DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DUITSCHLAND
Momentje
DONDERDAG 21 MEI 1942
33ste Jaargang No. 10256
3)e £cid^elicSoii/tci/tit
Bureaux: Papengracht 32 - Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
V Lijden en mede-lijden
Er zijn vele zoogenaamde gevleugelde
woorden, die bedoelen een levenswijsheid
uit te drukken, doch in werkelijkheid niet
of slechts ten deele of met een flink kor
reltje zout kunnen worden aanvaard. Er
gerlijk is het, als zulke „wijze" woorden nog
met den schoonen schijn van vroomheid
worden getooid! Van dit laatste soort geeft
ons een voorbeeld het bekende gezegde:
„Ieder voor zich en God voor ons allen",
waarmede maar al te vaak wordt goedge
praat een „moraal", die echt individualis
tisch, egocentrisch en egoistisch is!
Wij willen, in verband met wat wij de
laatste dagen hebben geschreven, van
daag nog even wijzen op het veel gehoorde
gezégde: „Ieder voelt zijn éigen leed het
zwaarst" of hetzelfde gezegde in een an
deren vorm. Wat hier als de meest gewone
en vanzelfsprekende waarheid ter wereld
wordt voorgesteld, kan en mag ten- slotte
slechts ten deele worden aanvaard!
Zeker, wanneer iemand zelf lijden te
dragen heeft, zal hij dat lijden zwaarder
voelen, dan hetzelfde lijden, wanneer
dat niét hem, doch zijn besten vriend treft.
Dat is in den regel zoo, en dat is ook heel
menschelij'k. Maar: niet menschelijk in
christelijken zin is het, wanneer iemand,
die 25 pet. van een lijden moet dragen,
die 25 pet. zwaarder voelt, dan de 100
pet. van datzelfde lijden, welke een ander
moet torschen! En toch kan men vaak con-
stateeren, dat met een beroep op het hier
bedoelde gezegde zóó wordt gevoeld en ge
dacht en daarnaar wordt gehandeld. Als
iemand zelf iets van het oorlogsleed heeft
te lijden, dan durft hij daarin een veront
schuldiging vinden voor het niet mede-le
ven en niet daadwerkelijk mede-lijden met
anderen, die veel zwaarder door datzelf
de leed zijn getroffen. Met een beroep op
het hier bedoelde gezegde meent men het
korreltje verdriet, dat men zelf heeft,
zwaarder te mogen voelen, dan het kilo,
dat een ander moet dragen.
Dit zijn enkele opmerkingen, die ons er
toe kunnen en moeten brengen, om ook in
dezen tijd, als .wij in eigen zorgen geheel
en al dreigen op te gaan, eens te kijken
naar onze mede-menschen, die meer, véél
meer te lijden hebben en wier lijden wij
dus ook zwaarder moeten achten en in
derdaad ook zwaarder moeten voelen,
aan het onze. Als wij zóó het leven be
zien, zal er minder geklaag zijn over
eigen toestand en meer d a a d w e r-
k e 1 ij k mede-leven en d a a d w erke-
1 ij k mede-lijden met anderen!
Communisme
Volgens de „Daily Telegraph" zoo le
zen we in „Volk en Vaderland" heeft
de bisschop van Bradford dr. Blunt gezegd:
„dat het communisme voor het chris
tendom niets gevaarlijks heeft, doch
slechts een poging vormt om de ge-
heele volksgemeenschap te vervullen
van het juiste besef van de gemeen
schapsplichten Laat men Enge
land maar communistisch maken, dat
hindert niet, maar draagt er alleen
toe bij, dat de Engelsche maatschappij
democratischer wordt.
Die „bisschop van Bradfort" is natuur
lijk niet een katholiek bisschop.
Als het verslag van 'de „Daily Tele-
grph" juist is, dan heeft deze geestelijke
zóó dwaas gesproken, dat het geen weer
legging behoeft, zeker niet voor een katho
liek, die weet, hoe Paus en Bischoppen het
godlooze communisme veroordeelen en ver
werpen allerduidelijkst en absoluut!
General-oberst Von Manstein, opper
bevelhebber der Duitsche en Roemeen-
sche strijdkrachten op de Krim, in
gesprek met den commandant van een
pantserafdeeling Deutscher Verlag-
Recla-P.K. Wetterau-Pax Holland m
Het onderscheidingsteeken
voor Joden
Reeds meermalen heeft de pers het Ne-
derlandsche volk er nadrukkelijk op moe
ten wijzen, dat de Duitsche bezettingsauto
riteiten tegenover het Nederlandsche volk
een houding aannemen, welke niet beant
woord wordt met de waardeering, waarop
zij recht heeft.
Op verschillende wijzen komt dit tot
uitdrukking in de gedragingen van som
mige Nederlanders en het één gevoegd bij
het ander is den laatsten tijd voor de Duit
sche overheid aanleiding geworden tot het
nemen van bepaalde maatregelen.
Zoo heeft zij de vrijlating van de krijgs
gevangen officieren van het Nederlandsche
leger weer moeten intrekken en eenige per
sonen als gijzelaars in verzekerde bewa
ring genomen, als voorzorgsmaatregel te
gen zekere dreigende uitingen van een
vijandelijken geest.
Wij hebben er reeds het onze van ge
zegd.
Aan een anderen maatregel der bezet
tingsmacht van den laatsten tijd, n.l. de in
voering van een verplicht onderscheidings
teeken voor personen van Joodsche af
stamming, heeft de Telegraaf een
commentaar gewijd, dat onder den titel
„Ter overdenking" nagaat, welke beteeke-
nis en consequentie de Duitsche overheid
aan dezen maatregel wil verbonden zien.
Het Amsterdamsche blad schrijft o.m.:
„Begin Mei is ook in Nederland voor Jo
den het dragen van de gele Davidster ver
plichtend geworden. Ieder, die niet geheel
van politiek inzicht verstoken is, weet, dat
de Joden Duitschlands vijanden zijn en dat
de achtergrond van den oorlog een laatste
afrekening van het door Duitschland gelei
de Europa met het Jodendom is.
Het feit der bezetting legt het Nederland
sche volk de verplichting op, een loyale
houding ten opzichte van de bezettende
macht aan den dag te leggen en dit te
meer, nu gebleken is, dat de bezettende
macht in alles het Nederlandsche volk als
vriend beschouwt en behandelt. Uit welbe
grepen eigenbelang dient men dan ook in
alles naar een loyale houding te streven.
De Jood is en blijft Duitschlands vijand,
of hij nu uit Portugal of kersversch uit Je
ruzalem, al dan niet voorzien van een Ne-
derlandschen pas of identiteitskaart, ver
zeild is geraakt. Volgens begrippen, die met
een loyale houding strooken, dient iedere
Nederlander dit Duitsche standpunt, dat de
Jood zijn vijand is, te eerbiedigen en zich
te onthouden van alle gedragingen, die
daarmee in strijd zijn.
Wanneer dus een Nederlander, ondanks
de door de Jodenster duidelijk getrokken
scheidslijn tusschen vriend en vijand, toch
voortgaat omgang met Joden, dus Duitsch
lands vijanden, te hebben, dan is dat niet
loyaal. Het is een vijandige houding ten
opzichte van de bezettende macht. Het
wordt beschouwd als heulen met den
vijand.
Na de invoering van de Jodenster zijn er
Nederlanders geweest, die zich uitgeput
hebben in vriendelijkheden ten opzichte
van den duidelijk te onderscheiden Jood.
In de eerste dagen is het voorgekomen, dat
zich opgeschoten Nederlandsche jongens en
meisjes uit baloorigheid met de Jodenster
getooid hebben. Men greep in en heeft en
kele van deze warhoofden ingerekend. Voor
straf heeft men hen gedurende een be
paalden tijd in behandeling op één lijn ge
steld met Joden, hetgeen neerkomt op uit
sluiting van alle openbare ^betrekkingen
enz., geen toegang tot café's, bioscopen,
parken enz. Bij herhaling en bij verder
voorkomen zal strenger opgetreden wor
den. Ter correctie zal strafverblijf in bij
zondere kampen volgen, waar men door
gaans zulks overmoedige, ijveraars in kor
ten tijd tot inkeer brengt.
Nog diverse andere, voor de bezettende
macht weinig loyale gedragingen zijn ge
signaleerd.
Al deze gedragingen wekken sterk den
indruk, dat men, hetzij de invoering van
de Jodenster niet al te ernstig opneemt, of
dat men op deze uitdagende wijze, onvrien
delijk tegen de bezettende macht hoopt te
kunnen zijn.
Het behoeft geen verwondering te wek
ken. dat bij een voortduren van dergelijke
gedragingen, die de bezettende macht in
hooge mate ongepast en ongewenscht acht,
strenge maatregelen zullen volgen, die in
gelijke mate én Joden én Nederlanders, die
Joden verder als him vrienden behandelen,
zullen treffen. Nederlanders, die niet kun
nen besluiten, hun vriendenomgang met
Joden te staken of die door provoceer end
optreden de bezettingsmacht tarten, loopen
gevaar, zelf ook als- Jood behandeld te
worden, met alle consequenties, die hier
uit nü en bij een eventueel verscherp
te houding in de toekomst zullen voort
vloeien".
HET LEGIOEN VALT AAN.
Na een stellingenoorlog tijdens de win
termaanden komt er beweging in de Euro-
peesche legers. Reeds werd in het Zuiden
van het Oostelijk front het eerste offen
sief met succes bekrond. Binnen enkele we
ken zullen overal de dappere strijders te
gen het bolsjewisme oprukken en dan zal
ook het Nederlandsche legioen ten aanval
trekken.
Het legioen valt aan. Landgenoot, daar
dient gij bij te zijn, dat is uw plicht als goed
vaderlander.
Duizenden Nederlandsche mannen staan
in het Oosten gereed. Duizenden zullen
alsnog hun voorbeeld volgen en tot deze
laatste zult ook u behooren, mits u zich tij
dig aanmeldt bij hetf vrijwilligerslegioen
Nederland, Koninginegracht 22 te 's-Gra-
venhage.
STRIJDT VOOR EUROPA
Drie bolsjewistische legers
vernietigd
Het Duitsche weermachtsbericht van gis
ternamiddag luidt als volgt:
Zooals in een extra bericht is meege
deeld, hebben Duitsche en Roemeensche
troepen onder het opperbevel van kolonel-
generaal von Manstein, gesteund door ster
ke formaties van de luchtmacht onder lei
ding van de kolonel-generaals Loehr en
Freiherr von Richthofen, bij de achtervol
ging van den verslagen vijand de straat
van Kertsj over haar geheele breedte be
reikt en de laatste zwaar versterkte brug-
gehoofden aan weerszijden van de stad na
verbitterd verzet veroverd.
Nadat de sedert einde Februari steeds
weer herhaalde pogingen van den vijand
door de Duitsche stellingen op de land
engte ten N.O. van Feodosia te breken en
de Krim te heroveren, mislukt waren, ging
het hier verzamelde Duitsch-Roemeensche
leger den achtsten Mei tot den aanval
over. Bij den eersten stormloop werd de
taai verdedigde, zwaar versterkte en zich
over een groote diepte uitstrekkende stel
ling van Parpatsj doorbroken en in den
loop van deze gevechten alsmede bij de
terstond ingezette achtervolging werd het
gros van de vijandelijke strijdkrachten in
gesloten en vernietigd.
De daarmede beëindigde slag heeft ge
leid tot de vernietiging van drie bolsjewis
tische legers met 17 divisies infanterie, drie
brigades infanterie, twee divisies cavalerie
en vier pantserbrigades. Bij zware bloedige
verliezen verloor de tegenstander 149.256
gevangenen, 258 pantserwagens, 1.133 ka
nonnen en een onoverzienbare hoeveelheid
ander oorlogsmateriaal. Slechts armzalige
resten van de vijandelijke strijdkrachten
konden de kust aan de overzijde van de
zeestraat bereiken.
In luchtgevechten verloor de vijand 323
vliegtuigen. In de wateren van het schier
eiland werden 16 schepen met een geza-
menlijken inhoud van 13.600 b.r.t., een mij
nenveger en 21 kleine kustvaartuigen door
luchtaanvallen tot zinken gebracht. Voorts
werden tien middelgroote schepen door
bomtreffers zwaar beschadigd.
In het gebied van Charkow werden
nieuwe aanvallen van den vijand in ver
bitterde gevechten, afgeslagen. Hierbij wer
den weder 34 vijandelijke pantserwagens
stukgeschoten.
De luchtmacht greep op de zwaartepunten
van den slag met formaties gevechtsvlieg
tuigen en duikbommenwerpers doeltreffend
in de gevechten op den beganen grond in,
dreef vijandelijke troepenconcentraties uit
een en vernietigde of beschadigde 29 pant
serwagens. De vijand verloor gisteren 36
vliegtuigen. Eén eigen vliegtuig wordt
vermist.
Aan de overige deelen van het front in
het Oosten hadden eigen aanvalsacties suc
ces. Hier en daar door den vijand onder
nomen uitvallen werden afgeslagen.
Op Malta werden bomvoltreffers ge
plaatst op startbanen van het vliegveld te
Venezia, in luchtgevechten boven Noord-
Afrika twee Britsche jachtvliegtuigen neer
geschoten.
In den strijd tegen Groot-Brittannië be
stookten vrij sterke formaties van de lucht
macht in den afgeloopen nacht het haven
gebied van Huil aan de monding van de
Humber met brisant- en brandbommen. Er
werden verscheidene branden waargeno
men.
Lichte gevechtsvliegtuigen bombardeer
den bij een aanval overdag met succes fa-
brieksinstallaties aan de Britsche Zuidkust.
Aan de Kanaalkust schoten Duitsche jagers
zonder eigen verliezen uit vijandelijke
jachtformaties zeven Spitfires neer.
Britsche bommenwerpers ondernamen in
den afgeloopen nacht verscheidene militair
nuttelooze storingsaanvallen op Z.-W.
Duitsch gebied. Zij wierpen in hoofdzaak
brandbommen op woonwijken. De schade
is onaanzienlijk. Nachtjagers en luchtdoel
artillerie haalden elf vijandelijke vliegtui
gen neer.
Bij de gevechten op het schiereiland
Kertsj heeft zich de luitenant Friedrich,
compagniecommandant in een regiment in
fanterie, door bijzondere dapperheid onder
scheiden.
Kapitein Baer, groepscommandant in een
jachteskader, behaalde gisteren zijn 99e
tot 103e overwinning in de lucht. Het jacht
eskader 77 heeft het aantal zijner overwin
ningen in de lucht tot 2.011 doen stijgen.
Rede van Goering
Rijksmaarschalk Goering heeft in een
rede voor arbeiders en boeren nogmaals
een uitvoerig overzicht gegeven van de
vredespolitiek van den Führer voor den
oorlog om vervolgens voor het geestesoog
van zijn hoorders de unieke overwinnin
gen te laten passeeren, die de Duitschers
en hun bondgenooten hebben verworven
in den aan Duitschland opgedrongen oor
log.
Hij wees op het feit, dat in de Sowjet-
Unie alles was berekend op bewapening
voor een overval op Europa. Aan deze be
wapening, aldus Goering, kleeft het bloed
van millioenen Russische arbeiders en ar
beidsters, evenals de Sowjetregimenten in
den afgeloopen winter meedoogenloos en
tegen alle gezond verstand in met heca
tomben van slachtoffers het Duitsche front
moesten bestormen.
De Rijksmaarschalk bracht nogmaals in
herinnering, dat de afgeloopen winter ont
zaglijk streng was geweest en wees op de
ontberingen, die elke menschelijke voor
stelling te boven gingen, waaraan de
Duitsche soldaat in den strijd tegen de
elementen tegenstand had te bieden. Hij
vestigde de aandacht op den ernst der si
tuatie, die door de eigenaardige omstan
digheden meermalen ontstond aan het
winterfront in het Oosten.
Met nadruk betoogde Goering evenwel
ook, dat de Duitsche soldaat zich zelfs in
den ijzigsten storm mijlenver verheven
voelde boven zijn tegenstander. Hij noem
de de Duitsche overwinning in dezen
winterslag de grootste, die ooit kon wor
den behaald. Hij beschreef hoe de Führer
met zijn soldaten leed. Hun situatie ken
de hij nauwkeurig tot in bijzonderheden,
maar hij mocht niet toegeven, want slechts
ijzeren hardheid kon de omstandigheden
overwinnen.
Toen de lente aanbrak, stond het Duit
sche leger waar het in den herfst had ge
staan.
Vervolgens behandelde Goering de pres
taties van het vaderland, vooral van de
arbeiders en boeren, van wie stellig veel
werd geëischt, doch die uit eigen innerlij
ke hartstocht het hun toegewezen deel van
den strijd voor de toekomst op zich ne
men om voor hun Führer en zijn weer
macht de wapens te vervaardigen die zij
noodig hebben.
De Rijksmaarschalk uitte de overtuiging,
dat het vaderland zijn plicht precies zoo
zal doen als de soldaten aan het front en
niet zal versagen tegenover noodzakelijke
eischen, hoe zwaar deze ook mogen zijn.
Oorlogsdebat in het
Lagerhuis
In het Britsche Lagerhuis in een debat
gehouden over den oorlogstoestand. Chur
chill was niet aanwezig, hetgeen tot aller-
i'ei uitingen van ontevredenheid aanlei
ding gaf.
In plaats van den minister-president
voerde Sir Stafford Criups het woord. Hij
verklaarde o.a., dat de leden van het oor
logskabinet zich bewust zijn van den ernst
der situatie. Een buitengewoon groote
moeilijkheid is een snel veiwoer van troe
pen en luchtstrijdkrachten over zeer groo
te afstanden en onder snel veranderende
omstandigheden. Hij zeide: „In dit opzicht
hebben onze vijanden groote voordeelen.
De Duitschers en Italianen bezetten in
Europa de binnenlinie en kunnen hun troe
pen van het eene front naar het andere
overbrengen, terwijl wij ons steeds buiten
om moeten bewegen. De Japanners con
troleeren voorloopig de Stille Zuidzee en
hebben dus het voordeel van een binnen
linie ter zee. Dat heeft hen in staat ge
steld hun strijdkrachten te concentreeren
op de plaats, waar zij slag willen leveren,
terwijl de Engelsche en Amerikaansche be
velhebbers moeilijk konden zien, waar een
aanval te verwachten was."
Onder deze omstandigheden, aldus ver
volgde Cripps, is het verrassend, dat de
gevolgen niet nog ernstiger zijn geweest.
Ten aanzien van de Stille Zuidzee betoogde
Cripps, dat nederlagen op het slagveld niet
altijd het gevolg van nalatigheid of dom
heid zijn. Mogelijk is de oorzaak, dat de
vijand op een bepaalde plaats sterker was.
Een onderzoek naar de gebeurtenissen te
Singapore wees Cripps namens de regee
ring van de hand als „schadelijk voor de
doeltreffende voortzetting van den oorlog.
Australië is in „operatief opzicht" in de
Amerikaansche ondersteuningssfeer ge
raakt, doch ten aanzien van de ravitaillee
ring zal Engeland alles doen om Australië
te helpen, zooals Australië bereid was En
geland in de dagen van den nood te steu
nen.
Ten aanzien van de bomaanvallen op
Duitschland beweerde Cripps, dat Duitsch
land daardoor gedwongen wordt sterke af-
deelingen der luchtmacht aan het Sovjet
front te onttrekken. Naar onze meening,
aldus vervolgde hij, is dit de beste weg om
materieelen steun aan Rusland te verlee-
nen, totdat de tijd komt, dat wij .in staat
zijn een zorgvuldig voorbereiden aanval op
het Europeesche vasteland te ondernemen,
hetgeen inderdaad in ons voornemen ligt.
Met betrekking tot Britsch-Indië zeide
Cripps, dat de regeering geenszins de deur
achter zich heeft dichtgeslagen. Zij wenscht
OUDE MAN.
Een oude man met een vermoeid
gezicht en reeds grijze haren had zich
in den zachten avond op het trottoir
neergezet om te rusten. Hij zat er met
zijn rug tegen een tuinhek, hij had
zijn witte linnen schoenea uitgetrok
ken. Die stonden netjes naast hem.
Juist zooals hij ze misschien des
avonds neerzet, netjes in 't gelid
naast zijn schamele legerstede. Zijn
wagentje, dat hij een gcheelen dag
met vermoeide voeten had geduwd,
stond langs den rand van het trottoir.
Dat rustte ook. Hij zelf zat daar rus
tig en vredig onder het groen der hoo
rnen en telde aandachtig in zijn pet
de verdiensten van dien dag.
Ik weet niet, waarmede deze vrien
delijke, oude man dien dag zijn mis
schien maar schamel loon had ver
diend. Ik weet ook niet hoeveel dat
loon bedroeg. Ik weet alleen, dat hij
daar rustig en vredig neerzat, zich
niet bekommerend, om wi° wat
verbaasd naar hem keken, onverschil
lig voor alle mensch*m om hem heen.
Hier rustten zijn oude voeten, die moe
waren van het gaan en hier was het
dus goed.
Wijsgeerige oude man! Het is goed,
dat ik je zoo heb gezien. Het leven
heeft je niet opstandig of dof berus
tend, maar innerlijk tevreden ge
maakt. Je hebt het leven aanvaard,
zooals het is en je maakt er in alle
omstandigheden het beste van. Ik
hoop, dat vele menschen je hebben
gezien
de kwestie bij te leggen, zoodra „een rege
ling mogelijk of waarschijnlijk lijkt".
Wat de productie betreft, heeft het ka
binet besloten, dat de Sovjet-Unie voor
rang moet hebben voor de hoeveelheden
goederen, welke Moskou beloofd zijn.
Cripps stelde zich op het standpunt, dat
de Sovjet-legers Engeland hebben „be
vrijd" van het gevaar van een aanval en
een invasie. „Geen prijs", zoo besloot hij,
lijkt ons te hoog voor de voortzetting van
deze dappere Russische krachtsinspanning,
zelfs wanneer dat zou beteekenen, dat een
deel van ons gebied in gevaar wordt ge
bracht, want door deze krachtsinspanning
wordt het belangrijkste deel van onzen
weerstand in Engeland beschermd".
Na de rede van Cripps werd de zitting
verdaagd.
IN EEN PAAR REGELS
De militaire correspondent van United
Press meldt uit Moskou, dat volgens dc
jongste berichten van het front van Ghar-
kof het initiatief op de lijn Wolsjangsk
ChoeroejefKrasnograd is overgegaan op
de Duitsche troepen.
Volgens een extrabericht van den
Britschen nieuwsdienst uit Ottawa meldt
de Canadeesche pers, dat de premier,
Mackenzie King, de verklaring heeft afge
legd, dat de Canadeesche regeering de slui
ting van alle consulaten van Vichy in Ca
nada heeft verzocht.
Uit betrouwbare Fransche kringen
wordt vernomen, dat de verbinding tus
schen Tananarivo, de hoofdstad van Ma
dagascar, en Vichy nog steeds intact is.
In Iraneesch-Koerdistan zijn op het
oogenblik hevige gevechten aan den gang
tusschen regeeringstroepen en opstandige
Koerden. De regeeringstroepen bestoken
de stad Koera Ghale met artillerievuur.
De onderhandelingen tusschen den T-T.
Stoel en de Finsche regeering over het
aanknoopen van vaste diplomatieke betrek
kingen, hebben tot een principeele over
eenstemming gevoerd. Finland zal in de
toekomst, door een gezant op het Vaticaan
vertegenwoordigd zijn.
De plechtige uitvaart van kardinaal
Baudrillart zal Zaterdag plaats vinden in
de Notre Dame. terwijl de begrafenis plaats
vindt in dé Carmel-kerk te Parijs.
Temidden van bloesemweelde prijkt Hollands glorie, de prachtige molen, waarom
de wieken zich scherp afteekenen tegen de wolken, die zich tusschen het sierlijke
bouwwerk en het zonlicht hebben geplaatst Pax Holland-De Haan m
