DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PROPAGANDA-REDE VAN ROOSEVELT WOENSDAG 29 OCTOBER 1941 33ste Jaargang No. 10089 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015 Administratie 20935. Giro 103003. Postbus 11. Gods wetten Op den mensch rust de plicht, om Gods wetten te onderhouden. Wij zeggen: rust de plicht dit is een betere uitdrukking, dan: drukt de plicht. De onderhouding van Gods wetten is niet een drukkende last. Zeker, de mensch kan het wel 'ns zóó voelen; het kan wel 'ns die schijn hebben, maar in werkelijkheid zijn die wetten niet bedoeld als en zijn ze ook inderdaad niet: een last, doch zijn ze gegeven tot ons welzijn. Die wetten zijn gegeven ter verwezenlij king van al wat goed is voor den mensch in zijn drievoudige kwaliteit: als schepsel, en kind van God; als individu; als deel van de gemeenschap. Wanneer Thomas van Aquino in zijn uiteenzetting der katholieke leer voor de ongeloovigen de vraag te beantwoorden krijgt, „waarom is de daad van geslachte lijk verkeer tusschen ongehuwden zondig", begint hij zijn antwoord met de merkwaar dige. woorden: „Het is geen afdoend antwoord, als men zegt, dat de mensch daardoor onrecht doet aan God (n.l. door Gods gebod te overtre den). Want wij beleedigen God alleen daardoor, dat wij handelen in strijd met ons eigen welzijn (ons eigen geluk)". Dit antwoord stelt ons den waren aard van Gods wetten en geboden helder voor oogen; hier krijgen wij een ware, maar ook een blijde en bemoedigende kijk op de beteekenis van de zedewet in het menschenleven. Wat God van ons vraagt en wat Hij door Zijn geboden ons oplegt, heeft maar één doel: ons welzijn, ons geluk. De mensch, die de wetten Gods onderhoudt, zorgt voor zijn eigen geluk. De mensch overtreedt Gods wet alleen, als hij in strijd met zijn eigen geluk handelt. Er zijn in ieder menschen-leven tijden, waarin het moeielijker is dan anders, om de wetten van God te onderhouden. Dan en dan juist moet ons helder voor den geest staan het doel, waarvoor die wetten ons zijn gegeven: ons eigen wel zijn. Wie die wetten onderhoudt zal gelukkig leven ook in ongeluk, zal vreugde smaken ook in smart, zal rust vinden ook in on rust, zal vrede genieten ook in strijd. God heeft ons de Kerk geschonken, om Zijn wetten beter te kennen en te kunnen toepassen onder alle omstandigheden van het leven. Daarom is het een waarlijk boven alles uitstekend voorrecht, de waarheid in Gods Kerk te zien en haar leiding als richtsnoer voor het leven te kunnen aanvaarden. Mogen wij allen van de waarde van dit voorrecht diep doordrongen en levendig overtuigd zijn! V Apostolaat Het is een vol-zonnige zijde van dezen tijd, dat steeds meerdere katholieken gaan begrijpen, dat zij een apostolaat moeten vervullen en naar dat begrip ook han delen. De opbloei van de Katholieke Actie is een duidelijk bewijs van den drang der leeken, om gehoor te geven aan den op roep van het Kerkelijk Gezag en deel te nemen aan het hiërarchisch apos tolaat der Kerk. De Katholieke Actie is een nieuwe vorm van leeken-apostolaat. Het leeken-apostolaat zelf is zoo oud als de Kerk. Altijd is het leeken-apostolaat noodig ge weest. En ons verstand zegt ons ook, dat de leeken ieder op zijn wijze aposto- len móeten zijn, niet anders kunnen, dan apostelen zijn. In een van de eerste artikelen, die wij in de „Leidsche Courant" mochten plaatsen (28 Juli 1910), gaven wij een beschouwing over het leeken-apostolaat en wij schre ven daarin o.m.: Wij weten, dat de velen, die nu staan te wankelen in hun overtuiging, bin- ben korten tijd zullen omslaan uit hun halfheid, en zullen strijden of wel vóór of wel tegen Christus' Kerk. Aan ons de vreugdevolle taak, aan ons de zware plicht, om hun een hulp hand toe te steken en hen te brengen tot datgene, wat is onze eer en onze rijkdom, ons geluk: de leer en de lief de van Christus. Dit moeten we allen doen door ons voorbeeld en ons gebed, maar velen ook door woord, geschrift en door de daad". Zóó zou ook op den dag van heden een opwekking kunnen worden geschreven voor de Katholieke Actie. Een overbodige opwekking want zij, die daartoe werden geroepen, zullen, zeker in dezen tijd, niet aarzelen, zich aan de van hen verlangde taak te geven, te geven met volle, hartelijke toewijding. W,aa*den aan diepen emót ERNSTIGE woorden hebben de secre tarissen-generaal gisteren gesproken in hun proclamatie aan het Nederlandsche volk; woorden van welker beteekenis ons volk niet sterk genoeg doordrongen kan worden. De secretarissen-generaal waarschuwen in den plechtig vermanenden vorm van een proclamatie tegen onbezonnnen daden en tegen bewuste of onbewuste sabotage. In de huidige omstandigheden zijn zulke daden misdaden, veel zwaarder dan in rus tiger en meer normale tijden. Ook in gewone omstandigheden kan de overheid geen vergrijpen tegen de rechts orde en de wettelijke voorschriften dulden; hoeveel te scherper zal in oorlogstijd een bezettende overheid moeten toezien op de naleving en strikte eerbiediging van haar eigen voorschriften en die van de lands wetten Deze waarheid behoort steeds met be dachtzaamheid te worden uitgesproken; zoo noodig moet er echter met volle scherpte en kracht de aandacht op worden gevestigd. De proclamatie maakt duidelijk, dat we in dit laatste stadium verkeeren. Zij is op te vatten als een laatste appèl aan het Ne derlandsche volk van de zijde van hen, die de dragers zijn van de gezagsbevoegdheden der Nederlandsche overheid. Laat dat vol komen duidelijk zijn voor een ieder, opdat niemand in het onzekere zij omtrent het geen zou kunnen gebeuren, indien in dit tijdsgewricht vol spanningen deze Neder landsche stem geen ingang zou vinden. De proclamatie richt zich tegen twee ca tegorieën van misdrijven. Allereerst die, welke de openbare orde of de veiligheid van het openbare leven aanranden. Maar in de tweede plaats en daarop mag nog wel eens zeer bijzonder de aandacht wor den gevestigd op de zeer talrijke econo mische vergrijpen, welke tegenover het volksgeheel worden begaan op het gebied van voedselvoorziening, priisvoorschriften, bevoorrading en on geoorloofd en handel. Menigeen speelde reeds met zijn vrijheid enverloor. Thans speelt men met zijn eigen leven en dat van anderen! De jongste maatregelen maken wel dui delijk, dat de gevolgen van onbezonnen daden nog veel verder om zich heen zullen kunnen griioen dan we tot nu toe hebben ervaren. Eén daad van onbezonnenheid of politiek onverstand kan groot, zwaar en on herstelbaar leed brengen over velen. Dat wil de proclamatie aan alle Nederlandsche lezers duidelijk maken. Haar vollen zin ter harte te nemen is dan ook niet slechts een eisch van persoonlijk zelfbehoud, maar niet minder een sociale plicht van de hoogste orde tegenover heel onze volksgemeenschap. Reeds zijn in het buitenland, in andere bezette gebieden, scherpe maatregelen ge nomen tegen sabotage- en terreurdaden. Dientengevolge hebben velen moeten boe ten voor de handelingen van enkelingen, die waanden hun land een dienst te bewij zen, maar door hun aanvallen op bezet tingsautoriteiten en het belemmeren van door de overheid genomen maatregelen, in wezen hun volk groote schade hebben toe gebracht. Zoo ver mag het hier niet komen. Er zijn ook hier te lande enkele bedenke- liike symptomen, welke getuigen van ver blinding en onjuist begrip omtrent den toe stand. In de proclamatie worden er enkele genoemd en men kan ze ook aangeduid vir£°n in de verordening van 17 October i.l., bet'-eff-mde sabo+agehandelin^on. waar bij niet alleen de daad. maar ook de po ging. niet alleen de dader maar ook de medeplichtige zelfs met den dood wordt be dreigd. Ons volk heeft zijn eigenschappen en eigenaardigheden, heeft zijn wenschen en aspiraties, maar is in groote meerderheid ook een volk. dat in moeilijke tilden over voldoende nuchterheid kan beschikken om gevaren te onderkennen en di° niet op roe- kelooze en onverantwoordelijke wijze te trotseeren. Elk, die het wel meent met ons volk en zijn waarachtige belangen wil dienen, mee wil bouwen ziin toekomst, vervult eer nation alen plicht, indien hij aan het drin gend beroep, dat uitging, gehoor geeft en ook anderen daartoe aanspoort. r j Victorie Duitschland wint voor Europa op alle fronten Toegang naar den Krim geforceerd HOOFDKWARTIER VAN DEN FUEHRER, 29 Oct. (D. N. B.>. Het opperbevel van de Duitsche weer macht maakt bekend In hardnekkige gevechten hebben di visies infanterie in samenwerking met formaties van de luchtmacht den toegang naar het schiereiland Krim geforceerd. Bij den doorbraak door de zwaar versterkte verdedigingsstellin gen van den vijand werden in den tijd van 18 tot 28 October in totaal 15.700 gevangenen gemaakt, alsmede dertien pantserwagens, 109 stukken geschut en een groote hoeveelheid an. der oorlogsmateriaal buitgemaakt of vernietigd. De verslagen vijand wordt thans achtervolgd. Fantastische beweringen Ver. Staten zoo rijk is (geval-Belmonte, Patagonië-vervalsching, incident met de Greer eet.). UITGEBREIDER HERZIENING VAN NEUTRALITEITSWET. President Roosevelt heeft ter gelegen heid van den vlootdag der Vereenigde Sta ten voor de radio een propagandaredevoe ring gehouden, waarin ij opkwam voor een uitgebreider herziening van de neu- traliteitswet en vooral de commissie Dies verzocht, Amerikaansche koopvaardijsche pen ook de havens van oorlogvoerende landen te laten aandoen. De koopvaardij, zoo meende Roosevelt, moet de vrije hand hebben om A-merikaan- sohe goederen naar de havens van Ameri kaansche vrienden te vervoeren. De koop vaarders moeten door de vloot beschermd worden. Roosevelt beweerde, dat Amerika is aangevallen, waarbij hij vooral zinspe lingen maakte op het 'ncident met de Kearny". Zijn eisch in zake opheffing van de oorlogszones voor Amerikaansche koopvaardijschepen en de bewapening deze schepen motiveerde de president verder met de bewering, dat hij in het be zit is van geheime stukken, die, naar hij betoogde, van de Duitsche regeering af komstig zouden zijn. Het zou hier een 'o- cument betreffen, waarin geëischt zou worden, Zuid-Amerika in vijf vazalstaten van Duitschland te splitsen en een ander document, waarin de afschaffing van alle godsdiensten van Duitsche zijde geëischt zou worden. Dit plan zou dar. behelzen de afschaffing van den Katholieken, den Mo- hammedaanschen, den Joodschen, den Boeddistischen en den Hin-doeschen gods dienst. Ter ondersteuning van zijn eisch en in zake de hulpverleening aan Engeland be weerde Roosevelt ten slotte, dat Duitsch- lands bedoelingen niet alleen tegen Zuid- Amerika, doch ook tegen de Ver. Staten zelf gericht zijn. „Wij zijn verplicht", zoo meende hij, „onze rol tc spelen bij de ver nietiging van het Hitlerianisme". Tot slot van zijn propagandarede voor opheffing van de neutraliteitswet vermeld de Roosevelt het reeds door den vloot voogd der V.S. bekend gemaakte bevel aan de Amerikaansche vloot om door eenhe den van de V.S. te laten schieten op sche pen van de asmogen^heden, zoodra zij in zicht komen. BERLIJN WEERLEGT ROOSEVELTS BEWERINGEN. Het Duitsche standpunt ten aanzien van Roosevelts bewering in zijn redevoering van eergisteren, volgens welke hij in het bezit zou zijn van documenten, waaruit duidelijk de Duitsche veroveringsplannen tegen Zuid-Amerika en het plan tot af schaffing van alle bestaande godsdiensten zouden blijken, heeft niet lang op zich la ten wachten, meldt A.N.P. In de Wilhelmstrasse is in antwoord op een desbetreffende vraag uit kringen der buitenlandsche pers verklaard, dat de kaarten 'e den laatsten tijd van Duitsche zijde zijn gepubliceerd omtrent imperia listische plannen der Ver. Staten tegen Zuid-Amerika, Roosevelt en zijn adviseurs heel duidelijk op de zenuwen zijn gaan werken, en men daarginds niets beters weet te vinden, den dergelijke argumenten thans Duitschland in de schoenen te schui ven. Roosevelt is niet in staat, om ook maar de schaduw van een bewijs te leve ren voor zijn bewrring die gewoonweg dwaas aandoet. De gebrekkigheid der theorieën van Roo sevelt blijkt ook uit zijn groteske bewering, dat Duitschland voornemens is de bestaan de godsdiensten te ontbinden. Het door hem aangehaalde beweerde Duitsche do cument over de oprichting eener nationa le kerk is, naar in de Wilhelmstrasse aan vertegenwoordigers van de buitenlandsche pers werd meegedeeld, den Duitschen autoriteiten sinds begin October bekend. Het betreft hier een doo*- de ..Royal Air Force" in Noord-Duitschland uitgeworpen pamflet met ddenovereenkomstigen inhoud, dat in het bezit is van den Duitschen lucht afweer. Het A.N.P. bericht nader onder meer over de meening van de Wilhelmstrasse: De rede van Roosevelt overtreft in schaam teloosheid, gemeenheid en onbeschaamd heid alles, wat tot dusver een modern denkend en gevoelend volk is opgediend. Deze uitspraak van politieke kringen der rijkshoofdstad is voor vertegenwoordigers der buitenlandsche pers in de Wilhelm' strasse nog onderstreept met de verklaring, dat de uit deze rede sprekende geestelijke verwarring ieder denkend mensch °n de wereldmeening voor de vraag stelt, of te doen heeft met een geesteszieke of met ec.. poiitieken misdadiger. Men vraagt zich in Berlijn af, of men zijn geestestoestand niet moet vergelijken met dien, welken men moest constateeren bij koning Lud- wig II van Beieren, enkele weken voor hij zich met zijn lijfarts -in het Starnberger- meer verdronk. Bovendien is men in de Wilhelmstrasse van meening dat Roosevelt het vermogen tot oordeelvorming en de geestelijke mon digheid van zijn volk buitengewoon schijnt te schatten, aangezien hij anders niet in staat zou zijn het steeds weer ba kersprookjes op te disschen. Deze rede, evenals alle pogingen om het volk der Ver. Staten in den Europeeschen oorlog te ver wikkelen, is trouwens afkomstig uit de vervalscherswerkplaats van het Ameri kaansche Jodendom. De kwestie inzake het document over Zuid-Amerika behoort thuis in hetzelfde hoofdstuk als alle andere tricks waaraan de jongste politieke geschiedenis van de De Dienst aus Deutschland zegt aan het eind van zijn officieusen commentaar, al dus de Berlijnsche correspondent van het ,Vad.": „dat de Duitsche reactie vermoe delijk niet alleen zal bestaan uit de scher pe polemiek der Duitsche pers, maar zeker ook uit de zeer realistische overwegingen van alle mogelijkheden en gevoelens, die uit de geforceerde verhooging van het Amerikaansche interventionisme voor de politiek en den strijd van Duitschland met Engeland zouden kunnen voortvloeien". Men wil hier uit concludeeren dat in de toekomst de Duitsche schepen niet zullen wachten op de uitvoering van het schiet bevel van Roosevelt voor Amerikaansche schepen, doch dat men Duitscherszijds daaruit de noodige conclusies heeft getrok ken en zijn maatregelen daartegen zal ne- HET ITALIAANSCHE WEERMACHTSBERICHT. Het Italiaansche weermachtbericht van gisteren luidt als volgt: Gistermiddag hebben Britsche vliegtui gen eenige bommen nergeworpen in de streek van Ciro Marina (Catanzaro) en op de plaats Campana (Cosenza). Drie perso nen werden gewond, geringe schade is veroorzaakt. In Noord-Afrika geen bijzondere gebeur tenissen aan de fronten te land. Het vijan delijke luchtwapen heeft Benghasi aange vallen en een aantal bommen uitgeworpen, die voor een deel in zee en voor een deel op de markt en op de stadswijk der Arabieren neerkwamen. Eenige huizen werden be schadigd. Onder de bevolking zijn drie slachtoffers gedood en twaalf gewond. Duitsche vliegtuigen hebben doelen in Tobroek gebombardeerd. In Oost-Afrika levendige verkennings activiteit van onze vooruitgeschoven afdee- lingen aan de fronten van Gondar. Roode vloot In precaire positie IN DE ZWARTE ZEE. De situatie van de Roode vloot wordt langzamerhand ook in de Zwarte Zee reeds precair, meldt A.N.P. uit Berlijn. Deze strijdkrachten zijn veel minder krachtig dan de Oostzeevloot, doch daartegenover had zij ook geen noemenswaardigen tegen stander, aangenomen dan, dat de Dardanel- len gesloten zouden blijven. Bulgarije staat buiten den strijd, Turkije is neutraal en Roemenië beschikte over slechts weinig maritiem materiaal. Men mag aannemen, dat de Duitschers met hun wonderbaarlijk snelle organisatie ook in de Zwarte Zee een niet te onder schatten zeestrijdmacht bijéén hebben we ten te brengen, die echter hoofdzakelijk zal bestaan uit mijnenvegers en -leggers, een aantal duikbooten en misschien nog de Donauflottielje: klein materiaal, waarmede zij veel kunnen uitrichten, gelijk aan ver schillende andere fronten reeds gebleken is. Maar tegen de Sovjetvloot zouden zij toch niet op kunnen, indien er geen lucht- waoen was. Zoo zal men misschien binnenkort een herhaling van het drama van Kreta bele ven, waarin de Roode vloot de rol van de Britsche schepen in de baai van Soeda moet spelen. Nog altijd is de Krim in Roode handen, een schiereiland van grooter oppervlakte dan Nederland, waarop zich de belangrijk ste marinehavens bevinden. De vorst, waardoor elk jaar de kust van de Zwarte Zee bevriest, zal niet alleen aan het groote front door het begaanbaar maken van we gen en moerassen, doch ook bij de verove ring van de Krim voor de Duitschers voor- deelig blijken. Maar ook afgescheiden daar van zijn de Sovjet-oorloesschepen te Se- bastopol, Eupatoria. Feodosia en Kertsj evenzeer aan de stuka's blootgesteld als in de Zee van Azow en de Straat van Taga Rog. welker kusten reeds voor het groot ste deel in Duitsche handen ziin. Dan res ten de Roode marine nog slechts de wei nige kleine havens aan de kust van den Kaukasus, waarvan het de vraag is, of zij een goede ligDlaats bieden. Daar beschikt men niet over kolen, wel over olie (Ba toem), doch de Sovjetscheoen zijn niet op het stoken van olie ingericht. MomentjeN STRAATNAMEN. Naar mijn bescheiden meening en een waarlijk bescheiden mensch voegt er onmiddellijk aan toe, dat hij zijn meening gaarne geeft voor een betere worden groote mannen he den ten dage meer geëerd dan vroe ger. Ik kom tot deze uitspraak op grond van het feit, dat beroemde mannen tegenwoordig zulke nette straten krijgen. Nu kan een man, die niet geheel van eerzucht is ontbloot, naar een straat verlangen, die den naam draagt van zijn illuster geslacht. Maar daarvoor moet in den huidigen tijd meestal eerst aan twee voorwaar den worden voldaan: A. Hij moet eerst dood zijn; B. De juiste straat moet eerst ge bouwd worden. Vooral A maakt het geval aan stonds wat minder aantrekkelijk, maar met het oog op B krijgt de be treffende beroemde dan ook een straat, waarop met goed fatsoen zijn naam kan worden gespijkerd. Ik vraag mij af hoe dit vroeger ging. Ik wil niets afdoen aan den roem van den hooggeleerden heer van Bemme- len, die blijkens de aankondiging op zijn straatje een knaap moet zijn ge weest in de scheikunde. Maar van der Werf, onze onsterfelijke burger vader, had andere deugden dan we tenschappelijke en toen Leiden in vroeger eeuwen eens danig in de knel zat, stond hij zijn mannetje. Als ik de geschiedenis wèl ken, wou hij zich zelf wel laten opeten door zijn uitge hongerde burgers. En toch heeft hij alles bij elkaar maar een aggenebbe- straatje in een achteraf buurt. Als wij de Breestraat eens her doopten in van der Werfboulevard? schappelijk, waarbij ook de deelneming der beide staten aan het driemogendhedenpact komt. Hetzelfde pact verbindt Bulgax'ije ook met Hongarije. De betrekkingen jegens Hongarije hebben zich steeds gekenmerkt door volledig vertrouwen en oprechtheid en zijn onlangs tot uiting gekomen in het bezoek van den Bulgaarschen minister president aan Boedapest. Het driemogend hedenpact heeft eveneens nieuwe waarde volle betrekkingen jegens Slowakije en den onafhankelijken Kroatischen staat ge bracht, welks tot standkoming Bulgarije met vreugde heeft begroet. Met het Kroa tische en Slowaaksche volk zal Bulgarije steeds in oprechte vriendschap verbonden dat de betrekkingen van Bulgarije tot Tur kije zich dit jaar uiterst gunstig in den geest van het verdrag van vriendschap en van de verklaring van 17 Februari ontwik keld hebben. De beste gevoelens kcestex*t Bulgarije ook tegenover het Albaneesche volk. De Bul- gaarsche regeering streeft er voorts naar om ook met de overige groote en kleine staten de beste betrekkingen in het bestek der belangen des lands en der aanwezige mogelijkheden te handhaven. Bulgaria's buitenlandsche politiek TROONREDE VAN KONING BORIS. Met het gebruikelijke ceremonieel is gis teren te Sofia de gewone zitting van de Sobranje met de troonrede van koning Bo ris III geopend. In het deel van zijn rede, dat gewijd is aan de buitenlandsche politiek, wees hij er op, dat Bulgarije door de toetreding tot het Pact van Drie, gevolgd door den intocht der Duitsche troepen, medegewerkt heeft het gevaar van den Balkan af te wenden. Spr. bracht dank aan Hitler en Mussolini, dank zij wier medewerking Macedonië en Thracië weer bij Bulgarije gevoegd zijn. De betrekkingen tusschen Bulgarije en Roemenië zijn, zoo zeide de koning, vriend- IN 'N PAAR REGELS Engelsch tankschip tot zinken gebracht. Het Britsche tankschip „British Mari ner", dat petroleum naar Groot-Brittannië zou vervoeren, is op 28 October tijdens een aanval op een convooi getorpedeerd en waax-schijnlijk gezonken. Engelsche vliegtuigen boven Duitschland. De Britsche luchtmacht heeft in den nacht van 28 op 29 October, naar het D. N. B. verneemt, met vrij zwakke strijd krachten storingsvluchten boven het Duit sche gebied ondex-nomen. Het Japansche kabinet luncht bij den Tenno. De ministers van het nieuwe kabinet- Tojo en de leden van het derde kabinet- Konoje hebben gistermiddag gedejeuneerd bij den Tenno. De Joden in Slowakije. Van de 1500 Joden, die de Slowaaksche hoofdstad vóór 1 November moeten verla ten, zyn er reeds 1200 vrijwillig uit de stad vertrokken. Naar men weet, worden de Joden geconcentreerd in 14 Slowaak sche plaatsen. De „Joodsche hoofdstad" wordt Sered. Vliegtuigongeluk in Amerika. Bij Alburquerque in den staat Nieuw- Mexico is een lesvliegtuig van het Arne- rikaansche leger neergestort. Vijf militaire vliegers kwamen hierbij om het leven. De Parijsche aartsbisschop te Vichy. De aartsbisschop van Parijs, mgr. Su- hart, vertoeft op het oogenblik voor een officieel bezoek in Vichy. Gisteren is te zij ner eer een officieele maaltijd aangericht, waaraan de meeste leden der regeering deelnamen. De kardirxaal zal besprekingen voeren over verschillende kwesties van godsdienstigen en kerkelijken aard.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1941 | | pagina 1