DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ONTSLUITING VAN HET OOSTEN
Nieuwe bonnen
DONDERDAG 20 NOVEMBER 1941
33ste Jaargang No. 10107
Sa Geid&eHeSoii/fca/rit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015 Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Hel kapitalisme
Duitschland roept de volkeren op, om te
strijden tegen het kapitalisme.
De wereld is ook herhaaldelijk door de
Pausen opgeroepen, om den strijd tegen het
kapitalisme aan te binden. De katholieken
kennen dus dien strijd.
Ten overvloede voor onze lezers, hopen
we, zjj er nog eens op gewezen, dat strijd
tegen het kapitalisme niet beteekent
strijd tegen het privaat bezit van produc
tie-middelen, m.a.w. van kapitaal; niet
beteekent strijd tegen de persoonlijke be
zitters van kapitaal. Dat laatste beoogde
het Marxisme met zijn leer over het pri
vaat-bezit, dat diefstal zou zijn, en over den
klassenstrijd, die noodzakelijk werd ge-
heeten.
Kapitalisme is kort gezegd het stel
sel, waarin wordt geproduceerd alléén en
uitsluitend om de winst; waarbij al dan
niet winst maken de norm is voor de be
paling van het al dan niet nuttige van
productie; waarbij het kapitaal een dicta
toriale macht heeft over den arbeid; waar
bij de kapitaal-bezitters voor degenen, die
den arbeid praesteeren, geen enkele mede
zeggenschap in het productie-proces erken
nen.
Tegenover dat kapitalisme, het liberalis
tische kapitalisme, het mammonisme heb
ben de Pausen de christelijke beginselen
gesteld.
Zooals voor alle kwaad, is ook voor dit
kwaad de beleving der christelijke begin
selen het krachtdadigst, het doeltreffendst,
het meest positieve verweermiddel.
Wij hebben naar de stem van de Pausen
geluisterd. Ja; maar met voldoende
volgzaamheid en geestdrift?
In een artikel in de „Gelderlander" van
gisteren lezen we:
„Dat het heden, nqast een oorlog,
ook een sociale revolutie te zien geeft,
een revolutie, die ook na den oorlog
duren zal en waarin de idealen uit
Rerum Novarum en Quadragesimo An
no eindelijk de kans krijgen, verwe
zenlijkt te worden, dat is het, wat ve
len niet willen of kunnen inzien. En
toch moest dit juist een voorwerp
zijn van onze dagelijksehe aandacht.
De oorlog gaat voorbij, de toekomst
moet nog gemaakt worden. Dit is de
tijd, waarin voor geslachten lang een
nieuwe vorm van leven geboren gaat
worden.
En wat velen in het verleden wel
licht hebben verzuimd, kan nu worden
goedgemaakt.
Wanneer men ons vraagt hoe, dan
antwoorden wij daarop: door na te
denken en te bidden.
Door na te denken. Opdat van velen
van ons de houding verandere. Men
mag niet stok-stijf vasthouden aan het
geheele verleden. Het feit alleen reeds,
dat het tot zulke ontsporingen kon ko
men, als wij allen hebben gezien,
moest in dit opzicht een waarschuwing
zijn.
Aan ons is het, om in dezen groot-
schen tijd groot te leeren denken. Niet
langer benepen te zijn en klein van
geest. Wanneer wij dezen tijd willen
verstaan en een toekomst voor onze
kinderen willen scheppen, dan moeten
wij lichtdragers zijn en revolutionnai-
ren, zooals Quadragesimo Anno revo-
lutionnair is. Angst of afkeer zijn geen
raadgevers. Slechts bereidheid van
geest en een brandend hart".
Wij moeten het goede zien in de dingen,
in de feiten, ook in dézen tijd. Goed
in dezen tijd is, dat velen helaas óók
velen nog héélemaal niet! meer gaan na
denken en bidden; dat velen ook in 't bij
zonder meer gaan nadenken over de ver
wezenlijking van de groote idealen uit
Rerum Novarum en Quadragesimo Anno!
De beleekenis van het
nieuwe bestuur
WAT DE „DIPLO" SCHRIJFT.
De vorming van een rijksministerie voor
de bezette gebieden en het oprichten van
de rijkscommissariaten Oostland en Oe-
kraine vormen dad. van de hoogste po
litieke en historische beteekenis, aldus de
„Deutsche Diplomatisch-Politische Korres-
pondenz". Want terwijl de Duitsche legers
den oorlog tegen het bolsjewisme tot aan
de totale vernietiging voortzetten, wor
den die gebieden, die bevrijd -Ijn van het
systeem, dat een hoon was voor de Euro-
peesche cultuur en beschaving, geplaatst
op nieuwe bestuursrechtelijke grondslagen.
Door het feit, dat Duitschland deze taak
op zich neemt, bewijst het op de duidelijk
ste wijze zijn Europeesch verantwoorde
lijkheidsbesef. De gebieden, die zoodoende
weer opgenomen worden in het Europee
sche continentale verband, krijgen hier
door weer hun door de natuur opgelegde
taak te vervullen, waaraan zij totdusver
onttrokken waren. In dezelfde mate, waar
in de Westelijke deelen van het oude Rus
sische rijk de ravitailleering van Europa
zullen versterken, zal ook de op hoog peil
staande industrie die graad van levens
mogelijkheid en beschaving geven, die
haar onder het bolsjewisme totaal ontzegd
was. De ondraaglijke toestand zal afgeloo-
pen zijn, waarin de Sowjet-Unie zich van
Europa afzonderde, hetgeen tengevolge
had, dat de Europeesche industriestaten
in een strategisch-politiek omhoudlbare,
economisch hoogst bedenkelijke positie
werden gedrongen, terwijl tenslotte de to
pografisch zoowel als geografisch tot Eu
ropa behoorende bevolkingsmassa's steeds
meer vervreemden van de cultuur van het
Avondland. De onoverkoomlijke muur, die
tusschen de volksmassa's der Sowjet Unie
en Europa was opgericht, is thans defini
tief omvergehaald. Het venster, dat Peter
de Groote eens aan den Europeeschen
kant had geopend, doch door de bolsje
wisten weer dichtgemetseld werd, hebben
de Duitsche troepen tot een breed poort
vc-breed.
Van historisch standpunt uit gezien ge
beurde dit nog net bijtijds. Dit gebeurde
op het oogenblik, waarop de Duitsche over
winning in het Oosten geconsolideerd is,
terwijl het bolsjewisme van zijn kant bij
zijn aftocht naar Centraal-Azië alleen
puinhoopen achterlaat en wil achterlaten.
Deze ontwikkeling schrijdt onophoudelijk
voort..Het einde is de bevrijding van Oost-
Europa. Het doel van al de volken, die
thans voor de vernietiging van het bolsje
wisme strijden, is ook op deze plaats de
nieuwe ordening van Europa zoo snel mo
gelijk in te voeren.
De aanblik, die de puinhoopen, de afge
brande steden, de stroomen vluchtelingen
en de uitgehongerde menschen bieden, is
niet in overeenstemming met de ethische
opvatting van het nieuwe Europa.
Het zou gemakkelijk geweest zijn om
deze bevolking aan haar lot over te laten
en haar zelf de gevolgen van het bolsje
wistische systeem te laten dragen, doch
het nation aal-socialistische Duitschland
dat wraak noch leedvermaak kent en welks
doel op het gebied van de buitenlandsche
politiek zich in het volle besef van zijn
verantwoordelijkheid beweegt in de rich
ting van een nieuwe, betere orde en een
duurzamen vrede, wenscht in het Oosten
van Europa evenmin een chaos als in het
Westen, "'aarom hoort het tot de taak
van het nieuwe burgerlijke bestuur om al
het puin op te ruimen, dat de bolsjewisti
sche heerschappij bij den aftocht van het
bolsjewistische leger in het reusachtige
gebied tusschen de Finsche Golf en de
Zwarte Zee heeft achtergelaten. Het feit,
dat de leiding van dit bestuur in handen
ligt van een rijksminister, doet de betee
kenis uitkomen van deze taak, welke niet
MET
DUITSCHLAND
TEGEN
HET
KAPITALISME
beperkt, blij ft tot de meest noodzakelijke
opruimingswerkzaamheden, doch den her
bouw voor oogen heeft volgens Europee
sche maatstaven en be0rippen. De vervul
ling van deze taak -taat geheel onafhan
kelijk van het verdere verloop en den duur
van dezen oorlog. Want aan den eenen
kant duldt de toestand, waarin deze Ooste
lijke gebieden zijn aangetroffen, geen uit
stel, en aan den anderen kant mag ook
de ooftog geen beletsel zijn voor die jonge
krachten van het nieuwe Euro na, die in
w:.rwil van alle vijanden en afgumstigen
het continent willen opbouwen. Er wordt
begonnen met een werk, dat voor de toe
komst van de wereld in het algemeen en
van Europa in et bijzonder nauwelijks
van minder beteekenis zal zijn dan vroeger
de openstelling vr- n:°"we werelddeelen
door Europeesche energie.
De inrichting van de barnsteen-tentoonstelling in het Rijksmuseum te Amsterdam
is in vollen gang. In de vitrine op den achtergrond onderscheidt men het
kostbare koggeschip, dat geheel uit dezen merkwaardigen steen is vervaardigd
(Pax-Holland-De Haan m)
DE STRIJD,IN HET OOSTEN
In aanvulling op het weermachtsbericht
van gisteren verneemt het D. N. B.:
Het weermachtsbericht maakt alleen mel
ding van het feit, dat de gevechtshandelin
gen aan het Oostelijk front ook verder met
succes verloopen, zonder daarbij nauwkeu
riger plaatsaanduiding te geven. Uit de
oeschikbare berichten blijkt, dat de ge
vechtshandelingen betrekking hebben op
het gebied van Moskou, dat van Leningrad,
op De Krim en het Zuid-Oosten van het
Ladogameer. De vernietiging van 171 pant
serwagens, waarvan melding wordt ge
maakt, komt neer op de vernietiging van
bijna zes bolsjewistische pantserdivisies
binnen drie dagen. Ongeveer even groot is
het verlies aan bolsjewistische luchtstrijd
krachten. In zes dagen gingen daarvan 232
vliegtuigen verloren. In denzelfden tijd
gingen slechts 24 Duitsche toestellen aan
het Oostelijk front verloren. Het geringe
Duitsche verlies toont aan, dat de Duitsche
luchtmacht in den strijd niet op dien af
weer stuit, die overeenkomt met de getal
len der bolsjewistische luchtmacht, waar
voor zoo sterk propaganda is gemaakt. Het
verlies van meer dan 15.000 bolsjewisti
sche vliegtuigen, waarvan de Fuehrer op
3 November mededeeling deed, doet zich
bier gevoelen.
Van militaire zijde verneemt het D. N. B.
dat de geslaagde aanval der Duitsche troe
pen in het Donetsbekken ook gisteren niet
door den taaien boisjewistischen tegen
stand kon worden opgehouden. De wanho
pige pogingen der bolsjewisten, die door
pantserwagens en vliegtuigen werden ge
steund, strandden op het hevige vuur van
Duitsche artillerie en pantserwagens. Duit
sche pantserwagens drongen door de vijan
delijke linies, kwamen in de flank der
bolsjewieken en verijdelden de tegenaan
vallen. De Duitschers namen 1500 bolsje
wieken gevangen.
Het Hongaarsche Tel. Ag meldt, dat de
verbonden troepen in den geheelen Zuide
lijken sector van het Oekrainsche front met
xracht oprukken en de Sovjetstrijdkrach
ten, die zich in het gebied om Rostov ver
dedigen, op een klein terrein hebben sa
mengedrongen. Men is nog bezig met de
telling der gevangenen en van den buit.
Aan het front der Hongaarsche troepen von.
den geen gevechtshandelingen plaats.
VOORTDURENDE ACTIE VAN DE
DUITSCHE LUCHTMACHT.
De Duitsche luchtmacht is 18 November
aan het geheele Oostelijke front wederom
ononderbroken in den aanval geweest.
Eenige bolsjewistische vliegvelden waren
blootgesteld aan den Duitschen bommen-
hagel. Vele bolsjewistische vliegtuigen
werden vernield of onbruikbaar gemaakt.
Tn"het gebied rondom Moskou werden spoor
wegen aangevallen. Een pantsertrein werd
vernield, een andere pantsertrein, acht
transporttreinen en eenige locomotieven
zwaar beschadigd.
Ook in den Noordelijken sector van het
Oostelijk front, met name ten Oosten van
Tichwin, heeft de Duitsche luchtmacht ver
scheidene onr vakken aangevallen en ver
broken. Vier transporttreinen werden het
Slachtoffer van Duitsche bommen. In het
zelfde gebied hebben andere gevechtseen
heden van de Duitsche luchtmacht troepen
concentraties en artillerieste linger der
bolsjewisten gebombardeerd en belangrij
Ke verliezen aan manschappen veroorzaakt.
Verder waren de aanvallen der Duitsche
gevechtsvliegtuigen gericht op de haven
'-•en Sebastopol, waarbij een transport-
sch. p van middelbare grootte zware bescha
digingen werden toegebracht. Ook in dit
gebied werden spoorlijnen verbroken
vijf transporttreinen beschadigd en tot
staan gebracht.
Gevangen genomen bolsjewieken, die op
18 November in het gebied van Leningrad
zijn binnengebracht, hebben verteld, dat
te Leningrad een nieuwe golf van execu
ties is ontstaan, waaraan ditmaal een reeks
commissarissen ter offer is gevallen.
Als motiveering van deze, door den ste
delijken commandant uitgesproken dood
vonnissen is opgegeven, dat de commissa
rissen hun plichten bij de troepen hadden
verwaarloosd en door nalatigheid hadden
bijgedragen tot het slechter worden van de
stemming onder de soldaten. Ook werden
de commissarissen verantwoordelijk ge
steld voor ce vergeefsche uitbraakpogingen
uit Leningrad.
Om aqn deze „liquidaties" nog een af
schrikwekkender effect te geven, zoo mel
den de gevangenen, zijn andere commissa
rissen belast met de uitvoering van de exe
cuties.
AMERIKAANSCHE ILLUSIES
Uit Amerika bereikt ons het bericht, dat
Harriman, de buitengewoon gevolmach
tigde der Vereenigde Staten ter uitvoering
van de Leen- en Pachtwet in Engeland,
vóór zijn vertrek naar Engeland in New
York verklaard heeft, dat een herziening
van de neutraliteitswet de bevolking in de
door Duitschland bezette Europeesche ge
bieden in hun tegenstand versterken en
aanmoedigen zou.
Met andere woorden: deze officieele
vertegenwoordiger van de regeering-Roo-
sevelt speculeert erop, dat de bevolking in
de bezette gebieden van Europa moed zal
vatten bij de gedachte, dat het nu niet
lang meer duren zal, of Amerika zal met
zijn groote kracht Europa 'ns een handje
komen helpen.
En daar Harriman een officieele verte
genwoordiger is, mag men aannemen, dat
hij de meening weergeeft van de officieele
kringen te Washington, zoodat men zeg
gen kan, dat een van de resultaten, wel
ke men te Washington van de herziening
der neutraliteitswet verwacht, is, dat de
bevolking van de bezette gebieden sabo
tage gaat plegen.
Dat zouden de heeren wel graag willen,
maar het zal niet gaan.
Deze bevolking heeft er schoon genoeg
van, de blokkade, die bedoeld is als een
strop om den nek, zelf nog straffer aan te
halen. Zij voelt niets voor een zelfmoord,
ook al zou dat den heeren in Londen en
Washington nog zoozeer te stade komen.
Bovendien heeft men hier zoo zijn eigen
opvattingen omtrent het zich mengen in
de zaken van anderen.
Wij meenden, dat Amerika de z.g. Mon-
roe-leer huldigde, welke de algemeene
stelregel inhoudt, dat Amerika voor de
Amerikanen is, dat anderen dus niets te
maken hebben in Amerikaansche aangele
genheden en dat omgekeerd de Amerika
nen hun neus niet moeten steken in de
wespennesten van andere werelddeelen.
Deze leer is blijkbaar een verouderd be
grip geworden in de gedachtengang van
Roosevelt c.s. Of misschien moet men het
zóó uitdrukken, dat deze leer blijkbaar al
leen geldt, wanneer het in de kraam van
Roosevelt te pas komt.
In plaats van de Monroe-leer is thans
een openlijk imperialisme getreden, dat
niet schroomt zich ongevraagd in Euro
peesche aangelegenheden te mengen, het
zelfs aandurft om de bevolking van de be
zette gebieden tot weerstand, verzet en
sabotage aan te sporen.
Amerika is bezig een heel anderen weg
in te slaan, dan is aangegeven in het Mon-
roe-princiep. Het ziet zijn kans schoon, om
met behulp van dezen oorlog, een wereld
positie te veroveren. Daartoe staan Roose
velt thans Britsche. Canadeesche, Australi
sche en Zuid-Afrikaansche troepen ten
dienste: geld en goud heeft hij in over
vloed; de bolsjewiek sneelt hem in de
kaart. Nu nog de bevolking der bezette
gebieden. Maar deze passen er feitelijk
voor.
DE COMMUNISTISCHE AANSLAGEN IN
FRANKRIJK.
Een communiqué van de Fransche over
heid deelt mede, dat het onderzoek naar
de communistische aanslagen in Frankrijk
geleid hebben tot de arrestatie van vier
personen, die bekentenissen hebben afge
legd. Drie der gearresteerden kunnen be
schouwd worden als de voornaamste aan
stichters tot bolsjewistische activiteit.
Huiszoekingen hebben geleid tot het vin
den van revolvers, communistische vlug
schriften en aanplakbiljetten, schroefsleu-
tels om spoorrails los te draaien, spring
stoffen en communistische literatuur. Een
der gearresteerden, een Joodsch bontbe
werker, is des nachts gearresteerd. Hij kon
slechts na een gevecht door de politieman
nen overmeesterd en in arrest gesteld wor
den. Daarbij is een inspecteur van politie
gewond.
MomentjeN
ZEVEN HUIZEN.
Recht tegenover mij groeien zeven
huizen. Zij verrijzen langzaam uit den
grond als snel groeiende planten, zelfs
zonder dat er al te luidruchtig aan
gewerkt wordt. Een paar menschen,
die eens enkele uren per dag timme
ren of metselen en de huizen groeien.
Uit die huizen leer ik, dat er niet zoo
heel veel noodig is voor een daad. Ik
had tot nu toe altijd gedacht, dat er,
om huizen te bouwen, gewerkt en ge
daan moest worden in het drukke,
haastige tempo van dezen tijd. Dat een
leger van arbeiders, metselaars, tim
merlieden, smeden, stucadoors, lood
gieters, dag in dag uit bezig zou zijn,
zwervende en doende rond en in het
groeiende huis. En in plaats daarvan
zie ik nu al weken lang een enkelen
metselaar en een enkelen timmerman
en de huizen groeien onder hun .bezi
ge handen,
Zoo leer ik beseffen, wat één
mensch doen kan. Het komt er slechts
op aan door te zetten en vol te hou
den. Niet overhaast, maar iedere mi
nuut benuttend, gestadig doorwerkend
aan het doel, dat men zich heeft ge
steld.
Wat dan één mensch presteeren kan,
zie ik aan den groei van die huizen.
Als wij slechts nooit den moed la
ten zakken, presteert een enkel mensch
in korten tijd méér dan zeven hui-
.J
„ER IS BU ONS IETS IN BEWEGING
GEKOMEN".
Hedenavond van 19.45 tot 20.uur zal
Max Blokzijl via den zender Hilversum II
in de serie „Brandende kwesties" spreken
over het onderwerp: „Er is bij ons iets in
beweging gekomen".
BOTER EN VET.
De secretaris-generaal van het departe
ment van Landbouw en Visscherij maakt
bekend, dat gedurende het tijdvak van 21
November tot en met 9 December a.s. elke
der met „53" en „54" genummerde bonnen
van de boterkaart recht geeft op het koo-
pen van 125 gram boter.
In bovengenoemd tijdvak geven de met
„53" en „54" genummerde bonnen van de
vetkaart elk recht op het koopen van 125
gram boter met reductie. Degenen, die
destijds de met „53" genummerde bonnen
van de vetkaart bij hun slager hebben in
geleverd, ter verkrijging van gesmolten
rundvet, kunnen thans dit rundvet betrek
ken.
DE JAPANSCH-AMERIKAANSCHE
ONDERHANDELINGEN.
De democratische senator Pepper, die
vaak gehouden wordt voor woordvoerder
van de Amerikaansche regeering in kwes
ties van buitenlandsche politiek, heeft vol
gens de „International News Service" in
een interview verklaard, dat de Ver. Sta
ten alle pacificatiepogingen van Japan zul
len afwijzen, zelfs wanneer dit oorlog be
teekent. Pepper stelde de volgende Ame
rikaansche eischen als grondslag van on
derhandelingen: 1. Japans terugtocht uit
China, 2. Schadeloosstelling van Japan aan
China, 3. Terugtocht van Japan uit Indo
china, 4. Opgeven van het denkbeeld der
nieuwe orde. Wanneer Koeroesoe is geko
men om een erkenning van de successen te
halen, kan hij niet op begrip rekenen.
Wanneer de oorlog een prijs vormt voor
den tegenstand tegen „internationale roo-
verij, waarmede Japan zich heeft ingela
ten", dan moet de oorlog maar komen. Ja
pan heeft mijl aan mijl de Amerikaansche
belangen in Azië teruggedrongen.
VERTREK VAN JAPANNERS UIT
NEDERLANDSCH INDIë.
SJANGHAI, 20 November (D.N.B.) Dc
in Ned-er 1 anidsch-Indiwoonachtige Japan
ners zijn d'oor den Japansehen consul-ge
neraal in Batavia uitgenoodigd met het
eind November vertrekkende schip „Foezi
Maroe" naar Japan terug te - keer en. aan
gezien dit de laatste groote gelegenheid
voor vertrek is. De meeste kleine Japan-
sche zaken in Batavia beginnen te sluiten.
Slechts een kleine groep Japansche zaken
lieden wil vooreerst blijven om de ont
wikkeling van den toestand af te wachten.
De nat' «ociaÜst'sche vrouwenorganisatie in Nederland breit
duizenden paren sokken en handschoenen voor de soldaten aan
het Oostfront (Polygoon-Meijer)
