DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
i* Het kapitalisme
Qig,anten&Otif,d in het Cla&ten
Eerste aanval op Rostow
DUITSCHLAND
Momentje
WOENSDAG 8 OCTOBER 1941
33ste Jaargang No. 10071
Ste £elcbeli£(2ou^ci/rit
Bureaux Papengracht 32.
i Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
i Dll nummer beslaat uil
twee bladen.
i Het kapitalisme moet worden bestreden,
moet om een oorlbgsterm te gebruiken
Worden vernietigd.
5 Onder kapitalisme verstaan wij het stel
sel, waarbij het kapitaal een dictatoriale
'biacht uitoefent over den arbeid; waarbij
het kapitaal beslist, waar en wat en hoe er
geproduceerd zal worden; waarbij het ka
pitaal over het wel en wee van de produ
centen, de arbeiders e.a., beschikt naar
willekeur. Onder kapitalisme verstaan wij
het stelsel, volgens hetwelk geproduceerd
wordt, alléén en uitsluitend om de
winst, zonder rekening te houden met
eenige andere norm van nuttigheid of
iwenschelijkheid of geoorloofdheid.
Dezer dagen hoorden we de opmerking
maken, dat er in Amerika zijn, die een
langdurigen oorlog wenschen, omdat zij
dan veel winst behalen uit de oorlogsindus
trie. Zulk een geestesgesteldheid zou een
scherpe karakteriseering zijn van het ka
pitalisme, zooals wij dat hier bedoelen:
produceeren om de winst, alleen en
uitsluitend om de winst, zonder
daarbij andere overwegingen te laten mee
spreken.
Wij hebben deze kapitalistische men
taliteit vaak aanvaard, als een feite
lijkheid waaraan niets te veranderen valt.
Redeneerden wij niet b.v.:
De Staat moet ingrijpen in de filmpro
ductie, want anders worden natuurlijk
veel slechte films gemaakt, omdat daar-
,mede veel winst kan worden verkregen.
De Staat moet zich bemoeien met den
arbeid van vrouwen en meisjes in fabrie-
:ken. want anders wordt natuurlijk die
arbeid misbruikt, omdat daarmede veel
Vinst kan worden behaald.
I Dit of dat product heeft niet het minste
maatschappelijk nut integendeel zelfs,
het veroorzaakt maatschappelijk kwaad
I maar natuurlijk zijn er fabrieken, die
I het leveren, omdat het product „gaat",
omdat er veel aan verdiend wordt.
Nu denke men niet, dat er een maat
schappij zal komen, waarin van dat alles
niets meer zal worden bespeur^ Een der
gelijke voorstelling zou een :>pie, een
hersenschim zijn. De Staat zal op dit ter
rein steeds een taak moeten blijven
„vervullen. Maar wel is het mogelijk te
wijzigen de mentaliteit, welke produceeren
1 alléén en uitsluitend om de winst, zonder
■daarbij andere overwegingen te laten mee
spreken, heel gewoon, heel natuurlijk
'vindt.
Deze geestesgesteldheid kan en moet ge-
-annen zijn uit den nieuwen tijd, dien wij-
;aan beleven.
Privaat kapitaal-bezit behoeft geenszins
te leiden tot het hier geschetste kapitalis
me. Geenszins. Privaat kapitaal-bezit kan
en zal als de Christelijke beginselen
worden beleefd zegenrijke gevolgen
hebben voor héél de samenleving, is nood
zakelijk voor de samenleving.
Het kapitalisme-echter, zooals wij dat
hier schetsten, is een ramp voor de samen-
(leving.
HET HANDELSVERKEER TUSSCHEN
JAPAN EN NEDERLANDSCH INDIë
Europapress meldt uit Tokio:
In de Japansche pers wordt weder zeer
adrukkelijk gewezen op de noodzaak van
:en intensief handelsverkeer tusschen Ja-
an en Nederlandsch Indië. Nederlandsch
[ndië heeft grondstoffen, welke voor de
Japansche volkshuishouding van onmis
bare beteekenis zijn, terwijl wederkeerig
Nederlandsch Indië Japansche producten
noodig heeft.
Ondanks de tegenwoordige positie van
het handelsverkeer tusschen beide landen
dient men open oog te houden voor de
mogelijkheden welke in de toekomst een
betere verstandhouding en een gewijzigde
handelspolitiek zouden kunnen bieden.
Met nadruk wijst men er in de Japansche
pers nog op, dat Nederlandsch Indië tot de
Aziatische economische ruimte behoort en
als zoodanig in het groote economische plan
dient te worden opgenomen.
Donetz-bekken bedreigd
ROSTOW IS EEN BELANGRIJKE
OVERLAAD HAVEN
Het Duitsche luchtwapen heeft in den
nacht van 6 op 7 October voor de eerste
maal de belangrijke overlaadhaven Rostow
aan de monding van de Don aan de Zwarte
Zee aangevallen. De aanval was hoofd
zakelijk gericht op de bewapeningsbcdrij-
ven aldaar.
Rostow is niet alleen voor het geheele
Donetzbekken van groot belang, maar
heeft ook zelf omvangrijke industrie
installaties voor machinebouw, voor de
vervaardiging van wagons, auto's en trac
toren. Met dezen eersten Duitschen aanval
ligt nu ook deze voor de voortzetting van
den strijd der Sow jets belangrijke stad bin
nen het bereik der Duitsche aanvallen.
De aanval op Rostow^beteekent een nieu
we slag voor de wapenindustrie der Sow-
jets, meldt D.N.B. Rostow, dat meer dan
500.000 inwoners telt, is een der belang
rijkste steden in het Zuiden der Sow jet
unie. Het is vooral bekend door de fabriek
Rosselmasch, die in vredestijd landbouw
machines vervaardigde en thans wapen
fabriek is geworden. Er werken ongeveer
25.000 arbeiders Rostow bezit nog een
tweede fabriek voor landbouwmachines en
verder gieterijen, spoorweg werkplaatsen,
een émailfabriek en chemische fabrieken.
Van Rostow uit leidt de eenige belangrijke
spoorweg naar den Kaukasus.
DE SLAG BIJ DE ZEE VAN AZOF
De nieuwe omsingelingsacties in het
Oosten, die, volgens het jongste weer-
machtsbericht een enormen omvang moe
ten hebben, staan in het middelpunt der
belangstelling. „Het schouwspel, dat tij
dens de eerste drie maanden van den
oorlog in het Oosten reeds meerdere ma
len beleefd werd, wordt in den grootsten
omvang herhaald. De Duitsche leiding
trekt wederom een ring om de Bolsjewis
tische legers en dwingt den tegenstander
te strijden met het doel hem te vernieti
gen", zoo schrijft de „Voelkische Beobach-
ter" in dit verband.
De „Berliner Boersenzeitung" schrijft,
dat thans in het Noorden het Donetz
bekken, in het Zuiden de havensteden
Mariopol en Berdjansk onmiddellijk be
dreigd worden. Vervolgens schrijft het
blad, dat het voor de hand ligt, welke be
teekenis het Donetzbekken voor de Sow-
jets heeft. Nadat de Sowjets met Kriwol
Rog hun belangrijkste ertsvoorraden had
den verloren, staan zij thans voor den
wanhopigen toestand ook hun grootste
steenkoolbekken en de laatste belangrijk^
wapensmidse niet meer te kunnen bescher
men. De opmerking van Engeland, dat den
Bolsjewisten toch nog altijd het Oeralge-
bied ter beschikking staat, is bij de enorme
beteekenis van het Donetzbekken een groot
zelfbedrog.
De „Deutsche Allgemeine Zeitung" ziet
in het feit, dat het negende Bolsjewistische
leger gevangen genomen is, een overwin
ning, welke niet minder beteekent dan de
ineenstorting van den Sow jet Zuidelijken
vleugel. Na een opsomming te hebben ge
geven van de beteekenis van het Donetz
bekken, waarbij in de eerste plaats ge
wezen wordt op den kolenrijkdom van dit
gebied en op 't feit, dat 't de voornaamste
producent van electrische energie voor de
Sowjet Unie is, schrijft het blad: „Een
leger verloren, belangrijke bewapenings-
bedrijven verloren, dit beteekent een ne
derlaag voor Stalin aan de Zee van Azof".
VERGEEFSCHE UITVALLEN UIT
LENINGRAD.
Op 6 October hebben de te Leningrad
ingesloten bolsjewistische strijdkrachten
weer tevergeefs geprobeerd door den ijze
ren ring der Duitsche troepen heen te bre
ken, waarbij zij van infanterie, pantser
wagens, artillerie en „vliegtuigen gebruik
maakten. Duitsche ge vsch ts v 1 iegtt uüg e n
hebben in den nacht van 5 op 6 October
belangrijke militaire doelen in het gebied
van Charkow gebombardeerd.
Bij deze aanvallen werd ook de wapen
industrie van Kramatorskaja met succes
bestookt. Kramatorskaja, een stad met
100.000 inwoners, is een der belangrijkste
industrieplaatsen van het Donetzbekken.
De stad ligt in het Noord-Westen van dit
industriegebied aan de spoorlijn Charkow-
Gorlowa. In Kramatorskaja is de zware
industrie geconcentreerd; o.a. de fabrieken
Stalin met ruim .30.000 werklieden, Kirow
met 15.000 en Kuibysjew met 5000 werk
lieden.
VERNIETIGING VAN DE TRANSFORT-
MIDDELEN DER SOWJETS.
Het D.N.B. publiceert een overzicht van
de vernielingen, die in drie dagen aan de
verkeersmiddelen der Sowjets zijn aange-
rioht. Dit overzicht geeft een beeld van de
verwoestingen, die dag en nacht worden
aangericht en toont aan, aldus verklaart
men van bevoegde Duitsche zijde, dat de
Sowjets nooit in staat zullen zijn, de gele
den verliezen ook maar voor een deel te
compenseeren. .Van 4 tot 6 October, dus in
drie dagen, werden 91 treinen geheel ver
nield. Verder werden 128 treinen zoo
zwaar beschadigd, dat zij geen dienst meer
kunnen doen: 37 locomotieven werden ver
nietigd. De spoorlijnen rondom Moskou en
Charkow tot aan de zee van Azow werden
op verscheidene plaatsen vernield. Als men
aanneemt, dat een normale trein bestaat
uit slechts 20 wagons van 100 X 10 meter
lengte, dan zijn bij de 91 treinen alle 1820
wagons met een totale lengte van meer
dan 13 kilometer vernietigd. De zwaar be
schadigde treinen hebben dan 2560 wagons
met een totale lengte van ruim 25 Kilometer
Tijdens de zuivering van het schiereiland
Sorve (eiland Oesel) van de laatste resten
verstrooide bolsjewistische strijdkrachten,
probeerde een aantal officieren en politie
ke commissarissen op een schip te ontko
men. Duitsche gevechtsvliegtuigen bestook
ten toen het schip met bommen. Het geheel
geladen schip ging met man en muis ten
onder.
DE SOVJETWREEDHEDEN IN ESTLAND
Uit thans uit Estland ontvangen berich
ten blijft, dat de- actie der Sovjets tegen
het Estlandsche volk veel omvangrijker is
geweest dan men aanvankelijk aannam.
Niet minder dan 160.000 Estlanders zijn
omgebracht, weggevoerd of gedwongen,
dienst te nemen in het Sovjetleger. Alleen
al in Reval werden 40.000 menschen ver
mist. Het hoofd van de Grieksch-Katholie-
ke Kerk, Nikolaj Paets, een broer van den
president, is tijdens zijn marteling overle
den. Ook vele andere bekende mannen zijn
om het leven gebracht en weggevoerd. Vele
vluchtelingen waren aan boord van een
schip gebracht, dat hen naar Leningrad
zou voeren. De Esten overweldigden echter
de Sovjetibemanning en brachten het schip
naar een Finsche haven. Hier vertelden zij,
dat bijna alle hooge officieren van het
Estlandsche leger verdwenen zijn; hun lot
is onbekend.
Een gedeelte van het exterieur der yerwoeste St. Elisabethkerk te Rotterdam, die
met andere kerken, een tehuis voor ouden van dagen, ziekepinrichtingen, een
gedeelte van het museum Boymans en vele woningen ten offer viel aan den
zinneloozen Britschen luchtaanval in den nacht van Vrijdag op Zaterdag, waarbij
zeer vele slachtoffers te betreuren zijn (Officieele opname)
IN 'N PAAR REGELS
Inwijding van het mausoleum
van Marconi.
Op zijn tocht door een deel van Italië is
de Duce gisteren aanwezig geweest bij de
plechtige inwijding van het mausoleum
van Guiglielmo Marconi. De plechtigheid
werd verder bijgewoond door den Duit
schen minister van posterijen, Ohnesorge,
die daarvoor uit Berlijn was overgekomen.
Kardinaal Rocca, de aartsbisschop van Bo
logna, leidde den dienst.
De toestand in Iran.
Te Teheran zijn op Britsch verlangen
drie politie-officieren gearresteerd en een
groot aantal van hun functie ontheven.
Duitschers uit Iran in Weenen
aangekomen.
Gisteren zijn twee extratreinen te Wee
nen aangekomen met Duitschers uit Iran,
n.l. 315 vrouwen en ruim 120 kinderen.
Engelsch aanbod aan Ibn Saoed.
De Éritsche ambassade te Cairo heeft
door bemiddeling van een speciaal gevol
machtigde aan koning Ibn Saoed het aan
bod gedaan, dat zijn zoon Feissal zou wor
den verheven tot koning van vereenigd
Syrië, Transjordanië en het Arabische
deel van Palestina.
Ekecutie van Elias uitgesteld.
De terechtstelling van den ter dood ver
oordeelden vroegeren Tsjechischen minis
ter-president Elias is verschoven, omdat
zijn verklaringen voor het verdere verloop
van het onderzoek van groot belang zijn.
Moord te Parijs.
De secretaresse van de anti-bolsjewisti
sche liga te Parijs, die sedert 23 Septem
ber spoorloos was verdwenen, is geworgd
en in de Seine geworpen, naar men thans
heeft geconstateerd.
Onlusten in Britsch-Indië.
Naar uit Calcutta wordt gemeld, zijn in
Dacca onlusten uitgebroken. Een aantal
personen werd gedood of gewond. Bij on
lusten in Amraoti werden drie personen
gedood en 69 gewond.
STRIJDT VOOR EUROPA
Groote slag ten N. van de
Zee van Azof
Het Duitsche weermachtsbericht van
Dinsdagmiddag luidt:
Binnen het bestek van de aange
kondigde nieuwe operaties is in het
gebied ten Noorden van de Zee van
Azof een groote slag geleverd. Zij aan
zij met de verbonden troepen achter
volgden de Duitsche strijdkrachten
den verslagen vijand* Gemotoriseer
de en pantserformaties drongen diep
binnen in de vijandelijke terugtochts
bewegingen. Daarbij werd de staf van
het negende Sowjetleger gevangen
genomen, de opperbevelhebber had
zich tevoren per vliegtuig in veilig
heid gebracht.
Ook in de overige sectoren van het
Oostelijke front hebben de aanvals-
operaties hun van te voren bepaalde
verloop.
Een herhaalde nachtelijke landings
poging van Sowjetstrijdkrachten aan
de kust ten Westen van Leningrad
werd afgeslagen. Het meerendeel van
de voor het aanvoeren gebruikte sche
pen werd tot zinken gebracht. De aan
iand gegane vijand werd volkomen
vernietigd.
Het luchtwapen heeft in den afge-
loopen nacht een wapenfabriek in
Rostof en militaire installaties in
Moskou en Leningrad aangevallen.
In den strijd tegen Groot Brittannië
hebben gevechtsvliegtuigen in den
nacht van 6 op 7 October voor den
oorlog belangrijke installaties in Zuid-
west-Engeland aangevallen.
In Noord-Afrika hebben Duitsche
gevechtsvliegtuigen ook gisteren* de
haveninstallaties van Tobx*oek met
goed gevolg aangevallen. Bij de lucht
aanvallen op de reede van Suez in
den nacht van 5 op 6 October zijn
twee koopvaarders met tezamen 10.000
brt. met voltreffers vernield. Nog twee
groote schepen werden zwaar getrof
fen.
De vijand is overdag noch des
nachts het rijksgebied binnengevlo
gen.
DE STRIJD IN DE LUCHT
De Engelschen hebben in September 16
vluchten naar Duitschland gemaakt. Meest
al kawamen zij slechts met zwakke strijd
krachten de Duitsche Bocht en de Duit
sche kustgebieden over, daar de Duitsche
afweer hun telkens als regel zeer zware
verliezen berokkende. De Britsche lucht
macht verloor bij deze 16 vluchten 77
vliegtuigen, voornamelijk viermotorige
bommenwerpers.
In totaal hebben ijl September Duitsche
jagers, waronder nachtjagers, luchtdoelar
tillerie en marineartillerie 308 Britsche
Britsche vliegtuigen neergeschoten. Daar
de Duitsche luchtmacht in September
slechts 29 verliezen heeft gehad in het
Westen, boven het Wanaal en boven de be
zette gebieden met inbegrip van Noorwe
gen, verloren de Britten in deze maand 10
all vliegtuigen tegen de Duitschers één.
BESCHAVING
EN COMMUNISME.
UITSPRAAK VAN KARDINAAL
BAUDRILLART
„Als priester en als Franschman stem ik
op dit beslissende uur in met den van
wereldhistorische beteekenis zijnden strijd
tusschen de Europeesche beschaving en het
Communisme, welke ook Frankrijk defini
tief van dezen wereldvijand zal bevrijden"
Deze uitspraak van kardinaal Baudril-
lart citeert de Parijsche correspondent van
het grootste katholieke dagblad van Zuid-
Amcrika „El Pueblo". De correspondent
schrijft, dat deze oproep van kardinaal
Baudrillart tot deelneming aan den kruis
tocht tegen het Bolsjewisme niets anders
is dan de weerklank van een pauselijke
stem. De correspondent maakt in dit ver
band melding van een audiëntie in het jaar
1934 bij Paus Pius XI. Deze paus heeft
hem gefeliciteerd met zijn persactic tegen
Moskou en hem verzocht, den strijd tegen
de „verschrikkelijke Bolsjewistische leer"
onverdroten voort te zetten. De correspon
dent herinnert voorts aan de Encycliek
„Divini Redemptoris", waarin Paus Pius XI
de „duivelsche vaardigheid" aan de kaak
stelt, waarmede het Kremlin het klaar
speelt afstootende brutaliteit van zijn me
thoden te verdoezelen. Als bewijs hiervoor
noemt de correspondent van de „Pueblo"
de Sowjet-ambassade te Parijs, op welker
bovenverdiepingen stralende feesten ge
vierd en verdragen gesloten werden, ter
wijl in de kelders tallooze misdaden ge
pleegd en menschenlevens opgeofferd wer
den. Een priester, zoo meldt de correspon
dent ten slotte, heeft mij in het Vaticaan
gezegd: „Rome kan niet vergeten, 'dat de
Bolsjewistische leer van het geweld, van
den roof en de huichelarij de ergste vijand
van het Christendom is. Nooit zal het Vati
caan het Communisme erkennen, integen
deel. steeds zal het Vaticaan het Commu
nisme met alle kracht bestrijden."
KOLENNOOD.
In 'Culemborg aan de Lek is een
zwemvereeniging, die op origineele
wijze den kolennood heeft opgelost. Er
verscheen een bericht in het plaatse
lijk blad, waarin de Culemborgers
werden opgewekt zich op te geven als
lid van de zwemvereeniging en
iederen dag te gaan zwemmen, zomer
en winter. Als het vri^t zullen er bij
ten in het ijs worden gehakt. De toe
lichting luidt, dat het eerste contact
met het water koude rillingen veroor
zaakt, maar dat men daar spoedig aan
gewoon raakt. Maar daartegenover
staat het voordeel, dat het lichaam
gehard wordt en wel het groote voor
deel, dat men de koude niet meer
voelt. Na zulk een „frissche morgen"
heeft men geen last meer van de kou
de en dat spaart kolen. Men heeft dan
geen behoefte meer aan kachel-
warmte.
Er werpen zich bij dit probleem
natuurlijk vragen op. Moeten moeder
de vrouw en de babies er ook aan ge-
looven? Men zou zeggen ja, immers
anders zou de kachel toch moeten
branden.
Er hebben zich in Culemborg zoo
veel liefhebbers aangemeld, dat het
zwembad moet worden vergroot.
Maar willen wij dat ook doen, dan
moeten wij gauw zijn. Beginnen wij er
in den winter aan, dan is de kans op
een longontsteking niet uitgesloten.
En dat is nog erger dan een kolenbon.
Dus Leidenaren, op naar het Rapen
burg!
BELANGRIJKE RADIOREDE VAN
MUSSERT.
In het kader van het vertrek van een
bataljon Nederlandsche nationaal-socialis-
ten naar het Oostfront op Zaterdagmiddag
a.s. zal de leider der N. S. B. Vrijdagavond
10 October van 19.45 tot 20 uur een zeer
belangrijke radiorede uitspreken over den
zender Hilversum 2, golflengte 301 meter.
VERTREK VAN VRIJWILLIGERS
NAAR HET OOSTFRONT
Zooals reeds medegedeeld is, wordt het
le bataljon van het 2e Legioensregiment
Zaterdag a.s. te Den Haag beëedigd.
De beëedigir.g en het vertrek van deze
groep Nederlanders, die zich naast den
dapperen Duitschen soldaat voor den strijd
tegen de bolsjewieken zal inzetten, zal
worden tot een zeer beteekenisvolle plech
tigheid, waaraan de hoogste Duitsche en
vele Nederlandsche autoriteiten zullen
deelnemen.
Wij behoeven niet te wijzen op de ver
trekkende beteekenis van deze daad voor
Nederland en voor het Nederlandsche volk,
dat door dit voorgaan van dit legioen vast
beraden strijders, dat bereid is het hoogste
goed voor de verdediging en het behoud
onzer beschaving en cultuur te offeren,
den weg gewezen wordt naar de plaats,
die land en volk in het toekomstige Euro
pa, dat onder leiding zal staan v^n den
Fuehrer aller Germanen, Adolf Hitler, zul
len innemen.
Zij, die straks den eed van trouw aan
den Fuehrer voor den strijd tegen de bols
jewieken, zullen afleggen, vertegenwoor
digen dat steeds groeiend deel van het Ne
derlandsche volk, dat zich metterdaad af
wendt van plutocratie, Jodendom en bols
jewisme, dat deel dat de oogen geopend
heeft voor de waarachtige belangen van
Nederland en in de komende Germaansche
volken gemeenschap. Zij die straks gaan
vertrekken en zich in hechte wapenbroe
derschap zullen scharen aan de zijde der
tienduizenden Nederlanders, die op ver
schillend; terrein aan de grootste worste
ling, die de wereld ooit kende, tezamen
met Duitschers, Italianen, Roemenen, Hon
garen, Finnen, Denen en Noren, zullen
deelnemen, leggen met den inzet van hun
leven de basis voor Neerlands toekomst,
doch ook en vooral voor het behoud onzer
eeuwenoude christelijke beschaving, want
het gaat immers ook om de verdediging
der christelijke levensleer.
Laten zij, die oogen en hart nog immer
hoopvol op het Westen gericht houden en
na harde lessen nog steeds niets geleerd
blijken te hebben, bedenkep, dat er slechts
twee mogelijkheden zijn:
Opgang of ondergang opgang irnet
Adolf Hitler of ondergang met Stalin en
zijn trawanten.
De ondergang van het Avondland zou
het onherroepelijk gevolg zijn van een
overwinning der bolsjewistische horden,
waartegen de Fuehrer mog juist te rechter
tijd heeft ingegrepen.
TER DOOD VEROORDEELD
De Hoehere S.S.- und Polizei-fuehrer
maakt bekend:
De Nederlandsche onderdaan A. T. Ad-
dicks uit Amsterdam is door den krijgs
raad der S.S. en politie wegens het plegen
van een daad van geweld jegens een lid
van de Duitsche politie en wegens het ver
boden bezit van wapens ter dood veroor
deeld.
Het vonnis is voltrokken.
BENOEMINGEN.
De Rijkscommissaris voor de bezette Ne
derlandsche gebieden heeft op grond van
par. 1 van zijn Verordening No. 10840
(vierde verordening betreffende bijzondere
bestuursrechtelijke maatregelen) benoemd:
den vice-president bij het gerechtshof in
Den Haag mr. van Romondt tot president
van dit gerechtshof, den rechter in de ar
rondissementsrechtbank te Amsterdam mr.
Feitjens tot lid van den Hoogen Raad in
Den Haag;
en den advocaat mr. Peeters in Eindho
ven tot burgemeester van Maastricht.
