DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Momentje
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1941
32ste Jaargang No. 10053
S)e C^icbcli^Soij/fca/rit
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Bureaux: "apengracht 32.
Verirouwen
Het is even verklaarbaar als verkeerd,
om in moeilijke omstandigheden den moed
te laten zinken.
Het is verklaarbaar, gezien onze men-
schelijke zwakheid; maar het is verkeerd,
omdat het wijst op gebrek aan vertrouwen,
of op een te zwak vertrouwen.
Wij hebben de laatste weken op deze
plaats enkele keer en geciteerd uit de wijze
woorden van den onsterfelijken Thomas a
Kempis. Mogen wij nog een keer een uit
spraak van denzelfden Thomas onder de
aandacht brengen?
„In alle leed en bekoring vlucht tot het
gebed als tot den veiligen haven der ziel
en smeek om goddelijke hulp; hoe vlugger
hoe beter; hoe langzamer hoe slechter; hoe
vaker hoe nuttiger; hoe ijveriger hoe meer
het is God welgevallig. De milde en barm
hartige God wil worden gesmeekt; Hij'geeft
ons oorzaak tot gebed, belooft ons de hoop
te worden verhoord en spreekt: Vraagt en
u zal worden gegeven".
Als het dagblad de plaats is voor nieuws
en actueele beschouwingen, dan is een
opwekking om in moeilijke omstandigheden
niet den moed te verliezen heden wèl op
z'n plaats in een dagblad. Omdat de uit een
wereldoorlog onvermijdelijk voortvloeiende
omstandigheden velen groote moeilijkheden
brengen.
En die opwekking vinden we, klaar en
overtuigend, in de hier geciteerde woorden
van Thomas a Kempis.
Moed houden in moeilijke omstandighe
den!
En als de moed ons dreigt te ontzin
ken, dan kennen wij een veiligen haven!
Een groote zegen zijn voor zichzelf en
voor anderen: de in blij vertrouwen onder
alle omstandigheden moedige menschen.
WAT ANDERE BLADEN r
SCHRIJVEN
VEILIG VAREN.
Uit een artikel in de N i e u w e D a g:
„Menschen, die uitsluitend varen op het
kompas van hun eigen -geweten, hun ver
langens en begeerten, hun persoonlijke
meeningen en inzichten, zullen bezwaarlijk
'n rechten en zuiveren koers kunnen hou
den in het vaak verwarde en verwarrende'
leven. In dat opzicht hebben de overtuigde
katholieken het gemakkelijker. Zij hebben
in de tien geboden Gods evenzoovele zui
vere toetssteenen om het goede van het
kwade te onderkennen. Zij hebben in de
leer van Christus en van de door Christus
gestichte Katholieke Kerk een onwankel
baar houvast. Het geloof geeft hun een
scherper onderscheidingsvermogen dan zij
van nature alleen zouden bezitten. Maar
juist daardoor weegt de verantwoordelijk
heid van den geloovigen Katholiek zooveel
zwaarder, wanneer hij uit vrijen wil het
kwaad boven het goed zou verkiezen. Ook
de Katholiek moet steeds weer keuze doen
en beslissen aan welken kant hij behoort.
En het behoeft voor iemand, die zich niet
alleen Katholiek wenscht te noemen, maar
ook metterdaad Katholiek wil zijn, geen
betoog, dat hij behoort aan den kant van
het door God gewilde goede, aan den kant
van Christus en Zijn met goddelijk en on
feilbaar leergezag in geloof en zeden be-
kleede Kerk. Plaatst men hem voor de
keuze, öf God óf den menschen te gehoor
zamen op een punt, waar de eene gehoor
zaamheid de andere uitsluit, omdat zij op
dat punt niet met elkander in overeen
stemming te brengen zijn, dan kiest hij on
voorwaardelijk de gehoorzaamheid aan
God. Hij weet, dat geen menschelijk voor
deel, geen tijdelijk belang.of gewin, hoe
groot het ook moge schijnen, ooit kan op
wegen tegen het eeuwige geluk dat God
zijn trouwen dienstknechten in het uit
zicht stelt. Deze waarheid, waarvoor tal
rijke en roemvolle martelaren met hun
bloed hebben getuigd, sterkt zijn vrijen wil
bij elke beslissende keuze, welke hij heeft
te doen. Wie in den tijd God boven alles
verkiest, zal door God in alle eeuwigheid
worden uitverkoren".
AAN HET OOSTELIJK FRONT
DE STRIJD ROND LENINGRAD.
Tijdens de gevechten in het versterkte
gebied rond Leningrad heeft den 14en
September een Duitsche divisie-infanterie
een door de Sowjets op hardnekkige wij
ze verdedigde bunkerstelling doorbroken
en een stadje veroverd. In totaal werden
door de troepen dezer divisie 91 Sowjet-
bunkers buiten gevecht gesteld. Meer dan
achthonderd Sowjetsoldaten werden ge
vangen genomen. Bovendien vernietig
den de Duitsche troepen verscheidene
Sowjet-pantserwagens en vernielden zij
talrijke stukken geschut en lichte wapens
der infanterie.
Duitsche vliegtuigen hebben gisteren
met succes Sowjetstellingen in den Noor
delijken sector aangevallen. Sterke afdee-
lingen Stuka's bombardeerden in de streek
van Moermansk de bolsjewistische stellin
gen.
Gevechtsvliegtuigen hebben gisteren met
goed gevolg Sowjetschepen in de Noorde
lijke IJszee aangevallen. Twee transport
schepen, een van 2000 en een van 1000
ton, werden tot zinken gebracht. Een an
der schip van 100 ton werd ernstig be
schadigd.
Den 15en September zijn de spoorweg
verbindingen, die over de landengte naar
de Krim voeren, naar het D.N.B. verneemt,
op vele plaatsen door Duitsche luchtaan
vallen verbroken. Bij de aanvallen op de
verkeerslijnen der Sowjets liep ook een
belangrijk spoorwegstation zware bom-
treffers op. De Sowjetversterkingen wer
den herhaaldelijk door Stuka's gebombar
deerd en vernield of beschadigd.
Duitsche gevechtsvliegtuigen hebben
Zondag de zich nog op enkele eilanden in
de Finsche Golf bevindende Sowjetstrijd-
krachten met goed succes aangevallen.
Versterkingen en Sow jettroepen werden
op gevoelige wijze getroffen. Denzelfden
dag. hebben sterke afdeelingen van de
Duitsche luchtmacht met onverminderde
hevigheid de in de omgeving van Lenin
grad in den strijd geworpen Sowjettroepen
gebombardeerd. De succesvolle vernieti
ging van bolsjewistische stellingen en
oorlogsmateriaal van allerlei soort werd
voortgezet.
HET ITALIAANSCHE
WEERMACHTSBERICHT.
In zijn weermachtbericht van gisteren
maakt het Italiaansche hoofdkwartier het
volgende bekend:
Gemechaniseerde Duitsche afdeelingen
hebben met medewerking van de lucht
macht van de as op 14 en 15 September
een krachtig offensief ondernomen op
Egyptisch gebied ten Oosten van Solloem,
waarbij de Engelsche troepen gedwongen
werden zich terug te trekken. Duitsche en
Italiaansche jachtvliegtuigen hebben her
haalde malen de vijandelijke luchtmacht
aangevallen, waarbij zij in totaal twaalf
vijandelijke toestellen omlaagschoten. Van
onze vliegtuigen zijn tien niet terugge
keerd. Andere toestellen werden getroffen
en hadden eenige gewonden aan boord.
Andere eenheden van de luchtmacht her
nieuwden des nachts het bombardement op
Tobroek en op het gebied van Mersa-
Matroe. Inrichtingen en opslagplaatsen als
mede concentraties gemechaniseerde strijd
middelen en spoorlijnen werden getroffen.
Er ontstonden vele branden. Vijandelijke
vliegtuigen bombardeerden Benghasi, doch
zonder eenig resultaat.
Oost-Afrika: Hevige activiteit van de
artillerie, van mortieren en automatische
wapens in den sector van Woltsjefit. Pogin
gen van den vijand om ons te naderen wer
den prompt afgeslagen in den sector van
Culquabert. In het Oostelijke bekken van
de Middellandsche Zee hebben onze vlieg
tuigen een vijandelijk schip met bommen
getroffen en zwaar beschadigd.
Zoo zien de wegen er in het veroverde Sovjet-gebied uit. - In den bijna
onbegaanbaren grond komen de voertuigen slechts moeiz^rJ]a^rjljQ||and)
VERBODEN GEBRUIK VAN
NAMEN VAN ORANJE-HUIS
Het Rijkscommissariaat deelt mede:
In aansluiting op de gisteren bekend ge
maakt verbeurdverklaring van de vermo
genswaarden der levende leden van het
Huis Oranje-Nassau wordt op grond van
artikel 45 (1) van de verordening no. 138/
41 door den commissaris-generaal voor de
veiligheid bepaald:
Art. 1.
Het noemen of gebruiken van namen der
levende leden van het Huis Oranje-Nassau
door economische en niet-economische
vereenigingen en stichtingen, openbare en
particuliere instellingén en inrichtingen,
alsmede in firmanamen en als aanduiding
van een handelsartikel is verboden. Even
eens is het gebruik van afbeeldingen ver
boden, waardoor een contact met het huis
Oranje Nassau wordt aangeduid. v
Art. 2.
Handelingen in strijd met deze verorde
ning zijn overtredingen en worden over
eenkomstig artikel 45 (2) van de verorde
ning no. 138/41 bestraft, voor zoover niet
volgens andere bepalingen een zwaardere
straf is vastgesteld.
Art. 3.
De afkondiging van deze verordening
geschiedt door bekendmaking in de pers.
Zij treedt met haar publicatie in werking.
EEN NIEUWE TEXTIELKAART
Naar men ons van officieele zijde mede
deelt, kan de uitreiking van de nieuwe
textielkaart tegen 1 November a.s. tege
moet worden gezien.
Uitvoerige mededeelingen er de nieu
we distributieregeling van kleeding en
huishoudgoederen zullen tijdig worden ver
strekt.
F. A. A. van der Pas te Tilburg heeft in
het openbaar de door niets gegronde be
wering geuit, dat N.S.B.'ers in de Mei
dagen van het vorige jaar in Rotterdam op
Nederlandsche soldaten hebben geschoten.
Wegens de lichtvaardige en lasterlijke
bedoeling van zijn bewering werd van der
Pas in hechtenis genomen en voor zes
maanden naar een concentratiekamp ge
stuurd.
DE BEZETTING VAN IRAN
BEZETTINGSTROEPEN RUKKEN OP
NAAR TEHERAN.
De Britsche berichtendienst meldt uit
Teheran, dat de Engelsche en Sowjetstrijd-
krachten besloten hebben Teheran te be
zetten en dat zij reeds naar de hoofdstad
oprukken.
Reuter meldt nader, dat de Britsche en
de bolsjewistische troepen zijn opgetrok
ken tot enkele mijlen voor Teheran. Vol
gens een ander Reuterbericht uit Teheran
wordt aangenomen, dat de Britsche en
bolsjewistische troepen Woensdag gemeen
schappelijk de stad zullen binnen trekken.
Een buitengewone zitting van het Iraan
sche parlement is, naar het agentschap
Pars meldt, gisteren om 11 uur gehouden.
De eerste minister, Foeroegi, legde de
volgende verklaring af:
„Ik heb den afgevaardigden en het volk
van Iran de belangrijke mededeeling te
doen, dat zijne Keizerlijke Majesteit Reza
Sjah Pahlevi om gezondheidsredenen is af
getreden ten gunste van zijn zoon, den
kroonprins, als zijn rechtmatigen opvolger.
Deze heeft de macht overeenkomstig de
wet en de grondwet in handen genomen".
De premier riep het parlement op Woens-
Bij een der Duitsche voorposten aan
het Oostelijk front. Granaatwerpers
beantwoor en de vijandelijke activiteit
op afdoende wijze
(Orbis-Holland)
dag a.s. weer bijeen te komen, opdat de
nieuwe vorst de door de wet voorgeschre
ven formaliteiten voor het parlement kan
vervullen
DE TOESTAND IN IRAN
De toestand in Iran heeft zich, volgens een
bericht van het blad „Sora" uit Ankara, in
verband met de jongste gebeurtenissen nog
verder toegespitst. De opstand van de Koer
den en andere stammen in het Noordelijke
en Noordoostelijke deel van het land heeft
een grooteren omvang aangenomen, zoo
verneemt het blad. Over de bewegingen van
de Sovjettroepen in de richting naar Tehe
ran is bekend geworden, dat een gemotori
seerde Sovjet-colonne Maandag Tebris
heeft verlaten.
In toonaangevende Turksche kringen
wordt de opmarsch van de Engelsche en
Sovjet troepen naar Teheran een „wed
loop" genoemd en wordt de meening uitge
sproken, dat diegene, die Teheran het eer
ste zal binnentrekken, de stad in handen
zal houden.
DE AFGETREDEN SJAH.
De afgetreden sjah is Reza Pahlavi. De
ze zoon van een Iraansche familie werd in
1878 geboren. In 1900 trad hij in dienst
van de kozakkenbrigade, in 1921 werd hij
maarschalk en in hetzelfde jaar minister
van oorlog. In 1923 volgde zijn benoeming
tot president van den ministerraad. Toen
in 1925 de titels werden afgeschaft nam hij
den naam Pahlavi aan. Na de vervallen
verklaring van sjah Ahmed werd hij tot
regent van het rijk en hoofd der voorloo-
pige regeering verheven. In 1925 koos de
nationale constiueerende vergadering hem
tot erfelijk soeverein en nog dat jaar be
steeg hij den troon en in 1926 werd hij ge
kroond.
Zijn echt werd met zeven zoons en vier
dochters gezegend. De kroonprins (Sja-
poer) heet Mohamed Reza Pahlavi, hij
werd in 1919 geboren en huwde in 1939
met prinses Fewzie van Egypte.
Het blad „Sora" geeft in een eigen be
richt uit Ankara de motieven weer, welke
den Sjah van Iran hebben bewogen afstand
te doen van den troon.
Het oprukken van de Britsche en Sovjet
troepen in Iran en het staken van den te
genstand door Iran hebben den Sjah aan
leiding gegeven, zoo schrijft het blad, en
kele maatregelen te nemen, waarmede de
nieuwe regeering van Iran het niet eens
was. In den nacht van Zondag op Maandag
heeft de nieuwe regeering van Iran een
beslissing genomen, welke neerkwam op
een Volledige beperking van de grondwet
telijke rechten van den Sjah.
In verband hiermede heeft Sjah Khan
Pahlevi besloten ten gunste van-den troon
opvolger afstand te doen. De troonsafstand
werd eerst twee uur na het vertrek van
den Sjah uit de hoofdstad bekend ge
maakt, toen aan het parlement hiervan
mededeeling werd gedaan. Over de reis
van den Sjah wordt een volledig stilzwij
gen in acht genomen. Welingelichte diplo
matieke kringen te Ankara hebben ver
klaard, zoo meldt het blad verder, dat de
Sjah zich met enkelf leden van zijn gevolg
naar een vliegveld bij Teheran heeft bege
ven, vanwaar hij in onbekende richting is
vertrokken.
Volgens onbevestigde berichten, zou de
Sjah ergens in Turkije geland zijn, en wordt
hij te Ankara verwacht.
Volgens te Kaboel ontvangen berichten
bereidt de Sowjetunie de bolsjewiseering
in zeer snel tempo voor van de door Sow
jettroepen bezette deelen van Iran en van
geheel Noord Iran. De Moskousche radio
laat sedert verscheidene dagen steeds weer
de zwaarste verwijten hoor en jegens de
tegenwoordige regeering van Iran en voor
al tegen het Iraansche leger. Zij wordt be-
sohuldigdi van sabotage van de voorwaar
den van den wapenstilstand en roept de
„arbeiders en boeren" van Iran op tegen
het tegenwoordige systeem op te staan en
een nieuwe revolutionnaire regeering te
De diplomatieke correspondent van de
Times meldt uit Teheran, dat besloten is,
ook het Bulgaarsche gezantschap in Tehe-
rant te sluiten. Het 'is twijfelachtig of de
gezant van de regeering te Vichy, die op
weg naar Teheran is, volledige diplomatie
ke rechten zal krijgen.
EGOÏST.
Ik herinner mij, dat er vóór den
oorlog in Praag een proces werd ge
voerd wegens schending van een huwe
lijkscontract.
Volgens de bewering van de vrouw
had haar echtgenoot, toen zij in den
echt werden verbonden, een schema
opgemaakt van haar plichten. Daarin
stond o.m. dat zij, als zijn vrouw het
huis in orde moest houden, de huur
en alle belasting moest betalen. Voorts
haar echtgenoot drie maaltijden per
dag moest bereiden, nl. een ontbijt, om
aoht uur, bestaande uit een kop koffie,
twee sneetjes brood, boter en twee
eieren, een diner van vier gangen om
12 uur en 's avonds een souper van
twee gangen.
Tijdens de rechtszitting werd nu
door den advocaat van de vrouw ver
klaard, dat deze nooit eenig geld van
haar man had ontvangen, en daar
entegen al haar spaarpenningen voor
de huishouding had uitgegeven.
Dat is nou wat men noemt een
man met gemeenschapsgevoel. Ik hoop,
dat deze snaak nu nog leeft. En dat
hij zelf in de rij moet staan om zijn
boterbonnen, broodbonnen en wat dies
meer zij in ontvangst te nemen.
Die man verdient taptemelk, koffie-
surrogaat, stamppot zonder vet en
groentewater. Neen, zelfs dat verdient
hij nog niet.
Maar wees getroost, geachte lezeres,
misschien ontgint hij nu ergens de hei
en zorgt hij op zijn beurt voor de voed
selvoorziening. Of men laat hem iede-
ren middag zijn 4 gangen en 's avonds
zijn 2 gangen op zijn knieën bijdweilen.
En u en ik zullen dan geen medelijden
met hem hebben.
BRITSCHE BOMMEN OP LE HAVRE.
Gisternacht hebben, naar het D.N.B. ver
neemt, Britsche -gevechtsvliegtuigen een
groot aantal brisant- en brandbommen
op de woonwijken van le Havre laten val
len, waardoor aanzienlijke schade werd
aangericht. De aanval had geen enkel mi
litair resultaat, doch 20 woonhuizen wer
den verwoest. Tien Franschen kwamen om
het leven, negen werden gewond.
VERZET VAN BIRMA TEGEN
SAMENWERKING MET ENGELAND.
Volgens een door Domei verspreid be
richt uit Rangoon duurt het verzet van
Birma tegen een samenwerking met Enge
land in den Europeeschen oorlog voort.
De Birmeezen weigeren elke hulp aan En
geland, daar zij gelooven, dat hiermede
slechts het voortbestaan van de Britsche
heerschappij over Birma bevorderd wordt.
De minister-president van Birma zal zich
eerlang naar Londen begeven om voor
Birma de autonomie op te eischen. Opmer
kelijk is, dat Birma zelfs voor Ameri-
kaansch oorlogsmateriaal, dat over den
Birma-weg gaat, heffingen verlangt en
dat het slechts aan de tusschenkomst van
den gouverneur-generaal te danken is,
dat de door Birma gewenschte verhooging
der heffingen vermeden is.
E SPOORWEGONGELUK IN
JAPAN.
Op 15 K.M. ten Westen van Himeji is op
het traject Kobe-Sjimonoseki gisteravond
een ernstig spoorwegongeluk gebeurd,
waarbij ruim honderd personen om het le
ven zijn gekomen of werden gewond.
Naar het ministerie voor het verkeers-'
wezen bekend maakt, zijn twee personen
treinen wegens het niet functioneeren van
de automatische seininrichtingen op elkaar
gereden, waarbij drie rijtuigen ontspoor
den. De gewonden zijn opgenomen in de
ziekenhuizen van de nabijgelegen plaatsen
Okayama en Himeji. Aangezien de rails
gedeeltelijk vernield zijn, is 'het verkeer
West-Oost voorloopig stilgelegd, terwijl het
verkeer naar Zuid-Japan in stand; 'gehou
den kon worden.
ZONDER GROOTERE TOEPASSING VAN MACHINES
GEEN PRODUCTIETOENAME
SED8AGEH BESTEED
D BOUW BE DRUP VOOR MACHINES e
IÖ38/3S
S03 MtlUOEH ft-M,
i WERKTUIGEN
