Zwarte dag voor Engelands diplomatie DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Duitsch-Turksch verdrag een slag voor Britsch prestige MomentjeN VRIJDAG 20 JUNI 1941 32ste Jaargang No. 9978 3)e Ccid&efi^Soii/^a/iit Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. Giro 103003. Postbus 11. Bureaux PapengTacht 32. Hoofdredacteur: Th. Wilmer, Leiden. V Geen sleur, maar overtuiging, Menschen met een overtuiging, een échte overtuiging die alléén passen in een tijd van opbouw, in een nieuwen tijd. Menschen, die leven in sleur, sluiten zich zelf uit. Menschen met een overtuiging, een éch te overtuiging zijn over het algemeen niet fanatiek, behooren over het algemeen niet tot de dweepers. Een echte doorleefde overtuiging gaat als vanzelf samen met eerbied voor de ware, eerlijke overtuiging van een ander. Men kent immers uit eigen, ervaring de waarde van een overtuiging; men weet immers uit eigen beleving, wat een kostbaar zielebezit een overtuiging, een sterke en krachtige overtuiging! kah zijn- Wie in dezen tijd nog vraagt of zelfs eischt, dat de menschen zich neutraal organiseeren, dat de uitingen van het open baar. het maatschappelijk leven neu traal zijn die begrijpt niets, niets van dezen tijd. Wie in dezen tijd vraagt en eischt, dat mèt principieele verscheidenheid niet samengaat gescheidenheid; wie in dezen tijd vraagt en eischt samenwerking van alle goedwillenden samenwerking, over spannende alle verscheidenheid van rich ting-gevende beginselen hij toont dezen tijd volkomen te begrijpen. Een soort geestelijke gelijkschakeling, zooals sommigen willen, is voor. de ware eenheid, welke voor vruchtbare samenwer king wordt vereischt, nuttig noch ge- wenscht. Hiervan moge ieder zich weten te doordringen!. Niemand erkent de mogelijkheid van een neutrale levensbeschouwing. En niemand ontkent de feitelijkheid van de principieel verschillende levensbe schouwing onder ons volk. Ieder trekke hièruit de vanzelf sprekende conclusie. Maar naast deze conclusie n.l. dat er op verschillend terrein verscheidenheid zal blijven bestaan moet worden in g e- h e i d in ons volk, dat er veel meer dan voorheen eenheid moet zijn en op die een heid gebaseerde samenwerking. Bij een katholiek zal men voor die een heid en samenwerking geen enkele belem mering vinden integendeel. „Wanneer thans" zoo lezen we in een artikel in de „Volkskrant" ,,kan wor den gezegd, dat de oveigroote meerderheid van ons volk afkeerig staat van de klas- senstrijdleer, van den kapitalistischen en individualistischen geest en van de liberale vrijheidsgedachte, dan zal ieder eerlijk Ne derlander moeten erkennen, dat dit zeker voor een niet gering deel tè danken is aan den invloed der in alle standen verbreide katholieke gemeenschapsgedachte. Dit leidt vanzelf alweer: de feiten wijzen het uit tot een meer algemeene samen werking, die langs den weg der neutraliteit zeer stellig niet verkregen zou zijn." - De katholieke gemeenschapsgedachte, goed begrepen en consequent beleefd, leidt niet.... tot neutraliteit, maar voert tot hechte en ware samenwerking. De beschikking inzake inlevering van metalen Naar wij vernemen houdt de beschik king betreffende de inlevering van de me talen koper, nikkel, tin en lood ook in, dat de winkel- en magazijn-voorraden van verzilverde artikelen en andere van een legeering van genoemde metalen vervaar digde voorwerpen door de bepalingen der beschikking geblokkeerd moeten worden geacht, zoodat verkoop of aflevering niet mag plaats vinden. Hedenmorgen wordt een bespreking ge houden tusschen de Duitsche autoriteiten en de directie van het Rijksbureau voor Non-ferro metalen omtrent de meer gede tailleerde strekking van de beschikking, zoowel wat betreft particulieren als wat den handel aangaat. Dr. JOHAN WAGENAAR HERDACHT BIJ DEN NEDERLANDSCHEN OMROEP Tijdens de pauze van het Pfitzer- concert bij den Nederlandschen Omroep, sprak de heer Willy d'Ablaing Donderdag avond een woord van piëteitvolle herden king bij het verscheiden van onzen grooten toondichter, dr. Johan Wagenaar. Na 's meesters gaven als mensch en musicus en zijn be teekenis voor ons muziek leven naar voren gebracht te hebben, ein digde hij aldus: „de nieuwe tijd, waarin wij thans leven, geeft de Nederlandsche muzikale kunst nieuwe gröote kansen, en nu allerwege het werk onzer eigen toon dichters veelvuldiger dan 'voorheen op klinkt, zal dat van Johan Wagenaar met zijn eigen bijzondere klank zeker talloos velen nog vaak in de herinnering terug roepen den prachtmensch Wagenaar, dien wij zoolang als onzen nestor mochten eeren en liefhebben". Oude vriendschapsbanden zegevierden INöNü EN HITLER WISSELEN TELEGRAMMEN. Het D. N. B. meldt uit Berlijn: Naar aanleiding van de onderteekening van het Duitsch-Turksche vriendschaps verdrag heeft de Turksche president Ismet Inönü den Führer een telegram gezonden van den volgenden inhoud: Naar aanleiding van de onderteekening van het verdrag, dat een oprechte en waarlijke vriendschap tusschen Duitsch- land en Turkije bezegelt, gevoel ik het als een bijzonder geluk Uwe Excellentie mijn diepe voldoening te mogen uitspreken. Onze beiden landen en volken treden met den dag van heden het tijdperk binnen van wederzijdsch vertrouwen, met den vasten wil steeds daarin te blijven. Ik zend U, Heer Rijkskanselier, bij deze ge lukkige aanleiding de verzekering van mijn volledige vriendschap. Op dit telegram heeft de Führer als volgt geantwoord: Naar aanleiding van de onderteekening van het Duitsch-Turksche verdrag dat de oprechte vriendschap tusschen onze lan den bevestigt, deel ik Uwe Excellentie in antwoord op Uw vriendschappelijk tele gram mede, dat ook ik het gevoel van de grootste voldoening heb over de sluiting van dit verdrag. Ook ik ben er zeker van, dat onze beide landen voortaan een tijd perk binnentreden van duurzaam, weder zijdsch vertrouwen. Terwijl ik U voor de verzekering van Uwe vriendschappe lijke gevoelens ten zeerste dank zeg, be antwoord ik deze gevoelens tegelijkertijd op de meest warme wijze. Bij dezelfde gelegenheid zijn telegram men gewisseld tusschen den. Turkschen minister van buitenlandsche zaken, Sa- radjogloe, en den rijksminister van buiten landsche zaken, von Ribbentrop. De Führer heeft gistermiddag in de nieuwe rijkskanselarij te Berlijn in tegen woordigheid van den rijksminister van buitenlandsche zaken, von Ribbentrop, den Turkschen ambassadeur te Berlijn, Gere de, ontvangen die den Führer een brief van den president der Turksche republiek, Ismet Inönü overhandigde. EEN VERKLARING VAN BERLIJN. Ten aanzien van het vriendschapsver drag tusschen Duitschland en Turkije wordt in de Wilhelmstrasse te Berlijn ver klaard: Het sluiten van een verdrag van vriend schap tusschen Duitschland en Turkije is er een teeken voor, dat alle politieke ge beurtenissen en veranderingen van de laatste jaren de oude banden van vriend schap tusschen Duitschland en Turkije niet hebben kunnen verstoren. De vriendschap, die sinas den tijd van Frederik den Groo- te onafgebroken bestaat, heeft op de slag velden van den wereldoorlog haar vuur proef doorstaan en door haar duurzaam heid een diep gevoel van kameraadschap tusschen de beide dappere naties te voor schijn geroepen, dat ook door misverstan den, die zich nü en dan voordeden, niet kon worden verstoord. De schepper van het nieuwe Turkije, de onvergetelijke staatsman en soldaat Kemal Ataturk, had uit eerbied voor de oude banden van vriendschap en voor de wederzijdschë ge meenschappelijke belangen de bestaande nauwe handelsbetrekkingen tusschen de beide landen zoo uitgebreid, dat Duitsch land weer tot den eersten klant en eer sten leverancier van Turkije werd, zooals dit reeds vóór den wereldoorlog het geval was. Duitschland heeft niet alleen belang- langrijke grondstoffen, die het dringend noodig heeft, gelijk chroom, koper, -Wol, katoen, tabak, enz. van Turkije'betrokken, doch ook alle landbouwoógsten, welke an ders slechts moeilijk een afzetgebied had den gevonden gelijk vijgen, rozijnen, no ten, enz. regelmatig van Turkije overgeno men. De opvolger van Ataturk, Ismet Inönü, door zijn schitterende overwinningen in den tijd na den wereldoorlog een der eer ste medewerkers van Ataturk, hervat he den de oude traditie en bezegelt de be staande verhouding van vriendschap en kameraadschap in zeer ernstigen tijd door een pact, dat weer duidelijke en veilige be trekkingen tusschen de beide groote na ties tot stand brengt nadat vreemde ele menten steeds hadden geprobeerd de be trekkingen tuschen beide staten te versto ren. Duitschland heeft uit de geschiedenis der laatste jaren de vaste overtuiging ver kregen, dat Turkije een stabiliseerend cle ment van rust en vrede in het Zuidoos ten en Naburige Oosten is, waarin men vertrouwen moet hebben. Turkije van zijn kant heeft er zich in den afgeloopen Bal kanoorlog van kunnen overtuigen, dat Duitschland geen territoriale belangen in het Zuidoosten en Naburige Oosten heeft. De Führer heeft pas onlangs weer in zijn groote rede van 5 Mei op de vredes politiek van Turkije tegenover de Engel- sche machinaties gewezen en verklaard, dat hij er sinds de overneming van de macht naar gestreefd heeft, een nauwe, op doeltreffendheid berustende samen werking tusschen Duitschland en Turkije tot stand te brengen. Wanneer hij daar bij op Turkije als wonderBaarlijk voor beeld voor de verheffing uit het diepste ongeluk van den smadelijken vrede van Versailles wees, heeft hij ons Duitschers daarmede tot het hart gesproken. Op de zelfde wyze heeft de Duce op 10 Juni uitinggegeven aan zijn vreugde dat Tur kije in dezen oorlog den weg van den vrede bewandeld heeft en heeft hij ver klaard, dat Italië voornemens is, tegenover Turkije een politiek te voeren, gebaseerd op de overeenkomsten van 1928. Turkije kan er staat op maken, dat Duitschland zijn oude vriendschappen nooit zal vergeten en dat Turkije zich in tijden van nood altijd op de hulp van Duitschland verlaten kan. Zelfs toen de Turksche pers door misverstanden Duitschland's houding in dezen oorlog meende te moeten critiseeren, heeft de Duitsche pers gezwegen, al was zij ook door de soms onbegrijpelijke houding van de Turksche bladen smartelijk getroffen. Daarom is het van beteekenis, dat met verwijzing naar het gelukkige feit van het sluiten van dit verdrag, in een verklaring van de gevolmachtigden uiting gegeven wordt aan den wensch, dat pers en radio der beide landen bij hun publicaties en uitzendingen geleid worden door den geest van dit vriendschapsverdrag. Een nog grootere beteekenis komt toe aan de uitgewisselde nota's, waarin eveneens on der verwijzing naar het gelukkige feit van het sluiten van dit verdrag het voorne men bekend wordt gemaakt, de handels betrekkingen tusschen de beide landen te bevorderen en in binnenkort te openen on derhandelingen de bij verdrag te bepa len grondslagen voor de uitvoering van deze overeenkomst tpt stand te brengen. Tot zoover de verklaring van de Wil helmstrasse. Ten aanzien van de bewering, dat nau we handelsbetrekkingen met Duitschland tot overheersching van de Balkanstaten leiden, haalt men de volgende zinsnede aan uit de rede van den Führer in den Rijksdag op 4 Mei j.l.: „In werkelijkheid zou een dergelijke overheersching ten hoogste van wederkee- rigen aard kunnen zijn. Ja, men kan nog altijd eerder van machines afzien, dan van levensmiddelen en grondstoffen. Dienten gevolge is de partner,, die voor zijn ma chines graan of grondstoffen krijgt, wel licht nog meer gebonden dan de ontvan ger der industrieproducten. In deze zaak bestaan geen overwinnaars of overwonne nen, er bestaan uitsluitend deelgenooten". DE REACTIES TE LONDEN, VICHY EN WASHINGTON. Het D.N.B. meldt uit Stockholm: Bijna de geheele Londensche pers tracht het Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag als zonder beteekenis voor te stellen, waar bij alle bladen denzelfden gedachtengang volgen. In het bijzonder wordt er op ge wezen, dat het Turksch-Engelsche verdrag door het nieuwe verdrag niet geraakt wordt. Overigens tracht men het pact te baga- telliseeren door te beweren dat Turkije het alleen heeft gesloten op grond van de laat ste militaire gebeurtenissen in het Zuid- Oosten. Als eenig blad geeft de Daily Mail tóe, dat het pact een succes voor Duitsch land beteekent. De Londensche correspondent van Nya Dagligt Allehanda constateert, dat de Lon densche perscommentaren op de sluiting van het Duitsch-Turksche pact karig zijn en schrijft, dat over Turkije geen woord ge zegd wordt, ofschoon het bij het uitbreken van den oorlog zoo trotsch als eerste geal lieerde van Engeland werd aangekondigd. Ook gisteren hield de Engelsche pers zich minder bezig met de beteekenis van het Duitsch-Turksche pact dan veeleer met datgene, wat het niet beteekent. Het kan alles of niets beteekenen, schrijven volgens den correspondent de Engelsche bladen en zij trachten te verklaren, waarom dit pact niets beteekent. In goed ingelichte kringen te Washington aldus meldt United Press, beschouwt men het Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag als een nieuwe triomf voor Berlijn, alhoe wel het verdrag niet geheel onverwacht is gekomen. Men twijfelt er niet aan of het is Duitschland gelukt Turkije uit 'zijn vroe gere positie, die practisch neerkwam op een onvoorwaardelijken steun aan Engeland, te lichten. De sluiting van het Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag is, in de politieke en regeeringskringen Van Vichy met grpote verrassing opgenomen. Door de ondertee kening van het vriendschapspact komt Tur kije, zoo verklaart men hier, de Europee- sche orde naderbij en bekrachtigt de ban den met Duitschland, die nooit verbroken zijn geweest. In dezelfde kringen verheelt men zich niet, dat door de normaliseering van de Duitsch-Turksche betrekkingen de toestand van Frankrijk wordt geconsoli deerd, hetgeen op het huidige oogenblik, nu Frankrijk in den Levant zich moet ver dedigen tegen een ongerechtvaardigden VIER TON BOETE Een groote firma te Amsterdam, die meubelen, tapijten, stoffen, ledikanten en tal van andere artikelen op het gebied van meubileering verkoopt, is door den in specteur voor de prijsbeheersching te Amsterdam wegens prijsopdrijving ver oordeeld tot een boete van f 400.000. Dit is de hoogste boete, die tot nu toe aan een overtreder van prijs voorschriften werd opgelegd. Het bedrag van ƒ250.000, dat een groothandel in manufacturen in Den Haag eenige maanden geleden moest betalen, is hiermede ver overtroffen. Het A.N.P. meldt nog de volgende bij zonderheden over deze aangelegenheid: In Maart bemerkten ambtenaren van het rijkstextielbureau, dat in alle afdee- lingen van het bedrijf prijsopdrijving plaats vond op groote schaal. De inspec teur voor de prijsbeheersching gelastte on middellijk een diepgaand onderzoek, waar in de politie te Amsterdam een belangrijk aandeel had. Vele leden van het personeel werden aan een verhoor onderworpen. In sommige gevallen waren de nieuwe prijzen twee maal zoo hoog als de oude. Er kwamen echter nog andere feiten aan het licht. In de afgeloopen maanden had de directeur van de naamlooze vennoot schap B. A. W., zeer groote hoeveelheden goederen naar een huis in Bloemendaal laten vervoeren. Toen de politie daar een onderzoek instelde, trof zij enorme voor raden aan, waaronder ruim 600 kleedjes, 420 karpetten, 135 rollen meubelstof, hon derden doeken en ruim 1600 dekens. De prijskaartjes, waarop de opgedreven prij zen stonden vermeld, had W. er eenige dagen te voren uit angst voor het onder zoek afgeknipt. Eenzelfden maatregel trof hij in verschillende afdeelingen van zijn bedrijf, een werkje, waar hij een staf van personeel aan had gezet. Op nog vele andere wijzentrachtteW.de bewijsstukken der overtredingen te laten verdwijnen. Verschillende dagen is de po litie op zoek geweest naar het „Perzisch boek", een catalogus, waarin alle voorra dige Perzische tapijten waren genoteerd en waarin naast de oude prijzen de soms tweemaal zoo hooge nieuwe prijzen voor kwamen. Na verschillende huiszoekingen kwam het tenslotte in zijn woning te Over- veen voor den dag; de bezwarende pagi na's had hij er echter uitgescheurd en ver brand. Onder een balkenlaag op dc vliering bo ven het bedrijf kwamen, na lang zoeken, vijf bundeltjes papieren te voorschijn, die eveneens veel bezwarend materiaal bevat ten. De aanzienlijke prijs verhoogingen, wei- aanval, van groote waarde kan zijn. Reeds om die reden wordt het Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag door Frankrijk toege juicht. Engeland heeft opnieuw een zware nederlaag geleden. In Italiaansche politieke kringen ver klaart men over het Duitsch-Turksche vriendschapspact, dat zelfs de Engelsche pers genoodzaakt is, van een „diplomatiek succes van de as'' te spreken en te beken nen, dat Groot-Brittannië niet in staat is andere landen te helpen. Deze aan de Brit- sche propaganda ontglipte bekentenis, zoo onderstreept men in Romeinsche politieke kringen, heeft zoowel in de Arabische lan den, als ook in Portugal en zelfs tot in Thailand diepen indruk gemaakt. Immers, Engeland ontdekt thans zijn eigen kuipe rijen, daar het moet toegeven, anderen sta ten geen hulp te kunnen verleenen, omdat het zelf dringend vreemde hulp noodig heeft. In Egypte, Syrië, Irak, Transjordanië en Afghanistan heeft men deze Britsche bekentenis duidelijk vernomen en ook in gezien, dat de Britsche diplomatie haar beloften niet meer kan houden. Zeker is, zoo verklaren de Italiaansche politieke kringen, dat het internationale prestige van Engeland in deze dagen het diepste laagtepunt bereikt heeft. OVER HONDERD JAAR. Een zeker ir. Driessen van de K. L. M. heeft laat ik zeggen een voorschot genomen op enkele uitvin dingen, waarvoor de tijd nog niet rijp is. De zaak zit zoo. Hij zou die uitvin dingen wel willen doen, maar nu gaat dat nog niet. Hij weet precies wat er komen moet: In twee uur naar Batavia. Pa pieren pakken en jurken. (Je zou zoo zeggen, dat duurt geen honderd jaar meer. Die hebben wij over honderd dagen al), plantages op Mars, stroom uit de trottoirband voor je auto en meer van dergelijke geriefelijkheden. En omdat hij dat nu allemaal nog niet kan uitvinden, want dat behoort zijn ontwikkeling te hebben en je kunt toch niet zoo maar een stukje overslaan, en ook omdat hij er over honderd jaar waarschijnlijk niet meer is, heeft hij maar vast wat van zijn uitvindingen bekend gemaakt. Had je beter niet kunnen doen: lo. omdat je je nu feitelijk een beetje achteruitgezet voelt. Je hebt zoo het gevoel, dat ons tekort wordt gedaan. 2o. omdat, indien die dingen toch pas over honderd jaar mogen worden uit gevonden, het beter is te denken aan uitvindingen voor nu. Er valt nog. heel wat goeds uit te vinden, wat wij hard noodig hebben, bijvoorbeeld een beetje gelukkiger wereld, vacantie met de mogelijkheid om vacantie te houden, aardbeiencultuur met de mogelijkheid om ook aardbeien te eten en nog een en ander. Maar laat hij mij niet praten over honderd jaar later. Daar wacht ik toch niet op. ke W. toepaste, hadden voor een groot deel betrekking op oude voorraden. Ook ten aanzien van nieuwe voorraden was hij echter vaak in overtreding. De in geld uit gedrukte winstmarge was hooger dan de marge, die voor overeenkomstige goederen voor den oorlog gold. De rijksaccountantdienst bracht een des kundig rapport uit over den omvang der overtreding en de te veel gemaakte winst. Verdachte erkende de feiten ten deele. Bij de bepaling van de boete van 400.000, waartoe de naamlooze vennootschap werd veroordeeld, hield de inspecteur voor de prijsbeheersching rekening met de draag kracht van het bedrijf. De in beslag geno men goederen werden weer vrijgegeven. De directeur persoonlijk werd veroordeeld tot een geldboete van 10.000. CEMENT VOOR BOUWWERKEN De algemeen gemachtigde voor den wederopbouw en voor de bouwnijverheid vestigt er de aandacht op, dat bij zeer vele aanvragen om machtiging tot aankoop van cement niet is opgegeven het nummer van d^ goedkeuring van het plan, terwijl tevens de hoeveelheden cement niet zijn vermeld, hetgeen ernstige stagnatie in de behande ling der aanvragen veroorzaakt. In verband hiermede wordt de aandacht erop gevestigd, dat het van groot belang is de hand te houden aan de reeds eerder ge publiceerde regeling, welke als volgt luidt: Men dient schriftelijk, onder aanhaling van het nummer van de goedkeuring, bij den algemeen gemachtigde voor den we deropbouw en voor de bouwnijverheid, Carel van Bylandtlaan 30, 's-Gravenhage, een aanvrage om toewijzing van cement in te dienen, onder opgave van: 1. De oorspronkelijke aangevraagde hoeveelheid cement; 2. De reeds verstrekte en nog op het werk of in het magazijn aanwezige hoe veelheid cement; 3. De hoeveelheid cement, welke nog noodig is. Nieuwe bonnen BROOD, GEBAK. 200 gram brood of twee rantsoenen gebak per bon. Eén rantsoen gebak is: beschuit 75 gram, biscuits en wafels 75 gram, andere koekjes 75 gram, speculaas 140 gram, koek 140 gram, cake 300 gram, gevuld klein korst- gebak (b.V. amandelbroodjes) 400 gram, gevuld groot korstgebak (b.v. boterletter) 500 gram, taart en gebakjes 600 gram. Voor geheel of ten deele uit meel of bloem ge bakken producten, welke hierboven niet genoemd zjjn geldt, dat een rantsoen een hoeveelheid omvat, waarin 70 gram meel of bloem is verwerkt. AARDAPPELEN. Bon „07" van de aardappeldistributie- bonkaart 23 Juni tot en met 29 Juni. 1 3/4 liter per bon. EIEREN. een ei per bon. een ei per bon. I kg. suiker per bon. KOFFIESURROGAAT/THEE. 250 gram koffiesurrogaat of 40 gram thee per bon. De bonnen, welke zijn geldig verklaard voor een op Zondag of Maandag aanvan gende distributieperiode mogen reeds den daaraan voorafgaanden Zaterdag worden gebruikt. BONNEN. HEDEN EN MORGEN NOG GELDIG. Bon .22 en 24 brood (broodkaart) Bon 06 aardappelen (aardappelkaart) Bon 42 suiker (bonkaart algemeen) Bon 21 melk (melkkaart). Bon 34 koffiesurrogaat en thee (bonkaart algemeen) Bon 36 en 98 eieren (bonk. aïgem.) Bon 52 peulvruchten (bonk. algem.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1941 | | pagina 1