DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Nieuwe bonnen
DUITSCHLAND
Mamentje
WOENSDAG 24 SEPTEMBER 1941
32ste Jaargang No. 10059
S)e £eki<M^lie(5oii/fca/nt
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 1L
Bureaux: ^apengracht 32.
Dit nummer beslaat uit
twee bladen.
V Vernieuwing
Een verbeterings- en- vernieuwings-pro-
ces in het persoonlijke leven kan in een
korte spanne tijds plaats grijpen. Dat
kan. Maar gewoonlijk heeft het langeren
tijd noodig.
Zoo is het ook in het gemeenschappelij
ke, in het maatschappelijke, sociale leven.
De oorlog heeft over het algemeen
gesproken noch in het individueel-
noch in het sociale leven in-eens groote
verbetering en radicale vernieuwing ge
bracht.
Maar naar onze overtuiging moet toch
met blijdschap worden geconstateerd, dat
er een duidelijk-waarneembaar proces is
naar die verbetering en naar die vernieu
wing.
Bij velen onder ons behooren wij er
zelf onder? is meer belangstelling voor,
hoogere dingen, sterker drang naar ^en-
nis van en beleving van de waarheid, die
per behoefte aan Godsdienst. En het is
juist de behoefte aan Godsdienst, die
zulk een groote zegen is! De Godsdienst
mag niet zijn iets, wat naast ons staat,
maar moet zijn een levende behoefte van
de ziel, de bevrediging van het diepste
zielsverlangen. En het schijnt ons onweer-
spraakbaar, dat in dezen tijd meerderen
den Godsdienst gaan erkennen als dat,
wat alleen kan brengen rust en vrede en
vreugde in de ziel.
Ook in het sociale leven kunnen derge
lijke verheugende verschijnselen worden
geconstateerd.
Het schijnt ons nuttig te herhalen, wat
wij reeds meer schreven:
Er is méér saamhoorigheid,
er is méér drang naar gezamenlijk
opbouwen, in plaats van: onderling
critiseeren,
er is meer verlangen naar eenheid, in
plaats van: verdeeldheid.
Wij willen als Nederlanders en even
zeer als Katholieken bouwen aan een
nieuwen tijd, een beteren tijd. Dat is biT5e
plicht. En dat is een taak, die wij met
enthousiasme, met geestdrift willen aan
vaarden en vervullen.
En daarom verblijden ons alle verschijn
selen, welke wijzen op een verbeterings-
en verxjieuwings-proces!
DE STRIJD AAN HET
OOSTELIJK FRONT
BOTER.
De secretaris-generaal van het Depar
tement van Landbouw en Visscherij maakt
bekend, dat, zooals reeds eerder werd
aangekondigd, in den vervolge gedurende
een tijdvak van 19 dagen twee bonnen
voor het koopen van boter zullen worden
geldig verklaard.
Gedurende het tijdvak van Donderdag
25 September t/m Maandag 13 October
a.s. geven de met „36" en „37" genummer
de bonnen van de boter- en vetkaart elk
recht op het koopen van 250 gram boter.
Op de bonnen van de vetkaart zal per
250 gram 221/2 cent reductie worden ver
leend.
GEEN ANTHRACIET VOOR
KOOKDOELEINDEN.
De directeur van het Rijkskolenbu-
reau vestigt er de aandacht van het
publiek op, dat het den brandstoffen-
handelaren tot nader order verboden is
anthraciet af te leveren op de bonnen
gemerkt K F (kookdoeleinden). Deze
maatregel is noodzakelijk, omdat an
thraciet voor sommige doeleinden on
misbaar is, terwijl voor koken zeer
goed andere brandstoffen gebezigd
kunnen worden.
VAN HET NOORDELIJK DEEL.
In den strijd om de vestingwerken van
Leningrad hebben de Duitsche troepen ook
op 22 September succes gehad en nieuw
terrein veroverd. Op verschillende plaat
sen probeerden de Sovjets weer tevergeefs
het oprukken van de Duitsche troepen door
tegenaanvallen met artillerie en pantser
wagens te verhinderen. De bolsjewisten
verloren bij deze tegenaanvallen o.a. zeven
zware pantserwagens van 52 ton.
Ook de in het noorden van het Oostfront
strijdende Finsche troepen hebben de laat
ste dagen weer groote successen behaald.
Het gelukte den Finnen vijf bolsjewistische
bataljons te omsingelen en te vernietigen.
Na afloop van den strijd werden in het ge-
vechtsgebied alleen 3.000 gesneuvelde Sov
jet-soldaten geteld. Bovendien maakten de
Finsche troepen veel wapens en oorlogs
materiaal buit. In de gevechten in den sec
tor van Karelië schoten de Finnen verder
zeven bolsjewistische vliegtuigen neer.
In het gebied van Leningrad heeft het
Duitsche luchtwapen, naar het D.N.B. ver
neemt, sterke afdeelingen gevecHts- en
jachtvliegers in actie gebracht ter onder
steuning van het leger in den strijd op den
grond. In opeenvolgende aanvallen werden
artillerie- en infanteriestellingen van de
Sovjets met vele bommen bestookt. In on
onderbroken opvolging vielen andere Duit
sche vliegtuigen de bolsjewisten in scheer-
vlucht met de boordwapens aan. Vijande
lijke troepenconcentraties en transportco
lonnes werden uiteengedreven. Verschei
dene wegen zijn met groote bomtrechters
onbegaanbaar gemaakt, spoorwegtrajecten
verbroken. De ravitailleeringsinstallaties
van vitale doelen in Leningrad werden ver
scheidene malen met bommen bestookt.
Ook de op het eiland Oesel nog aanwe
zige resten der Sovjettroepen zijn in den
loop van 22 September in verscheidene gol
ven door Duitsche gevechtsvliegtuigen aan
gevallen. Veldversterkingen, artilleriestel
lingen en bunkers kregen treffers. De naar
alle kanten afgesloten bolsjewisten leden
daarbij zware, bloedige verliezen.
73 VLIEGTUIGEN VERNIELD.
Verder wordt gemeld, dat, volgens tot
dusver te Berlijn ontvangen berichten,
Duitsche jasers op 22 September in lucht
gevechten 29 en Duitsche afwéerbatterijen
14 Sovjetvliegtuigen hebben neergeschoten.
Nog 30 andere vliegtuigen werden op den
grond vernield.'Het totale verlies van den
vijand bedraagt dus in de laatste 24 uur
73 machines.
GESTRANDE BOLSJEWISTISCHE
AANVALLEN.
Naar voorts het D.N.B. van deskundige
zijde verneemt zijn onder geweldige verlie
zen aan menschen en oorlogstuig bolsjewis
tische aanvallen ver ten Oosten van Smo
lensk op Duitsch vuur gestrand. Talrijke
eenheden hebben daarbij tweederde en
meer van hun omvang verloren. De bolsje
wisten stormden letterlijk over de lijken
der gesneuvelden heen het Duitsche vuur
in. maar werden overal teruggeslagen.
Het is volkomen onjuist te spreken van
een succesvol bolsjewistisch offensief, zoo
als Londen doet. Het officieele Moskousche
nieuwsbureau, zoo verklaart men verder,
weet zelfs niet eens van deze beweerde
succes»en.
Zooals verder van militaire zijde wordt
medegedeeld, zijn gisteren in den centralen
sector van het Oostfront in succesvolle ge
vechten tegenaanvallen der Sovjets door
de Duitsche troepen afgeslagen. De bolsje
wisten verloren in een divisiesectór zes
pantserwagens, waaronder drie van 52 ton.
Een der pantserwagens werd door een
Duitschen duikbommenwerpers vernietigd.
In het Zuidelijke deel van het Oostelijke
front zijn Duitsche troepen op 22 Septem
ber verder opgerukt. Op verscheidene
plaatsen trachten de bolsjewisten met felle
tegenaanvallen, die door tanks werden ge
steund, het Duitsche oprukken tegen te
gaan. In den loop van deze gevechten i
den door de Duitsche troeoen 2000 gevan
genen binhengebracht en 34 tanks vernield.
LEVEN TE KIEW REEDS NORMAAL.
Naar het D.N.B. van welingelichte zijde
verneemt biedt de stad Kiew, ondanks de
sinds weken voorbereide en deels door de
Sovjets uitgevoerde vernielingen in
economische en ravitailleeringsbedrijven,
reeds weer een normaal beeld. De inwoners
van de Oekrainische hoofdstad zijn den
Duitschen soldaten met vertrouwen tege
moet getreden. Met behulp der burgerbe
volking zijn talrijke door de bolsjewisten
aangebrachte ladingen dynamiet onschade
lijk gemaakt.
Duitsche pioniers op marsch, om de
wegen vpor de ravitailleeringscolonnes
in orde te brengen
(Orbis-Hojland)
TURKIJE EN BULGARIJE
DE DARDANELLENKWESTIE.
In het centrum der belangstelling staan
de landen Turkije-en Bulgarije. In zijn
voor het buitenland bestemde uitzendin
gen legt Radio-Ankara er in scherpen
vonm den nadruk op, dat de Britsohe re
geering zich volstrekt vergist, wanneer zij
aanneemt, dat besprekingen van Turkije
met Bulgarije en Italië betreffende de
doorvaart van Italiaansche oorlogssche
pen onder Bulgaarsche vlag door de Dar-
danellen gevoerd zouden zijn. Mochten
voorstellen van dien aard gedaan worden,
aldus de Turksche omroep, dan zouden zij
weigering zonder meer van den kant
der Turksche regeering ontmoeten. Bulga
rije, zoo wordt geconstateerd, moet ondub
belzinnig als oorlogvoerende staat be
schouwd worden. De geruchten, die men
over het Turksche standpunt in de Darda-
nellenkwestie uitstrooit, moeten slechts
beoordeeld worden als manoeuvres om
Turkije van zijn neutraliteitspolitiek af te
brengen.
Van welingelichte zijde te Berlijn ver
neemt het A.N.P. verder, dat de wirwar-
van beriphten, geruchten en beweringen
betreffende z.g. pogingen van de Asmo-
gendheden om met hulp van Bulgarije
oorlogsschepen door de Dardanellen te la
ten komen, te Berlijn opnieuw een tegen
Turkije gerichte storingsmanoeuvre wordt
genoemd. Men gelooft te Berlijn niet, dat
Turkije, dat ongetwijfeld ook op de hoog
te is van den achtergrond van deze ma
noeuvres, zich door dergelijke aanvallen
zal laten afbrengen van zijn heldere be
oordeeling der situatie.
PROEFBALLONNETJES.
Met betrekking tot de verschillende
geruchten over een beweerde spanning
tusschen de Sovjet-Unie en Bulgarije en
tusschen Turkije en Bulgarije geeft men
in bevoegde Duitsche kringen de schuld
aan de Sovjet-Unie, doch inzonderheid aan
Engeland, dat „met opzet ophitsende ge
ruchten in omloop brenigt" en proefballon
netjes oplaat, aldus meldt United Press uit
Berlijn. Volgens de meening van deze krin
gen zijn de Turken nauwkeurig ingelicht
over de ware situatie en zullen zij niet toe
staan, dat valsche geruchten hen bij de be
oordeeling der situatie beïnvloeden.
In genoemde kringen levert men een
sarcastischen commentaar op het antwoord
der Sovjets op de Bulgaarsche protestnota.
De Sovjet-Unie heeft met het volste recht
ontkend, dat „militaire parachutisten" in
Bulgarije zijn gedaald', in de nota vergeet
men echter aan te duiden, dat de gelande
parachutisten spionnen waren. Deze spion
nen hadden waarschijnlijk strikte aanwij
zingen ontvangen, om te trachten in het
Bulgaarsch-Turksche grensgebied te lan
den en daar de goede betrekkingen tus
schen deze beide landen te verstoren.
VON PAPEN TERUG IN TURKIJE.
De Duitsche ambassadeur, von Papen, is
gistermiddag op bet Turksche vliegveld
Yensjukeui geland. Hij heeft zich naar het
zomerverblijf van de Duitsche ambassade
te Therapia begeven.
CRITIEK OP HET ENGELSCHE
OPPERBEVEL.
Volgens een verslag in de „Times" heeft
commander Bower, conservatief Lager
huislid, in een redevoering critiek geoefend
op het Britsche opperbevel.
„In de tactiek van het Britsche opper
bevel, zoo verklaarde Bower, ontdek ik de
hand van een amateur-strateeg. Soms heb
ik het onbehaaglijke gevoel, dat de Duit-
schers in alle militaire zaken den Engel-
schen de baas zijn, zoowel wat betreft de
groote plannen als de uitvoering daarvan.
Men krijgt geleidelijk bepaald den indruk
en ik, Bower, spreek als iemand die de
strategie na het afloopen van twee Brit
sche militaire academies heb leeren ken
nen dat de Duitschers voor elke situa
tie een plan in voorbereiding hebben, waar-
IN 'N PAAR REGELS
Generaal Wavell in den Kaukasus.
United Press meldt uit Londen, dat de
opperbevelhebber der Britsch-Indische
troepen, generaal Wavell, in Tiflis (Kau
kasus) is aangekomen. Hij zou daar de ver
dediging van den Kaükasus moeten voor
bereiden.
Ernstig treinongeluk in Zwitserland.
Op de lijn Bern-Thun is bij het dorp
Kies en tijdens mist een sneltrein in botsing
gekomen met een boemeltrein. Tien perso
nen zijn gedood en 14 gewond. De oorzaak
van het ongeluk ligt in het feit, dat het
traject voor den sneltrein vrijgegeven
werd, zoodat deze op den personentrein
reed.
De ongehoorzaamheidsbeweging in
Br.-Indië.
Volgens een officieel communiqué van
de Britsche regeering zijn in den loop van
de Indische „ongehoorzaamheidsbeweging"
tot dusver 12129 personen in Britsch In-
dië gearresteerd.
Javaansche vulkanen in actie.
Radio Batavia heeft medegedeeld, dat op
Oost Java twee. nieuwe kraters in actie
zijn gekomen. Onder de bevolking is diepe
bezorgdheid ontstaan.
Geen vilten hoeden meer.
De nieuwste verordening op het gebied
der spinstoffen in Duitschland bepaalt, dat
hoeden voor mannen en vrouwen uit spin
stoffen voorloopig niet mogen worden ver
kocht. Hoofdzakelijk geldt dit verbod voor
hoeden uit vilt, fluweel en zijde.
STRIJDT VOOR EUROPA
tegenover de Engelsche strategie oppor
tunistisch is en van de hand in den tand
leeft. De Britsohe oorlogsleiding werkt niet
zoo feilloos, als dit eigenlijk diende te zijn.
Ik ben van meening, dat het drievoudige
ambt van Churchill, als voorzitter van het
oorlogskabinet, voorzitter van het rijks-
verdedigingscomité en minister van 'de
fensie, de oorzaak is van deze storende
verschijnselen, vooral wanneer men be
denkt dat Churchill als minister van de
fensie den opperbevelhebbers der afzonder
lijke legeronderdeelen van Engeland de te
nemen maatregelen kan voorschrijven".
In twee nauwe ringen
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FüHRER, 24 Sept. (D.N.B.) Het
opperbevel A'an de Duitsche Weer
macht maakt bekend:
In het gebied ten Oosten van Kiew
zijn gisteren weer andere onderdee-
len van de vijandelijke strijdkrachten
vernietigd. De rest is samengedreven
in twee nauw omsloten ringen. Uit de
lucht genomen foto's toonen aan, dat
hierin chaotische toestanden heer-
schen. Binnen enkele dagen tijds kan
de volkomen vernietiging van deze
strijdkrachten verwacht worden.
In de baai van Kroonstad plaatsten
gevechtsvliegtuigen en duikbommen
werpers voltreffers op slagschepen
en een torpedojager der Sovjets. In
het kustgebied van de Witte Zee heeft
een formatie gevechtsvliegtuigen een
groote electrische centrale vernietigd.
Nachtelijke aanvallen van het lucht
wapen waren gericht op militaire
werken van Leningrad en Moskou.
In den strijd tegen Groot-Brittan-
nië bombardeerden formaties ge
vechtsvliegtuigen in den afgeloopen
nacht havenwerken aan het Kanaal
van St. Georg alsmede aan de Zuid
kust van het eiland. Groote branden,
o.a. in Milfordhaven, duidden op het
resultaat van deze aanvallen.
De vijand heeft noch overdag noch
des nachts eenige gevechtsactie bo
ven het gebied van het Duitsche Rijk
ondernomen.
AMERIKA EN DE OORLOG
HOOGMOEDIGE STRAAT
Een belangrijk deel van de opper
vlakte van Leiden heet hautain: Tuin-
stadwijk. Ontleed dit woord en ge
weet, dat deze naam hautain is. Een
soort naam als Richard of George is
het. De wijk in de stad waar tuinen
zijn, waar de burgers van de stad zich
de weelde kunnen veroorloven van een
lapke gronds, dat zij in overmatige
bezitterstrots het hunne noemen. Dus
niet maar zoo'n rijtje grauwe huizen-
aan-de-straat, gebouwd in een tijd,
toen de architectuur een verloren zaak
was. Toen men een verdroten ijver
nopens de veelbouwerij aan den dag
legde. Toen straten zóó driftig en-gros
werden gemaakt, dat het leek alsof ze
zoo uit de fabriek kwamen. Kant en
klaar en op bestelling geleverd.
O, neen, zoo is deze wijk niet. De
huizen in deze wijk gaan verscholen
achter een tuin. Dat wil zeggen: wij
behooren niet tot de straat. Wij min
achten de straat en zijn ervan geschei
den door een tuin. Onze tuin. Bij ons
kunt u maar niet zoo in de soepterrine
kijken. Wat denkt u wel?
Hoogmoedige straat! Zoo is slechts
uw uiterlijk. Ook vanuit deze huizen
speuren de menschen naar een een
zamen voorbijganger.
Maar hun blik gaat dwars door hun
tuintje.
ROOSEVELT OVER DE „PINKSTAR".
Op de persconferentie te Washington
heeft men president Roosevelt vragen ge
steld over het tot zinken brengen van het
s.s. „Pinkstar", dat onder Panameesche
vlag voer. Roosevelt zeide, dat de regeering
de kwestie van wapening van Amerikaan-
sche koopvaarders bestudeert en dat alles
gedaan wordt om deze schépen te bescher
men. Daarvoor zou een verandering van de
raeutraliteitswet noodig zijn. Uiterlijk de
volgende week zal beslist worden, hoever
men zal gaan met de intrekking dezer wet.
Roosevelt gaf toe, dat de Pinkstar" een
stuk geschut voerde en dat Panama eenige
zijner koopvaarders gewapend heeft. Hij
deelde voorts mede dat de „Pinkstar" onder
Canadeesche escorte had gevaren en een
IJslandsche haven zou aandoen. Het schip
was op 275 mijl ten Noordoosten van Kaap
Vaarwel tot zinken gebracht.
Het belangrijkste doel, aldus Roosevelt,
is de verdediging van het land. Men moet
dit doel niet uit het oog verliezen „terwille
van kleinigheden", zooals de vraag, onder
welke vlag een schip vaart en of het een
stuk geschut aan boord heeft. Dergelijke
bijzonderheden zijn van |>een beteekenis,
wanneer men staat tegenover een groep,
die tracht „de geheele wereld te beheer-
schen". Het Congres heeft duidelijk ver
klaard, dat de Vereenigde Staten dengenen
helpen, die zich tegen deze „beheersching
der wereld" trachten te verzetten. De Ver
eenigde Staten doen al het mogelijke om te
verhinderen, dat de „dictatoren" steunpun
ten verkrijgen, vanwaar zij de Vereenigde
Staten zouden kunnen „bedreigen". Daar
om zijn er Amerikaansche troepen op IJs
land en daarom houdt men de zeewegen
naar dit strategisch belangrijke eiland open.
Ongetwijfeld, aldus Roosevelt, mogen koop
vaarders op grond van het Volkenrecht
worden gewapend en het eenige, dat in den
weg staat, is de neutraliteitswet.
DE IN BESLAG GENOMEN SCHEPEN
IN AMERIKA.
Het federale scheepvaartbureau te Wash
ington heeft medegedeeld, dat opnieuw in
beslag genomen buitenlandsche vracht
schepen zijn toegewezen aan Amerikaan
sche reederijen voor den dienst op routes,
die van belang zijn „voor de verdediging
der Vereenigde Staten". Naar Associated
Press meldt, betreft het hier vier Italiaan
sche, drie Deensche en een Estlandsch
schip. Met uitzondering van een Deensche
vrachtboot zullen alle schepen onder Pana
meesche vlag varen.
DUIDELIJKE TAAL VAN MINISTER
KNOX.
Volgens United Press heeft de Ameri
kaansche minister van marine, Knox, zich
ter gelegenheid van het van stapel loopen
van het slagschip „Massachusetss", veel
duidelijker geuit dan uit de lezing van As
sociated Press was gebleken. Hij eischte
niet alleen de opheffing van de neutrali
teitswet, doch ook het optreden van het le
ger, waar dit maar noodzakelijk zou zijn.
Het leger moet gebruikt worden, wanneer
en waar dit noodig is. Knox wees het stand
punt van de band, dat het leger pas in actie
treedt, wanneer „de vijand voet op grond
gebied van de Ver. Staten zet".
Associated Press meldt uit Manilla, dat
de komende twee of drie maanden tien di
visies Philippijnsche reservisten ter sterkte
van 125.000 man zullen worden opgeroe
pen. Zoodra de mobilisatie is voltooid,
staan alle Philippijnsche stri'dkrachten on
der bevel van de Vereenigde Staten.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
PRIESTERS IN HET VUUR.
Uit een artikel in de Nieuwe Dag:
„Wie dieper doordenkt over dén arbeid
van de priesters in het vuur aan de oor
logsfronten, zal het begrijpen, hoezeer het
ons verheugt, indien berichten gewag ma
ken van hun heldhaftig gedrag en de we
reldlijke overheid deze strijders voor God
danklbaar eert met het eeremetaal. Zoo
werd dezer dagen uit katholieke kerkelijke
kringen in Duitschland medegedeeld, dat
zeven priesters aan het Oostfront werden
gedood en elf anderen werden gewond bij
hun pogingen om gewonde soldaten te
naderen om hen bij te staan. Ook bij de
berging van gewonden en verminkten in
meestal uiterst onbegaanbaar terrein, on
der zwaar vuur van den vijand, verrichten
de geestelijken te velde uitstekend werk.
Deze priesters hebben recht op eerbied en
bewondering. Zij bewijzen, dat onder alle
omstandigheden, hoe moeilijk ook, de pries
ter bereidvaardig den mensch in nood en
ellende heeft bij te staan en zelfs er niet
voor terug mag schrikken, zijn leven te of
feren, wanneer er een eeuwig leven gered
kan worden. De Katholieke Kerk mag
trotsch zijn op zulke zonen, die zij tot hel
den van zelfverloochening en daadkrach
tige naastenliefde heeft opgekweekt. Men
vond ze ook in ons land, toen de oorlog
erover heen raasde en Rotterdam getrof
fen werd door een slag, zwaarder dan waar
ook elders in het land viel. Ook vele hiet-
katholieken weten daarvan nog met diepe
erkentelijkheid en bewondering te getui
gen".
MIJNWERKERS MOGEN NIET
OPZEGGEN.
In de Nederlandsche Staatscourant is op
genomen een beschikking van den secreta
ris-generaal van het departement van So
ciale Zaken, houdende voorschriften tot be-,
perking ten aanzien van het veranderen
van betrekking in het mijnbedrijf.
Hierbij wordt aan werknemers in het
mijnbedrijf verboden hun dienstbetrekking
te ontbinden zonder schriftelijke vergun
ning van den directeur van het Geweste
lijk Arbeidsbureau of diens plaatsvervanger
iri- het gewest, waarin zij hun woonplaats
hebben.
Het verbod is niet van toepassing op
administratieve werkkrachten, die als re
gel uitsluitend kantoorarbeid verrichten.
ten ö€2orsoe BoroertsTAMD-eEH GEZOND VOL*.
WELVARENDE LANDBOUW
WELVARENDE HANDEL EN INDUSTRIE
DE RIJKSDUITSCHERS IN IRAN.
Naar vernomen wordt, zijn totdusver nog
geen betrouwbare berichten ontvangen
over het lot van de uit Iran uitgewezen
Rijksduitschers. Men draagt te Berlijn al
leen kennis van berichten, dat de Rijks
duitschers of tenminste een deel van hen
aan de Iraansch-Turksche grens zou zijn
aangekomen.
