DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Met deide jacvt in
Hewtaede gevechten aan het
Cla&tpcant
Momentje
WOENSDAG 3 SEPTEMBER 1941
32ste Jaargang No. 10041
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Bureaux: Papengracht
V Voor vandaag
Als w;j vandaag de aandacht willen
spannen naar een actualiteit dan
doen wij dat zeker als wij in de herinne
ring brengen de volgende woorden van._..
Thomas a Kempis (t 1471).
De jnensch wordt in zoover gehin
derd en afgeleid, als hij zich de dingen
aantrekt.
Een b ij zonder actueel woord voor een
moeielijken, zorgelijken, zwaren tijd!
Wij willen hiermede niet opwekken tot
onverschilligheid. Integendeel; wij mo
gen niet onverschillig staan tegenover
dezen, onder vele aspecten, grooten en
grootschen tijd!
Wij willen hiermede niet opwekken tot
traagheid. Integendeel; wij mogen niet
werkloos neerzitten in een tijd, waarin een
nieuwe wereld gaat geBoren worden!
En hier citeeren wij uit een aftikel in de
„Tijd" van gisteravond.
„De beslissingen der geschiedenis
onttrekken zich aan het menschelijk
oog en gehoorzamen niet aan mensche-
lijke berekeningen. En toch kan en mag'
de mensch de geschiedenis niet anders
dan als een beslissing zien, waarin hy
zijn aandeel heeft. Iedere andere op
vatting zou de historie maken tot een
blinden weg, waarop een willooze
menschheid wordt voortgesleept, of tot
een eeuwigen, donkeren kringloop
het „droevige rad" van de Indische
mystiek waarin zij voor altijd is ge
vangen.
Tusschen deemoed en verantwoor
ding spant zich de houding van den
christen tegenover de geschiedenis uit:
deemoed tegenover de hoogere Macht,
aan wie de historie alleen gehoorzaamt,
verantwoording voor de beslissingen,
waarvoor hij, in het lijnenspel van een
weefsel, welks bestek zijn blik en zijn
macht te buiten gaat, toch met zijn
rede en zijn wil naar eigen beginsel en
keuze, wordt gesteld".
Thomas a Kempis bedoelt, ons voor te
houden, dat wij ons de dingen niet zoo
moeten aantrekken, dat wij er onder
komen te ligg*i! Wij moeten zorgen, er
naast te blijven staan, recht-op, en de
dingen, welke ons hinderen, zooveel mo
gelijk houden buiten de rust en den vrede
van onze ziel.
Daar, waar wij van allen verlaten zijn en
dus het meest onszelf kunnen zijn, daar
moeten wij ook trachten, onszelf te b 1 ij -
yen onder alle onhandigheden.
Wij moeten ons de dingen niet te veel
aantrekken. Dat is de gouden levenswijs
heid, die er ligt in de gèciteerde woorden
van Thomas a Kempis. Woorden, die
zoo bijzonder actueel zijn, als waren ze ge
schreven: voor vandaag.
ONDERWICHT VAN BROOD
Waarschuwing aan de bakkers
Bij het onderzoek van brood door den
Keuringsdienst voor waren is gebleken,
dat het aantal gevallen, waarbij een te
laag gehalte aan droge stof werd geconsta
teerd, sterk is toegenomen. Ook de mate,
waarin bij de droge stof onderwicht op
treedt, neemt toe.
De gemachtigde voor de prijzen waar
schuwt de bakkers, dat de prijs-voorschrif-
ten uitdrukkelijk iedere' vermindering van
prestatie als een prijsverhooging beschou
wen .Als zoodanig moet ook het geven van
onderwicht aan droge stof worden aange
merkt. Bakkers, die zich hieraan schuldig
maken, overtreden niet alleen de bepa
lingen van de Warenwet, maar bok de
prijsvoorschriften.
HEDEN, op den derden September is
het derde oorlogsjaar ingegaan;
hopen wij dat dit derde oorlogs
jaar ook het laatste zal zijn.
Gisteren hebben wij, om het tweede jaar
uit te luiden, een beschouwing gewijd aan
den voorbijigeganen oorlogstijd. Thans iets
over de onmiddelijke voorgeschiedenis van
den huidigen oorlog. Zooals een medicus,
die den waren aard der ziekte juist wil
peilen,zich niet alleen met de oogenblik-
kelijke ziekteverschijnselen bezig houdt
maar ook tracht door te dringen in het
geen aan het ziekteproces vooraf is gegaan,
zoo is voor een juiste beoordeeling van dit
conflict noodzakelijk, de juiste toedracht
van de gebeurtenissen vóór den oorlog
niet te vergeten.
Wanneer wij de historie der laatste ja
ren nagaan, stuiten wij telkens en telkens
op het woord „Versailles". En geen won
der, want hierop is de noodlottige ontwik
keling der dingen hoofdzakelijk terug te
voeren. Het vredesdictaat van Versailles
verdeelde de wereld in overwinnaars en
overwonnenen en meende door onderdruk
king en kunstmatige verdeeling een eeuwi
gen vrede te kunnen handhaven.
Een van de kunstmatige scheppingen
.van Versailles was Dantzig. Deze oer-Duit-
sche stad was van Oostpruisen afgeschei
den en werd door een hoogen comissisaris
van den Volkenbond geregeerd. Ten bate
van Polen werd het Silezische industriege
bied in twee stukken uit elkaar gescheurd
en werden millioenen Duitschers onder
PoolsChe heerschappij en Oost-Europeesch
cultuurpeil weggedrukt. Een kind kon be
grijpen, dat dat alleen goed kon blijven'
gaan, zoolang het Rijk machteloos ter aar
de lag, maar dat, zoodra men ook maar
w^er een veer van den mond zou kunnen
wegblazen, Duitschers van het Rijk, de
Oost-Pruisen en de Danzigers elkander de
hand zouden reiken en samenleving zou
den zoeken. Het is een misdaad van Ver
sailles, dat het deze verbrokkeling schiep
en daarmede Polen en de gansche be
schaafde wereld belastte. Het is een twee
de misdaad, dat dit in de jaren van 1918
1939 nimmer voldoende werd ingezien, het
is een derde misdaad, dat Lopden op 6
April 1939 oor een formeele garantie aan
Polen dezen onhoudbaren toestand ook
voor de toekomst bleek te willen handha
ven en den Polen daartoe een blanco
cheque in de hand drukte, die de Polen
naar Londens wensch gebruikt hebben.
Men zal zich herinneren hoe van Duit-
sche zijde telkens opnieuw de mogelijkheid
van een vergelijk naar voren is gebracht.
Het maximum daarbij was, na al de ver-
geefsche voorstellen aan Engeland, om tot
een werkelijke samenwerking te komen,
het voorstel van den Fuehrer aan Polen
op 31 Augustus 1939, de vermaarde 16 pun
ten (uitwerking van het reeds in het voor
jaar van 1939 door den Fuehrer aan War
schau gedane grootmoedige verzoenings
voorstel), door rijksminister von Ribben-
trop aan den Britschen gezant Henderson
voorgelezen en daarna gepubliceerd, waar
bij de Corridor aan Polen zou blijven en
slechts een Duitsche doorgang werd ge
vraagd, ja zelfs afgezien werd van Sile
zische grenscorrecties. Hierbij ging de
Fuehrer zeer ver. Maar Engeland had zijn
garantie aan Polen van 6 April 1939 op
25 Augustus 1939 reeds in een definitief
verbond omgezet, en deed niets om den
vrede op redelijke basis te bevorderen, deed
integendeel alles, om de Polen tot het
uiterste te drijven.
En zoo brak de oorlog tegen Polen los,
welke in totaal drie weken geduurd heeft
en eindigde met de volledige liquidatie van
het Poolsche regiem.
Uit de vondst van documenten te War
schau bleek hoe sterk Washington de Po
len tot verzet had aangespoord. Later her
haalde zich deze historie in Joego-Slavië,
waar wederom de Amerikanen achter de
schermen een klein volk tot een dwazen
staatsgreep en een nog onheilvoller oor
log prik! elden.
Wij overschrijden thans den drempel
van het derde oorlogsjaar. Wat het bren
gen, ligt nog in den schoot van God, die
het heelal bestuurt volgens zijn eigen we
gen, die ondoorgrondelijk zijn.
Op het oogenblik is een worsteling in
Oost-Europa gaande zooals de geschiedenis
nog nimmer aanschouwd heeft. Hopen wij,
dat de beslissing over het lot van Europa
niet lang op zich laat wachten.
MOEILIJKE TERREINS- EN
WEERSGESTELDHEID
IN HET NOORDEN GEVECHTEN VAN
MAN TEGEN MAN.
In het gebied ten Noorden van Loega
zijn, naar het D.N.B. van militaire zijde
verneemt, sterke sowjetafdeelingen door
Duitsche troepen aangevallen en vernie
tigd. De Duitsche soldaten hadden bij deze
gevechten met buitengewoon moeilijke ter-
reins- en weersgesteldheid te kampen. De
wegen waren door den regen der laat.Ve
dagen drassig geworden en nauwelijks be
gaanbaar. Op den moerassigen bosch- en
weidegrond was de opmarsch zeer moeilijk.
De zware infanterie-wapenen konden
slechts door colonnes dragers worden ver
voerd. Doch de Duitschers overwonnen al
deze moeilijkheden en zetten den strijd
met succes voort. Men heeft nog geen vol
ledig overzicht van de totale gevolgen de
zer vernietigingsgevechten noch van den
grooten buit. Het binnenbrengen en tellen
is in dit moerassige gebied niet gemakke
lijk. Uit het feit, dat talrijke sowjet-voer-
tuigen en zware wapenen in het moeras
bleven steken op één plek 70 stukken
geschut kan men echter afleiden, dat de
vijanden geweldige verliezen hebben gele
den.
Ten Zuiden van het Ilmenmeer boden zij
buitengewoon verbitterden tegenstand. In
bloedige gevechten van man tegen man
werd deze tegenstand echter overal gebro
ken met zware verliezen voor de tegen
standers; waarna de Duitsche opmarsch
werd voortgezet.
VAN HET FINSCHE FRONT.
Officieel wordt te Helsinki meegedeeld,
dat de Finsche strijdkrachten gisteren een
vijandelijk vliegveld op de Karelische land
engte hebben aangevallen, waarbij een
vijandelijk vliegtuig vernietigd en een an
der beschadigd werd. Een centrum van r,a-
vitailleering werd met succes gebombar
deerd. Ontploffingen duidden de verwoes
ting van een gfoote voorraad munitie aan.
Bij een luchtaanval op een station van den
Moermansk-spoorweg werden drie loco
motieven vernield. Bovendien hebben de
Finsche luchtstrijdkrachten voltrèffers op
Vijandelijke troepencolonnes geplaatst. Op
het Zuidelijke deel van de Karelische land
engte werden twee vijandelijke vliegtuigen
neergeschoten. Aan Finsche zijde werden
geen verliezen geleden.
NA DE VEROVERING VAN VTIPURI.
Van welingelichte bijde wordt medege
deeld, dat na de verovering van Viipuri
het aantal krijgsgevangenen van dag tot
dag toeneemt. Onder de gevangenen be
vindt zich ook de commandant van de
43ste Sowjetdivisie, generaal-majoor Kir-
pitsjnikow.
AANVALLEN OP DE OOSTZEE.
Een Duitsche mijnenveger heeft op 2
September, naar het D.N.B. verneemt, in
het Oosten van de Oostzee vier Sovjetmo-
torpedobooten ontmoet. De Sovjetbodems
trachtten tot den aanval over te gaan en
werden daarbij gesteund door een zware
kustbatterij der bolsjewisten. Ondanks he
vig vuur bond de mijnenveger den strijd
aan met de Sovjetbodems en bracht een
motortopedoboot tot .zinken. De drie* an
dere werden voor een deel zwaar bescha
digd, en onttrokken zich door van koers te
veranderen aan verderen strijd.
DE STRIJD DER HONGAREN EN
ROEMENEN.
Tijdens de gevechten om Odessa heb
ben troependeelen van het Roemeensche
leger de voornaamste drinkwaterleiding
der stad. waarin infanteristen van cle sow-
jets zich hadden genesteld, in bezit geno-,.
men. Door het afsluiten van den toevoer
van drinkwater is de positie van de in
Odessa ingesloten troepen, die reeds onder
groote schaarschte aan levensmiddelen te
lijden hadden, op ernstige wijze verergerd.
Het Hongaarsche persbureau M.T.I.
meldt: De samenwerkende troepen hebben
den vijand langs den Dnjepr op vele plaat
sen teruggedrongen en nieuwe strategisch
belangrijke punten bezet. De tegenstanders
beperkten hun gevechtshandelingen tot
kleine verkenningen, die echter door de
Hongaarsche troepen werden afgeslagen.
Daarbij werden 150 man gevangen geno
men en verscheidene vaartuigen buit ge
maakt. Het Hongaarsche luchtdoelgeschut
schoot een jachtvliegtuig en bommenwer
per omlaag.
TURKIJE EN IRAN
WELDRA VASTSTELLING VAN
TURKSCHE HOUDING
De Berljjnsche correspondent van de
N.R.C. teléfoneerde gisteren aan zijn blad:
De belangstelling van de Berlijnsche
politieke kringen richt zich uiteraard naar
de ontwikkeling der dingen in Iran en de
daaruit voortvloeiende houding van Turkije
De heden in Teheran gesloten overeen
komst tusschen Iran, Engeland en de Sow-
jetunie toont duidelijk de doelstellingen
van de Engelsche en Sowjetrussische poli
tiek. Deze overeenkomst, hier en daar
abusievelijk wapenstilstandsovereenkomst
genoemd, belooft eenerzijds aan Iran sou-
vereiniteit, doch anderzijds hebben de En-
gelschen en Sowjets hun eischen doorgezet.'
Deze eischen betreffen voornamelijk de
controle over den Trans-Iraanschen spoor
weg, de bezetting van de Iraansche olie
velden en het gebruik van alle verkeers
wegen van Iran, waardoor een verbinding
van de kust van de Perzische Golf, van
Irak en van Beloetsjistan naar de Sow jet
unie tot stand kan worden gebracht. Bin
nen afzienbaren tijd zullen dus de mate-
riaalleveranties aan de Sowjetunie kunnen
beginnen.
Het tijdstip, waarop men van Turkije
een definitieve houding zal verwachten
komt. mede met betrekking hiertoe steeds
nader. De onderhandelingen tusschen
Duitschland en Turkije zijn ook in de laat
ste dagen intensief voortgezet. Men be
schouwt het hier niet als toevallig, dat, ter
wijl Mussolini het hoofdkwartier van den
Führer bezocht, de Duitsche gezant te
Ankara, von Papen, door den Turkschen
staatspresident Inönü in aanwezigheid van
den Turkschen minister van Buitenland-
sche Zaken is ofitvangen. Een nadere reac
tie van de spilmogendheden op de nieuwe
situatie in het Naburige Oosten moet men
geenszins uitgesloten achten en het is na
tuurlijk dat in verband daarmede de toe
komstige houding van Turkije van heel
groot belang is'.
In politieke kringen wijst men ons op
het communiqué van de ontvangst der
buitenlandsche eeregasten op de Leipziger
Messe, waarin de Turksche gezant, Gerede,
direct na den Italiaanschen gezant is ge
noemd en voor zijn Spaanschen collega en
de collega's van de andere met Duitschland
verbonden naties. Het was ook de Turk
sche gezant die namens de eeregasten de
dankrede heeft uitgesproken, welke in
zeer hartelijke toon was gesteld. In het
laatste gedeelte van zijn rede heeft Gerede
gewezen op de vriendschappelijkheid van
de Duitsch-Turksche betrekkingen, terwijl
hij tevens bekend maakte, dat binnenkort
Duitsch-Turksche oeconomische onderhan
delingen zullen -beginnen, welke waar
schijnlijk als resultaat zullen hebben, dat
Duitschland in de toekomst een belang
rijk grooter deel van de Turksche voort
brengselen zal opnemen dan voorheen.
Stefani meldt uit Teheran, dat de regee
ring van Iran aan de vertegenwoordigers
van Engeland en de Sowjet-Unie haar ant
woord heeft overhandigd op de wapenstil
standsvoorwaarden. Bijzonderheden over
den inhoud van het antwoord zouden on
verwijld gepubliceerd worden.
Volgens een Associated-Press-bericht uit
Teheran heeft een daar uit de heilige stad
Mezjed aangekomen reiziger verhaald, dat
hij er Ooggetuige van is geweest, dat Sow-
jetvliegtuigen pelgrims in de heilige stad
met machinegeweervuur hebben beschoten,
ofschoon reeds uren tevoren bevel was ge-'
geven tot het staken der vijandelijkheden.
Na de verovering van Reval. Duitsche troepen
rukken de stad binnen
(T*l«foto Orbls-HollanJ)
Britsche bommenwerpers zijn in den af-
geloopen nacht naar Noord- en Midden-
Duitschland gevlogen en naar het Zuidwes
telijke rijksgebied. Aanvalspogingen van
een vi'ij sterke formatie op Berlijn misluk
ten door het geconcentreerde goedgerichte
afweervuur. Slechts aan enkele bommen
werpers gelukte het het centrale stadsge
bied te bereiken door het neerwerpen van
een gering aantal brisant- en brandbom
men. In woonwijken ontstondschade aan
gebouwen. Ook de neergeworpen bommen
op andere plaatsen vai} het rijksgebied
veroorzaakten onaanzienlijke schade.'Vol
gens tot dusver ontvangen berichten schoot
het afweergeschut drie der aanvallende
Britsche bommenwerpers neer.
DE GROOTE SCHOOL.
Dezer dagen zijn de scholen weer
begonnen. Dat doet mij peinzen over
vele dingen. Een klein meisje met
lange pijpekrullen stapt voor het eerst
na-ar de groote school en de pijpekrul
len dansen vroolijk op haar kleine
schouders bij haar kleine veerkrach
tige stappen.
Voor dat pijpekrullen kind begint
nu een nieuwe wereld. Er begint iets
van ernst het spel te verdringen. Voor
alle kinderen met of zonder pijpe
krullen. Zij worden nu in het leven
op een rij gezet, zij krijgen voor het
eerst een plaats en moeten nu staan
of zitten waar zij gezet worden. Her
inner U maar uit uw eigen jonge ja
ren het a-a-.. aap en n-o-o-t
noot, dat daar de zomersche broeihitte
van het klaslokaal dreunde. Dat is het
begin van de groote school. Gelukkig
zal nog dikwijls het leeren spel. en
het spel ernst zijn het zal altijd nog
te vroeg zijn als désillusies komen.
Want de echte groote school is het
leven, die wij doorloopen 60, 70, 80
jaar mischien en toch raken wij niet
volleerd. En juist daarom is het zoo
prettig zoo'n pijpekrullenkind te zien
dat opgewekt naar de groote school,
gaat, met de pijpekrullen dansend op
haar rug. De groote school, het leven,
dat alles bedwingen kan, kan het die
dasende pijpekrullen niet.
En dat te zien doet mij opnieuw
jong zijn en blij van hart.
Kerkelijke verklaring.
^De bisschoppen der Grieksch-Katho-
lieke Kerk van de Oekraine, die na de
bevrijding van de Oekraine door de
Duitsche weermacht naar hun bisdom
men zijn teruggekeerd, hebben Adolf
Hitler het volgende getuigenis gezon
den:
„De op den berg Porsjaiew, den
tempel van het Oekrainsche volk, in
Wolhynië bijeengekomen bisschoppen
wenschen Adolf Hitler en zijn zege
vierende weermacht geluk naar aan
leiding van de bevrijding van een
wereld zonder God van de bolsjewis
ten. De kerkvergadering der Oekraine
met haar geloovige bevolking smeekt
door geloof en liefde van den grooten
God voor den schepper van het Groot-
Duitsche Rijk Adolf Hitler, die de
gave Gods heeft om de toekomst der
volkeren in goede banen te leiden,
een lang, gelukkig leven af. Wij bis
schoppen, zeggen nogmaals onzen be
vrijder Adolf Hitler en zijn zegevie
rende weermacht dank".
Dit getuigenis was onderteekend
door Alessij, aartsbisschop van Wol
hynië, Przemeniez Vimon, aartsbis
schop van Ostrog, Panteleimen, bis
schop van Lemberg, en Benjamin,
bisschop van Wladimir en Wolhynië.
STRIJD IN DE TROPEN
STELT ZWARE EISCHEN
HOE HET AFRIKA-CORPS ZICH TEGEN
HET TROPISCH KLIMAAT WAPENT.
Onze V.F.B.-correspondent meldt:
Voor de Duitsche soldaten, die op het
oogenblik in Afrika hun militairen dienst
vervullen, brengt het klimaat met zijn ster
ke wisseling van temperatuur bij dag en
bij nacht allerlei verrassingen en moeilijk
heden met zich mede. Naar men ons van
welingelichte zijde verzekerde, heeft de
Duitsche sanitaire dienst voor het Afrika-
corps tot dusver alle moeilijkheden weten
te overwinnen. De Duitsche troepen, die in
Noord-Afrika vechten, hebben het verschil
van klimaat onder betrekkelijk gunstige
omstandigheden leeren kennen, want on
derweg kunnen zij in Italië en Sicilië
reeds de noodige ervaringen opdoen. Een
vrij sterke drinkwater-discipline wbrdt
vóór het vertrek naar Afrika ingevoerd en
bij de verdere militaire opleiding went
men de soldaten reeds in het vaderland zoo
veel mogelijk aan deze strenge klimaat-
eischen, want het water heeft in Afrika
bijzonder grooten invloed op het mensche
lijk lichaam. De veldflesch van dep sol
daat wordt 'reeds 's avonds te vofên ge
vuld. Men kan volgens een oud woestijnfe-
cept met 1/4 liter vloeistof, welke men
's morgens heeft gedronken, tot 's avonds
uitkomen; de resteerende hoeveelheid
wordt dan opgedronken. Zorgvuldig wordt
op de kwaliteit van het drinkwater gelet.
Het moet ongekookt en gezuiverd zijn.
Bij de bestrijding van tropische ziekten
wordt van de nieuwste medische middelen
een dankbaar gebruik gemaakt. Tegen ma
laria neemt iedere Duitsche Afrika-soldaat
op bepaalde tijden de vereischte voor
zorgsmaatregelen en om de gevreesde Oos-
tersche builen te bestrijden worden bij de
Duitsche troepen geen honden geduld,
daar deze vaak de ziektekiemen overdra
gen. In zoet water mag niet 'gebaad wor
den, want ook daaruit kunnen allerlei
ziekten voortkomen. Zoo heeft men op
ieder gebied de vereischte voorzorgsmaat
regelen bijtijds genomen, opdat de Duit
sche troepen zoo weinig mogelijk nadeel
zullen ondervinden van een klimaat, dat
sterk verschilt van het klimaat in Duitsch
land.
