm van goddelijk en
menschielijfc recht te buiten gaat
Meer en meer worden de vol
keren, aldus de Paus, gekweld
door twijfel, of de voortzetting
van dezen oorlog nog in overeen
stemming is met de redelijke en
igenechrtjvaard'igde naitionale be
langen tegenover het christelij
ke en mensChelijke geweten.
De Paus merkt op, dat na zoo
vele verscheurde verdragen en
niet nagekomen beloften en na
zoovele tegenstrijdige wijzigin
gen in de gevoelens en de hande
lingen, het vertrouwen tusschen
de naties verminderd is. De Paus
richt zich tot, allen, wier taak het
is oen initiatief te nemen, tot het
aangaain van een vredesaccoord
DE TOESTAND IN
DENEMARKEN.
Door het vastberaden optre
den van den bevelhebber der
Duitsche troepen in Denemar
ken is een sedert vele maanden
met gebruikmaking van ontzag-
liike bedragen gevoerde opruiing
door Britsche agenten en hun
handlangers in enkele uren den
kon ingedrukt. De Duitsche in
stanties waren tot in alle bijzon
derheden nauwkeurig op de
hoogte van de activiteit der
agenten en hun handlangers. Zij
werden zoo onopvallend gecon
troleerd. dat zii steeds brutaler
en onvoorzichtiger werden. De
heele met veel moeite opgebouw
de en door Engeland gefinan
cierde organisatie vond in de af
kondiging van den staat van
beleg haar einde. De vijandelij
ke agenten, hun handlangers en
slachtoffers werden onschade
lijk gemaakt, tewiil de middelen,
het propaganda- en sabotagema-
teriaal in beslag werden geno
men. De verdere maatregelen
z.iin uitsluitend van preventie
ven aard.
Wanneer zii de tot dusver zeer
nauwkeurig gerespecteerde auto
nomie van de Deensche auto
riteiten beperken, dan is deze
ontwikkeling uitsluitend te
wijten aan het feit. dat de bij
tijds en met nadruk gewaar
schuwde Deensche regeering
niet in staat was aan de kuipe
rijen van den viiand en van de
anti-Europeesche elementen een
einde te maken en de rust en
orde te waarborgen. Dit is thans
geschied. De Duitsche autoritei
ten hebben sedert den voor de
bescherming van het Noordelijke
en aagt hun dat een- werkelijke
macht niet moet vrcezen groot
moedig te zijn, aangezien zij al
tijd de middelen bézit om zich
te waarborgen tegen elke ver
keerde interpretatie van haren
wil tot vrede en tegen andere
mogelijke terugslagen. Men moet
het verlangen vain alle volken
naar dien vrede niet vertroebelen
of kwetsen door handelingen, die
den, haat aanwakkeren, en voedsel
geven aan d'e denkbeelden van
tegenstand. Aan alle volken moet
men de hoop geven op een waar-
digen vrede en voorts moet er
overeenstemming aan dien dlag
treden tusschen de beginselen en,
de besluiten, alsmede tusschen
die bewering van een rechtvaar
digen vrede en de feiten. Alleen
cup die manier kunnen de volken,
die minder door het oorlogslot
begunstigd zijn, gelooven in hun
herleving, in die nieuwe gevoe
lens van rechtvaardigheid en ge
meenschapszin tusschen de vol
ken en daaruit grooter vertrou
wen putten voor de toekomst.
De Paus geeft zijn zegen aan
allen, die zullen werken voor den
vrede, aan allen, die ertoe zullen
bijdragen om het thans bestaan
de doode punt tusschen oorlog
en vrede te boven te komen, aan
allen, d'ie zuilen luisteren naar
de kreten der volken, die na zoo
veel smart en puinhoopen slechts
vragen om vrede, brood en ar
beid, Daarentegen waarschuwt
de Paus al degenen, die op dit
verschrikkelijke oogedblik niet
hun verantwoordelijkheid inzien
voor het lot der volken en die de
gevoelens van haat en de con
flicten tusschen de naties blij ven
aanwakkeren.
De Paus besloot ziin toespraak
met zdjn wensch uit te spreken,
dat de leiders der volken door
God mogen worden verlicht en
door hun matiging en wijsheid
mogen worden geïnspireerd op
dat zii den volken de hoop kun
nen geven, dat het lootpemde jaar
niet moge eindigen in het teefcen
van moordpartijen en verwoes
tingen. maar integendeel het be
gin moge be,toekeren van een
nieuwe eeuwige verzoening, sa
menwerking en opbouw
Europeesche gebied noodzakelij-
ken intocht in April 1940 iedere
ook maar eenigszins mogelijke
tegemoetkomendheid betoond,
de volledige autonomie van De
nemarken erkend en in alle
kwesties een ook van Deensche
ziide erkende grootmoedigheid
aan den dag gelegd. De lange
loyale samenwerking is pas door
de kuiperijen van die kringen
beïnvloed, die thans onschade
lijk gemaakt ziin.
Dat een streng optreden noo-
dig was. wordt door talrijke
Deensche autoriteiten bevestigd,
die hun voldoening hebben be
tuigd over het feit. dat aan de
kuiperijen van die kringen een
einde is gemaakt, die Denemar
ken tot een object van hun mis
dadige politiek probeerden te
maken en in strijd met ziin le
vensbelangen in een burgeror-
log trachtten te storten. Te voor
zien was. dat de van het succes
van hun kuiperijen beroofde
Britsche opdrachtgevers de ont
wikkeling der dingen in Dene
marken met een vloed van leu-
genberichten over onlusten en
botsingen zouden beantwoorden.
Daartegenover kan verklaard
worden, dat de uitvoering van
de door den bevelhebber der
Duitsche troepen bevolen maat
regelen zonder wrijving is ver-
loopen en dat de toestand in het
land volkomen kalm is.
NA DEN DOOD VAN KONING
BORIS.
De Bulgaarsehe minister-pre
sident Filoff heeft een decreet
onderteekend, waarbij de So-
branje wordt bijeengeroepen op
Vrijdag, 3 September, voor de
zesde buitengewone zitting. Het
DETECTIVE.
Weledelgeboren Heer.
Natuurlijk is U een heer, dat
wil zeggen: U is van het man
nelijk geslacht, een vrouw im
mers zou het nooit iin haar
hoofd halen per advertentie
een particulier detective te be
stellen. Dat kost geld,. Zij laat
het liever gratis door de po
litie doen of doet het zelf. U
ziet dus hieruit al, dat ik slim
toen, buitengewoon sliim. Kort
geleden heb ik trouwens nog
iemand ontdekt, die clande
stiene bruine boonen vervoer
de o, niet om het een of
ander, maar er zat een gaatje
in de zak. De grondslag van,
ons bedrijf is immers, dat iede
re misdadiger fouten maakt
en ais wij die fout nu maar
opsporen» zijn wij er immers.
Ik wil nu maar zeggen, dat dit
nu met een kolfje naar mijn
band is en ik verzeker U, dat
ik de dief, de inbreker of uw
moordenaar in een ommezien
bij zijm kraag gevat.
Het zou natuurlijk ook kun
nen zijn, dat U zielf detective
is en een bekwaam medewer
ker zoekt. En dan ben ik uw
man. Draag maar op. Uw on
dergedoken, thee. vet en ha
vermout heb i>k binnen vijf
minuten opgespoord. Ziet U,
aan de krant is toch niets te
doem. En valt niks meer op te
sporen, alles krijg je kant en
klaar thuis. Ik wil er dus wel
weer eens op uit en moeilijk
zal het niet zijn. gedachtig
het "spreekwoord: met dieven
moet men dieven vangen. Dat
Lord Lister op zijn hoede zij.
Hoogachtend.
MOMENTINO,
detective.
V.J
,vEEN WOORD TOT DE
VROUW".
Hedenavond om 18.45 uur
spreekt Max Blokzijl, via Hilver
sum 1, in de serie brandende
kwesties over het onderwerp:
„Een woord tot de vrouw".
ministerie van binnenlandsohe
zaken heeft de regeeringspresi-
denten opdracht gegeven alle
parlementsafgevaardigden hier
van in kennis te stellen.
Het Japansche hoofdkwar
tier deelt mede: „In den vroegen
ochtend van 1 September heb
ben vijandelijke vliegtuigen een
aanval gedaan op Minamitorisji-
ma op het eiland Marcus. Vijan
delijke oorlogsschepen openden
het vuur op het eiland."
Nederlandsche Vrijwilliger» bij de
Duitsche oorlogsmarine. Het eerste
landverlof. In de kleine stad is er
altijd wat te zien. Met belangstelling
staan eenige verlofgangers voor een
boekenwinkel en probeeren hen
Duitsch, dat rij de laatste weken
leerden, In de practijk
BlWberlchter Andres/Stapf/Pax m
aanvaardt rijn nieuwe functie. De nieuwbenoemde Rijksminister
li 0 ®'nnen'anclscjle Zaken, Heinrich Himmier, aanvaardde op 26 Augustus
Ij '43 zijn ambtsbezigheden. In de zaal van het Rijksministerie ven Binnen-
,j! ™»che Zaken begroette hij zijn medewerkers. Heinrich Himmier In
nprek met Ministerialdirektor Weber. Rechts van Himmier staatssecretaris
gekort Traosocean/^r Alber/Felllnga/Pex m