Wat naar den zee
bodem zonk
Kroatië wordt weer
koninkrijk
ZATERDAG 17 MEI 1941
DE LE1DSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
£eeüep,xaaL
HET BREKEW VAN HET BROOD
Vredes-conferentie op de pasto
rie. Stupido profeteert en jere-
mieert. Waarom wordt de hostie
in den wijn gedompeld?
„Hoe lang zal die oorlog nog duren!"
zuchtte Stulipdo met een extra-wijsgeerig
gezicht, toen hij vernam, dat Pastoor door
zijn sigaren-met-blauwe-bandjes heen was,
de nieuwe veel te duur vond en daarom
gul had uitgenoodigd: wie rooken wil, ne
me zijn eigen peuken, plus eentje voor den
pastoor, mee!
„Er is nog geen gat in. te zien" meierde
Stupido onverdroten voort, en hing een
angstwekkend verhaal op van oude profe
tieën, waarin de eene rampspoed de andere-
op. de hièleh trapte.
„Dat is geruchten verspreiden" ver
maande Pastoor met opgestoken vinger
„en dat mag niet."
„We zullen ziep wie er gelijk heeft", jere-
mieerde Stupido zwartgallig.
„Overigens kunnen al die profetieën,
waaraan de Kerk géén waarde toekent"
beklemtoonde Pastoor „de menschen er
slechts toe aansporen dikwijls, als 't kan
dagelijks, naar de Mis te gaan. Oorlogen
zijn er altijd geweest, en dus is het niets
verwonderlijks, dat in de Mis-gebeden oor
log en vredp een belangrijk aandeel heb
ben."
„Het wordt een actueel leekepraatje"
kwam de heer Nix uit den hoek.
„Je moet niet vergeten" jubelde Stu
pido „dat we ook in de krant moeten
komen."
„Als er overvloed is" leeraarde de
herder „vergeten velen te bidden om het
d a g e 1 ij k s c h brood, en als er vrede
in het land is, denken we maar liefst niet
aan den oorlog. Maar de Mis-gebeden, en
in 't bijzonder het gedeelte, waarin we nu
beland zijn, zijn vervuld van krijgsrumoer
1 en hoop op vrede."
„En nu het oorlog is....M begon de
de heer Nix.
„....Kan het geen kwaad daar
eens de aandacht op te richten. Dat vra
gen om vrede vinden we in het gebed,
dat de laatste zinsnede van het Pater
Noster
„Hetgeen Onze Vader beteekent"
vertaalde Stupido terwille van eenige stu
pide lezers.
dat de laatste zinsnede van hef Pa
ter Noster...." hernam Pastoor.
„Maar y er los ons van het
kwaad" zei Stupido hardop.
„....nader uitlegt en omschrijft"
wist Pastoor den zin af te maken. En om
Stupido bezigheid te verschaffen, verzocht
hij hem het gebed uit het missaaltje voor
te lezen. Wat dezg deed:
Verlos ons, bidden wij U, Heer, van
alle verleden, heden en toekomstig
kwaad; en door de voorsprak der hei
lige en glorierijke Maria, altijd Maagd,
Moeder Gods, alsook van Uwe geluk
zalige Apostelen Petrus en Paulus, en
Andreas, en van alle heiligen, verleen
ons goedgunstig vrede in onze dagen,
opdat wij, door de hulp Uwer barm
hartigheid geholpen, van zonden al
tijd vrij en tegen alle kwelling be
waard mogen blijven.
„Hoe kun je nu bidden om verlossing
van kwaad, dat in het verleden, dus al
voorbij is!" critiseerde Stupido.
„Hè" zei de heer Nix ,,dat vond ik
L juist zoo diepzinnig al kan ik er geen uit
leg aan geven".
„Bedenk toch" lichtte Pastoor toe
„dat t ij d_een menschelijk verzinsel is. In
den hemel bestaat er geen tijd. Je Engel
bewaarder, als je mpt hem een gesprek
kon voeren, zou het heel gewoon vinden
te praten over de „toekomst van het verle
denof over het „verleden van de toe-
komst'
„Vreemd" zei Studipo „ik snap het
niet goed."
„Maar aangezien wij leven in den tijd
en niet in de eeuwigheid" ontweek de
herder „heb ik geen tijd op de eeuwig
heid dieper in te gaan".
„Ik heb niets tegen den heiligen An
dreas" sprong Stupido, die het allang
goed vind, op een minder ijl onderwerp
over „maar waarom komt aan Andreas
de eer toe met zijn naam in dit gebed te
prijken?"
„Omdat Gregorius de Groote een bijzon
dere vereering voor St. Andreas had"
antwoordde de herder. „Paus Gregorius,
die in 604 stierf en leefde in den tijd van
de volksverhuizing (toen het ook niet leuk
toeging in Europa) voegde de naam van
zijn lievelings-heilige in en ook de woor
den „verleen ons goedgunstig
den vrede in onze dage n."
„Toen we door het sacristie-raam zaten
te gluren" herinnerde zich de heer Nix
„heb ik gezien, dat bij dgze boorden de
priester met het gouden- schoteltje...."
„De pateen" wijsneusde Stupido.
.een groot kruis over zichzelf maak
te en het daarna kuste."
„Een eerbiedsbetuiging aan het schaaltje,
waarop het Lichaam des Heeren rust"
antwoordde de gastheer. „Een andere
verklaring is er niet. Het gebed,
dat Stupido zooeven heeft voorge
lezen, eindigt met het in de liturgie altijd-
gebruikte slot: „Door denzelfden Je
zus Christus onzen Heer",
enz. Tijdens dpze aanroeping van Chris
tus heeft de breking v'a n het
Brood plaats."
„Hy nam het brood, brak het
haalde de heer Nix 'uit, het Bijbelsch ver
slag van het Laatste Avondmaal aan.
„De priester breekt de H. Hostie eerst
in twee gelijke deelen" legde Pastoor
uit en breekt van de eene helft weer
een klein stukje af, dat hij zegenend bo
ven de kelk houdt, zeggend:
De vrede des Heeren ztf altijd
met u
waarop de misdienaars, of beter, de ge
loovigen antwoorden:
„En met Uwen geest".
Dit gebeurd zijnde, laat de priester het
afgebroken kleinste stukje in de kelk val
len, terwijl hij bidt:
Deze vermenging en zegening van
het Lichaam en Bloed onzes Heeren
Jezus Christus zij ons, die het nutti
gen, ten eeuwigen leven.
Ik denk besloot Pastoor zijn uiteenzet
ting, dat de heeren het eèn en ander te vra
gen hebben".
„Waarom wordt het Brood in den Wijn
gedompeld?" wilde de heer Nix weten.
„En waarom wordt het Brood gebroken,
terwijl alleen de priester ervan eet?" was
Stupido's verlangen.
„Om met de eerste vraag te beginnen"
de herder leunde in zijn stoel achterover
„de vermenging van brood en wijn is een
overblijfsel van oude gebruiken, voorna
melijk van het. gebruik, dat ook de geloo-
vigen de communie onder beide gedaanten
ontvingen. Zooals in den Griekschen ritus
nóg geschiédt, werd aan de geloovigen het
H. Brood gedrenkt in het Kostbaar Bloed
op een lepeltje toegereikt".
„Waarom is het Avondmaal onder beide
gedaanten voor de geloovigen afgeschaft",
vroeg de heer Nix.
„Dat is'al eens uitvoerig in de krant be
sproken, voor jullië bij mij op visite kwa
men" matigde de herder. „Uit gevaar
voor ketterij is de communie onder beide
gedaanten voor het Westen verboden het
is een t ij d e ,1 ij k e afschaffing van de
laatste eeuwen terwijl voor het Oosten
nog steeds de communie onder beide ge
daanten in zwang is".
„Ik heb verscheidene malen de commu
nie-onder-twee-gedaanten ontvangen"
verklaarde Stupido met hooge borst
„Dat kan" beaamde de herder „wan
neer je, zooals in Leiden in den loop der
jaren herhaaldelijk voorkwam, een Mis
in een of anderen Oosterschen ritus bij
woonde. Het doet trouwens aan de waarde
van de H Communie niets af of toe, want
zoowel in het Brood als in den Wijn is
Christus onverdeeld aanwezig".
„Uit uw vroegere uiteenzettingen is me
dat wel duidelijk" merkte de heer Nix
„maar de nuttiging van én Brood èn
Wijn is plechtiger en zinrijker".
„Volkomen met u eens" stemde -Pas
toor toe. „En als de Kerk er geen be-
zwaar In ziet, en (daar zet ik een streepje
onder) de practijk van de veelvuldige dage
lij ksche communie het toelaat, komt er
misschien nog wel eens verandering in. En
de vraag van Stupido waarom het brood
gebroken wordt".
„Eindelijk kom ik ook eens aan de beurt"
zei deze edele heer.
„Afgezien van het voorbeeld ons doof
Christus gegeven in het Laatste Avondmaal
(éen voorbeeld dat in de Mis nauwgezet en
precies wordt nagevolgd) is de omvang van
de hostie, die de priester nuttigt zóó groot,
dat deze wel eerst gebroken moet wor
den.
„Men zpü ook een kleinere kunnen ne
men" gaf Stupido in overweging.
„Maar deie breking des broods is boven
dien een zinrijk overblijfsel uit den tijd,
toen er op het altaar één of meerdere groo
te brooden lagen, waarvan de priester, na
de consecratie, zelf een stukje afbrak en
at en het overige aan de geloovigen uit
deelde".
„Zoo zou het toch nog kunnen gebeuren"
meende de heer Nix.
„Alleen in zeer kleine kerkjes" lichtte
Pastoor toe. „Maar als er honderden, en
soms duizenden menschen op één dag in
één kerk ter H. Tafel gaan, is dat onmoge
lijk. Er zou geen altaar groot genoeg zijn
om alle te consacreeren brooden te plaatsen,
en bovendien zou het breken uren in be
slag nemen".
„Men kan de brooden tevoren in kleine
stukjes verdeel en" opperde de heer Nix.
„En dat is ook het middel, waartoe de
Kerk noodgedwongen haar toevlucht heeft
genomen. Het brood voor de geloovigen
staat, wanneer daar behoefte aan is, in een
vergulde bus of vaas voor den priester, en
wordt tegelijkertijd met het brood van den
priester geconsacreerd.Daartoe neemt, bij
de consecratie, de priester het deksel van
de vaas af en plaatst deze vlak voor zich".
„Waarom zijn de hosties zoo dun als een
schijf?" hoorde Studipo uit.
„Omdat, in navolging van de Joden ten
tijde van Christus ongedeesemd brood ge
bruikt wordt. (In den Oosterschen ritus be
zigt men gedeesemd broodt. Het Joodsche
brood zag er uit als harde pannekoek. Van
daar dat het niet gesneden, maar gebroken
■toerd".
„Zou het tijdens de Mis bre'ken van het
Brood zooveel tijd in beslag nemen" wei
felde de heer Nix.
„Ja, daaraan herinnert nog het drievou
dig „Agnus Dei", dat de priester zegt en de
geloovigen zingen nadat de priester zjin
brood gebroken heeft. Het wordt-nu drie
maal gezongen, maar vroeger uit-den treure
herhaald, totdat de priester en zijn helpers
eindelijk gereed waren gekomen met het
breken in honderden brokjes".
„De drievoudige herhaling van het:
Lam Gods, dat wegneemt de zonden
der wereld, ontferm U onzer
is buitengewoon indrukwekkend" vond
de heer Nix.
„En wederom een gebed voor vrede"
besloof de herder deze vredes-bij eenkomst
„want de derde en laatste aanroeping
tot het Lam Gods, dat in de geslachte
gedaante van het Lichaam, gescheiden van
het Bloed, vóór den priester op het altaar
ligt, eindigt met de smeeking: Geef ons den
vrede. Van verlangen naar vrede wat is
dat toch een heerlijk en begeerlijk woord
is ook nog het volgende gebed vervuld".
JVieume geêewcte-
nióöeti te machten?
OP DEN LEVANT
BERLIJNSCHE GERUCHTEN
De tallooze geruchten over Rusland,
Turkye, Irak en Frankrijk, die te Berlijn
circuleeren aldus meldt het S.P.T.
doen verwachten, dat groote politieke en
militaire gebeurtenissen voor de deur staan.
Wat de houding van Rusland betreft, zoo
melcty S.P.T. verder, is deze week reeds
verscheiden malen van Duitsche zijde ge
zegd, dat de Duitsch-Russische handelsbe
sprekingen een gunstig verloop hebben.
Buitenlandsche perstemmen, die meenen te
kunnen constateeren, dat Rusland op het
oogenblik een toenadering tot de Asmo-
gendHeden voor de beste politiek houdt,
verdienen de aandacht. Aan zijn Zuidelijke
grenzen komen de belangen van Rusland
immers van ouds in botsing met die van
Engeland.
Dat Engeland met een ernstige wending
in den strategischen toestand in den Levant
rekening houdt, blijkt uit de berichten uit
Palestina, dat aldaar groot transporten
troepen en materiaal zijn aangekomen. In
Engeland schijnt men een gelijktijdige actie
op twee fronten te verwachten.
Een ander belangrijk punt is de houding
van Turkije. Het verdient de aandacht, dat
in, de *Wilhelmstrasse nog steeds geen be
vestiging is gegeven van het bericht, dat de
Duitsche ambassadeur in Turkije, von
Papen, een speciale boodschap van Hitier
aan president Inönü heeft overhandigd.
Zijn besprekingen met Turkije vinden
voortgang en maken vorderingen, zegt
nxen in de Wilhelmstrasse. Over den in
houd van de boodschap is nog niets na
ders bekend.
Samenvattend kan gezegd worden dat
de nieuwe ontwikkeling in den Levant
politieke en strategische vootdeelen voor
de As-mogendheden belooft. Engeland zal
alles op alles moeten zetten om hier zijn
gunstige positie te kunnen handhaven. Van
Engelsch standpunt bezien is de houding
van Amerika in zake de Roode Zee het
voornaamste lichtpunt.
DE GEBEURTENISSEN IN IRAK
De gebeurtenissen in Irak worden in
Italiaansche politieke kringen met aan
dacht gevolgd. Ook.de pers houdt zich uit
voerig met het conflict bezig en met zijn
gevolgen voor de Arabische wereld, welke
vooral in de opstandsbewegingèn in Pales
tina duidelijk tot uitdrukking komen.
Volgens een bericht uit Bagdad, heeft het
Iraksche hoofdkwartier het 18e legerbe-
richt uitgegeven, waarin o.a. gezegd wordt,
dat aan het Westelijk front geen wijziging
in den algemeenen toestand is gekomen.
Onze strijdkrachten hebben vijandelijke
stellingen in Basra aangevallen. Er ont
stond een gevecht, waarover wij in het vol
gende legerbericht nadere mededeelingen
zullen doen.
In verschillende steden van Syrië en den
Libanon heeft de Mohammedaansche gees
telijkheid na de godsdienstoefening van
Vrijdag de geloovigen opgewekt tot deel
neming aan den heiligen oorlog tegen En
geland onder het uitspreken van zegewen-
schen voor den jongen koning Feisal van
Irak en den Irakschen premier Kailani.
„We zitten hier al een eeuwigheid" keek
Stupido op zijn pols-pendule.
„En het is ook tijd" schrikte Pastoor
uit zijn beschouwingen op „om biecht te
hooren".
„Daar mogen we toch niet naar luiste
ren" snip-snapte Stupido, den heer Nix
mee-tronend.
ARCANUS.
IN APRIL MEER DAN EEN MILLIOEN
TON TOT ZINKEN GEBRACHT.
In aansluiting op het weermachtsbericht
van gisteren verneemt het D.N.B., dat in
de maand April voor het eerst in dezen
oorlog meer dan een millioen ton scheeps-
ruimte tot zinken gebracht is. Dit buiten
gewone succes van Duitsche luchtmacht
en marine is overigens sterk beïnvloed
door de. voortdurende aanvallen der ge
vechtsvliegtuigen op de transportvloot der
uit Griekenland vluchtende Britsche troe
pen. Dergelijke recprdcjjfers kunnen niet
elke maand verwacht worden. Niet de
records trouwens zijn in dezen oorlog be
slissend, maar de geslaagdheid, de onop
houdelijke uitholling der Britsche oorlogs
economie. In de geslaagdheid van het tot
zinken brengen ligt het doodelijk gevaar
voor Engeland.
Het gewapende Engelsche koopvaardij
schip „Ruthershire" van 6590 brt., waarop
gisteren, zooals gemeld, in de haven van
Buenos Aires brand is uitgebroken, moet
als verloren worden beschouwd. De door
het vuur veroorzaakte schade is althans
zoo aanzienlijk, dat het schip binnen af-
zienbaren tijd niet zeewaardig is.
Men neemt algemeen aan, dat de brand
door broeiing in de lading ontstaan is. -
DE LUCHTAANVALLEN OP ENGELAND
In een van de laatste nachten hebben
Duitsche gevechtsvliegtuigen met prachtig
succes een groote fabriek, die lichte meta
len verwerkt in het Zuidwesten van En
geland aangevallen. De vliegtuigen vielen
in scheervlucht, naar het D.N.B. nog ver
neemt, de verscheidene honderden meters
lange fabriekshallen, de ketelhuisinstalla
ties en de werkgebouwen aan. Vanuit een
hoogte van dertig meter'werden de bom
men neergeworpen. Hierdoor werden de
daken van de fabriekshallen vernield, de
wanden opengescheurd en heele stukken
van hetgebouw in de lucht geslingerd.
Door de kracht van den aanval stortte de
montagehal als een kaartenhuis ineen. Een
smeltoven werd door een bom van het
zwaarste kaliber vernield. Ondanks den
hevigen afweer wisten de Duitsche ge
vechtsvliegtuigen onbeschadigd hun basis
te bereiken.
PERSCONFERENTIE BIJ
ROOSEVELT.
President Roosevelt heeft gisteren na
een lichte ongesteldheid van verscheidene
dagen weer een persconferentie gehouden.
Hij weigerde antwoord te geven op alle
vragen betreffende zijn „beroep op het
Fransche volk", evenals op de vraag,, of
hij ambassadeur Leahy uit Vichy zou te
rugroepen of Martinique zou doen bezet
ten. Toen men hem er op wees, dat zijn
buiten de Fransche regeefing om tot het
Fransche volk gerichte oproep zou duiden
op een mogelijk verbreken der diplomatie
ke betrekkingen met Frankrijk, zeide Roo
sevelt slechts: De toestand is te ernstig,
dan dat men behoorde te trachten zijn
verklaring op 'eenigerlei wijze te interpre
teeren. Aangezien de toestand van dag tot
dag kan veranderen, is het hem onmoge
lijk zich uit te laten in „hypothetische be
grippen". Men moet integendeel zich hou
den aan „feiten". Op de opmerking, dat de
afkondiging van een oorlogszone op de
Roode Zee een feit vormt, antwoordde
Roosevelt, dat dit afhangt van bijzonder
heden en vooral van de vraag, of het een
„effectieve blokkade" betreft. Omtrent den
eisch van den minister van oorlog, Stim-
son, dat het verkeer met Engéland doel
treffend moest worden beschermd, ver
klaarde Roosevelt ontwijkend, dat het hier
het bekende, „zeer gecompliceerde" pro
bleem betrof. Ten aanzien van het bezoek
van den Argentijnschen minister van bui
tenlandsche zaken zeide de president, dat
het onderhoud betrekking heeft gehad op
het Westelijke halfrond, doch slechts zeer
algemeen was gehouden.
Een prins uit. het Huis
van Savoye
KROATISCHE DELEGATIE NAAR
ROME v
Donderdag is te Agram officieel bekend
gemaakt, dat de kroon van Zwodimir ge
restaureerd is, waarmede de monarchisti
sche staatsvorm in Kroatië is hersteld.
Over den toekomstigen drager van de
kroon van het Koninkrijk Kroatië weigert
men zich in officieele Italiaansche kringen
in Rome uit te laten. Daar de monarchie en
monarchistische instellingen opder het ge-
heele volk de grootste achting en vereering
genieten, spreekt het vanzelf, naar betoogd
wordt, dat onder de tegenwoordige omstan
digheden'nog de grootste terughouding be
tracht wordt nopens den persoon van den
toekomstigen monarch, totdat hieraan offi
cieel bekendheid wordt gegeven. In wel
ingelichte kringen verwacht men dit tegen
begin volgende week en wel in een kader
van officieele plechtigheden.
Zondagochtend zal te Rome een Kroati
sche delegatie onder leiding van den
staatsleider Pawelitsj aankomen om den
Koning Keizer te verzoeken een prins uit
het Huis van Savoye aan te wijzen voor de
Kroatische kroon. De delegatie zal te Rome
belangrijke overeenkomsten van politiek,
economisch en territoriaal karakter teeke
nen.
Hoofdpijn-
O V O
helpen veilig en lug boos Icfèn^Otf.
UIT'DE GESCHIEDENIS DER KROATEN
Kroatië-Slavonië heèff' tot 1918 als -ko
ninkrijk deel uitgemaakt van de Hongaar-
sche Kroonlanden. Het grensde in het
Noorden en het Oosten aan Hongarije, in
het Zuiden en het Zuidoosten aan Servië
en Bosnië, in het Zuidwesten aan Dalmatië
en de Adriatische Zee en in het Noord
westen aan Krain en Stiermarken.
Omstreeks 't jaar 1050 is Kroatië voor 't
eerst een koninkrijk geworden en wel on
der Kresimir. In 1076 werd dit koninkrijk
door den toenmaligen paus erkend. Het
koningshuis stierf echter reeds in 1091 uit;
Kroatië kwam toen bij Hongarije, doch be
hield een zekere zelfstandigheid. Nadat
het land in het begin van de 15de eeuw
door de Turken veroverd was, bleef het tot
1699 onder Turksche heerschappij. Toen
werd door de overwinning van prins Euge- -
nius van Savoye het land tusschen Drave
en Save weer bij het Habsburgsche Honga
rije gevoegd. Het land langs de Turksche
grenzen en langs de kust kreeg een afzon
derlijke organisatie en werd zoogenaamd
militair grensgebied.
Van 1809 tot 1814 behoorde het gnjptste
deel van Kroatië, n.L het deel ten Zuiden
van de Save, tot de Fransche Illyrische
provincies. Na 1814 werd het, ofschoon nog
steeds een eigen ban vormend, meer en
meer onder administratie van Hongarije
gebracht. Doch er ontstond een Zuid-
Slavisch nationaliteitsgevoel in Kroatië en
Slavonië en zoo kwam het, dat Kroatië,
Slavonië en het Karstland in 1849 met Fiume
tot 'n afzonderlijk Oostenrijksch kroonland
werden vereenigd. Door den „Ausgleich"
van 1867 werden de landen weer aan Hon
garije toegewezen. Kroatië kreeg daarbij
een soort zelfbestuur. Het militaire grens
gebied zie boven kwam in 1881 bij
Kroatië-Slavonië. Reeds aan het eind van
de vorige eeuw is de Kroatische beweging
ontstaan, die tot doel had de vorming van
een afzonderlijk koninkrijk, door een per-
soneele unie met Oostenrijk en Hongarije
verbonden. De wereldoorlog bracht de ver-
eeniging van Kröatië-Slavonië met Servië
tot één koninkrijk onder Peter I uit het
Huis Karadjordjewitsj (gest. 1921).
Generaal-veldmaarschalk List nam dezer dagen te Athene een parade af van het
Oostelijke leger en van onderdeelen van het luchtwapen. Pantserwagens rollen voorbij
