DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DUITSCHLAND Momentje ZATERDAG 24 JANUARI 1942 33ste Jaargang No. 10159 3)e Ccid&eli^ScHi/tmit Bureau Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015 Administratie 20935. Giro 103003. Postbus 1L Dit nummer bestaat alt twee bladea. De sociale waardeering van het bedrijf. „In de kapitalistische maatschappij i^het bedrijf vrijwel uitsluitend beschouwd als technische en vooral voorzoover het met de onderneming samenviel oeconomi- «che eenheid. De sociale beteekenis van het bedrijf is binnen dit raam nooit ten volle erkend, integendeel, enkele in dit opzicht verder ziende bedrijfsleiders niet te na gesproken, volledig miskend". Aldus de „N. Rott. Crt." in een artikel. En wij zijn het met deze feitelijke ken schetsing van de waardeering van het be drijf naar kapitalistische opvatting eens. Wij hebben het kapitalisme, zoo a ls het hier bedoeld is, steeds bestreden. De „N. Rott. Crtconstateert dan ver der terecht, ^dat er heden is een sterk ge wijzigde waardeering van het bedrijf: „Het bedrijf wordt binnen dezen nieuwen gezichtskring niet beschouwd als privaat-kapitalistische categorie, maar veeleer als een organische ar beidsgemeenschap van alle daarin wer kenden. in dienst van een gemeen schappelijk belang. Gemeenschappelijk in de dubbele beteekenis van alle in het bedrijf werkzame en als zoodanig met het wel en wee van het bedrijf ten nauwste verbonden personen zoowel leiding als ondergeschikten èn, daar bovenuit, van het geheele volk". Met deze sociale waardeering van het be drijf kunnen wij ons geheel en al vereeni- gerf. Wij willen herinneren aan enkele ar tikeltjes, waarin wij nog onlangs eenzelfde opvatting hebben uiteengezet en bepleit. Op het slot van het artikel in "de „N. Rott. Crt." moeten wij echter een bemer king maken. Er wordt n.l. op gewezen, „dat op dit oogenblik de erkenning van het bedrijf als sociale eenheid on miskenbaar haar punt van uitgang heeft in de nationaal-socialistische ge dachte. Wanneer wij echter verder te- ru^ blikken, zien wij deze mede aan de wieg staan van het socialisme der achter ons liggende periode (Robert Owen) en ook later nooit geheel ver dwijnen, hoewel zij een tijd lang door- het alles overheerschende feit van de klassentegenstellingen en de leer van den klassenstrijd op den achtergrond werd gedrongen". Kan en moét in dit verband niet wor den gememoreerd het streven naar een so ciale waardeering van het bedrijf van pro- testantsch-christelijken en van katholieke zqde? Mag in dit verband worden gezwe gen over encyclieken van den Paus, met name over Quadragesimo Anno? Qua- dragesimo Anno, waarin op een waarlijk magistrale wijze de sociale waardeering van Het bedrijf als een goed van hooge geestelijke waarde aan de wereld wordt voorgehouden? Het artikel in de „N. Rott. Crt." consta teert, dat het bedrijf moet.staan „in dienst van een gemeenschappelijk belang". En dat gemeenschappelijke, aldus de schrij ver, is tweeledig: gemeenschappelijk, van alle in het bedrijf werkzame personen, en gemeenschappelijk, van het geheele volk. „Quadragesimo Anno" zegt letterlijk, als de Paus heeft gesproken over de „be- drijfsschappen": „Daaruit kan men gemakkelijk aflei den, dat in deze organisaties de ge meenschappelijke aangelegenheden van het heele „bedrijfschap" verrewteg de -eerste plaats innemen; en de voor naamste daarvan is weer: dat de mede werking van elk beroep aan het alge meen welzijn der bevolking zoo krach tig mogelijk bevorderd wordt". Men ziet: in („Quadragesimo Anno" (uit gevaardigd in 1931) wordt het gemeen schappelijke belang, dat het in sociale een heid (bedrijfschap) opgebouwde bedrijf moet nastreven, gelegd èn in de ge meenschappelijke belangen van werkge vers en werknemers van hetzelfde bedrijf, èn in het algemeen welzijn der bevolking. Even vóór het hierbij geciteerde zegt Paus Pius XI, dat er geen sociale orde kan bestaan in den waren zin des woords, „als niet de verschillende ledematen der maatschappij door een hechte band tot een eenheid worden samengevoegd. Welnu, die saamvoegende kracht ligt eerstens in het feit, dat werkgevers en werknemers van eenzelfde „bedrijf schap" gemeenschappelijk goederen produceeren of diensten verrichten, en vervolgens in het algemeen welzijn, waartoe alle „bedrijfschappen", zonder uitzondering, ieder naar vermogen, in eensgezindheid moeten medewerken" Een aanvulling als hier bedoeld op het artikel in de „N. Rott. Crt.", waarin de hoofdstrekking onze volkomen sympathie heeft, zal waarschijnlijk de schrijver zelf bij nadere overweging zeer redelijk vin den. Wie schrijft over de stroomingen naar een sociale waardeering van het bedrijf, mag een hoogst belangrijken pauselijken Zendbrief als „Quadragesimo Anno" niet voorbijzien! STRIJDT VOOR EUROPA Nog hevige gevechten aan Oostfront Het Duitsche weermachtsbericht van gisternamiddag luidt: In het Oosten nog steeds hevige ge vechten. Bij een tegenaanval in het centrale deel van het front werden den vijand wederom zware bloedige verliezen toegebracht, waarbij 35 ka nonnen, alsmede talrijke zware wapens in onze handen vielen. In het zeegebied rond Engeland heb ben gevechtsvliegtuigen een vrij groot vrachtschip met bommen beschadigd. Nachtelijke aanvallen der luchtmacht waren gericht tegen havens1 en mili taire inrichtingen in Zuid- en Zuidoost- Engeland. In Noord-Afrika hebben Duitsche en Italiaansche troepen den verslagen vij and achtervolgd. Tot dusver werden tien Britsche pantserwagens, 46 ka nonnen en meer dan 100 automobielen buitemaakt of vernield. Formaties van de Duitsche en de Italiaansche lucht macht hebben den in het gebied ten Zuiden van Agedabia op de vlucht gedreven Britschen troepen nieuwe zware verliezen toegebracht. Op het eiland Malta zijn lucht- en zee-steunpunten van den vijand over dag en des nachts-door Duitsche ge vechtsvliegtuigen gebombardeerd. Britsche bommenwerpers hebben in den afgeloopen nacht op enkele plaat sen in West-Duitschland, o.a. op woon wijken en openbare gebouwen te Mun ster, brisant- en brandbommen gewor pen. Eenheden der marine hebben drie Britsche bommenwerpers neergehaald.- Nieuwe Uuitsch-ilaliaansche aanvat in N. Afrika AGEDABIA DOOR DUITSCHERS BEZET. Een te Cairo gepubliceerd communiqué deelt mede, dat Italiaansch-Duitsche colon nes Donderdag haar opmarsch naar het Oosten hebben voortgezet, sterk beschermd door Duitsche en Italiaansche bommenwer pers, die begeleid werden door jachtvlieg tuigen. Tegen het vallen van den avond, zoo verklaart het communiqué, dat door Reuter wordt medegedeeld, hadden de Britsche troepen zich ten Oosten van Age dabia, dat Duitsche troepen bezet hebben, teruggetrokken. De huidige berichten uit Lybië zijn, zoo schrijft de „Chicago Daily News", een be wijs, dat generaal Erwin Rommel, de „slun gel" onder de tegenwoordige generaals, een nieuw konijrtje uit zijn helm getooverd heeft. Gisteren stond hij nog in een af wachtende positie aan den Oostelijken kant van Cyrenaica, waar hij zich sedert vrij lan gen tijd bevindt. Plotseling keert hij zich tegen zijn achtervolgers en schoot op drie pantsercolonnes. De troepen, die zich aan de rechterflank van de Britten bevonden en die hem tijdens de zandstormen van de laatste dagen hadden achtervolgd, werden tot den terugtocht gedwongen. De Duit- schers girgen naar een linie, die tien mijl verder Oostelijk gelegen was en ten Zuiden van Mersa Matroeh liep. Dit was dezelfde truc. waarmede Rommel alle Britsche be rekeningen tijdens de eerste veertien dagen van het huidige offensief over hoop wierp, toen de Britten de poging deden alle vijan delijke pantsereenheden te vernietigen. Bij deze gelegenheid rukte Rommel, in plaats van een poging tot ontsnapping naar het Westen te ondernemen, plotseling naar het Oosten «aar de Egyptische grens op, waar bij generaal Cunningham onverstandig ge noeg was zijn strijdkrachten te versnipne- ren om hem op de hie'en te blijven. Het gelukte Rommel zich te storten op ver scheidene kleine troepmcontingenten, voor dat de Britten dit spel hadden doorzien,en hun pantserstrijdkrachten weer concen- treerdén. Strijd bij 25 graden vorst Van militaire zyde verneemt het Ö.N.B., dat de bolsjewisten de laatste dagen ver scheidene uitvallen uit het belegerde Se- bastopol hebben gedaan, die alle mislukten. Den 21 en Januari deed de vijand wederom met een vrij sterke troepenmacht een aan val, ditmaal op den Noorde'ijken vleugel der Duitsche troepen. Ook deze aanval werd voor de Duitsche stellingen afgesla gen. Verder hebben Duitsche troepen den 21sten Januari bij een vorst van 25 graden aan het Donetzfront herhaalde Sovjet-aan vallen afgeslagen met zware verliezen voor de aanvallers. De vijand richtte vooral zijn aanvallen op een door de Duitschers be zette plaats. Hjj werd afgeêlagen en liet 300 dooden achter. Daarna ondernamen de Duitsche afdeelingen een geslaagden te genaanval. Nadat een vijardelijk bataljon 4 toverslagen was, werd een plaats genomen. ^Daarbij werden 200 bolsjewisten gevangen genomen. Den 22sten Januari deden Duitsche Vlieg tuigen in de centrale zone biizonder krach tige aanvallen. Meer dan 230 voertuigen en sleden en negen stukken geschut wer den vernietigd. In den centralen seetor hebben Duitsche infanteristen gisteren bij strenge vorst elf opeenvolgende Sovjet-aanvallen afgesla gen. De vijand leed zware verliezen. De Japansche opmarsch in Oost-Azië DË STRIJD IN ACHTER-INDIë het verhinderen van het verkeer op dei weg door Birma is. Het offensief ontwik kelt zich volgens de plannen, zoodat de in neming van Rangoon weldra verwacht kan worden. Wa tden strijd op Malakka betreft, meldt Dome, dat de langs de Westkust van Ma lakka oprukkende Japansche troeepn Don derdag in een sector de 45ste Indische bri gade hebben aangevallen en vernietigd. Zevenhonderd gevangenen werden bin nengebracht; acht stukken veldgeschut, veertig pantserauto's en 600 vrachtauto's konden worden buitgemaakt. JAPANNERS OP BISMARCK-ARCHIPEL Naar Associated Press uit Melbourne meldt, heeft de plaatsvervangende Austra lische premier, Fordo, medegedeeld, dat een Japansche landing op den Bismarck- archipel bij Kelto, 400 K.M. ten Zuidoosten van Rabaul, bevestigd is. De Japansche strijdkrachten op de Phi- lippijnen hebben volgens Domei een alge meen offensief tegen de Amerikaansche strijdkrachten op het schiereiland Batanga ontketend. Nadat de Japanners een be langrijke vleugelpositie van den vijand hadden bezet, wordt de omsingelingsring der Japansche troepen steeds nauwer aan gehaald. Reuter meldt uit Melbourne, dat het Australische oorlogskabinet besloten heeft aan Groot-Brittannië en Amerika een dringend verzoek tot het leveren van vlieg tuigen en andere leveranties te richten. De conferentie fe Rlo EEN COMPROMISVOORSTEL GEVONDEN. Als nieuwste phase der politieke ontwik keling wordt door het Argentijnsche de partement van buitenlandsche zaken mede gedeeld, dat de Argentijnsche minister van buitenlandsche zaken, Guinazu, Vrijdag avond uit Rio de Janairo heeft opgebeld. Een half uur later ontving de onderstaats secretaris in het departement van buiten landsche z^ken, Gache, de journalisten en beantwoordde bevestigend de vraag, of êr een compromis-formule te Rio gevonden was. Hij verklaarde, dat deze formule waar schijnlijk reeds in de volgende pleraire vergadering der conferentie onderteekend zal worden. Gache zeide tot de journalis ten, dat het compromis-voorstel een essen- tieele wijziging behelst van art. 3 van het oorspronkelijke voorstel inzake verbreking der diplomatieke betrekkingen. Het besluit draagt thans een uitgesproken „optatief karakter". De Argentijnsche minister van buiten landsche zaken a i, Rothe, heeft Vrijdag- avord omtrent het tot stand gekomen com promis-voorstel aan de journalisten ver klaard, dat deze oplossing een overwin ning is van het gezonde menschenverstand en van de pan-Amerikaansche solidariteit. De te Rio vereenigde ministers hebben nog een omvangrijke taak voor zich. Naar de Britsche nieuwsdienst uit Rio meldt, is de tekst van art. 3 der compro mis-formule als volgt: „De Amerikaansche republieken, in over eenstemming met de rechtsgebruiken, wel ke in haar binnenlandsche wetgeving ziin vastgelegd en met inachtneming van de positie en de omstandigheden van elk land afzonderlijk met betrekking tot dit con flict, bevelen aan, de betrekkingen met Japan, Duitschland en Italië te verbreken, omdat een van deze staten het eerst de Amerikaansche republieken heeft aange vallen en de beide andere staten aan een Amerikaansch land den oorlog verklaard hebben". Rijksminister dr. Goebbels publiceert in „Das Reich" een artikel: „Ommekeer der zielen", waarin hij er op wijst, dat de der de oorlogswinter het Duitsche volk in ge heel andere gemoedsgesteldheid aantreft dan de eerste. Toen werd de oorlog welisA waar ernstig, maar niet tragisch opgevat. Voor de zorgen van heden echter verdwij nen de zorgen, die de menschen twee jaar geleden bezig hielden. Thans ziet het ge heele volk het als oneervol, wanneer men niets bijdraagt tot den oorlog en zijn wel slagen. Arm en rijk, groot en klein wed ijveren om de natie in staat te stellen zege vierend haar levensstrijd uit te vechten. Is twee en een half jaar zijn de Duitschers een oorlogsvolk geworden. De Duitschers zullen uit dit volk te voorschijn komen als een oorlogsvolk en een volk van krijgslie den, dat de zwaarste beproevingen van het lot zegevierend doorstaat en niet te licht bevonden wordt op de weegschaal der historie. Wie zou het dan het recht betwis ten een deel der aarde te leiden? Offervaardigheid is een der deugden, welke een volk voor zijn bestaan noodig heeft. Het gironummer van WINTERHULP NEDERLAND is 5553. Engelsche bommen op Nederland 24 DOODEN, 18 GEWONDEN. Donderdagavond zijn verscheidene En- gelsche vliegtuigen boven Nederland&oh gebied versohenen. Lukraak en van groote hoogte werd op een plaats in het Oosten des lands een aantal brisantbommen neer geworpen, waardoor verscheidene woon huizen totaal werden vernield en vele an dere deels zwaai, deels licht beschadigd. 24 dooden, 8 zwaar en 10 licht gewon den, zoo luidde het resultaat van den mis- dadigen aanval. Bovendien worden nog twee personen vermast. Door de op andere plaatsen neergewor pen brisant- en brandbommen is slechts geringe materieele schade ontstaan. Maatregelen van den Landstand ta.v. katholieke stichtingen en inrichtingen op onderwijsgebied. Het A. N P. meldt: Zooals men weet werd bij besluit van,den Rijkscommissa ris van 6 Augustus 1941 de heer O. F. J. Damave te Voorburg benoemd tot com missaris van den Ned. Kath. Boeren- en Tuindersbond en alle overige katholieke boerenorganisaties op welk gebied of van welken aard ook. Daaronder vielen dus ook alle katholie ke vereenigingen van onderwijs op gebied van landbouw, tuinbouw, boschbouw. huis-v houdopleiding. enz. In zijn streven, dit on derwijs op prineipieelen grondslag te hand haven, heeft de commissaris maatregelen genomen, om dit mogelijk te maken en het katholieke land- en tuinbouw- en aanver wante onderwijs ook als onderdeel van den Nederlandschen Landstand te doen voortbestaan. In verband hiermede heeft hij den voor- loopirten gouw-boerenleider van den Ne derlandschen Landstand in Noord-Brabant, den heer P. J. Jansen te Hoeven, als zijn gemachtigde ten deze aangewezen en hem opgedragen, die staopen te ondernemen, noodig om het gestelde doel te bereiken. De gemachtigde, de heer P. J. Jan sen, heeft, ter uitvoering van de hem ongedragen taak, de verschillende stichtingen en inrichtingen, welke in Nederland op gebied van katholiek land-, tuinbouw- en aanverwant onder wijs bestaan, ondergebracht in één „stichting tot bevordering van land-, tuin- en boschbouw-, vak-, beroeps- en huishoudonderwijs op katholieken grondslag". De commissaris heeft aan deze stichting in afwachting eener definitieve rege ling bereids het gebruik toegestaan van de roerende en onroerende goederen van den voormaligen A.B.T.B., L.T.B.. N.C.B.. en L.L.T.B.. in gebruik bij de land- en tu'nbouwwinterscholen, lagere land- en tuinbouwscholen, huishoud-scholen en overige inrichtingen op R K. grondslag. Blijkens de stichtin"sacte betreffende de oorichting van de „Stichting tot bevorde ring van land-, tuin- en*boschbouw. vak-, beroeps- en huishoudonderwijs op Katho lieken grondslag" gevestigd te 's-Graven- hage, welke op 3 December 1.1. is gecas seerd ten kantore van notaris H. W. Schol ten te Oudénbosch, is het doel der stich ting: De bevordering van de theoretische en practi*che voorlichting alsmede van het vak-, beroeps- en huishoudonderwiis voor den land-, tuin- en boschbouwkunden stand in Nederland binnen de regelen daartoe door den Landstand gesteld of te stellen, met verleening van medewerking aan de eodsdien<=ti«e en zedelijke vorming van de katholieke leden van den Land stand. Het bestuur der stichting bestaat uit een voorzitter en viif leden. De eerste voorzit ter zal voor onbenaalden tiid zijn de heer P. J. Jansen te Hoeven, die ontslag kan vragen aan en krijgen van den boeren leger. De leden zuRen ziin viifoe^sonen. leden van den Nederlandschen Landstand uit met name omschreven gewesten van Nederland. De tocang tot de scholen en cursussen zal aan geen leerling of leerlinge geweigerd worden op grond van zijn of haar gods dienstige gezindheid. Het bijwonen van de lessen in godsdienst- en maatschnnnlileer is echter s1 echts voor de katholieke leer lingen verplichtend. DRUKWERKORDERS. In een publicatie, waarin tevens het adres van de fcommisise van beroep goed keuring drukwerkorders, alwaar eventueel beroep tegen een door het districts kantoor genomen beslissing openstaat is vermeld, wordt naar aanleiding van, het reeds eerder gepubliceerde inzake de goed keuring drukwerkorders nogmaals de aan dacht er op gevestigd, dat de aanvraag voor goedkeuring drukwerkorders moet worden ingediend door den drukker en/of copieerinrichting en niet door den op drachtgever. De drukker en /of copieerinrichting moet deze aanvrage uitsluitend indienen bij het vanwege het rijksbureau voor de Grafische industrie ingestelde districtskantoor waar onder hij ressorteert. Hedenavond om 19.20 zal over den zen der Hilversum I in de rubriek „De Spiegel van den dag" een vraaggesprek plaats vin den met jhr. mr. S. M. ST-de Ranitz, waar nemend secretaris-generdal van het depar tement van Volksvoorlichting en Kunsten. Behandeld zal worden het onderwerp „De Nederlandsche Cultuurkamer". GELDCIRCULATIE. Het nieuwe geld is er. Na dagen van opwindend wachten en verlangen, heb ik er iets van ontvangen. Een formidabel kwartje en een stevig dubbeltje en het begint nu langzaam aan tot mij door te dringen, dat de uit gifte van dat nieuwe geld een pietsie anders gaat dan ik mij in heilige on- noozelheid had voorgesteld. Ik had met verlangen naar die dub beltjes en kwartjes uitgezien, niet om den aanschijn van dat geld of om de kunstzinnige uitvoering. Voor mij is een kwartje een kwartje en een dub beltje iets minder waard. Ik had ge dacht. dat men die nieuwe dubbeltjes en kwartjes prettig en eerlijk onder ons allemaal zou verdeelen. Men kon toch van den directeur van den Rijks munt moeilijk verwachten, dat hij zelf een paar million stuks pasmunt in roulatie zou OTengen door zelf zijn sigaren en schoensmeer te gaan koo- pen. En wat ware nu eenvoudiger ge weest dan ons via het distributiebu reau en onze stamkaart tegelijk met onze zeepbonnen -een aantal dubbel tjes en kwaYtjes te overhandigen, een bedrag bijvoorbeeld gelijk aan tien jaar personeele belasting. Ik weet niet hoe dat nu is gegaan, maar wel, dat ik nu wisselen moet en afwachten wat ik terug krijg. En ook, dat ik in mijn verwachtingen' zeer ben teleurgesteld. Maak mij directeur van de Rijksmunt. Het Nederlandsche volk zal er wel bij varen. SPAAR- EN BETAALZEGEL- KASBEDRIJVEN. In de Nederlandsche Staatscourant van 23 Januari 1942 is een besluit van den se cretaris-generaal van het departement van handel, nijverheid en scheepvaart versche nen betrekking hebbende op de uitoefe ning van het zoogenaamde spaar- en be- ta a Lzege Lk asbedrij f. Ingevolge dit besluit is voor voort zetting van een dergelijk beroep of be drijf een vergunning noodig van den secretaris-generaal van het departe ment van handel, nijverheid en scheep vaart, die met 'betrekking tot de uit oefening van het bedoelde beroep of bedrijf nog nadere voorschriften zal geven, waarbij tevens regelen kun-nen worden gesteld aangaande het intrek ken der vergunning en het ontzeggen van het recht, het beroep of bedrijf uit te oefenen. De spaar- en betaaizegelkasbedrijven zullen derhal-ve voor zoover zij een ver gunning tot het uitoefenen van een zoo danig bedrijf hebben aangevraagd, ten aanzien van hun werkwijze gehouden zijn aan de bepalingen van eeonomischen aard, welke door den secretaris-generaal van het département van handel, nijverheid en scheepvaart voor het verleenen der ver gunning nader zullen worden bekend ge maakt. Voor nadere bijzonderheden in verband met hel aanvragen van een vergunning wordt verwezen naar de elders in dit blad opgenomen desbetreffende officieele pu blicatie. WEER DAMES- EN HEERENSCHOENEN VOOR VERKOOP OP BON L Zolen van hout of plaatrubber. De Brabantsche berichtgever van het het „Nat Dagblad" meldt het volgende: Naar de directeur van het Rijksbureau voor Huiden en Leder te Amsterdam be richt, kunnen de schoenfabrikanten weer in de gelegenheid worden gesteld dames- en heerenschoenen aan te maken voor ver koop op bon 1. Dit wafc allen schoenfabrikanten sedert 31 October verboden. De schoenen mogen echter uitsluitend worden gemaakt met een zool van hout of qlaatrubber. De schoenfa brikanten zullen moeten toezien. dat de plaatrubber die zij verwerken, aan redelij ke eischen voldoet, opdat geen ondeugde lijk schoeisel wordt vervaardigd, anders zullen de schoenfabrikanten hiervoor aan sprakelijk worden gesteld. Stevig beschut tegen de koude be spiedt de aanvoerder van een Duitsche verkenningstroep de vijandelijke stel lingen aan het Oostfront Transatlantic Reela P K Muller

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1942 | | pagina 1