Nieuwe bonnen
Mamentje.
VRIJDAG 17 OCTOBER 1941
33ste Jaargang No. 10079
S)e Ceid&ch/eSou^a/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon:. Redactie 20015. Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Giro 103003. Postbus 11.
SABOTEURS WORDEN MET DEN DOOD GESTRAFT
Nieuwe verordening vandaag in werking
Het Rijkscommissariaat deelt mede:
Het Duitsche Rijk strijdt voor de toekomst van Europa tegen de vijandelijke
machten. Deze strijd eischt het onverbiddelijk neerslaan van alle pogingen tot
tegenwerking. De in het buitenland hun misdadigen arbeid verrichtende oorlogs
ophitsers, tot welke momenteel ook vroegere leidende Nederlandsche persoonlijk
heden behooren, hebben hun laatste hoop op den aanval der bolsjewieken tegen
het Duitsche Rijk gevestigd.
Op misdadige wijze trachten zij de bewoners der onder de bescherming der
Duitsche weermacht staande gebieden tot sabotagehandelingen op te hitsen, om
daardoor de kracht van het Rijk in den huidigen strijd, die beslissend is over de
toekomst der Europeesche cultuur en beschaving, te verzwakken.
In het algemeen heeft de Nederlandsche bevolking haar bezonnenheid bewaard.
Eenige onverantwoordelijke, opgehitste en misleide elementen hebben zich even
wel in den Jaatsten tijd ertoe laten verleiden om strafbare feiten te plegen, welke
tot oogmerk hadden of aanleiding konden geven de openbare orde en de veilig
heid van het openbare leven, in het bijzonder de ongestoorde economische ontwik
keling, de arbeidsvrede, de grondstoffen- en verzorgingspositie der bevolking in
gevaar te brengen. Met betrekking tot den strijd, dien het Duitsche Rijk voor een
nieuw Europa tot de eindoverwinning voert, heeft de Rijkscommissaris maatrege
len getroffen om alle dergelijke pogingen tot sabotage onverbiddelijk neer te slaan.
Daardoor wordt de beteekenis van de heden in werking getreden Verordening no.
195/1941 betreffende het afweren van sabotagehandelingen gekenmerkt. Hij die
een volgens de geldende rechtsvoorschriften strafbaar feit pleegt, hetwelk tot oog
merk heeft ofwel aanleiding kan geven tot het in gevaar brengen van de openbare
orde of van de Veiligheid van het openbare leven, wordt op grond van artikel 1
van deze verordening als saboteur met den dood gestraft.
In de toekomst kan derhalve in alle gevallen de doodstraf worden uitgesproken
wanneer de daad naar haar uitwerking de openbare orde of de veiligheid van he1'
openbare leven dermate in gevaar brengt, dat de dader als algemeen gevaarlijke
saboteur beschouwd moet worden onverschillig of hierbij sprake is van bijv.
Duitsch-vijandige geschriften of andere Düitsch-vijandige voorwerpen, van straf
bare benadeeling van de ongestoorde economische ontwik keling, van de vernieti
ging of beschadiging van belangrijke bedrijfsinstallaties of van inrichtingen of
zaken, die bestemd zijn voor industrieele-, landbouw-, of verkeersdoeleinden. Het
zelfde geldt voor het in strijd met de voorschriften achterhouden van voorraden of
de niet-aflevering van voorwerpen die tot algemeen gebruik dienen en waarvan
de aflevering verplicht is en evenzoo kan de oneconomische vernietiging of on-
bruikbaarmaking van dergelijke voorraden of voorwerpen, de overtreding van
prijsvoorschriften, overmatige bevoorrading (hamsteren), verboden slachtingen,
zwarte handel, of ongeoorloofde handel in distributiebonnen en -kaarten, alsmede
vervalsching daarvan, het uitspreken der doodstraf tengevolge hebben. Er zij uit
drukkelijk op gewezen, dat deze opsomming niet volledig is, daar artikel 1 der
Verordening alle strafbare feiten omvat. De nieuwe verordening schept de gele
genheid om tegen ernstige delicten van alle soorten, voor zoover het sabotagedaden
zijn, met de strengste straf op te treden, welke het strafrecht kent.
Volgens de bepalingen der verordening kan de doodstraf niet alleen worden
toegepast op den saboteur zelf, maar eveneens op uitlokkers, mededaders en
waarop in het bijzonder de aandacht gevestigd zij medeplichtigen. In de eerste
plaats echter staat dengene, die in eem?erlei vorm tot sabotage uitlokt of aan
spoort de doodstraf te wachten. Het maakt ook geen verschil of een voltooid straf
baar feit of slechts een strafbare poging bestaat. Hierbij worden in het bijzonder
ouders en' opvoeders .gewaarschuwd, dat krachtens de Duitsche, in het bezette
Nederlandsche gebied toepasselijke voorschriften, ook tegen jeugdige personen bo
ven de 16 jaar de doodstraf kan worden toegepast.
Tot kennisneming van sabotagehandelingen is de bij het Duitsche Hooggerechts
hof ingestelde bijzondere rechtbank bij uitsluiting bevoegd, behoudens de be
voegdheden der krijgsraden of S.S.-rechtbanken volgens de algemeene voorschrif
ten. De bijzondere rechtbank zal onmiddellijk in werking treden en volgens een
zeer verkorte procedure werken. Tegen zijn vonnissen staan geen rechtsmiddelen
open.
De nieuwe verordening dient ter handhaving van rust en orde, van de onge
stoorde binnenlandsche economische ontwikkeling, van de beveiliging der voed
selpositie en van de rechtvaardige verdeeling der belangrijkste goederen. Zij dient
daarom in de eerste plaats de belangen der vredelievende en arbeidzame bevol
king, die er recht op heeft onvoorwaardelijk en onder alle omstandigheden tegen
saboteurs beschermd te worden.
Duitsch-Roemeensche troepen nemen
Odessa
BINNENKORT NADERE BIJZONDERHEDEN
OVER MOSKOU
Odessa was niet onover
winnelijk
BEVOLKING JUICHT BINNEN
TREKKENDE TROEPEN TOE.
De plaatsvervangende premier van Roe
menië, Michael Antonescu, heeft om ze
ven uur gisteravond voor de Roemeensche
radio het volgende legerbericht voorgele
zen: „Het Roemeensche hoofdkwartier
meldt het volgende bericht van het com
mando der voor Odessa strijdende troepen:
De troepen van het vierde leger zijn over
eenkomstig de bevelen vandaag aangetre
den voor den aanval op Odessa en door de
laatste linies van verzet gebroken. Zij zijn
des middags Odessa binnengerukt. De laat
ste haarden van verzet worden thans in
straatgevechten opgeruimd. De bevolking
ontvangt de Duitsch-Roemeensche troepen
met geestdrift."
Het opperbevel der Duitsche weermacht
heeft een extra-bericht van overeenkom-
stigen inhoud uitgegeven.
Reeds gistermiddag had het Roemeen
sche hoofdkwartier gemeld, dat de troepen
door de verdedigingslinies van Odessa wa
ren heengebroken. De vijand trok zich
over het geheele front terug. Gnjljakovo,
Dalnjk en Tararea bevonden zich toen
reeds in Roemeensche handen.
Inmiddels verrichtten de afdeelingen
der Duitsche marine aan de kust der Zwar
te Zee belangrijk werk door het vrijmaken
van de waterwegen in de rivierdelta's.
Een groot aantal schepen is in beslag ge
nomen en weer in dienst gesteld.. Verschei
dene verouderde groote schepen worden
zeilklaar gemaakt. Verder hebben aan het
Zuidelijk deel van het Oostelijk front
Duitsche gevechtsvliegtuigen eergisteren
vliegvelden met bommen en boordwapens
bestookt. Ook de havenwerken in Odessa
zijn nog bestookt met bommen van het
zwaarste kaliber. Spoorlijnen bij Gharkow
liepen door kettingbommen zware scha
de op.
De inneming van Odessa wordt in de ge
heele pers beschouwd als een gebeurte
nis van zeer groote beteekenis.
De val van Odessa bekroont den dappe
ren strijd van het Roemeensche leger onder
de verstandige leiding van maarschalk
Antonescu, schrijft de „Voelkische Beob-
achter". De Sowjets hadden zich vast voor
genomen, deze plaats "te houden en poch
ten steeds weer. dat Odessa „nooit" zou
worden ingenomen. Zij verkondigden on
langs zelfs, dat hun troepen de ring om
de stad hadden verbroken en dat zij con
tact hadden gekregen met Boedjeny, een
leugen, waarvan men natuurlijk na de ver
nietiging van de beide bolsjewistische le
gers aan de Zee "van Azof niets meer hoor
de. Odessa behoorde tot de steden, waar
uit de bolsjewistisch-plutocratische agita
tie een toonbeeld van onoverwinnelijkheid
maakten. Des te harder zal deze slag te
Moskou en Londen zijn aangekomen.
De „Deutsche Allgemeine Zeitung" ver
klaart: Welke beteekenis stad en haven
van Odessa voor de geheele strategische
positie hebben, blijkt zoowel uit een blik
op de kaart als uit de bolsjewistische aan
duidingen, waarin zelfs nog de laatste da
gen den nadruk werd gelegd, dat Odessa
tot iederen prijs gehouden moest worden.
Nog op denzelfden dag, waarop de Roeme
nen voor een bestorming van Odessa ston
den aangetreden, werd de bevolking van
Moskou gewezen op het voorbeeld van
Odessa. De bevolking van Odessa heeft
echter ook van haar kant een antwoord
gegeven, zij heeft de Roemeensch-Duitsche
troepen bij den intocht met geestdrift be
groet.
DUITSCHE LUCHTMACHT IN ACTIE.
Afdeelingen van de Duitsche luchtmacht
hebben den vijftienden October de in de
omgeving van Brjansk ingesloten Sovjet
troepen op vernietigende wijze aangevallen.
Stuka's hebben o.a. 18 Sovjetbunkers ver
nield.
DE STRIJD BIJ MOSKOU.
In militaire kringen te Berlijn heeft men
gisteren met betrekking tot den tegenwoor-
digen toestand in den centralen sector van
het Oostelijk front verklaard, dat men de
mededeeling van nadere bijzonderheden
omtrent den strijd bij Moskou binnenkort
verwachten kan. Reeds het eigenlijke Duit
sche leger heeft den buitensten verdedi-
gingsring van Moskou bereikt en vecht.
Zelfs wanneer om Moskou geen forten en
ook geen betonwerken in den geest der Ma-
ginotlinie zouden zijn aangelegd, dan houdt
men het in militaire kringen te Berlijn
i.och niet voor uitgesloten, dat zich daar
versterkingen bevinden, die reeds in vre
destijd werden aangelegd. Bovendien staan
den bolsjewisten in Moskou een reusach
tige hoeveelheid menschen ter beschikking,
die zij voor den aanleg van versterkingen
gebruiken kunnen.
Van een open stad, zoo verklaarde
men gisteravond in de Wilhelmstrasse,
kan bij Moskou in geen geval sprake
zijn.
Kalinen, dat eenige dagen geleden door
de Duitsche troepen is veroverd, telt onge
veer 220.000 inwoners. De stad bezit be
langrijke havenwerken en is uitgangspunt
voor de Wolgascheepvaart. Voorts is zij
van belang als industriestad en spoorweg
kruispunt.
Formaties van het Duitsche lucht-
wapen hebben op 15 October en in den
nacht van 15 op 16 October 33 bolsje
wistische vliegtuigen in luchtgevechten
vernietigd en 14 machines op den bega-
nen grond vernield. Elf bolsjewistische
toestellen werden door de Duitsche
luchtdoelartillerie neergeschoten, zoo
dat de Sovjets te zamen 58 machines
verloren.
Ook zijn de Duitsche vliegers tijdens de
operaties tot zuivering van de Baltische
eilanden in actie geweest. Voorts waren
Duitsche luchtaanvallen gericht op de ha
venwerken van Moermansk en op de Moer-
mansk-spoorlijn.
Nog steeds stroomen tienduizenden bols
jewistische gevangenen de Duitsche ge
vangenkampen bij Wjasma en Brjansk bin
nen. Het is een bonte mengeling van vol
keren.
BEVOLKING VAN MOSKOU TOT
FRANCTIREURSOORLOG GEREED.
In een oproep aan de bevolking van Mos
kou heeft de Moskousche radio verklaard:
De vijand rukt op, wij moeten hem tegen
houden. Voorts is de meening geuit, dat
het den vijand nooit zal gelukken Moskou
te veroveren. De spreker riep de bevol
king op tot den franctireursoorlog. Boven
dien heeft het bolsjewistische legerbericht
van gisterenmorgen voor het eerst openlijk
toegegeven, dat „de tcestand aan het Wes
telijke front" in den loop van den nacht
van 14 op 15 October verergerd is.
IN 'N PAAR REGELS
Amerikaansche ambassadeur
verlaat IWskou.
Naar Associated Press verneemt, heeft de
Amerikaansche ambassadeur Steinhardt
met zijn staf Moskou verlaten.
Maatregelen in Praag.
Alle bewoners van twee stadswijken van
Praag moeten op bevel der autoriteiten hun
radio-toestellen inleveren, daar werd vast
gesteld, dat in de betreffende stadswijken
een hevige ant-Duitsche activiteit heerschte
Vlootbasis in Noord-Ierland.
De „Chicago Tribune" meldt uit Washing
ton, dat de Vereenigde Staten een bedrag
van tien millioen dollar beschikbaar heb
ben gesteld voor den bouw van een vloot
basis in Noord-T°rlar
OUD-PRESIDENT VAN PANAMA
IN ARREST.
De „New York Times" meldt uit Panama,
dat de ten val gebrachte president van deze
republiek, dr. Arias, zich in arrest bevindt,
hoewel hij op grond van een verklaring der
regeering van Panama de toestemming ver
kregen had naar Costarica in ballingschap
te gaan. Het blad meldt voorts, dat Arias
er op staat, nog altijd als president van Pa
nama beschouwd te worden.
Vonnis over Fransche
ex-regeerders
Naar van betrouwbare zijde te Vichy
verluidt, heeft maarschalk Pétain het vol
gende vonnis geveld over de gevangenen
van Riom: Léon Blum, Daladier en de
vroegere generalissimus Gamelin worden
met vestingstraf naar Pourtalet in het de
partement Hautes Pryrenées overgebracht.
(De vestingstraf is de zwaarste straf, die
de constitutioneele acte no 7 kent). De
voormalige minister van Luchtvaart, Guy
la Ohambre, en de vroegere directeur voor
de bewapening, Jacomet, wier verantwoor
delijkheid men minder groot achtte, blij
ven tot nader order in Bourrassol. Reynaud
en Mandel, die tot nu toe niet zijin beschul
digd en te Vals les Bains geïnterneerd zijn,
zullen eveneens vestingstraf krijigen en
waarschijnlijk ook naar Pourtalet worden
overgebracht. De vestingstraf is voor on-
bepaalden tijd opgelegd. Aan het gerechts
hof van Riom wordt het overgelaten het
definitieve vonnis te vellen en den duur
der vestingstraf vast te stellen, hetgeen
zoo spoedig mogelijk zal geschieden.
Pétain motiveert zijn beslissing.
In een radiotoespraak heeft Pétain gis
teravond zijn beslissing gemotiveerd.
„De feiten", aldus Pétain, „die den man
nen, die voor onze ineenstorting in de eer
ste plaats verantwoordelijk zijn, ten laste
gelegd worden, zijn inderdaad zoo ernstig,
dat men ze niet maar eenvoudig door po
litieke sancties uit de wereld kan helpen.
Wat Paul Reynaud en Georges Mandel be
treft, ben ik van meening, dat de zware
verdenking, die op hen rust, hun onmid
dellijk transport naar een vesting recht
vaardigt. Het vonnis, waarmede het pro
ces te Riom zal eindigen, zal zich niet al
leen richten tegen de personen, maar ook
tegen de werkwijzen, de gebruiken en het
regime. Dat vonnis zal niet herzien kun
nen worden. Het zal het einde van een
der smartelijkste perioden in het leven
van Frankrijk zijn.
Hier is sprake van een groot proces in
onze geschiedenis, een proces, dat in een
onrustig en tijd wordt gevoerd, en de be
handeling zal bepaalde gevaren met zich
brengen. Maar van het standpunt der na
tie heb ik voor- en nadeelen afgewogen
en mijn beslissing genomen. Een uitgestel
de uitspraak zou voor het land een ver
zuimde uitspraak beteeken en.
Hiermede is een eerste etappe bereikt op
den weg der rechtvaardigheid, welke wij
het land schuldig zijn. Ongetwijfeld had
een eenvoudig volgen v: de juridische
procedure mij bevrijd van de toepassing
van de acte nummer 7, omdat de belang
rijkste verantwoordelijken, die thans door
een eerste straf getroffen worden, aan het
einde van het proces zullen zien, dat die
maatregelen in wellicht veel zwaardiere
straffen zullen worden veranderd. Maar
in den tijd, waarin wij leven, moet ieder
zijn deel der verantwoordelijkheid op zich
nemen".
Bonnen die afloopen
De volgende bonnen zijn binnenkort
niet meer geldig::
Na Zaterdag 18 Oct.: 39 Brood,
Vleesch, Vleeschwaren, Melk I, Aard
appelen.
Voor het tijdvak van Zondag 19 tot Za
terdag 25 October zijn voor de gebruike
lijke rantsoenen brood of gebak, vleesch
of vleeschwaren en melk de bonnen 40
van de daarvoor bestemde kaarten aange
wezen, terwijl naast het rantsoen aard
appelen op 40 40-a voor de houders van
vetkaarten weder op bon 40-b een 1/2 kilo
aardappelen beschikbaar zal zijn.
SIGAREN.
Nauwelijks is mijn pen droog van
een beschrijving, een philosophi-
sche beschouwing over het wezen van
het optimisme of ik ontdek in de krant
een man, die lustig wat guldens neer
telt voor een advertentie, waarin hij
de menschen bezweert zich op het vak
van sigarenwinkelier te werpen. Hij
schrijft:
SIGARENWINKELIER.
Wilt U dat worden, vraag dan zon
der verplichtingen eens inlichtin
gen omtrent het nieuwe vakexa
men en omti'ent vestiging aan:
A.S.S.O., Dir. J. VAN DER BIJ,
hoofdonderwijzer. Nieuwe Plein
31, Arnhem.
Nu heb ik de grootste eerbied voor
onderwijzers en zoo het mogelijk wa
re nóg meer eerbied voor hoofdonder
wijzers. Want is het voor sommige
menschen al een heele toer in één vak
doorkneed te raken, een hoofdonderwij
zer geeft zoowel meetkunde als zang-
onderricht en gymnastieklessen. En
goed. Waarom zou hij dan niet
een knaap kunnen opleiden tot
sigarenwinkelier? En bovendien:
Asso staat voor niets. Maar als
ik bij mijn sigarendame kom,
waar ik als vaste klant vriendelijk ben
ontvangen, kijkt zij eerst of niemand
het ziet, dat zij mij vijf sigaren over
handigt. Natuurlijk, zij heeft meer vaste
klanten gehad dan mij alleen. Er blijkt
echter uit, dat er nogal moeilijkheden
zijn in dat bedrijf en het is nogal opti
mistisch te verwachten, dat er zul
ke optimistische lieden zijn, die zich
bij gebrek aan iets anders een weten
schappelijke opleiding van sigarenwin
kelier laten aanmeten. Ik zou er mo
menteel wel iets voor voelen, indien er
maar sigaren waren.
Maar de docent van Asso bemoeit
zich alleen met de opleiding en niet
met de sigaren
N. i i. J
REPORTAGE OVER TWEEDE
WINTERH ULP ACTIE.
Hedenavond van 18.30 tot 19.00 uur
heeft over den zender Hilversum I een
reportage plaats over de tweede Winter
hulp acti^.
In de Gothische zaal van gebouw Kneuterdijk 20 te Den Haag is Woensdag de ten
toonstelling „Der Soldat in Holland" door den Rijkscommissaris dr. Seyss-Inquart
geopend. Een overzicht van de expositie. Foto Stapf-Mol.
De tentoonstelling „Eeuwig levende teekens" in het Gemeente Museum te Den Haag
is door den stichter der Volksche Werkgemeenschap, den heer Veldmeyer geopend.
j)r T. Goedewaagen, secretaris-generaal van het Departement van Volksvoorlich
ting en Kunsten (tweede van rechts) en de heer Veldmeyer (derde van rechts)
bezichtigen de expositie. Foto Stapf-Mol.
