PROCLAMATIE
Momentje
DINSDAG 28 OCTOBER 1941
33ste Jaargang No. 10088
S)e C^id^dreSoii/fca/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015 Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Giro 103003. Postbus 11.
NEDERLANDERS!
Het welzijn van het Nederlandsche
volk eischt, dat een ieder op de hem
gewezen plaats zijn plicht vervult. Daar
bij zullen de in het bezette Nederland-
sche gebied geldende wetten en voor
schriften onvoorwaardelijk moeten
worden nageleefd. De oorlogsomstandig
heden plaatsen ons voor vele harde fei
ten, welke aanvaard moeten worden.
Wanbegrip voor hetgeen deze tijden ook
van ons Nederlanders eiscncn leidt
alleen tot verderf.
Helaas zijn er nog landgenooten, die
blijk geven den ernst van den toestand
niet te beseffen. In hun verblinding
meenen zij door sabotagehandelingen de
bezettende macht te kunnen schaden,
terwijl zij in werkelijkheid slechts het
Nederlandsche volksbelang benadeelen.
Wie gelooft, door het in brand steken
van voorraden van landbouwproducten
of door het vernietigen van landbouw
werktuigen een daad te verrichten,
waardoor eenig Nederiandsch belang
gediend wordt, is het slach toffer van een
verderfelijke dwaling. Elk verlies, dat
op dit gebied wordt toegebracht, treft
ons eigen volk, onze eigen volkshuishou
ding. Elke overtreding van de distribu
tiebepalingen, als clandestiene slachtin
gen, vervalsching van distributiekaarten,
prijsopdrijving en dergelijke, zijn sabota-
ge-daden, gericht tegen het Nederland
sche volk.
Deze kunnen niet toegelaten worden.
Het is ons aller belang, dat aan het be
drijf der elementen, die deze practijken
uitoefenen, zoo spoedig mogelijk een
eind worde gemaakt.
Schaadt bij sabotage van de voedsel
voorziening het Nederlandsche volk in_
zijn geheel rechtsstreeks zichzelf, zoo
hebben aanslagen, die zich richten „tegen
de bezettende overheid, overeenkomstig
de krijgswetten, de scherpste maatrege
len tengevolge en treffen zij zoodoende
indirect onze landgenooten.
Aanslagen op goederen der weer
macht, het verborgen houden van neer
geschoten vliegers, hebben reeds de te
rechtstellingen der schuldigen en de ge
vangenneming van een aantal gijze
laars ten gevolge gehad.
Tracht dezen tijd te verstaan, begrijpt
dat de Duitsche overheid een verkeerde
houding van het Nederlandsche volk
niet kan dulden en beseft voor alles, dat
door een enkele onbezonnen daad veler
leven in groot gevaar wordt gebracht.
Vandaar ons dringend beroep op u
allen:
Help mee, opdat ons volk niet bena
deeld wordt door de daden van onbe
zonnen en misdadige elementen. Brengt
anderen zoo min als uzelf in niet te
overziene moeilijkheden.
Wij kunnen niet gelooven, dat men
dit woord onopgemerkt aan zich voorbij
zal laten gaan. Wij blijven vertrouwen
op het gezonde verstand van ons volk.
De overheid maakt aanspraak op uw
aller medewerking.
De Secretaris-Generaal van het
Departement van Justitie,
J. J. SCHRIEKE,
De Secretaris-Generaal van de
Departementen van Handel, Nij
verheid en Scheepvaart en van
Landbouw en Visscherij.
H. M. HIRSCHFELD.
De Secretaris-Generaal van het
Departement van Binnenland-
sche Zaken,
K. J. FREDERIKS.
BELOONING
De directeur-generaal van politie
looft een belooning uit van 1000 voor
iederen Nederlander, d'e omtrent ern
stige vergrijpen tegen de belangen van
de voedselvoorziening of de Duitsche
Weermacht zoodanige aanwijzingen geeft,
dat deze tot arrestatie van de(n) schul
dige (n) leidt. Deze premie wordt uitge
loofd om te verhinderen, dat onschul
dige landgenooten door de misdadige
dwaling van een enkeling geschaad zou
den worden.
De directeur-generaal doet een drin
gend beroep op alle Nederlandsche
staatsburgers om er toe mede te wer
ken deze schadelijke elementen te doen
arresteeren.
De strijd aan het Oostelijk front
Zware verliezen der
bolsjewieken
U1TBRAAKPOGINGEN BIJ LENINGRAD.
De bolsjewisten hebben zware verliezen
geleden door de met succes bekroonde
Duitsche aanvallen in den centralen sector
van het Oostelijk front. Een Duitsche di
visie heeft tijdens de gevechten tusschen
9 en 17 October in totaal 27.500 gevangenen
gemaakt en 211 stukken geschut buitge
maakt.
Vooruitgeschoven waarnemers van de
Duitsche artillerie hebben gisteren gezien,
aldus wordt van militaire zijde an het
D. N. B. gemeld, dat aan het front van
Leningrad weder strijdkrachten ougesteld
werden voor nieuwe uitbraakpogingen. Het
vuur van de terstond gealarmeerde Duit
sche zware artillerie vernietigde de bolsje
wisten vóór zij konden optreden. Ook an
dere aanvallen werden afgeslagen. Tijdens
deze gevechten beschoot zware artillerie
onafgebroken voor den oorlog belangrijke
doelen in Leningrad.
Verstrooide deelen van een bolsjewisti
sche divisie boden op 26 October in den
Zuidelijken sector van het front verzet aan
de oprukkende Duitsche troepen. In verbit
terde gevechten braken de Duitsche troe
pen den tegenstand der bolsjewisten, die
in huizen, boomen en 't struikgewas in
stelling lagen. De overblijfselen van deze
bolsjewistische divisie werden in gevechten
van man tegen man totaal vernietigd. Op
een andere plaats van het gevechtsgebied
bood een bolsjewistische compagnie bijzon,
der verbitterden tegenstand. De compagnie
werd tot op enkele overlevenden na, die in
Duitsche gevangenschap raakten, vernie
tigd. In een naburige sector rukten Duit-
-sche troepen op verrassende wijze naar een
bolsjewistisch vliegveld op. Het personeel
van het vliegveld, dat door de plotselinge
komst der Duitsche soldaten geheel ver
rast was, werd in gevechten van man te
gen man overweldigd. Elf vliegtuigen der
bolsjewilei werden op den grond vernield.
Volgens berichten, die uit het omsingel
de Leningrad Stockholm hebben berenkt,
zijn de bolsjewisten voornemens het ge-
heele gebied van Leningrad in geval van
verovering door' Duitschland te vernielen.
Evenals voor Moskou en den verdedi
gingsgordel om deze stad zeer nauwkeu
rige instructies bestaan voor vernietiging
van alle voor den oorlog belangrijke en
anderszins vitale installaties, zijn thans
ook voor het gewest Leningrad en de ove
rige door Duitschland bedreigde districten
zeer nauwgezetten vernietigingsinstructies
gegeven.
Dit bevel der bolsjewisten houdt in, dat
zonder rekening te houden met de burger
bevolking alle gebouwen, die zich in de
bedreigde gebieden bevinden, bij den te
rugtocht der bolsjewieken moeten worden
vernietigd. Dit kan geschieden door ont
ploffing, brand, onbruikbaarmaking of
andere doeltreffende middelen. De voorbe
reidingen moeten zoover gevorderd zijn,
dat het bevel ter vernietiging terstond kan
worden uitgevoerd. De verantwoordelijke
autoriteiten in stad en land hebben allen 'n
plan met schetsen der te vernielen gebou
wen ontvangen.
Zoo noemt men de zwervende kinderen
in de Sovjet Unie. Deze kinderen, het re
sultaat van de ongelooflijkste wantoestan
den in het „paradijs" der arbeiders en boe
ren, zwerven rond, worden misdadigers van
de ergste soort, zonder dat er iemand is,
die er zich ook maar iets van aantrekt.
Besprisorny. Dat zouden ook uw kinde
ren geworden zijn, indien er geen Adolf
Hitler geweest was, die nog juist op tijd
ingreep, de horden van Stalin terugwierp
en vernietigde.
Nederlandsche nationaal-socialisten gin
gen. Terwijl u dit leest strijden duizenden
aan het Oostfront. Zij zetten hun leven in
terwille van ons volk en land. Zij vechten,
opdat Nederland zijn plaats, een eervolle
plaats krijgt in het nieuwe Europa. Zij
vernietigen de bolsjewisten, opdat uw
kinderen, inplaats van besprisorny te wor-
tn, een gelukige toekomst tegemoet gaan.
Bedenkt dit landgenooten. Vraagt af of
u het kunt verantwoorden hier te blijven,
instede van uw plaats in te nemen in de
gelederen van het legioen.
U kunt dit niet verantwoorden. U be
hoort schouder aan schouder te staan met
de Nederlandsche strijders in het Oosten,
u behoort u aan te melden bij het vrijwil
ligerslegioen „Nederland", Koninginne
gracht 22, Den Haag.
DE VERLIEZEN DER BOLSJEWIKI IN
DEN SLAG BU OEMAN.
Van Duitsche militaire zijde worden, naar
het D. N. B. van bevoegde zijde verneemt,
thans voor de eerste maal meer nauwkeu
rige gegevens omtrent de legers der bols
je wiki, die in den op 9 Augustus geëin-
digden slag van Oeman vernietigd zijn,
bekend gemaakt. In dezen slag werden tal
rijke divisies van het zesde en twaalfde
Sovjetleger en van deelen van het acht
tiende leger vernietigd. Het zesde Sovjet-
leger bestond uit de 139ste, 140ste, 141ste,
190ste en 197ste divisie infanterie. Drie
gemotoriseerde divisies infanterie en de
15de en 16de divisie tanks maakten van het
zesde leger een goed uitgerust aanvalsleger.
Het eveneens volkomen vernietigde 12de
leger had aan infanteriedivisies alleen de
175ste en. 189ste divisie. Het beschikte ech
ter in de pantserdivisies 45, 47 en 49 en in
de 218de gemotoriseerde infanteriedivisie
eveneens over sterke aanvalskrachten. Bo
vendien waren er bij ingedeeld de 44ste,
52ste en 72ste divisie bergjagers. Deze di
visies van het zesde en twaalfde leger wer
den bij Oeman volkomen in de pan ge
hakt. De overlevenden raakten in gevan
genschap. De 11de pantserdivisie bestond
na den slag van Oeman niet rneer, haar
tanks lagen kapotgeschoten op het slagveld.
Hetzelfde lot onderging de 113de gemoto
riseerde infanterie-divisie. Alleen de 261ste
infanteriedivisie lukte het 40 procent van
haar eenheden te redden.
VERLIEZEN DER BOLSJEWIKI BIJ
SMOLENSK.
Van bevoegde zijde verneemt het D. N.
B. verder nauwkeurige gegevens over de
verliezen der bolsjewiki in den slag bij
Smolensk. Van de 37ste en de 128ste di
visies infanterie, die gereorganiseerd w
ren, ontkwamen slechts enkele honderden
mannen. Tot de 310.000 bolsjewisten, die
gevangen werden genomen, behoorden de
overlevenden van de 162ste, de 110de en
1ste divisie infanterie. Bovendien werden
de 18de en de 100ste Sovjetdivisie bij deze
gevechten vernietigd.
Ten Zuiden van Smolensk wevd het
20ste gepantserde corps der bolsjewisten
op enkele kleine groepen na vernietigd,
Elders op het slagveld werd de 53ste divisie
in de pan gehakt. De 21ste pantserdivisie
bezat begin Augustus nog slechts één re
giment met enkele pantserwagens, dat werd
ingedeeld bij de 70ste divisie infanterie.
Ook op andere plaatsen, buiten den groo-
ten vernietigingsslag om, hebben de bolsje
wisten sedert 22 Juni voordurend zware
verliezen geleden. Tot 31 Juli hebben zij
in totaal 131 divisies verloren. De afdeelin-
gen, die van het front worden teruggeno
men en gereorganiseerd, zijn daarbij niet
inbegrepen. Reeds eind Juli hadden de
bolsjewisten meer dan drie millioen man
verloren, van wie zich slechts een gedeel
te in Duitsche gevangenkampen bevond.
In militaire kringen van Berlijn heeft
men opnieuw het licht geworpen op de,
zooals bekend is, korten tijd geleden door
rijksperschef dr. Dietrich voor persverte-
Besprisorny
NU HET KOUDER WORDT!
Juist nu is het noodig zich af te vragen,
hoe onze minder met aardsche goederen
bedeelde landgenooten Jeven moeten. Hun
woningen, hun kleeding en dekking, him
schoeisel en zoovele andere noodzakelijke
levensbehofeten laten te wenschen over.
Offert daarom bij de lijstencollecte van
Winterhulp op 31 October en 1 November.
genwoordigers afgelegde verklaring, dat
de veldtocht in het Oosten reeds beslist is.
n dit verband herinnert men hier aan den
DuitschFranschen oorlog van 1870'71
toen met de verovering van Sedan de oor
log door de omsingeling en gevangenneming
van de beste Fransche legers eveneens be
slist was, zjj het ook, dat hij nog niet ge
ëindigd was. Wanneer men veronderstelt,
dat de berekeningen van Britsche en Ame-
rikaansche deskundigen juist zijn, welke
de effectieve sterkte van de actieve bolsje
wistische legers ramen op ongeveer 300 di
visies, dan blijven wanneer van deze
divisies tot dusver 260 vernietigd zijn
men te Berlijn verklaart, nog 40 tot
strijden bekwame divisies over, die tegen-
Duitschland kunnen worden gesteld.
Zelfs wanneer de Sovjets echter nog de be
schikking zouden hebben ovef honderd di
visies, dan moet volgens de opvatting van
militaire kringen te Berlijn de vernietiging
van deze strijdkrachten op een front van
1200 km. heel wat gemakkelijker zijn dan
dit. van de voordien aangetreden 300 divi
sies.
De vertragingen van het oogenblik in
den Duitschen opmarsch, aldus verklaarde
men te Berlijn ook thans weer, berusten
uitsluitend op slecht weer en ongefundeer
de v/egen. De Duitsche weermacht deze
opvatting hoorde men van bevoegde zijde
uitspreken heeft niets anders noodig dan
eer.ige harde wegen om de rest van de in
het Europeesche deel der Sovjet-Unie nog
aanwezige bolsjewistische weermacht te
ontbinden.
Omtrent de tot dusver door de bolsje
wisten geleden verliezen verklaarde men
Maandagavond te Berlijn, dat minstens zes
millioen van hun beste strijdkrachten voor
de voortzetting van den veldtocht uitge
schakeld genoemd kunnen worden. Wat
de bolsjewisten eventueel nog uit hun ach-
terwaartsche garnizoenen in den strijd kun
nen werpen, noemt men in deskundige krin
gen te Berlijn nog slechts kanonnenvleesch.
Amerika en de oorlog
VERKLARING VAN ADMIRAAL STARK.
De chef der operaties van de Amerikaan-
sche marine, admiraal Harold Stark, heeft
voor de Senaatscommissie voor buiten-
landsche aangelegenheden o.a. verklaard,
dat het geschut aan boord van bewapende
Amerikaansche koopvaardijschepen door
manschappen van de marine der V. S. be
diend zal worden. Zij hebben het bevel ont
vangen opdiepen der As-mogendheden te
schieten, zoodra deze in zicht komen. Een
dergelijke tactiek zou overeenkomstig de
bevelen van Roosevelt uitgevoerd wor
den.
Stark beweerde verder, dat het gevaar
voor een invasie in de V. S. tamelijk ver
op den achtergrond ligt. Zij kan eerst plaats
vinden wanneer de vijand een enorme
hoeveelheid scheepsruimte verworven heeft
en de Amerikaansche marine knockout
heeft geslagen voor hij aan het luchtruim
toe is.
Ter gelegenheid van den vlootdag heeft
de minister van Marine, Knox, een rede
gehouden, waarin hij de opheffing van de
neutraliteitswet eischte, aldus United Press.
Knox ontkende, dat de opheffing van deze
wet tot incidenten zou leiden, die de V. S.
in den oorlog zouden kunnen verwikkelen.
„Wie voor de opheffing van de neutrali
teitswet stemt, stemt voor niets anders dan
dat onze wapenleveranties snel daar arri-
veeren, waar zij noodig zijn om den oor
log voort te zetten." Knox propageerde ver
volgens de nationale eenheid. Hij zeide.
„Gij weet niet hoe ernstig het uur is, hoe
dreigend het gevaar."
ONDERHANDELINGEN TUSSCHEN
AUSTRALIë EN AMERIKA.
Volgens de .Sunday Telegraph" te Syd
ney worden op het oogenblik belangrijke
geheime onderhandelingen gevoerd ter be
vordering van samenwerking tusschen
Australië en Amerika ten aanzien van het
gebied van den Stillen Oceaan.
Deze stappen moeten de Amerikaan
sche operaties ter zee vergemakkelijken
in dat deel vhn den Oceaan, dat beschouwd
wordt als de buitenste verdedigingsgrens
van Australië.
Aldoor geruchten!
DE WILHELMSTRASSE OVER
GERUCHTEN BETREFFENDE VREDES
BEMIDDELING.
Een A. N. P.-correspondent meldt: Wij
hebben de ervaring opgedaan, dat, steeds
wanneer het moreel der Engelsche bevol
king gedaald was, Londen met geruchten
over Duitsche vredesaanbiedingen kwam,
aldus verklaarde gisteren de woordvoerder
van net Duitsche departement van Buiten-
landsche Zaken. Daarom heeft Churchill,
nu de stemming in Engeland door de Duit
sche overwinningen aan het Oostfront on
der het nulpunt is gedaald, blijkbaar niet
den moed gehad met nieuwe verhalen te
komen, doch heeft hij teruggegrepen naar
het oude fabeltje van den Hertog van Bed
ford destijds Lord Tavistock die in
Maart 1940 in den Ierschen Vrijstaat Duit
sche vredesaanbiedingen in ontvangst zou
hebben genomen. In een brochure heeft de
hertog, die blijkbaar al aan zijn mémoires
toe is, deze-historie uitgegeven en daarop
heeft Churchill een incident in het Lager
huis geënsceneerd door Morrisson te laten
uitroepen, dat Bedford nooit meer naar
Ierland mag gaan, wijl hij maar aan Duit
sche vredesinvloeden bloot staat!
Ik moge het nog eens heel duidelijk zeg
gen, zoo ging de Duitsche woordvoerder
vort: Aan dezen door Engeland ontketen
den oorlog zal niet door praatjes in het
Engelsche Lagerhuis een einde komen. Hij
zal uitsluitend door de overwinning der
Duitsche wapenen worden beëindigd. Op
een vraag van buitenlandsche zijde, of
Duitschland ook niet tot onderhandelin
gen bereid zou zijn, als er een andere En
gelsche re^eering kwam, wilde de spreker
niet ingaan. Evenmin wilde hij officieel het
bericht bevestigen, volgens hetwelk het
Vaticaan dezer dagen een Angelsaksch
verzoek om vredesbemiddeling zou hebben
afgewezen.
NA DE AANSLAGEN IN FRANKRIJK.
In het Fransche staatsblad is een wet
verschenen, volgens welke aangifte ver
plicht is in geval van misdaden, aansla
gen, of voorbereiding van dergelijke straf
bare handelingen. Ook is verplicht het
verleenen van steun aan de in gevaar ge
raakte personen. Nalaten van deze plicht
tot aangifte en deze hulpverleening wordt
gestraft met gevangenisstraffen van drie
maanden tot vijf jaar en geldstraffen tot
zestigduizend francs. Tot deze wet hebben
de jongste aanslagen op leden van het
Duitsche bezettingsleger aanleiding gege-
WEDERTOELATING VAN LEIDSCHE
STUDENTEN AAN ANDERE
UNIVERSITEITEN.
Het Rijkscommissariaat maakt bekend:
De studenten aan de gesloten universi
teit van Leiden kunnen met ingang van 1
November 1941 voor studie zoowel als voor
het afleggen van examens toegelaten wor
den aan de overige universiteiten in Ne
derland. Ook het bezoeken van universitei
ten en hoogescholen in Duitschland is met
goedkeuring van het commissariaat-gene
raal voor het bestuur en justitie veroor
loofd aan de Leidsche studenten. Het daar
mede overbodig wordende examineeren
aan de universiteit te Leiden vervalt met
ingang van 20 November 1941.
DE MASSA
Iedere plaats waar menschen sa
menkomen is een bibliotheek van stu
diemateriaal over de raadselachtighe
den, dewelke schuilen in het mensche-
lijk gemoed en vooral kan men zich
daar specialiseeren in dat onderdeel
van de wetenschap der psychologie,
welke massasuggestie wordt gehee-
ten.
Begeef u naar het postkantoor of
naar een stationshal en als ge ziet met
uw normaal menschelijk verstand en
niet alleen met uw oogen, aanschouwt
ge het altijd verbazingwekkende tafe
reel van massasuggestie en kudde
instinct, dat een treffend voorbeeld is
van de afhankelijkheid uws mede-
menschen van de gesties der massa.
Ge aanschouwt daar voor een loket
een geweldenaar van een queue, ter
wijl twee of drie andere eveneens ge
opende loketten geen klandizie hebben.
Dit opent wel zeer wijde aspecten
op alle levenshoudingen en verrichtin
gen van den mensoh. Breng dit in ver
band met ons hooggeprezen onafhan-
kelijkheidsgevoel en iets in uw bin
nenste fluistert zacht: daar klopt iets
niet.
Maar al dat belasting betalen, bon
nen afhalen, spoorkaartjes koopen en
pakjes verzenden, om schoenenbonnen
smeeken en fietsen stallen, mitsgaders
hetgeen daar den laatsten tijd zooal is
bijgekomen, is dan ook niet bevorder
lijk voor den geest van onafhankelijk
heid, dewelke wij in ons zelve zouden
moeten cultiveeren.
En het zou het beste zijn, als alles,
waarvoor wij in de rij moeten staan,
ons voortaan wordt thuisbezorgd.
DE N. S. B. IN DEN AETHER.
Hedenavond te 18.45 uur spreekt de
heer G. F. Vlekke over den zender
Hilversum 2 over het onderwerp: „His
torische noodzakelijkheid van het na
tionaal socialisme."
DE INVALIDITEITSRENTE.
Heden van 20.0520.15 uur zal over den
zender Hilversum II de heer Van O ver-
beek van het Dep. van Sociale Zaken in zijn
causerie over sociale voorzieningen, de in-
validiteitsrente behandelen.
HET GENERAAL PARDON VAN HET
N. V. V.
De Persdienst van den Ned. Omroep
meldt:
Heden van 19.2019.30 uur, zal over den
zender Hilversum I door het N.V.V. in een
vraaggesprek het door commissaris Wou
denberg afgekondigde „generaal pardon"
besproken worden. Door dit generaal par
don is het mogelijk geworden, dat confes
sioneel georganiseerde arbeiders, die bui
ten hun schuld buiten de vakvereenigin-
gen geraakt zijn, tot 8 November a.s. zich
wederom bij het N.V.V. kunnen aanmel
den, met behoud van al hun rechten en
zonder betaling van achterstallige contri
butie.
Naar van bevoegde zijde wordt medege
deeld, zullen de colleges aan de Duitsche
universiteiten in het as. wintersemester
eerst op 18 November beginnen.
Inlichtingen hierover verstrekt de Duit
sche academische uitwisselingsdienst, Den
Haag, Waalsdorper weg 12.
In het N.V. gebouw aan de Oude Gracht te Utrecht Is Zondag een verbroederings
bijeenkomst gehouden van de N.S.D.A.P. en de N.S.B., waarbij o.a. generaal-
commissaris Schmidt en ir. A. A. Mussert, leider der N S B het woord hebber»
gevoerd Een overzicht van de eere-gasten, onder wie men onderscheiJt: mi. dr.
R. van Genechten, secretaris-generaal van Justitie; ir. Mussert; generaal-commissaris
Schmidt; den heer Engelbrecht, commissaris der provincie Utrecht; den heer
Sommer, Beauftragte van den Rijkscommissaris in de provincie Utrecht en den
heer Rost van Tonningen (Polygoon-v. d. Werf)