MOMENTJE
-DAG 17 AUGUSTUS 1943
34STE JAARGANG N°- 10634
;k(
3)a Ceidócfi^ SoiVrout
x: Papengraclit 32 - Giro 103003
o: Redactie 20015. Admin. 20935
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
ips het heeSe front
Moedt de strijd
aa
J DUITSCH
rtksMACHTSBERICHT.
puitsche weenmachtsbe-
koan Maandagmiddag luidt:
i het Koebanforuggehoofd
maden imiddenloop van den
55( mislukten plaatselijke
mien van den vijand. In den
.van Bjelgorod werden de
ci opnieuw weer aanstor-
>1 aanvalsgolven der bolsje-
Jin een verbitterd gevecht
;Uan tegen man door onze
iers afgeslagen. Tegen
een van gepantserde ge-
'nsroepen van het leger en
"men SS drongen diep in de
van de vijandelijke aan-
tCSnaties binnen, cwnsingel-
note deelen hiervan en
i tigden deze.
b^ijl in het gebied ten Wes-
Cji' Orel de aanvalskracht
asDvjets verminderde, ver-
Iden zij hun krachtsinspan-
[0| om in de sectoren van
ra, Belyi en aan het Lado-
miet gebruikmaking van
j slagvliegtuigen en zware
2jp.e door te breken. Ook
uaislukten alle aanvallen
Hen vastberaden afweer
«nze infanterie- en pantser-
"ïiersdivisies. Overal, waar
kfvjets aanvielen, leden zij
tisteren opnieuw zeer zware
4en aan mensehen en ma-
I. 193 tanks werden stuk-
:e»ten.
«reders gevechtsvliegtuigen,
t ii> mimen, werpers en slag-
tajiigen steunden vooral in
Zuidelijken en centralen
j. de in een zware worste-
Jjtaande troepen te land
Succesvolle aanvallen op de
Afstaande troepen en
rhbe wegingen van den
'«{vijl in den Zuidelijken sec-
ein het bruggenhoofd op
y geen belangrijke krijgs-
'Hies werden gevoerd, nam
"■uk van den vijand in den
ïifelijken sector toe.
Uals reeds in een extra-be-
35 is medegedeeld, viel een
Ier Duitsche torpedovlieg-
_i under bevel van majoor
nper op 13 Augustus des
Jls ten Oosten van GiTl>""!.-
groot convooi dat de Mid-
[idsche Zee binnenliep op
Jssende wijze aan. In kloek-
ïlg ondernomen aanvallen
'sen onze bemanningen tor-
'jreffers op 32 schepen. Twee
üojagers en vier groote, vol
len koopvaardijschepen,
lender een tankschip, zon-
iotnmiddellijik. Acht andere
vjen bleven brandend met
uk slagzij stilligen.
br de invallende duisternis
iién hevigen afweer van het
etioelgeschut kon het lot van
Jrerige getorpedeerde sche-
1 aanvankelijk niet worden
genomen. De voortdurend
(xhte verkenningen hebben
ar bevgstigd, dat van dit con-
c ten minste 170.000 b.r.t tot
j n gebracht of vernietigd
®ven eigen vliegtuigen zijn
^teruggekeerd.
Deutsche duikboot heeft
fle Noordkust van Sicilië in
Wapperen aanval een door
idojagers (krachtig be-
iaden Amerikaansdhen krui
ifan de Brooklyn-klasse tot
>en gebracht.
ij aanvallen van vijandelijke
(tuigen in het kustgebied
)de bezette gebieden in het
ten schoten Duitsche jagers
Uehtdoelartillerie in de laat-
f4 uur 16 vliegtuigen, voor
meerenedeel viermotorige
julenwerpers neer. Vijf an-
i vijandelijke, vliegtuigen
Ben in luchtgevechten boven
Atlantischen Oceaan ver-
Kd.
In gering aantal vijandelijke
tesvliegtuigen vloog in den
gloopei nacht boven het
Tdelijike Duitsche rijksge-
t gebied van de oorlogsha-
Portsmouth werd in den
«oopen nacht door formaties
Duitsche gevechtsvliegtuigen bij
goed zicht vanaf geringe hoogte
doeltreffend met een groot aan
tal brisant- en brandbommen
bestookt."
Van Bjelgorod tot Wjasma.
De militaire correspondent
van het D.N.B. schrijft over den
toestand aan het Oostelijke
front:
De offensieve operaties der
Sovjettroepen strekken zich
thans uit van het gebied ten
Zuiden van Bjelgorod tot Wjas
ma. Een verdere uitbreiding
naar het Noorden lijkt niet uit
gesloten, daar de bolsjewisten
bij Bjelyi nieuwe strijdkrachten
in het vuur brengen. Het front
zou daarmede 600 kilometer lan
ger worden. Alleen in den sector
van het Ilmenmeer zou dan
eigenlijk nog rust heerschen..
Met verplaatsing van het
zwaartepunt is dus de strijd aan
het geheele Oostelijke front ont
brand; hij beweegt zich klaar
blijkelijk naar zijn hoogtepunt.
Vergeleken met de geweldige
inspanning en de enorme massa's
mensdhen en materiaal, door de
bolsjewisten gebruikt, moet hun
territoriaal en strategisch resul
taat uiterst gering geacht wor
den. In ieder geval zal het feit,
dat 200 gepantserde brigades der
Sovjet-stootlegers zijn uitgescha
keld en meer dan 1000 batterijen
vernield of buitgemaakt, in de
komende weken wel van eenige
beteèkenis zijn. Daar komt nog
een verlies van 6000 vliegtuigen
bij, zoodat bij een voortduren
van deze slijtage de crisis van
den slag voor de Sovjetlegers
een bedenkelijken keer zou kun
nen nemen. Dit is de indruk,
dien men in Berlijnsche militai
re kringen van den toestand
heeft, een indruk, die ook door
de optimistische berichten van
de tegenpartij niet kan worden
uitgevaagd.
Geallieerde opmarsch
op Sicilië vertraagd
ITALIAANSCH
WEERMACHTSBERICHT.
Het Italiaansche weermachts-
bericht van Maandagmiddag
luidt:
„Profiteerende van hun stel
lingen in de Peloritaansche ber
gen hebben de Italiaansch-Duit-
sche troepen ook gisteren door
hun manoeuvreerende actie den
opmarsch der vijandelijke strijd
krachten vertraagd.
In het gebied van de Straat
van Messina hebben detachemen
ten jagers van het vierde regi
ment en van de 21e af-deeling
verschillende vijandelijke for
maties onderschept. Tijdens ver
scheidene felle gevechten, heb
ben onze dappere piloten vijf
Spitfires en drie Cartiss machi
nes neergehaald.
Tijdens stoutmoedige aanval
len op konvooien in het Weste
lijke bekken van de Middelland-
sche Zee hebben onze torpedo-
vliegtuigen twee vrachtschepen
van 12.000 ton elk tot zinken
gebracht, terwijl een schip van
middelbare tonnage dat door een
torpedo getroffen was, explo
deerde.
In de wateren van Sicilië heb
ben Duitsche gevechtsvliegtui
gen twee transportschepen met
een totalen inhoud van 9000 ton
zwaar beschadigd.
Italiaansche vliegtuigen heb
ben talrijke bommen laten val
len op dé havenwerken van Bi
zerta. Drie van onze machines
zijn niet teruggekeerd.
Gisterochtend bij het aanbre
ken van den dag hebben onze
motortorpedobooten onder be
vel van den kapitein ter zee
Francesco Mimbelli uit Livorno
een stoutmoedigen aanval ge
daan op een Britsche vlootforma-
tie nabij Kaap Spartivento (Ca-
la-brië) en een lichten kruiser tot
zinken gebracht.
Er zijn luchtaanvallen door
den vijand ondernomen op Vi-
terbo, Novara en in den afge-
loopen nacht wederom op Mi
laan. Het luchtdoelgeschut haal
de vier vijandelijke vliegtuigen
boven Viterbo en drie boven
Milaan omlaag. In laatstgenoem
de stad is ernstige schade aan
gericht. Een andere bomimenwer
per viel neer in de omgeving
van Cagliari, na getroffen te
zijn door het vuur der afweer-
batterijen".
HET TOT OPEN STAD
VERKLAREN VAN ROME.
De „Gioroale d'Italia" haalt
met betrekking tot de voorge
schiedenis van het tot. open stad
verklaren van Rome den brief
van dien Paus aan den kardinaal-
vicaris en die verklaringen vam
de „Oisiservatore Romarno" aan,
waaruit twee feiten bleken: 1)
dat de H. Stoel onmiddellijk na
bat begin van den luchtoorlog de
regeeringen van beide oorlogvoe
rend© partijen heeft uitgenood'igd
Rome tot open stad te verklaren
en 2). dat de Vaticaanisdhe diplo
matie er niet in geslaagd is, in
deze kwestie een overeenstem
ming tot stand te brengen tius-
sChien de oorlogvoerende mogend
heden,
H-at blad herinnert eraan, dat
na bet eerste bombardement die
EingeLsohe en de Am-erikaansdhe
regeerinig officieel verklaarden,
dat de schuld rustte op de fascis
tische regeering, die heeft gewei
gerd Rome tot open stad te ver
klaren, terwijl de geallieerden
djen Paus verzekerd haddien. dat
Rome door hen geëerbiedigd zou
zijn, wanneer een dergelijk© ver
klaring afgelegd was. De nieuwe
rageering heeft thans verklaard,
dat zij bereid is Rome tot een
open stad te maken.
Op een andere plaats herinnert
het blad eraan, dat Parijs in Juini
1940 na de eerste luchtaanvallen
op de vliegvelden door de Fran-
sCbe reigeering tot open stad is
verklaard, en dat het Duilsohe
opperbevel daarop de Fransche
hoofdstad heeft ontzien.
NOORSCHE OFFICIEREN
WEER IN KRIJGSGEVANGEN
SCHAP.
Het destijds na de bezetting
van Noorwegen uitgevaardigde
decreet, waarbij de Noorsche of
ficieren uit de krijigsgevangen-
schap werdien ontslagen, is opge
heven, Deze maatregel is het ge
volg van de houding van een
groot aantal Noorscbe officieren,
die vluchtten met het doel oor-
logsd'ienst tegen Duiitschland te
doen of op illegale wijze werk
zaam waren.
Reserve officieren zonder bij
zondere 'kriji.gisiscboolopleidinig en
alle officieren, die lid zijn van
Nasjonal Samling of medewerken
aan de reorganisatie van Noorwe
gen, worden door dezen maatre
gel niet getroffen.
Volgenis een door ministerpre
sident Quisling uitgevaardigde
wet bebooren voortaan tot de ge
wapende macht van Noorwegen
buiten de Noorsche politie, de
leden der garde van den minister
president (Foerer-gardc), de le
den van de Germaanscbe SS-
Noorwiegen en de leden der or
ganisatie „Hird'' van Nasjonal
Samling. Dienovereenkomstig
wordien zij geplaatst onder de
Noorsche militaire strafwet van
22 Mei 1902. Voor overtredingen
van leze wet zullen bijzondere
rechtbanken wolfden opgericht,
welker samenstelling, bevoegd
heid en pro ces voering nog nauw
keurig moeten worden vastge
legd.
HET AANTAL DER DOOR DE
SOVJETS WEGGEVOERDE
PERSONEN.
Banger Field publiceert in de
„The Nineteenth Century and
AfteP' de volgende cijfers over
de door de Sovjets weggevoerde
burgers der Oostzeeisiaten:
Polen: weggevoerd minstens 1
millioen mensdben; verdwenen
en wiaarsdhijinliik dood 300.000.
Eistlanders: weggevoerd' 60.000;
aantal overlevenden is ombekend.
Letlanders: weggevtxerd 60.900
mammen, 20.000 vrouwen en 7.300
'kinderen, waarvan irn leven in
totaal 35.000.
Litauers: weggevoerd 50.000 en
BINNENLAND
N. S. B.-BIJEENKOMST
TE MAASTRICHT.
Redevoeringen van Mussert,
Woudenberg en Ruiter.
Eenige duizenden, leden van de
N.S.B. uit Limburg hebben zich
Zondagmiddag naar den trad'itio-
neelen Limburgechien volksdag
begeven, waar voor hem spraken
de leider Mussert, H J. Wouden
berg leider van 'het N.A.F. en G.
J. Ruiter dir.-generaal van den
Landbouw. Aan het verslag van
'het A.N.P. over deze bijeenkomst
is het volgende ontleend:
De gemachtigde van den leider
voor de provincie Limburg Graaf
de Marchant et d'Ansembourig,
opende als districtsleider van
Limburg de bijeenkomst. Speciale
woorden van begroeting richtte
hij tot de talrijke Duitsche gasten
o.w. de Beauftragte van Limburg,
Kreisleiter Schmidt en de Orts-
bommandant van Maastricht.
De leider van het N.A.F, H. J.
Woudenberg, zeide, dat in deze
dagen van de Nederlandsdhe en
Duitsche arbeiders zeer veel
wordt gevergd. Maar indien wij
niet, aldus spr. alles geven om
de overwinning zeker te stellen
gaan wij er onder en zijn wij ver
loren. Hierna wees spr. erop dat
'het N.A.F. alle werkers in één ge
meenschap heeft bijeengebracht.
Nooit zal hiet meer voorkomen
dat er een aparte werkgevers-
vereeniging en een werknemexis-
vereeniging zal zijn, omdat men
in een nationaal-BoaiaListischen
staat van mensch tot memsch
staat, waardoor een klassenstrijd
is uitgesloten.
Vervolgens sprak de dir.-gen.
vam den Landbouw, G. J. Ruiter.
Spr. zeide, dat de Nederlamdische
boeren zich moeten bezinnen op
hetgeen er in dezen tijd voor hem
op het spel staat. Er is alleen een
eervolle boerenstand mogelijk,
indien Europa zijn aanvallens
van zich kan afhouden. Een En-
gelseh-Amerikaamisohe overheen
sching bebee'kent de ondergang
van den boer, terwijl, indien het
bolsjewisme hier zou komen, er
voor den boerenstand in het ge
heel geen sprake meer is van toe
komst.
Sprekende over de kolonisatie
in het Oosten, zeide spr., dat daar
voor een kwart millioen boeren
uit ons land prachtige grond ter
beschikking is.
Rede van Mussert.
Zijn rede aanvangende, zeide
Mussert, dat er wiel niemand
meer zal zijn, die zal ontkennen,
dat wij lev en in een overgangs
tijd. In een ü.jd, welke voor de
historie ais een groote omwente
ling zal wordien geboekstaafd.
Wij .nationaal-sociaiisten, aldus
spr., begrijpen waarom het gaat.
Het is jammer, dat vele honderd
duizenden van ons volk nog niet
tot het besef zijn gekomen, dat
deze omwenteling zelfs nog be
langrijiker is dan de Fransche re
volutie. Het een'ige dat die men-
schen, die niet aan onze zijde
staan, weten op te merken, is,
dat het nationaal-socialisme nog
erger is dan bet bolsjewisme.
nog in leven ongeveer 30.000. On
der de weggevoerde Litaueris be
vinden zich de staatsipresideit
Alexandre Stulginski, minister
van justitie Siünigae en de chef
van den Litt&uschen igeneralen
staf.
EDEN EN HULL NAAR
MOSKOU.
Naar de „Daily Herald1" meldt,
zullen de Britsche ^n Amerikaan-
sc'he ministers van ibuitenland-
sche zaken. Eden en Huil, zich
na de conferentie te Quebec naar
Moskou begeven. Hiertoe is, al
dus het blad, door Churchill en
Roosevelt besloten tijdens Cbur-
ohilis verblijf iin Hydapark.
Eingelsch-Ameriikiaainschie
vliegtuigen hebben Maandagoch
tend een aanval gedaan op Parijs.
Van groote hoogte lieten zij tal
rijke bommen vallen op de voor
steden. Tot dusver heeft men 75
doodien en 87 gewonden geteld.
GELUID.
Het geluid is een belangrijk
onderdeel van deze booze
wereld. Het uiterlijk aanzien
der wereld is veranderd en
-met haar het geluid. Wij ken
den vroeger de schallende
stem van den perenkoopman,
die langs de huizen zijn waar
aanprees en de roem zijner
peren verkondigde met den
roep: allemaal sap, allemaal
wijn! Er werden kleedjes ge
klopt in alle straten of er
ging een optocht van jonge
lieden door de stad met vaan
dels en banieren. Auto's toe
terden en over al deze be
drijvigheid strooide het ca
rillon zijn vreugdeklanken in
milden overvloed. Het is nu
of de menschen van schrik
wat stiller geworden zijn. nu
het geluid overheerscht van
gillende sirenes en barstende
bommen. Het is zoo gezellig
niet meer op straat. En daar
om verheugt het mij zoo, dat
de brandweerbei in eere is
hersteld. Die was ook al ver
vangen door die naargeestige
sirenes, maar om geen ver
warring te veroorzaken zal
nu de brandweerbei weer in
functie komen.
Als er nu maar eens gauw
een brandje wil uitbreken.
Dan zal het mij zijn of heel
het verleden van onze vroo-
lijke jeugd weer herleeft, in
de vroolijke dager van vrede.
En ik weet nu al, dat ik weer
achter de brandweerauto zal
aandraven.
Vroeger bestond er over die
vraag wat men van een, sluip
moord clacht geen geschilpunt.
Men vond dat zoo iets laagis, diat
men daar niet verder over
wenschte te spreken. Thans ech
ter zegt men rustig: Een sluip
moord? Het hangt er van af op
wie! En als in Drente elf boeren
hoeven iin brand staan en men
hoort dat dat 'hofsteden zijn van
nationaal-sociaiisten, dan vindt
men dat plotseling wiet meer erg.
Waar zijn de stemmen van den
kansel, alduis spr.. die opkomen
tegen de terreur uit de lucht, te-
gewde brandende phosphor en
wat er zoo al meer oip kostbare
Duitsche steden wordt neerge
worpen? We hooren ze niet. Ka
meraden, het is duidelijk: ons
volk in zijin geheel kan niet zien
waarom 't gaat. Het kent alleen
de bezwaren van dezen tijd.
En vele van onze volksgenooten
leven zoo klein omdat zij zooveel
zorgen hebben. Zorgen die wij
niet willen ontkennen maar dóe
wij n'oodig weten, wil men ko
men tot het goede van deze we
reld. De vraag is: is er een toe
komst voor onize kinderen en
voor de kinderen van onze kin
deren! Daarom gaat het in laat
ste instantie. In dat zien helaas
maar heel weinigen.
Wanneer het Oostfront het niet
houd't, dan zal het bolsjewisme
over Europa losbreken en vroe
ger of later zal de grens van Sov
jet-Rusland aan de Noordzee zijn,
zoo ging spr. verder.
Mussert sprak als zijn^overtiui-
ging uit. dat het den Fiihrer en
zijn soldaten wel zal gelukken,
het bolsjewistische monster tegen
ie houden en sprak namens allen
zijn erkentelijkheid uit over de
DluitsCbe Weermacht voor haar
topprestaties. Indien het bolsie-
wisme 'hier zou komen, zouden
we ook hier de massamooraien
van Katyn en elders krij gen. Wij
nationaal-sociaiisten hebben een
onverwoestbaar vertrouwen in de
Buropeesche en met name in- de
Duitsche macht, die aan het Oost
front staat. En het is onze trotst
da aan liet Oostfront ook duizen
den van ons meehelpen, de kwa
de machten uit Europa te weren.
Europa verliest thans niet al
leen veel bloed maar ook ontel
bare cultuurgoederen, die even
min te vervangen zijn. Doch wil
nationaal-sociaiisten moeten on
danks de ellende van dezen tijd
