Momentje ZATERDAG 25 JULI 1942 33ste Jaargang No. 10311 S)e CcidóclveSoii^cuit Bureaux: Papengracht 32 - Giro 103003 Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN C. M. van Hamersveld, Directeur. Th. Wilmer, Hoofdredacteur. De inneming van Rostoi In aanvulling op het weermachtbericht verneemt het D.N.B.: De inneming van de stad Rostof, door Duitsche en Slowaaksche troepen, waarvan gisteren melding is gemaakt, moet worden beschouwd als een der voorloopige voor naamste gebeurtenissen, van het groote Duitsche offensief aan het front in de Sow- jet-Unie. Als resultaat van den val van Rostof kan worden .geconstatee^fe dat thans ook het gebied van den mond van den Don in Duitsche handen is gekomen en dat daar mede de Duitsche zuidelijke vleugel uit gangsstellingen heeft gekregen voor nieuwe groote operatiemogelijkh'eden. Tevens heb ben de bolsjewisten met Rostof een zeer belangrijke handels- en industrieplaats de finitief verloren, voor de herovering waar van zij zooals bekend in den afgeloopen winter buitengewoon sterke strijdkrachten in den strijd hadden geworpen. Rostof, dat door de Duitsche troepen ge nomen is, telt 620.000 inwoners, voor het meerendeel industrie-arbeiders. In den tsarentijd bedroeg het aantal inwoners 200.000. Doordat de stad, in weerwil van de groote bevolkingstoename niet uitgebreid werd, biedt zij den aanblik van een smeri ge. van menschen wemelende nederzef- ting, waarin houten gebouwen een over- heerschende roj spelen. De opeenhooping van menschen is een gevolg van de geweldige industrialisatie en de beteekenis van de stad als verkeers knooppunt en overlaadstation. Er zijn fa brieken voor landbouwgereedschappen met 27.000 arbeiders, een tabaksfabriek met 5000 werklieden, locomotiefwerkplaatsen, automontagefabrieken, munitie- en ge- schutfabrieken en talrijke andere bedrij ven, die voor de oorlogseconomie van be lang zijn. Ook zijn er fabrieken voor le vensmiddelen. Met Rostof heeft de Sowjet-Unie de brug tusschen Kaukasus en Donetsbekken verlo ren. Zij hebben de sleutelpositie verloren, waarover de grondstoffen van den Kauka sus naar de industriecentra van Oekraine en centraal-Rusland gebracht werden. HET TWEEDE FRONT. De Moskousche correspondent van de Ti mes schrijft over de gevechten aan het Oos telijk front o.a., dat men te Moskou over niets anders spreekt dan over de militaire terugtochten aan den Don. Deze berichten overstemmen al het andere en verontrus ten het publiek. Bovendien roepen zij in toenemende mate het besef wakker, dat pas acht we ken geleden een overeenkomst is gesloten tusschen Londen, Washington en Moskou, waarin men omtrent de „dringende taak" der vorming van een tweede front in Euro pa tot overeenstemming was gekomen. De omstandigheid, dat dit tweede front nog niet tot stand is gekomen, heeft zoo wel in het roode leger als ook in de wa penfabrieken der Sowj et-Unie een zekere reactie doen ontstaan op de gespannen verwachtingen, die men nog zoo onomwon den vorige maand had geuit. Weliswaar schenkt men in de Sowj et- Unie nog gehoor aan de uiteenzettingen over de belangrijke vraagstukken, waarte genover Engeland en Amerika zich zien gesteld, maar de opvatting wint toch steeds meer veld, dat de kwestie van een tweede front in Europa het voorwerp van een poli- tieek controverse in Engeland is geworden. Dat heeft een zeer ongunsitge uitwerking in de Sowj et-Unie. Kaart van Pelt HET ROSTOFFRONT. Op de kaart is met stippellijn het strijdgebied van Rostof aangegeven dat gelegen is ten Oosten van de Donetz en een diepte heeft van 150 K.M. Ten Noorden van Rostof werd Krasny-Sulin op den vijand veroverd. Duitsche en verbonden troepen hebben ten Westen van Rostof de monding van de Don bereikt en zijn na een concentrische aanval Rostof binnengetrokken. Andere eenheden zijn de bocht van de Don in een breed front overgetrokken en zijn Stalingrad op 60 K.M. genaderd. HET ITAL1AAW8CHB WEERMACHTSBBRK3HT. Het Italiaansche weermachtsberieht van gisteren luidt: In het gebied van El Alamein zijn de le vendige gevechten voortgezet. De vijand leed nieuwe verliezen. Het aantal gevan genen is gestegen tot'ongeveer 1.000. Onze formaties hebben reeds op 20 Juli de oase Siwah in het Westen van het Egyptische gebied bereikt en bezet. Bij de felle gevech ten van 22 Juli heeft het derde bataillon van het 61ste -regiment infanterie Trento zich onderscheiden, dat dapper aan de zij de van formaties van het Duische Afrika- korpc heeft gestreden. Bij de acties der laatste dagen heeft zich de aan het hoofd van het door hem aangevoerde 65ste regi ment infanterie strijdende kol. Gerardo Vaiarini bijzonder onderscheiden. Gisteren levendige activiteit van het luchtwapen. Er werden talrijke luchtge vechten geleverd tusschen de jagerforma ties der tegenstanders. Drie Spitfires en drie Curtiss-toestellen werden door Duit sche vliegtuigen neergeschoten. De vijand, die zonder succes storingsaanvallen tracht te te ondernemen tegen zekere centra ach ter ons front, verloor boven Benghasi zes toestellen. Twee werden neergehaald door onzè jagers, twee door batterijten afweer geschut en twee door geschut der Duit sche eenheden Eenige met valschermen neergesprongen leden der bemanningen werden gevangen genomen. Een van onze vliegtuigen is niet op zijn basis teruggekeerd. Boven Malta zijn de operaties der bommenwerpers der Spilmo- gendheden met succes voortgezet. Vier En- gelsche vliegtuigen werden door Duitsche jagers, twee door onze jagers neergescho ten. HET KONVOOI IN DE NOORDELIJKE IJSZEE. De Amerikaansche officier ter koopvaar dij Vernon Frank, die bij den ondergang van het Engelsch-Amerikaansche konvooi in de Noordelijke IJszee door Duitsche reddingsvliegtuigen gered is, heeft ver klaard, dat kostbare materialen verloren zijn gegaan. De schepen hadden onder meer meel. vleesch in blik, tin, aluminium, sta len platen en ontplofbare stoffen aan boord, evenals pantserwagens van het mo-/ demste type, vracht- en personenauto's, machinepistolen, geweren en wapens en munitie van allerlei aard. Bijzonder waar devol waren eenige duizenden vaten zware olie, die naar den bodem der zee verhuis den. Reeds begin Maart was te Philadel phia met het laden begonnen. Eind Maart was het konvooi naar IJsland vertrokken. JAPANSCHE MIJNLEGGER BRENGT TWEE DUIKBOOTEN TOT ZINKEN. Naar Japansche marinecorrespondenten van een niet genoemd steunpunt melden, is onlangs een Japansche mijnlegger terug gekeerd, die in de Straat van Malakka bin nen vier uur tijds twee vijandelijke duik- booten met dieptebommen tot zinken had gebracht. Beide duikbooten, die slechts drie kilometer van elkander verwijderd waren, werden met luisterapparaten waargenomen en na elkander vernield. Dikke zwarte olie vlekken getuigden van het succes van de aanvallen. De Egyptische autoriteiten zijn met de gedeeltelijk ontruiming van de Roode Zee zone begonnen. Voorloopig worden door de ze maatregel alleen vreemdelingen en on langs daarheen getrokken Egyptenaren ge troffen. De oorspronkelijke bevolking in deze zone, alsmede regeeringsambtenaren en employe's met hun gezinnen, de werk lieden in dienst van de Egyptische en Brit- sche strijdkrachten, voorts de monniken van de Koptische kloosters aan de Roode Zee mogen voorloopig nog blijven. Alle vroe ger uitgreikte verblijf'vergunningen zijn hiermede vervallen. De fabrieken en par ticuliere ondernemingen moeten zelf voor de evacuatie van hun personeel en de ge zinnen hiervan zorgdragen. De achterblij- venden moeten zich bij de bevoegde auto riteiten melden, waar zij een persoonsbe wijs krijgen. STILLEGGING VAN TEXTIEL BEDRIJVEN IN ENGELAND. Ongeveer 23.000 bedrijven der Engelsche textielindustrie zullen, naar uit Londen wordt gemeld, om redenen der grondstof- voorziening en besparing van machines en werkkrachten binnenkort worden gesloten. Hierdoor zullen nog slechts ongeveer 2.000 van de het meest rationeel werkende on dernemingen blijven bestaan. Ten einde in deze klasse te worden opgenomen, moet de firma, welke daartoe het verzoek doet, bewijzen, dat 75 pet. der productie bestemd is voor militaire of andere door den staat toegestane leveranties. De firma moet zich voorts verplichten de door de regeering te geven aanwijzingen onmiddellijk op te volgen. DE REDE VAN CORDELL HULL. De Reichspressechef dr. Dietrich heeft omtrent de rede van staatssecretaris Cor- dell Huil het volgende opgemerkt: In plaats van zich bezig te houden met de problemen van het heden, behandelt Hull in het grootste deel van zijn rede- de organisatie van de wereld ,.na de over winning der geallieerden" Hij vermeldt slechts terloops, dat voor de „onmiddellijke toekomst de belangrijkste kwestie is den oorlog te winnen en wel zoo spoedig moge lijk en beslissend". Over het hoe zwijgt Huil, Een rede, die thans na drie jaar oorlog ervaring bij het publiek wil inslaan, moet door succes bezegeld en door daden gewijd zijn. De moraliseerende redevoeringen van jammerende grijze politici maken echter een indruk van lijkzangen eener onder gaande wereld. De overwinning van Engeland en Ame- ïika, die zich verkocht hebben aan 't bols jewisme, beteekent voor de volkeren van Europa geen vredesgarantie, maar vereeu wiging van den oorlog en een stellige on dergang. De overwinning der vereenigde anti-bolsjewistische naties zal aan Europa eindelijk een natuurlijke volkerenorde brengen, gebaseerd op nationale rechtvaar digheid en socialen vooruitgang, waardoor voorgoed langs vreedzamen weg de harmo nie van hun belangen wordt gewaarborgd. Omtrent Hulls stereotype uitdrukkingen „vrijheid,! menschelijke waarde en bescha ving" merkte Dietrich op, dat de cultuur- dwergen en parvenus der Vereenigde Sta ten zich wel in alle bescheidenheid moch ten herinneren, dat de volken, die zij thans zoo fel bestrijden, hun de eerste schreden op den weg der beschaving hebben leeren zetten. De Amerikanen hebben geen benul van het ontwaken van een nieuwen Euro- peeschen geest. Zij hebben zich met het allesvernietigende bolsjewisme verbonden tegen de cultuur, waaraan zij hun eigen bestaan danken. Aan deze zonde tegen den geest zal ook het huidige Amerika te.gron de gaa" De diplomatieke correspondent van het D. N. B. schrijft Wanneer men de rede van Cordell Huil van haar versierend bijwerk ontdoet, blijft er een mager geraamte van holle bewerin gen en onoprechte beloften over. Naar van Duitsche zijde reeds verklaard werd vormt het een lokaas, waarin na de ervaringen, die de wereld reeds eens met toekomstmu ziek uit de Vereenigde Staten heeft gehad, niemand meer zal bijten, allerminst het Duitsche volk en zijn vrienden. De door Kuil aangevoerde argumenten verdienen dan ook slechts aandacht omdat tusschen de regels door de aanspraken van de V. S. op de wereldheerschappij tamelijk onver bloemd tot uitdrukking komen. Roosevelt want Hull is slechts spreekbuis ziet zichzelf reeds in de rol van scheidsrechter in een wereld waarvan het heil uit de V. S. komt. Hij laat niet mededeelen, dat de zoo genaamde geallieerde mogendheden het een of ander recept voor de wereld van na den oorlog gereed hebben, doch decreteert veeleer, dat deze wereld naar zijn beeld moet worden gevormd. Niet hoe de volken hun toekomst zien is voor hem beslissend, doch hoe de V. S- deze wenschen te zienA Derlbalve loopt het woord Amerika als .een roode draad door de verklaringen van Huil. Het ik-bewustzijn van Aoosevelt en 't wij-bewustzijn van de V. S. vieren in de re de van Huil hoogtij. TEGEN HET COMMUNISME IN DE VEREENIGDE STATEN. Uit Washington wordt vernomen: De lei der van het bureau voor de inlichtingen in Washington, Elmer Davis, heeft last ge geven een onderzoek in te stellen om na te gaan of op zijn bureaux communisten werken. Hij verklaarde van zins te zijn zijn Bureaux van communisten en meeloopers te zuiveren, aangezien de communisten heb ben bewezen, dat zij zich in de eerste plaats gebonden voelen aan een buiten- landsche regeering en' niet aan de regee ring der Vereenigde Staten. OPROEP VAN RADIO MOSKOU. De Moskousche zender heeft zich met een hartstochtelijken oproep gericht tot de bevolking der Sowj et-Unie en verklaard, dat de Sowjet-Uniè in gevaar verkeert. De Duitschers dringen steeds dieper het land binnen. De burgers der Sowjet-Unie wor den opgeroepen met hun lichaam een bol werk tegen de Duitschers te vormen. BINNENLAND Met spade en geweer. De Rijks arbeidsdienst ijverig aan het werk op een vliegveld m he* Oosten Attentie-HpWand-P.K. Kaol-Pax Hofl. m Maximumrantsoenen gas en electriciteit Het onlangs in de .dagbladen opgenomen bericht betreffende de instelling van maxi-1 mum-rantsoenen voor gas en electriciteit blijkt aanleiding te hebben gegeven tot noodelooze ongerustheid bij het publiek. Er wordt derhalve op gewezen, dat deze maatregel niet beoogt den verbruiker van een normale hoeveelheid gas of electriciteit een verdergaande beperking op te leggen dan de bestaande van 75 pet. van zijn ver bruik in 1939/40, De bedoeling is dan ook uitsluitend te voorkomen, dat zij, die ge durende 1939/40 een volgens de tegen woordige normen abnormaal hoog verbruik hadden, ook thans nog zeer royaal met gas of electriciteit kunnen omspringen. Het is derhalve mogelijk, dat het maximum, hoe wel zeer ruim gesteld, voor zulke verbrui kers lager ligt dan 75 pet. van 1939/40. Verbruikers, die voor een maximum- rantsoen in aanmerking komen, zullen van het betrokken gas- of electriciteitsbedrijf bericht ontvangen; maximum-rantsoenen worden eerst van kracht met ingang van de eerstvolgende periode van ongeveer 60 dagen. Met nadruk wordt er op gewezen, dat bij het vaststellen van de maximum-rantsoe nen voor gezinnen tot vier (inwonende) personen reeds rekening zal zijn gehouden met de aanwezigheid van radiotoestel en electrisch strijkijzer. Verbruikers, wier gezin bestaat uit 5 of meer (inwonende) personen en voor wie een maximum-rantsoen is vastgesteld, kun nen, indien zij electrisch strijken, bij het electriciteitsbedrijf een toeslag aanvragen, deze toeslag zal bedragen 8 kwh per pe riode van circa 60 dagen voor elk gezinslid boven het aantal van vier. In geen geval zal een maximum-rantsoen echter hooger zijn dan 75 pet. van het verbruik in 1939/40 Het vervoer van aardappelen door volkstuinders De volkstumders zijn op grond van de „Bod^mproductiebeschikking 1942 volks luim®^ verplicht, hun volkstuin te laten inschrijven bij de Landbouw Crisis Orga nisatie in de provincie, waarin de tuin ligt. Velen hebben aan deze verplichting echter nog niet voldaan onder meer Uit vrees, dat zij eerlang de in hun tuin geteelde produc ten zouden moeten inleveren. Van officieele zijde hebben wij thans de verzekering ontvangen, dat deze vrees te eenenmale ongegrond is. Ten aanzien van de aardappelen is in de kringen van volkstuinders destijds bekend gemaakt, dat men voor de met aardappe len beteelde oppervlakte boven 200 vier kante meter een zeker aantal aardappel- distributiebonnen zou moeten afstaan. Dit voornemen heeft inderdaad bestaan, doch hiervan is afgezien. De volkstuinder be hoeft derhalve van de in zijn tuin geteelde aardappelen niets in te leveren en evenmin bonnen af te staan, tenzij de L.C.O. beslist, dat de met aardappelen beteelde opper vlakte veel grooter is dan voor een rede lijken wintervoorraad van het gezin nood zakelijk is. De aanmelding door middel van een for mulier, dat bij den plaatselijken bureau houder van de L.C.O. verkrijgbaar is, is thans nog mogelijk. Het ligt echter in de bedoeling, deze gelegenheid tot aanmelding binnenkort te sluiten. Aan hen, die niet aan den registratieplicht hebben voldaan, zullen met ingang van 3 Augustus geen vervoerbewijzen meer worden verstrekt. De volkstuinders dienen er rekening mede te houden, dat zij voor het vervoeren van de door hen geteelde aardappelen in het bezit moeten zijn van een door den plaatselijken bureauhouder afgegeven ver voersbewijs. Dit vervoerbewijs zal slechts worden verstrekt aan hen, die in het bezit zijn van een bewijs van inschrijving bij de L.C.O. Het vervoeren van aardappelen door volkstuinders zonder een vervoersbe wijs is dus verboden, tenzij het vervoer plaats heeft binnen het consumptiegebied (dat is practisch het bebouwde gedeelte van de steden) en de hoeveelheid niet meer dan 7 K.G. bedraagt. Op welke wijze komt nu een volkstuin der in het bezH van het vervoerbewijs? De volkstuinders, aangesloten bij een vereeniging van volkstuinders, wenden zich tot het secretariaat dier vereeniging onder overlegging van het bewijs van in schrijving. Is de volkstuin nog niet gere- EEN LAND. Een land is rijk aan dingen niet te tellen, Aan menschen in hun Zondagsche kleedij, Aan kruisen en aan kerken en kapellen, Toch is de aarde nu een woestenij. Een land heeft êt zijn heil'gen om te vragen Wat goed is voor zijn dagelijksch bestel. Om menschelijke vreugde in zijn dagen En: al doen wij verkeerd soms, doet ons wel! Een land heeft er zijn droeve en blijde tijden, Zijn wild en vee, zijn vogels en zijn lied, Zijn boselven berg, zijn water en zijn weiden, Zijn felle vreugd en ook zijn diep verdriet. Een land heeft er zijn mannen en zijn vrouwen, Die deelen daar elkanders lief en leed. Dat hebben zij elkaar beloofd bij 't trouwen. Al is er wel een enk'le, die 't vergeet. Een land heeft er zijn boomen en rivieren. Zijn eigen dronk in water of in wijn, Zijn nacht en dag en feesten om te vieren, En uren om er vroolijk in te zijn. Een land is rijk aan vele goede dingen, Waaraan een mensch zijn hart zoo graag verpandt, Er zijn altijd de schoon' herinneringen Van alle menschen in hun eigen land. DE NIEUWE AARDAPPELBON. De secretaris-generaal van het departe ment van Landbouw en Visscherij maakt bekend, dat voor de distributieperiode van 26 Juli t/m. 1 Augustus a.s. het aardappel- rantsoen is vastgesteld op 3 K.G. In verband hiermede zal gedurende ge noemd tijdvak elke der met 38 A genum merde bonnen van de aardappelkaart recht geven op het koopen van 1V-, K.G. aard appelen. Voorts geeft gedurende dit tijd vak de met „een rantsoen aardappelen" gemerkte bonnen recht op het koopen van 3 K.G. aardappelen. De aandacht wordt er op gevestigd, dat op Zaterdag 25 Juli geen aardappelen op bon 38 A mogen worden gekocht of ver kocht. gistreerd, dan dient men hiervoor eerst zorg te dragen. De secretaris vraagt de vervoerbewijzen aan bij den plaatselijken bureauhouder en reikt deze na ontvangst aan de leden uit. De volkstuinders, die rechtstreeks van de gemeente hun tuin hebben gepacht, kun nen ter gemeente-secretarie, eveneens on der overlegging van hun bewijs van in schrijving, het vervoerbewijs aanvragen. De gemeente vraagt voor hen de bewijzen aah en reikt deze na ontvangst aan de aan vragers uit. Alle andere volkstuinders moe ten het vervoerbewijs aanvragen by den plaatselijken bureauhouder in hun woon plaats of district. Overlegging van het be wijs van registratie is noodzakelijk. De vervoerbewijzen zullen geldig zijn t/m 15 November a.s. De voorschriften omtrent het gebruik ervan zijn op de exemplaren afgedrukt en moeten op straffe van ongel digheid, nauwkeurig worden nagekomen. De houders van particuliere tuinen, als mede land- en tuinarbeiders, die'perceeltjes in het bedrijf van hun werkgever hebben beteeld. kunnen zich ter verkrijging van de benoodigde vervoerbewijzen wenden tot den P.B.H. in hun woonplaats of district. Het Rijkscommissariaat deelt mede: De Rijkscommissaris voor het bezette Neder- landsche gebied heeft op grond van art. 3 van zijn verordening 108/40 (4e verordening omtrent bijzondere bestuursrechtelijke maatreglen) den gezant ter beschikking, commissaris van de provincie Utrecht, W. B. Engelbrecht, benoemd tot voorzitter van het Nederlandsche Roode Kruis. Sebastöpol veroverd. Lenin verdween „in fee* graf'. Op he* hoofd pl en> voor het havengeboenr vief he* standbeeld van zijn voetstuk en boorde zich diep in den grond Atlantic-HoHand-P.K. Leuenberger-Pax Holland ro

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1942 | | pagina 1