Momentje
ZATERDAG 25 JULI 1942
33ste Jaargang No. 10311
S)e CcidóclveSoii^cuit
Bureaux: Papengracht 32 - Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
De inneming van Rostoi
In aanvulling op het weermachtbericht
verneemt het D.N.B.:
De inneming van de stad Rostof, door
Duitsche en Slowaaksche troepen, waarvan
gisteren melding is gemaakt, moet worden
beschouwd als een der voorloopige voor
naamste gebeurtenissen, van het groote
Duitsche offensief aan het front in de Sow-
jet-Unie. Als resultaat van den val van
Rostof kan worden .geconstatee^fe dat thans
ook het gebied van den mond van den Don
in Duitsche handen is gekomen en dat daar
mede de Duitsche zuidelijke vleugel uit
gangsstellingen heeft gekregen voor nieuwe
groote operatiemogelijkh'eden. Tevens heb
ben de bolsjewisten met Rostof een zeer
belangrijke handels- en industrieplaats de
finitief verloren, voor de herovering waar
van zij zooals bekend in den afgeloopen
winter buitengewoon sterke strijdkrachten
in den strijd hadden geworpen.
Rostof, dat door de Duitsche troepen ge
nomen is, telt 620.000 inwoners, voor het
meerendeel industrie-arbeiders. In den
tsarentijd bedroeg het aantal inwoners
200.000. Doordat de stad, in weerwil van
de groote bevolkingstoename niet uitgebreid
werd, biedt zij den aanblik van een smeri
ge. van menschen wemelende nederzef-
ting, waarin houten gebouwen een over-
heerschende roj spelen.
De opeenhooping van menschen is een
gevolg van de geweldige industrialisatie
en de beteekenis van de stad als verkeers
knooppunt en overlaadstation. Er zijn fa
brieken voor landbouwgereedschappen met
27.000 arbeiders, een tabaksfabriek met
5000 werklieden, locomotiefwerkplaatsen,
automontagefabrieken, munitie- en ge-
schutfabrieken en talrijke andere bedrij
ven, die voor de oorlogseconomie van be
lang zijn. Ook zijn er fabrieken voor le
vensmiddelen.
Met Rostof heeft de Sowjet-Unie de brug
tusschen Kaukasus en Donetsbekken verlo
ren. Zij hebben de sleutelpositie verloren,
waarover de grondstoffen van den Kauka
sus naar de industriecentra van Oekraine
en centraal-Rusland gebracht werden.
HET TWEEDE FRONT.
De Moskousche correspondent van de Ti
mes schrijft over de gevechten aan het Oos
telijk front o.a., dat men te Moskou over
niets anders spreekt dan over de militaire
terugtochten aan den Don. Deze berichten
overstemmen al het andere en verontrus
ten het publiek.
Bovendien roepen zij in toenemende
mate het besef wakker, dat pas acht we
ken geleden een overeenkomst is gesloten
tusschen Londen, Washington en Moskou,
waarin men omtrent de „dringende taak"
der vorming van een tweede front in Euro
pa tot overeenstemming was gekomen.
De omstandigheid, dat dit tweede front
nog niet tot stand is gekomen, heeft zoo
wel in het roode leger als ook in de wa
penfabrieken der Sowj et-Unie een zekere
reactie doen ontstaan op de gespannen
verwachtingen, die men nog zoo onomwon
den vorige maand had geuit.
Weliswaar schenkt men in de Sowj et-
Unie nog gehoor aan de uiteenzettingen
over de belangrijke vraagstukken, waarte
genover Engeland en Amerika zich zien
gesteld, maar de opvatting wint toch steeds
meer veld, dat de kwestie van een tweede
front in Europa het voorwerp van een poli-
tieek controverse in Engeland is geworden.
Dat heeft een zeer ongunsitge uitwerking
in de Sowj et-Unie.
Kaart van Pelt
HET ROSTOFFRONT.
Op de kaart is met stippellijn het strijdgebied van Rostof aangegeven dat gelegen
is ten Oosten van de Donetz en een diepte heeft van 150 K.M.
Ten Noorden van Rostof werd Krasny-Sulin op den vijand veroverd.
Duitsche en verbonden troepen hebben ten Westen van Rostof de monding van de
Don bereikt en zijn na een concentrische aanval Rostof binnengetrokken.
Andere eenheden zijn de bocht van de Don in een breed front overgetrokken en
zijn Stalingrad op 60 K.M. genaderd.
HET ITAL1AAW8CHB
WEERMACHTSBBRK3HT.
Het Italiaansche weermachtsberieht van
gisteren luidt:
In het gebied van El Alamein zijn de le
vendige gevechten voortgezet. De vijand
leed nieuwe verliezen. Het aantal gevan
genen is gestegen tot'ongeveer 1.000. Onze
formaties hebben reeds op 20 Juli de oase
Siwah in het Westen van het Egyptische
gebied bereikt en bezet. Bij de felle gevech
ten van 22 Juli heeft het derde bataillon
van het 61ste -regiment infanterie Trento
zich onderscheiden, dat dapper aan de zij
de van formaties van het Duische Afrika-
korpc heeft gestreden. Bij de acties der
laatste dagen heeft zich de aan het hoofd
van het door hem aangevoerde 65ste regi
ment infanterie strijdende kol. Gerardo
Vaiarini bijzonder onderscheiden.
Gisteren levendige activiteit van het
luchtwapen. Er werden talrijke luchtge
vechten geleverd tusschen de jagerforma
ties der tegenstanders. Drie Spitfires en
drie Curtiss-toestellen werden door Duit
sche vliegtuigen neergeschoten. De vijand,
die zonder succes storingsaanvallen tracht
te te ondernemen tegen zekere centra ach
ter ons front, verloor boven Benghasi zes
toestellen. Twee werden neergehaald door
onzè jagers, twee door batterijten afweer
geschut en twee door geschut der Duit
sche eenheden Eenige met valschermen
neergesprongen leden der bemanningen
werden gevangen genomen.
Een van onze vliegtuigen is niet op zijn
basis teruggekeerd. Boven Malta zijn de
operaties der bommenwerpers der Spilmo-
gendheden met succes voortgezet. Vier En-
gelsche vliegtuigen werden door Duitsche
jagers, twee door onze jagers neergescho
ten.
HET KONVOOI IN DE NOORDELIJKE
IJSZEE.
De Amerikaansche officier ter koopvaar
dij Vernon Frank, die bij den ondergang
van het Engelsch-Amerikaansche konvooi
in de Noordelijke IJszee door Duitsche
reddingsvliegtuigen gered is, heeft ver
klaard, dat kostbare materialen verloren
zijn gegaan. De schepen hadden onder meer
meel. vleesch in blik, tin, aluminium, sta
len platen en ontplofbare stoffen aan
boord, evenals pantserwagens van het mo-/
demste type, vracht- en personenauto's,
machinepistolen, geweren en wapens en
munitie van allerlei aard. Bijzonder waar
devol waren eenige duizenden vaten zware
olie, die naar den bodem der zee verhuis
den. Reeds begin Maart was te Philadel
phia met het laden begonnen. Eind Maart
was het konvooi naar IJsland vertrokken.
JAPANSCHE MIJNLEGGER BRENGT
TWEE DUIKBOOTEN TOT
ZINKEN.
Naar Japansche marinecorrespondenten
van een niet genoemd steunpunt melden,
is onlangs een Japansche mijnlegger terug
gekeerd, die in de Straat van Malakka bin
nen vier uur tijds twee vijandelijke duik-
booten met dieptebommen tot zinken had
gebracht. Beide duikbooten, die slechts drie
kilometer van elkander verwijderd waren,
werden met luisterapparaten waargenomen
en na elkander vernield. Dikke zwarte olie
vlekken getuigden van het succes van de
aanvallen.
De Egyptische autoriteiten zijn met de
gedeeltelijk ontruiming van de Roode Zee
zone begonnen. Voorloopig worden door de
ze maatregel alleen vreemdelingen en on
langs daarheen getrokken Egyptenaren ge
troffen. De oorspronkelijke bevolking in
deze zone, alsmede regeeringsambtenaren
en employe's met hun gezinnen, de werk
lieden in dienst van de Egyptische en Brit-
sche strijdkrachten, voorts de monniken van
de Koptische kloosters aan de Roode Zee
mogen voorloopig nog blijven. Alle vroe
ger uitgreikte verblijf'vergunningen zijn
hiermede vervallen. De fabrieken en par
ticuliere ondernemingen moeten zelf voor
de evacuatie van hun personeel en de ge
zinnen hiervan zorgdragen. De achterblij-
venden moeten zich bij de bevoegde auto
riteiten melden, waar zij een persoonsbe
wijs krijgen.
STILLEGGING VAN TEXTIEL
BEDRIJVEN IN ENGELAND.
Ongeveer 23.000 bedrijven der Engelsche
textielindustrie zullen, naar uit Londen
wordt gemeld, om redenen der grondstof-
voorziening en besparing van machines en
werkkrachten binnenkort worden gesloten.
Hierdoor zullen nog slechts ongeveer 2.000
van de het meest rationeel werkende on
dernemingen blijven bestaan. Ten einde in
deze klasse te worden opgenomen, moet
de firma, welke daartoe het verzoek doet,
bewijzen, dat 75 pet. der productie bestemd
is voor militaire of andere door den staat
toegestane leveranties. De firma moet zich
voorts verplichten de door de regeering te
geven aanwijzingen onmiddellijk op te
volgen.
DE REDE VAN CORDELL HULL.
De Reichspressechef dr. Dietrich heeft
omtrent de rede van staatssecretaris Cor-
dell Huil het volgende opgemerkt:
In plaats van zich bezig te houden met
de problemen van het heden, behandelt
Hull in het grootste deel van zijn rede- de
organisatie van de wereld ,.na de over
winning der geallieerden" Hij vermeldt
slechts terloops, dat voor de „onmiddellijke
toekomst de belangrijkste kwestie is den
oorlog te winnen en wel zoo spoedig moge
lijk en beslissend". Over het hoe zwijgt
Huil,
Een rede, die thans na drie jaar oorlog
ervaring bij het publiek wil inslaan, moet
door succes bezegeld en door daden gewijd
zijn. De moraliseerende redevoeringen van
jammerende grijze politici maken echter
een indruk van lijkzangen eener onder
gaande wereld.
De overwinning van Engeland en Ame-
ïika, die zich verkocht hebben aan 't bols
jewisme, beteekent voor de volkeren van
Europa geen vredesgarantie, maar vereeu
wiging van den oorlog en een stellige on
dergang. De overwinning der vereenigde
anti-bolsjewistische naties zal aan Europa
eindelijk een natuurlijke volkerenorde
brengen, gebaseerd op nationale rechtvaar
digheid en socialen vooruitgang, waardoor
voorgoed langs vreedzamen weg de harmo
nie van hun belangen wordt gewaarborgd.
Omtrent Hulls stereotype uitdrukkingen
„vrijheid,! menschelijke waarde en bescha
ving" merkte Dietrich op, dat de cultuur-
dwergen en parvenus der Vereenigde Sta
ten zich wel in alle bescheidenheid moch
ten herinneren, dat de volken, die zij thans
zoo fel bestrijden, hun de eerste schreden
op den weg der beschaving hebben leeren
zetten. De Amerikanen hebben geen benul
van het ontwaken van een nieuwen Euro-
peeschen geest. Zij hebben zich met het
allesvernietigende bolsjewisme verbonden
tegen de cultuur, waaraan zij hun eigen
bestaan danken. Aan deze zonde tegen den
geest zal ook het huidige Amerika te.gron
de gaa"
De diplomatieke correspondent van het
D. N. B. schrijft
Wanneer men de rede van Cordell Huil
van haar versierend bijwerk ontdoet, blijft
er een mager geraamte van holle bewerin
gen en onoprechte beloften over. Naar van
Duitsche zijde reeds verklaard werd vormt
het een lokaas, waarin na de ervaringen,
die de wereld reeds eens met toekomstmu
ziek uit de Vereenigde Staten heeft gehad,
niemand meer zal bijten, allerminst het
Duitsche volk en zijn vrienden. De door
Kuil aangevoerde argumenten verdienen
dan ook slechts aandacht omdat tusschen
de regels door de aanspraken van de V. S.
op de wereldheerschappij tamelijk onver
bloemd tot uitdrukking komen. Roosevelt
want Hull is slechts spreekbuis ziet
zichzelf reeds in de rol van scheidsrechter
in een wereld waarvan het heil uit de V. S.
komt. Hij laat niet mededeelen, dat de zoo
genaamde geallieerde mogendheden het
een of ander recept voor de wereld van na
den oorlog gereed hebben, doch decreteert
veeleer, dat deze wereld naar zijn beeld
moet worden gevormd. Niet hoe de volken
hun toekomst zien is voor hem beslissend,
doch hoe de V. S- deze wenschen te zienA
Derlbalve loopt het woord Amerika als .een
roode draad door de verklaringen van
Huil. Het ik-bewustzijn van Aoosevelt en 't
wij-bewustzijn van de V. S. vieren in de re
de van Huil hoogtij.
TEGEN HET COMMUNISME IN DE
VEREENIGDE STATEN.
Uit Washington wordt vernomen: De lei
der van het bureau voor de inlichtingen in
Washington, Elmer Davis, heeft last ge
geven een onderzoek in te stellen om na
te gaan of op zijn bureaux communisten
werken. Hij verklaarde van zins te zijn zijn
Bureaux van communisten en meeloopers
te zuiveren, aangezien de communisten heb
ben bewezen, dat zij zich in de eerste
plaats gebonden voelen aan een buiten-
landsche regeering en' niet aan de regee
ring der Vereenigde Staten.
OPROEP VAN RADIO MOSKOU.
De Moskousche zender heeft zich met
een hartstochtelijken oproep gericht tot de
bevolking der Sowj et-Unie en verklaard,
dat de Sowjet-Uniè in gevaar verkeert. De
Duitschers dringen steeds dieper het land
binnen. De burgers der Sowjet-Unie wor
den opgeroepen met hun lichaam een bol
werk tegen de Duitschers te vormen.
BINNENLAND
Met spade en geweer. De Rijks
arbeidsdienst ijverig aan het werk op
een vliegveld m he* Oosten
Attentie-HpWand-P.K. Kaol-Pax Hofl. m
Maximumrantsoenen gas en
electriciteit
Het onlangs in de .dagbladen opgenomen
bericht betreffende de instelling van maxi-1
mum-rantsoenen voor gas en electriciteit
blijkt aanleiding te hebben gegeven tot
noodelooze ongerustheid bij het publiek.
Er wordt derhalve op gewezen, dat deze
maatregel niet beoogt den verbruiker van
een normale hoeveelheid gas of electriciteit
een verdergaande beperking op te leggen
dan de bestaande van 75 pet. van zijn ver
bruik in 1939/40, De bedoeling is dan ook
uitsluitend te voorkomen, dat zij, die ge
durende 1939/40 een volgens de tegen
woordige normen abnormaal hoog verbruik
hadden, ook thans nog zeer royaal met gas
of electriciteit kunnen omspringen. Het is
derhalve mogelijk, dat het maximum, hoe
wel zeer ruim gesteld, voor zulke verbrui
kers lager ligt dan 75 pet. van 1939/40.
Verbruikers, die voor een maximum-
rantsoen in aanmerking komen, zullen van
het betrokken gas- of electriciteitsbedrijf
bericht ontvangen; maximum-rantsoenen
worden eerst van kracht met ingang van
de eerstvolgende periode van ongeveer 60
dagen.
Met nadruk wordt er op gewezen, dat bij
het vaststellen van de maximum-rantsoe
nen voor gezinnen tot vier (inwonende)
personen reeds rekening zal zijn gehouden
met de aanwezigheid van radiotoestel en
electrisch strijkijzer.
Verbruikers, wier gezin bestaat uit 5 of
meer (inwonende) personen en voor wie
een maximum-rantsoen is vastgesteld, kun
nen, indien zij electrisch strijken, bij het
electriciteitsbedrijf een toeslag aanvragen,
deze toeslag zal bedragen 8 kwh per pe
riode van circa 60 dagen voor elk gezinslid
boven het aantal van vier. In geen geval
zal een maximum-rantsoen echter hooger
zijn dan 75 pet. van het verbruik in 1939/40
Het vervoer van aardappelen
door volkstuinders
De volkstumders zijn op grond van de
„Bod^mproductiebeschikking 1942 volks
luim®^ verplicht, hun volkstuin te laten
inschrijven bij de Landbouw Crisis Orga
nisatie in de provincie, waarin de tuin ligt.
Velen hebben aan deze verplichting echter
nog niet voldaan onder meer Uit vrees, dat
zij eerlang de in hun tuin geteelde produc
ten zouden moeten inleveren.
Van officieele zijde hebben wij thans de
verzekering ontvangen, dat deze vrees te
eenenmale ongegrond is.
Ten aanzien van de aardappelen is in de
kringen van volkstuinders destijds bekend
gemaakt, dat men voor de met aardappe
len beteelde oppervlakte boven 200 vier
kante meter een zeker aantal aardappel-
distributiebonnen zou moeten afstaan. Dit
voornemen heeft inderdaad bestaan, doch
hiervan is afgezien. De volkstuinder be
hoeft derhalve van de in zijn tuin geteelde
aardappelen niets in te leveren en evenmin
bonnen af te staan, tenzij de L.C.O. beslist,
dat de met aardappelen beteelde opper
vlakte veel grooter is dan voor een rede
lijken wintervoorraad van het gezin nood
zakelijk is.
De aanmelding door middel van een for
mulier, dat bij den plaatselijken bureau
houder van de L.C.O. verkrijgbaar is, is
thans nog mogelijk. Het ligt echter in de
bedoeling, deze gelegenheid tot aanmelding
binnenkort te sluiten. Aan hen, die niet
aan den registratieplicht hebben voldaan,
zullen met ingang van 3 Augustus geen
vervoerbewijzen meer worden verstrekt.
De volkstuinders dienen er rekening
mede te houden, dat zij voor het vervoeren
van de door hen geteelde aardappelen in
het bezit moeten zijn van een door den
plaatselijken bureauhouder afgegeven ver
voersbewijs. Dit vervoerbewijs zal slechts
worden verstrekt aan hen, die in het bezit
zijn van een bewijs van inschrijving bij de
L.C.O. Het vervoeren van aardappelen
door volkstuinders zonder een vervoersbe
wijs is dus verboden, tenzij het vervoer
plaats heeft binnen het consumptiegebied
(dat is practisch het bebouwde gedeelte
van de steden) en de hoeveelheid niet meer
dan 7 K.G. bedraagt.
Op welke wijze komt nu een volkstuin
der in het bezH van het vervoerbewijs?
De volkstuinders, aangesloten bij een
vereeniging van volkstuinders, wenden
zich tot het secretariaat dier vereeniging
onder overlegging van het bewijs van in
schrijving. Is de volkstuin nog niet gere-
EEN LAND.
Een land is rijk aan dingen niet te
tellen,
Aan menschen in hun Zondagsche
kleedij,
Aan kruisen en aan kerken en kapellen,
Toch is de aarde nu een woestenij.
Een land heeft êt zijn heil'gen om te
vragen
Wat goed is voor zijn dagelijksch
bestel.
Om menschelijke vreugde in zijn dagen
En: al doen wij verkeerd soms, doet
ons wel!
Een land heeft er zijn droeve en blijde
tijden,
Zijn wild en vee, zijn vogels en zijn
lied,
Zijn boselven berg, zijn water en zijn
weiden,
Zijn felle vreugd en ook zijn diep
verdriet.
Een land heeft er zijn mannen en zijn
vrouwen,
Die deelen daar elkanders lief en leed.
Dat hebben zij elkaar beloofd bij 't
trouwen.
Al is er wel een enk'le, die 't vergeet.
Een land heeft er zijn boomen en
rivieren.
Zijn eigen dronk in water of in wijn,
Zijn nacht en dag en feesten om te
vieren,
En uren om er vroolijk in te zijn.
Een land is rijk aan vele goede dingen,
Waaraan een mensch zijn hart zoo
graag verpandt,
Er zijn altijd de schoon' herinneringen
Van alle menschen in hun eigen land.
DE NIEUWE AARDAPPELBON.
De secretaris-generaal van het departe
ment van Landbouw en Visscherij maakt
bekend, dat voor de distributieperiode van
26 Juli t/m. 1 Augustus a.s. het aardappel-
rantsoen is vastgesteld op 3 K.G.
In verband hiermede zal gedurende ge
noemd tijdvak elke der met 38 A genum
merde bonnen van de aardappelkaart recht
geven op het koopen van 1V-, K.G. aard
appelen. Voorts geeft gedurende dit tijd
vak de met „een rantsoen aardappelen"
gemerkte bonnen recht op het koopen van
3 K.G. aardappelen.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
op Zaterdag 25 Juli geen aardappelen op
bon 38 A mogen worden gekocht of ver
kocht.
gistreerd, dan dient men hiervoor eerst
zorg te dragen. De secretaris vraagt de
vervoerbewijzen aan bij den plaatselijken
bureauhouder en reikt deze na ontvangst
aan de leden uit.
De volkstuinders, die rechtstreeks van de
gemeente hun tuin hebben gepacht, kun
nen ter gemeente-secretarie, eveneens on
der overlegging van hun bewijs van in
schrijving, het vervoerbewijs aanvragen.
De gemeente vraagt voor hen de bewijzen
aah en reikt deze na ontvangst aan de aan
vragers uit. Alle andere volkstuinders moe
ten het vervoerbewijs aanvragen by den
plaatselijken bureauhouder in hun woon
plaats of district. Overlegging van het be
wijs van registratie is noodzakelijk. De
vervoerbewijzen zullen geldig zijn t/m 15
November a.s. De voorschriften omtrent
het gebruik ervan zijn op de exemplaren
afgedrukt en moeten op straffe van ongel
digheid, nauwkeurig worden nagekomen.
De houders van particuliere tuinen, als
mede land- en tuinarbeiders, die'perceeltjes
in het bedrijf van hun werkgever hebben
beteeld. kunnen zich ter verkrijging van de
benoodigde vervoerbewijzen wenden tot
den P.B.H. in hun woonplaats of district.
Het Rijkscommissariaat deelt mede: De
Rijkscommissaris voor het bezette Neder-
landsche gebied heeft op grond van art. 3
van zijn verordening 108/40 (4e verordening
omtrent bijzondere bestuursrechtelijke
maatreglen) den gezant ter beschikking,
commissaris van de provincie Utrecht, W.
B. Engelbrecht, benoemd tot voorzitter van
het Nederlandsche Roode Kruis.
Sebastöpol veroverd. Lenin verdween „in fee* graf'. Op he* hoofd pl en> voor het
havengeboenr vief he* standbeeld van zijn voetstuk en boorde zich diep in den
grond Atlantic-HoHand-P.K. Leuenberger-Pax Holland ro