HeMenfi rcl^nM mq op dee
GreMneberg.
Red. Buitenland: Mr. H. Gelee. Lelden; Red. Stud
en Sports M. Zonderop. Leiden; Red. Omgeving:
L. Roezen, Leiden; Red. Letteren en Kunst: Pr.
Schneider*. Leidenverantwoordelijk vcoe «U
advertenties! C. de Heiden. Leiden.
VERDUISTERIN GHTÏJDEN.
Van 22 Maart tot 28 Maart:
begin 1.58 uur, einde 0.6.52 uur.
MAANSTANDEN.
Maand. 22.3: 7.13 onder. 19.38 op.
Dinsd. 23.3: 7.35 onder, 20 49 op.
Woensd. 24.3: 7.59 onder. 22 02 op
Dond 25.3: 8.26 onder, 23.15 op.
Vrijd. 26.3: 3:53 onder.
Zat d. 27.3: 0.29 op, 937 onder
Zond. 28.3: 1.37 op, 10.23 onder.
rende familieleden, voor de ver
moorde mannen, vrouwen en
kinderen in ons vaderland en
voor al de slachtoffers van onze
bondgenooten.
BH HET EERE-GEDENK-
TEEKEN.
Na de rede van den Fuehrer
bezichtigde deze en zijn gezel
schap een speciale tentoonstel
ling van trofeeën en voorstellin
gen uit den centralen sector van
het Oostelijke front, terwijl de
eeregasten zich begaven naar het
eere-gedenkteeken Unter den
Linden. Gewonden van dezen
oorlog en invaliden van den eer
sten wereldoorlog hadden daar
eereplaatsen ingenomen. Op het
voorplein stond een eerebataljon
aangetreden, bestaande uit een
compagnie van het leger, van de
marine, van de luchtmacht en
van de Waffen-SS.
'Vervolgens begaf de Fuehrer
zich in het eere-gedenkteeken,
waar hij een krans neerlegde en
egnige oogenblikken in gepeins
vertoefde. Na het verlaten van
het eere-gedenkteeken begroette
de Fuehrer' de oorlogsslachtoffers
en hield met hen een vrij lang
durig gesprek. Bij het vertrék
brachten vele duizenden Berlij-
ners, die in dikke rijen om het
groote plein en den weg Unter
den Linden Stonden, den Fuehrer
een levendige ovatie.
lingen zullen zijn, zooals deze
helden, deze doode kameraden
die voor ons gestreden en over
wonnen hebben. Kameraden, wij
gedenken onzen Fuehrer met den
ouden strijdkreet: „Den Fuehrer
Adolf Hitler, sieg heil!"
Toespraken van Generaal Christiansen, den
Rlfkscomntissarfs en Mussert.
De voornaamste der bijeen
komsten welke op verschillende
plaatsen in ons land, op den eer
sten dag der 'lente, ter herden
king der gesneuvelden werden
gehouden, was die op den Greb-
beberg bij Ehenen, waar de ge
vallen Duitsche en Nederland-
sche soldaten, die hier in de Mei
dagen van 1610 tegenover ^elkaar
stonden, temidden eencr schoo-
ne natuur een gezamenlijke laat
ste rustplaats hebben gevonden.
De graven waren met denne-
groen. tulpen en narcissen ge
sierd. Rond het centraal gelegen
groote 'kruis, waarbij de oorlogs-
vlag gelreschen was en uit twee
flambouwen vlammen flakker
den, hadden zich deelen van het
Ersaizbataljon der SS-Staridarte
Germania, een afdeeling van de
weermacht en een militaire kapél
der "Waffen-SS opgesteld. Voorts i
waren deputaties aanwezig van
de N.SD.A.P., de N.S.B.. deNe-
derlandsche politie en den Ne-
derlandschen Arbeidsdienst, en
verwanten der gevallenen.
Omstreeks twee uur betrok de
vaandelwacht haar nlaats achter
't spreekgestoelte. Spoedig daar
op arriveerde de Weermachtsbe
velhebber in Nederland, generaal
der vliegers, Fr. Christiansen, de
Pijkccnnmiissaris Rijksminister
Seyss Inquart, de hoehere SS- und
Polheifuehrer Grunnenfeuhrer
en Gerverallleutnant Rauter, die
den Reichsfuéhrer-SS vertegen
woordigde. en Mussert. met ge
volg het terrein. De bevelhebber
der Waffen-SS, general-leutnant
en SS-Grunpenfuebrer Demel-
huber meldde hun de gelederen,
waarna zij deze inspecteerden.
REDE GENERAAL
CHRISTIANSEN.
Nadat de kapel koraalmuziek
ten géhoore had gebracht, besteeg
generaal Christiansen 'net spreek
gestoelte voor het uitspreken zij
ner herdenkingsrede.
Nauwelijks zijn de woorden
van den Fuehrer Adolf Hitier
voorbij, of wij staan hier aange
treden op dit kerkhof, dat een
symbool is voor de Duitsche en
Nederlandsche 'kameraadschap
om ook diegenen -te gedenken,
die voor ons streden, overwon
nen -en voor volk en vaderland
vielen. Wij Duitschers hebben na
een zwaren wereldoorlog iaren
moeten doormaken, waarin op
den voorgrond steeds het mee-
doagenlooze woord,, strijd" ge
staan heeft. Wij geloofden in
1933, toe» onze Fuehrer Adolf
Hitler in ons Rijk vrede en orde
had geschapen, dat wij toen een
aantal vredige iaren voor ons
hadden om datgene, wat wij in
een wereldoorlog en iri de iaren
daarna veroverd hadden, te sta-
biliseeren en uit te breiden. Wij
hebben het echter weer moeten
beleven, dat, precies zooals ge
neraties geleden, dezelfde vijan
den zich weer gereed maakten,
om tegen ons op te trekken en zich
weer bewapenden, en dat wij op
zekeren dag ook weer zouden
moeten aantreden voor een heili
gen strijd voor volk en vader
land. Thans staan wij al weer ja
ren aan alle fronten, hetzij te
land. in de lucht of op de we
reldzeeën. Doch, hameraden, in
dezen wereldoorlog is het toch
geheel anders dan in den vorige,
'toen wij de geheeie wereld tegen
ons hadden. Thans staan name
lijk verbonden volken aan onze
zijde Al deze Tanden weten wat
bolsjewisme is. En zoo scharen
zich thans als strijders aan onze
.zijde de naties, die met ons strij
den voor de overwinning en die
het bolsjewisme van <fle hand
wijzen.
En wanneer wij van heMen en
strijders spreken, dan is dit zeer
in het bijzonder in dezen oorlog
gemotiveerd, want .nog nooit is
een oorlog zoo hard en meedoo-
"enloos geweest. Wie 'thans hel
den «eren en gedenken wil. die
moet zelf een strijder zijn. opdat
hii zich kan scharen in bun ge
lederen. want hii weet z°lf fhfms
niet wanneer Trii het Walhalla
als strijder en overwinnaar zal
binnengaan, preceis zooals diege
nen. die ons ziin voorgegaan.
;»s pv éÓTï p«r
één arbeid en één strüd. n.">. dat
man en vrouw zi°h uoost ë'kaar
nnrkMen in ceteel F"rona te<*e«'
dit mee^oogehlonze Oosten. W«
vaten, dat na dezen strtid aan
ons de overwinning zal ziin, want
voor ons marcheert de Fuehrer
en voor den Fnehrer staat de
strijd, .doch v. 'ct den strijd
st-u\t de overwinning.
Wij Staan thans oo dit 'helden-
kerkhof. dat bijzonder geadeld is
door onze SS, die thans weer in
het .Oosten in het brandpunt van
den strii d st-at. Naast de hier ge
sneuvelde'SS- helden li ""en onze
Nederlandsche kameraden, aan
wie wii precies zoo denken. Zoo
was dit iaren geleden nog niet
voorzien. Daarom zei ik aan het
begin, dat dit helden-kerkhof een
symhoffl is.
Wij hebben nu de gebeurtenis
sen in het Oosten beleefd, dezen
strenge winter. ,aan welks einde
het woord Stalingrad stond. Wan
neer men misschien geloofd heeft,
dat dat het begin van het einde
zou zijn, dan weten zij nu. dat
het precies anders uitgekomen is.
Deze b°lden van het 'Oostelijke
front zijn opgestaan, ont het front
te dekken en daarom gedenken
wij nu zeer in het biizonder het
Oostelijke front.
In onzen geest mareheeren de
gevallen helden uit den grooten
v-re1'1 oorlog, uit de beweging en
uit den 'tegenwoordieen oor!er
mede. De héldengedenkdag is
voor' ons niet zooiets ek een
«licht, doch is iets vanrelfspre-
kends geworden. Daarom nemen
wij steeds van dezen dag weer
moed en een fanatiek geloof me
de. Wij dragen dit fanatieke ge
loof vooraan. Op bevel van den
Fuehrer dragen wii het op de
plaats waar hii ons stelt en deze
plaats zal altijd zijn: strijd en
overwinning.
Kameraden, wij hebben onze
doode helden herdacht en wij al
len nemen weer met frisschen
m tred onze dagelijksche taak op
en van deze heilige plaats uit ge
ven wij den Fuehrer de verzeke
ring, dat wij hem trouwe volge-
REDE RIJKSCOMMISSARIS.
Vervolgens richtte de Rijks
commissaris zich als volgt tot de
aanwezigen:
Kameraden!
Het is een mooie, met ons ka
rakter overeenkomende gedach
te, om op een bepaalden dag in
het jaar al degenen te gedenken,
die door hun optreden als soldaat
hun leven gegeven hebben voor
hun „Heimat'', hun vaderland,
hun volk. Zoo zijn zij allen thans
•bij ons, die in den eersten we
reldoorlog en in dezen nieuwen
strijd, die de definitieve beslis
sing moet brengen, den soldaten
dood .gestorven zijn. Zij hebben
het aardsche omhulsel afgelegd
en staan aan de overzijde van de
nauwe beperktheid, waarin wij
ademen en werken. Zij gaven him
leven op een oogenblik, waarop
hen het rylhme der heldhaftig
heid omvangen gehouden heeft.
Onze gedachten gaan in het
bijzonder uit naar die kameraden,
die op deze plek gevallen en
hier begraven zijn: de soldaten
van de weermacht, de mannen
van mijn eigen geboortestreek, de
SS-Standarte „der Fuehrer", die
hier de beslissing hebben gefor
ceerd en de Nederlandsche sol
daten, die bij de vervulling van
hun opdracht hier hun leven
hebben gelaten. Thans,- met het
inzicht en ,het bewustzijn van de
beteek-enis van dezen de geheeie
wereld omvattenden strijd, zijn
wij vervuld van de zekerheid,
dat ook deze strijd om dezen berg
een bouwsteen was in het gewel
dige werk der Voorzienigheid en
dat die strijd ons thans laat aan
treden voor de laatste beslissing,
want niets wat grootsch is wordt
ons geschonken, het moet door
Strijd en daarom ook door lijden
verworven worden Het bloed van
hen, -die hier gesneuveld zijn,
werkt als een niet tot zwijgen te
brengen vermaning aan allen, die
ui de gevechten der Meidagen
van 1940 nog niet het opvlammen
en verbranden der laatste schei
dingsmuur willen zien. die onZe
mannen en volkeren nog geschei
den wilde houden tegenover een
lot. dat gemeenschappelijk door
strijd moet verkregen worden en
naar gemeenschappelijke wel
vaart moet leiden, een vermaning
dus aan allen, voor wie deze ge
sneuvelden slechts doellooze of
fers moesten blijven. Maar deze
vermaning heeft niet tevergeefs
geklonken. Van hieruit dringt on
ophoudelijk het denkbeeld naar
buiten tot de harten der Neder
landsche mannen, die dezen roep
verstaan. Voor elk der hier ge
sneuvelden zijn reeds tien en
meer mannen opgestaan ,en in
het gelid van onze strijders ge
treden. In alle formaties, vooral
in de Standarte Westland, het
Vrijwilligerslegioen en het N.S.
KE,, hebben zij getuigenis afge
legd van de manmoedi-rheid van
Nederlandsche mannen, en, om
slechts een voorbeeld te noemen,
onlangs kon onze Fuehrer aan
een Nederlander als eersten sol
daat der Germaansche broeder-
volkeren het ridderkruis verlee-
nen en hebben zijn kameraden
van de afdeeling pantserjagers
naar aanleiding van gelijke wa
penfeiten 8 IJzeren Kruisen 1ste
klasse en 2# IJzeren Kruisen 2de
klasse ontvangen.
Zoo wordt heden in hpt manen
de appél der gesneuvelden het
front van het nieuwe Europa op
gebouwd voor een goede -en
rechtvaardige zaak, wamt dit ver
toeft onzen strijd zoo torenhoog
boven de gejaagdheid van onze
vijanden, dat hun overwinning
vernietiging en een nieuWe oor
log zou bét-eek-enen, onze over
winning daarentegen vrede, op-
-bou-w en een levende rschtvaar-
ddgtosid zal brengen, opgebouwd
op de volkeren van dit wereld
deel als de door God gewilde
bouw.ct.eenen van de mc-nsctohsid.
Hst leger der gesneuvelden
heeft de wapens niet neergelegd,
toet marcheert in werkelijkheid
in de lederen .der rtrij dendie sol
daten mede. Het staat als ver
maning .en nationaal geweten
voor ons allen: Front en Vader
land. ziin eeuwig zwijgen is de
gebiedende stem. die ons allen
oproept tot de grootste mede
werking. Wij hooren de stem, wij
volgen. i
REDE VAN MUSSERT.
Hierna betrad Mussert bet
spreekgestoelte:
Op deze dag, den 21st en Maart,
is officieel de winter voorbij en
de lente is gekomen. Lente be-
t-eakent ontwaken, jong leven,
hoop, toekomst. Het is wel een
schrille tegenstellinig een nieuwe
lente en toet herdenken van het
einde van zoovele jonge levens,
tenzij deze jonge levens geofferd
zijn voor de komst van een nieu
we lente in het leven der volke
ren. Dit gelDoven wij muurvast,
niettegenstaande de somberte der
tijden. Daaruit ontleenen wij het
nedhit en den plietot om de geval
lenen te herdenken in eerbied «h
dankbaarheid.
Wij staan hier op den Grebbe
berg, op de plaats waar Neder
lamdsctoe soldaten toun leven lie
ten om de bezetting van hun va
derland te voorkomen en waar
Duitsche sol-daden vielen voor de
bittere militaire noodzaak om de
Noordzeekust te bereiken ter af
weer van de Engelechen en de
Franschen, die aan hun vader
land den^ oorlog hadden ver
klaard. Zij deden hun plicht en
bij de uitoefening daarvan brach
ten zij toet grootste offer: hun
jong leven.
Drie jaren zijn welhaast voor
bijgegaan sin ds de graven op den
Grebbaberg gedolven werden.
Drie jaren zijn kort in bet leven
van een volk, maar hoelang zul
len zij voorkomen aan de achter
geblevenen, de verwanten, die
hun zenen, bun broers, hup va
ders of haar echtgenoote of ver
loofden verloren voor het leven.
Welk een terg van verdriet, van
wanhoop soms, is verbonden aan
de graven op den Grebb-eberg.
Hoe dikwijls ziulien in afzonde
ring d-eze vragen gesteld zijn:
mijn God, waarvoor? Was dit
noodig? Wat dit niet te vermij
den geweest? Is het offer niet te
vergeefs geweest? Ik wil op de
zen dag en op deze plaats niet
tracb' en deze vragen te beant
woorden. Een vast geloof be-
heerscht ons, .ml. dat 's werelds
loop niet bestaat uit een reeks
toevallige gebeurtenissen of er
ger nog. vergissingen, maai' dat
alles geschiedt volgens een wél-
geordend plan. ook al doorgron
den wij dit d'ikwjjls niet.
Dat vaste Godsvertrouwen, het
geloof d'art alles, wat gebeurd is.
zoo beeft moeten zijn, moge eer.
steun en eentroost zijn op den
weg van zoo-velen, die hun dier
baarste betrekkingen verl-oren en
die toch. boe vermoeid van harte
ook, door het leven weer werden
opgericht. Maar tevens legt het
ons den plietot op er naar te stre
ven, dat in de toekomst zulk eer
botsing niet meer mogelijk zal
zijn. want wij hebben e-en verant
woordelijkheid niet alleen ten
aanzien van de levenden, maar
ook ten aanzien van de don-den.
Niet alleen gedenken wij nu
diegenen, die irn de Meidagen
van 1940 vielen, maar allen, die
in. deze grootste worsteling van
alle tijden tot, op dezen dag van
heden hun leven lieten. Neer-
land's zonen gingen ten onder
de Java-zee. op Insulin-de's
Eilanden, iop de Oceanen en in
Rusland's onmetelijke ruimten.
En nog gaat er geen dag voorbij
zonder dat doodsberichten bin
nen komen van toen, die vrijwil
lig naar hel. Oostfront vertrok
ken in de rijen der Waffen S.S.
het Legioen en het N.S.K.K. om
het gevaar van het bolsjewis
me af te wenden om de bol
sjewistische legers te hou-den
uit ons Europa. Meer dan
iemand anders ben ik verant
woordelijk voor de offers, cüs
het Nederlandsche volk brengt
aan het Oostfront. Duizenden zijn
gegaan op mijn aansporing, om
dat zij -en ik overtuigd zijn van
de noodzakelijkheid van dsn af
weer van toet bolsjewistische ge
vaar voor gansch Europa. Veie,
vele tooradierdien van hen ziin ge
vallen, hun graven zijn nu nog
onbereikbaarvoor ons, daar
ginds aan de Dnjepr, aan het II-
roenmf&er en op zoovele andisre
plaatsen. Daarom rust op mij
meer dan op Iemand anders de
plicht om hén te gedenken, die
in .Rusland hun jong leven lieten
in trouwe plichtsbetrachting. Uit
liefde voor ons vaderland. Wij
zijn nu met onze .gedachte bij ben
vn hun verwanten, die zij moes
ten achterlaten en danken hen
voor de offers, die zij brachtfti.
Of men Nederlander is of Duit-
sclier, Zweed of Spanjaard, wij
wenschen allen een Europa, dat
noch uit het Oosten, noch uit het
HELDENGEDENKDAGDI
LEIDEN—OEGSTGEEST:
In het kader van de herdeni I
dier in den Wereld-oorlog ge van
helden vond gistermorgen o®
begraafplaats aan het Gri
Kerkje te Oegstgeest een herti
km-g plaats yam de rond Lemi
gevallen Duitsche soldaten, ar
Gistermorgen te kwart tk
ragen verzamelden zich opto
kerkhof a-fdeelin-gen van
W ehrmachit, Kri-agsmarine ïji
Luftwaffe. vert egemw oor dit
van de N.S.D.A.P. met. aanle
hoofd Ortsgruppenlsitsr Beefov
en 'n vendel van de W.A. tea
dien om getuige te zijn vanj
plechtigheid bij te zetten aaiii
kranslegging, welke door fa
Ortskommandianit van Laid
Haupimann Veil hier gaschièfc
Toen de groepen zich in fornf-
voor de graven hadden opgas}
sprap Ha-uptmann Veil een
woord ter herdenking van de
vallenen. Spreker wees er t
dat overal, waar Duitschers
heden helden-.g&cten'kdag gov
wordt. De Hei-mat herdenkt j
gevallen zomen, de W-ah-rni
doet ev-enzoo en wij doen hat 4
voor de 44 Duitsche sold® a
voornamelijk in 1940 bij
luchtaanval gevallen. Liefdes
handen hébben de graven -
bloe-mien gesierd. Onze gedact
zijn bij de achtergeblevenen, j
de verwanten. Onze blikken x
ten zich na-ar de gevallenen, o<
al. in Oost en West, op zee ei
de lucht. Onze gedachten g
uit naar Stalingrad, we zijg
van overtuigd, d-at zij allen j
voor niets zijm gestorven, ra >-
voor DuitsChland's vrijheid 1
Duitschlamd's levensrecht, in
opgedrongen krijg te beveelt
Gevallen zijn zij in Polen
Noorwegen, in Nederland. 1
gië en Frankrijk en aan die
gelscbe kust, in Griekenk
Joegoslavië en op Kreta, in
Mi'ddellandsche Zee en in-Afn
gevallen ook in het bolsjewi
sctoe Rusland en tegen het phi
cratische Amerika. Zij stier
allen voor één doel, de vrij'li J
van Duftsdhlamd in overeenstf
mirag met den wil des Fiihr
De gevallenen vermanen o
„Wij stierven, opdat Duitschli
leve". Spreker gaf de verzie
ring, dat deze heiden niet zul
worden vergeten en dat tot
duizenden jaren hun ro-em
worden verkondigd. Spreker 1
de daarna een krans aan dan v
der graven als uitdrukking; t
den anuitwisehibaren dank, jeg
de helden en zeide. dat. waar
soldaten ook zullen staan, zij 5
reid zullen zijn te sterven zoo
ook de gevallen helden sedt
hébben. Na de kranslegging d
Hauptmann Veil legd-en ook
vertegenwoordigers van Pa
en Wehrmacht kransen aan
voeten der graven. Hiermede v
de plechtigheid ten einde.
de toekomst meer bedreigd
kunnen worden, een veilig Eui
pa, dat niet te gronde kan word
gericht door machten, vijanl
aan ons werelddeel en dat de i
meenschappelijke woonplaats
zijn van vrije, fiere volkeren, i
elkander waardeeren en resp
teeren en die in broederlijke i
menwerking een tot nu toe
gekenden bloei zullen bereik
Het nieuwe Europa, dat
voo-r o ogen staat, zal geon S id
friedlinie ken-n-en, noch een Mi
neliraie, noch eén GrebbeliTj
maar zal zü-n een solidair Euw
pa. In dit nieuwe Europa zullf
-die volkeren hun eigen aard
h-uin beste kradhten kunn-en
plooien om daardoor ieder
aandeel te leveren in den hltf
en voorspoed van het groote ca
tiroemtale geheel, waarin vrede
welvaart, gieluk en levenstol-ijt
opbloeien.
Dit schijnt zoo veraf in de so
berte van deze kommervolle
den. Wij laten ons daardoor
ter niet afdrijven van ons gél-oj
aan de komst van dit n'ie
Europa. Gij Duitschers wen?
uw ontzaglijke krachtsinspan-n itl
uw zware offers, beloond te zij
door de overwinning, die uw
derl-and veiligheid waarborgt!
in staat zal stellen d-e gesiad
wondien te helen en omgestoof
de werken des vredes weder
hand te nemen..
Wij Nederlanders zulten al a
ze krachteninspannen o.m te kj
men tot een -herrijzenis van
volk, beter en sterker d'an het a
geweest is, en te samen. Je_
wij -die gelofte af er tegen te
kern dat ooit weer Duitsche
Zuiden, noch uit het Westen in Nederlandscte soldaten
