DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Momentje
VRIJDAG 2 MEI 1941
32ste Jaargang No. 9938
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
V Ontaarde kunst.
Met belangstelling hebben wij kennis ge
nomen van het voornemen der overheid,
om een campagne in te zetten tegen wat
men met een overigens niet dadelijk-dui-
delijken term aanduidt als „ontaarde
kunst".
In „Lering en Leiding" juicht ir. Feber be
doeld voornemen toe en hij schrijft o.m.:
„Ik zou het beslist een zegen voor ons volk
achten, indien aan de vrijheid van beweging
der zedelijk ontaarde kunst kort en goed een
einde werd gemaakt. Ik verwacht niet an
ders, dan dat daarbij fouten zouden worden
begaan, naast rake slagen ook misslagen
zouden worden uitgedeeld. Het ware best
mogelijk, dat door een offensief tegen de
zedelijk ontaarde kunst óók kunstwerken
zouden worden getroffen, die in wezen hee-
lemaal niet ontaard zijn, doch een indruk
van ontaardheid maken op lieden, die zelf
niet vrij van ontaardheid zijn. Zooiets ware
heel goed mogelijk; er bestaat bijvoorbeeld
een soort pruderie, die niet bepaald iden-
te!k is met zuiverheid van ziel en geest.
Maar ik geloof, dat het verantwoord zou
zijn, de kans op dergelijke vergissingen en
misslagen, de kans op het noodeloos derven
van eenig kunstwerk voor het artistiek be
zit der natie op den koop toe te nemen.
Want het hoogste bezit van een volk wordt
niet geconstitueerd door eenig kunstwerk,
noch door een totaliteit van kunstwerken,
maar door zijn volkskracht en zijn volks
zede en bovenal door de religie, het reli
gieuze leven dat van deze beide den grond
slag uitmaakt".
Op den laatsten zin willen wij nog spe
ciaal de aandacht richten.
Een nieuwe tijd brengt bijzonder gemak
kelijk het gevaar, dat niet alléén schijn
waarden worden opzij gezet, maar óók wer
kelijke waarden of dat deze waarden niet
meer worden erkend in de werkelijke
grootte en de werkelijke verhoudingen.
Niet genoeg kunnen wij onszelf er van
doordringen, dat godsdienst, godsdienstig
leven basis is van volkskracht en volks
zede. En de kunst is middel, om de volks
kracht en volkszede sterker en schooner en
edeler te maken. Als de kunst dat niet doet,
is zij ontaard.
Kunst moet voeren tot God.
NIEUWE DIENSTREGELING VAN DE
SPOORWEGEN MET 5 MEL
De persdienst der Nederlandsche spoor
dienst deelt mede, dat op 5 dezer een
nieuw spoorboekje zal gaan gelden.
Het is niet, zooals met de uitgave van
den laatsten winterdienst eenige malen het
geval was, een bijgewerkt spoorboekje,
maar het betreft een geheel nieuwe dienst
regeling.
De inspecteur van het ijk wezen vestigt
de aandacht van neringdoenden op het
feit, dat in iedere bekendmaking, ter aan
duiding van maat of gewicht, gebruik moet
worden gemaakt van wettelijk geldende
aanduidingen.
Voor prijsaanduidingen van goede
ren, die bij de maat of hst gewicht
worden verkocht, moet dus gebruik
worden gemaakt van namen als meter,
liter, kilogram. Het gebruik van de
namen el, kan, pond, ons e.d., is niet
geoorloofd.
VAKBEKWAAMHEID IN HET
SCHILDERSBEDRIJF.
De secretaris-generaal van het depar
tement van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart heeft als diploma uit het bezit
waarvan het voldoen aan de in het vesti-
gingsbesluit schildersbedrijf bedoelde mi-
nimum-eischen van vakbekwaamheid voor
het schildersbedrijf kan blijken, aangewe
zen den graad van „meester in het huis
schilderen" voorzoover deze is toegekend
door de vereeniging ter veredeling van
het ambacht, te Amsterdam, in de jaren
1940, 1941 en 1942.
SLUIKHANDEL IN MEEL EN
VARKENSVLEESCH
De vorige week werden te Heemstede in
een vrachtauto, welke ter controle was aan
gehouden, tien balen tarwemeel, alsmede
een koffer, inhoudende ongeveer 25 pond
ongekeurd var kens vleesch, aangetroffen.
Onmiddellijk werd door de distributie-
recherche een onderzoek ingesteld naar de
herkomst hiervan. Het bleek, dat het
varkensvleesch door zekeren B., wonende
te Leiden, aan den vrachtrijder was mee
gegeven om in Amsterdam bezorgd te
worden. Hij zelf durfde het vleesch niet te
vervoeren. Na verhoor deelde B. mede, van
het vleesch ongeveer tien pond voor zich
zelf te hebben achtergehouden en het gé-
kocht te hebben van den varkenskoopman
D. te Zoeterwoude. Het onderzoek naar
de herkomst van het tarwemeel, dat zon
der geleidebiljet werd vervoerd, bracht
aan het licht, dat dit gekocht was door
zekeren J. S. te Warmond van zijn zwager
te Utrecht. In deze zaak is nog betrokken
J. S., die dit meel gekocht had van G. Z.,
eveneens te Warmond, die dit op zijn
beurt weer aan korrel had gekocht van
S. de V. te Haarlemmermeer, terwijl
laatstgenoemde had zorg gedragen, dat de
tarwe by den molenaar B. te Lisse werd
gemalen, waar het meel door den vracht
rijder is afgehaald. S. de V., die ontkende
deze tarwe te hebben verkocht, werd door
de politie aangehouden en in verzekerde
bewaring gesteld.
Bij den verkoop van de tarwe werden
prijzen betaald van 32.50, 35.en
37.50 per 70 kg., terwijl de normale ver
koopsprijs 14.25 per 100 kg., bedraagt.
Het meel als mede het varkensvleesch zijn
in beslaggenomen, terwijl tegen alle in
deze zaak betrokken personen proces
verbaal is opgemaakt.
Nieuwe bonnen
BROOD EN GEBAK.
De met „16" genummerde bonnen
van de broodkaart geven recht op het
koopen van brood en gebak.
De verbruiksperiode van deze bonnen
loopt van Zondag 4 Mei tot en met Vrijdag
9 Mei as. Het koopen op deze bonnen is
geoorloofd van Zaterdag 3 Mei tot en met
Zondag 11 Mei a.s.
De bonnen mogen gedurende den ge-
heelen kooptijd ook in hotels, restaurants
e.d. worden gébruikt
AARDAPPELEN.
Do twintigmet „17" genummerde bon
nen van de broodkaart geven tezamen
recht op het koopen van 11/2 kg. aard
appelen.
De verbruiksperiode van deze
bonnen loopt vanaf Maandag 5 Mei tot en
met Zondag 11 Mei a.s. en het koopen
op deze bonnen is geoorloofd vanaf Zater
dag 3 Mei tot en met Woensdag 14 Mei a.s.
MELK.
De met „15" genummerde bon van de
melkkaart geeft recht op het koopen van
13/4 liter melk.
De verbruiksperiode van dezen
bon loopt vanaf Maandag 5 Mei tot en met
Zondag 11 Mei a.s. Het koopen op de
zen bon is geoorloofd van Zaterdag 3 Mei
tot en met Zondag 11 Mei a.s.
EIÊREN.
De met „95" genummerde bon van de
„bonkaart algemeen" geeft recht op het
koopen van één ei.
De verbruiksperiode van den bon
loopt vanaf Maandag 5 Mei tot en met
Zondag 11 Mei a.s. Het koopen op dezen
bon is geoorloofd van Zaterdag 3 Mei tot
en met Zondag 18 Mei a.s. Gedurende den
kooptijd mag de bon ook gebruikt worden
in hotels, restaurants e.d.
KAAS.
De met „65" en „75" genummerde bon
nen van de bonkaart algemeen geven elk
recht op het koopen van 100 gram kaas.
De verbruiksperiode dezer bon
nen loopt vanaf Maandag 5 Mei tot en
met Zondag 18 Mei a.s. Het koopen op
deze bonnen is geoorloofd van Zaterdag
3 Mei tot en met Zondag 1 Juni a.s.
VASTE BRANDSTOFFEN.
Gedurende het tijdvak van 1 Mei 1941
tot en met 31 Mei 1941 geeft de met het
woord „brandstoffen" en „01 k.f." ge
merkte bon van de bonkaarten M. en N.,
welke aan verbruikers zijn uitgereikt, die
voor kookdoeleinden op het uitsluitend ge
bruik van vaste brandstoffen al dan niet in
combinatie met petroleum zijn aangewe
zen, recht op het koopen van een eenheid
vaste brandstoffen.
De met de woorden „generator-anthra-
ciet, vierde periode" gemerkte bonnen ge
ven gedurende het tijdvak van 1 Mei 1941
tot en met 31 Mei 1941 recht op het koo
pen van 1 H.L. anthraciet-nootjes v (max.
5 kg).
De met dewoorden „generator-turf,
vierde periode" gemerkte bonnen geven
gedurende bovengenoemd tijdvak recht op
i het koopen van 50 stuks baggertuxf.
Europa in nieuwe
ordening
DUITSCHLANDS PLANNEN MET ZUID
OOST-EUROPA.
Van goed ingelichte Duitsche zijde ver
neemt het Ned. Perskantoor het volgende:
Het vasteland van Europa zal in de toe
komst een economische eenheid zijn. De
economische chaos, die tot nóg toe heersch-
te waardoor b.v. in Nederland de heer
lijkste groenten onverkoopbaar waren
zal na den oorlog ophouden. Wat ieder
land voortbrengt, zal opgenomen worden,
an wel tegen prijzen, die den voortbrenger
een bestaan verzekeren. Dit geldt zoowel op
het gebied van landbouw als op dat der
nijverheid.
Het vasteland van Europa zal in de toe
komst dus in zijn eigen behoeften moeten
voorzien. Daar zal althans naar gestreefd
moeten worden. De landen zullen dat moe
ten voortbrengen waarvoor zij het meest ge
schikt zijn. Ieder volk zal met zijn talenten
hebben te woekeren 1 Uit den bodem van
ieder land moet worden gehaald, wat er in
zit. Kunstmatige bedrijven op het gebied
van landbouw en nijverheid zullen wy
daarentegen kunnen missen.
De landen van Zuid-Oost-Europa hadden
buiten hun schuld op verschillend gebied
een grooten achterstand. Wie gedacht had,
dat na den wereldoorlog dien achterstand
zou worden ingehaald, vergiste zich. Ten
gevolge van het diktaat van Versailles
moest in de landen van Zuid-Oost-Europa
bijv. een kunstmatige bewapeningsnijver
heid in het leven worden geroepen, waar
aan geen behoefte bestond. Met kunst en
vliegwerk werden ook andere industrieën
in die landen ingericht, die in krasse tegen
stelling stonden tot het landbouwkarakter
dier landen.
Na den oorlog zal ieder land van ons
werelddeel zich geheel aan zijn natuurlijke
bestemming hebben te wijden. Zuid-Oost-
Europa zal als landbouwgebied een vlucht
nemen, die men zich nauwelijks kan voor
stellen. Gedurende de laatste jaren begon
men in verschillende landen van Europa's
Zuid-Oosthoek reeds in te zien, dat de
landbouw en veeteelt moesten worden uit
gebreid, en werd de Duitsche hulp hierbij
gretig aanvaard.
Ieder land zal na den oorlog zijn bijzon
dere taak krygen. De hoog ontwikkelde
Nederlandsche land- en tuinbouw en vee
teelt zullen zich op de z.g. kwaliteitsarti
kelen hebben toe te leggen, die uit den
aard der zaak veel hoogere prijzen zuilen
opbrengen dan de massa-artikelen. Neder
landsche pootaardappelen, vroege groenten,
veelal onder glas gekweekt, edelfruit, fijne
zaden, niet te vergeten de beroemde Neder
landsche kaas, bloembollen, bloemen, hees
ters en voortbrengselen van de Nederland
sche boomkweekerij, het stamboekvee enz.
enz., zij zullen in alle hoeken van ons we
relddeel welkom zijn.
De taak van Zuid-Oost-Europa zal daar
entegen in de massaproductie zijn, in het
bijzonder de massaproductie van granen
en oliezadén.
in Zuid-Oost-Europa zullen na den oorlog
ook agrarische fabrieken in grooten getale
moeten worden opgericht: zuivelfabrieken,
fabrieken voor de verduurzaming van groen
ten, fruit en vleeschwaren, enz. Voor al die
voortbrengselen zal Duitschlana een goed
a/zetgebied zijn.
Na den oorlog zal de wedloop ter ver
berging der tolmuren voor goed geëindigd
zijn Men zal er veel eer naar streven, die
muren af te breken. Het instandhouden van
die muren zal nog slechts zin hebben, wan
neer zy twee landen van verschillenden
loon- en levensstandaard scheiden. Het
ideaal is natuurlijk, dat het heele Euro-
peesohe Vasteland één tolgebied zal vor
men. Het verminderen der inkomende rech
ten zal de onderlinge wedijver tusschen de
verschillende landen van ons werelddeel
aanmoedigen, niet een wedijver, die zich
uit in moordende prijzen want die prij
zen zullen hetzelfde bijn maar in de
verbetering van de hoedanigheid.
Duitschland zal de landen van Zuid-
Oost-Europa steun verleenen bij het stre
ven, om den landbouw en veeteelt uit te
breiden en nijverheidsondernemingen op
te richten, waaraan werkelijk behoefte be
staat en die in het karakter des lands pas
sen. Duitschland streeft hierbij niet naar
politieke of economische macht. Het wil
slechts dienen. Het wil meewerken, om een
harmonisch Europa tot stand te brengen,
waarbij elk land baas in eigen huis zal
blijven.
Het wachtwoord voor ieder volksgenoot
in het Nieuwe Duitschland is: „Gemein-
nutz geht vor Eigennutz". In het Nieuwe
Europa zal dit het wachtwoord van ieder
land van het Europeesche Kontinent moe
ten zijn: de belangen van het Europeesche
Gemeenebest gaan voor eigen baat! - Dit
parool is niet nationaal-altruistisch. Inte
gendeel, door steeds het belang van het ge-
heele Europeesche Vasteland in het oog
te houden,dient ieder land tenslotte het
best ook zijn eigen volk.
ORGANISATIEPLICHT VOOR MELK-
LEVERANCIERS ENZ.
Blijkens een besluit van den secr.-gen.
van Landbouw en Visscherij, opgenomen
in de Staatscourant van 1 dezer, is ieder,
die zelfstandig zijn bedrijf maakt van het
afleveren van melk voor consumptie in ge
bieden, gemeenten of gedeelten van ge
meenten en die niet is georganiseerd bij
de Nederlandsche Zuivelcentrale te 's-Gra-
venhage en toegelaten tot één of meer der
groepen boterproducenten in den zin van
het Crisis-Zuivelbesluit 1940 I (boter),
kaasproducenten of producenten van
melkproducten, verplicht als georganiseer
de te zijn aangesloten bij de Centrale.
Ieder, die in het bezit is van een ver
gunning, als bedoeld in artikel 5 van het
besluit van 11 Nov. 1940 inzake de stan
daardisatie van melk, is, indien hij het
standaardisatiebedrijf uitoefent en niet by
de Centrale georganiseerd is en toegelaten
tot één of meer der in artikel 2 genoemde
groepen, verplicht als georganiseerde bij
de Centrale te zijn aangesloten.
AANSLAGEN OP KAP. TER ZEE ROST
VAN TONNINGEN EN LUIT.-KOL.
MUSSERT.
RECHTZAKEN BINNENKORT TE
WACHTEN.
De strafkamers van de rechtbank te
's-Gravenhage, welke zich bezighouden
met de behandeling van militaire strafza
ken, hebben deze week voor de eerste
maal zitting gehouden.
Behandeld werden enkele verzoeken
van de betrokken raadslieden tot invrij
heidstelling van de officieren, verdacht
van den aanslag op den kapitein ter zee,
N. A. Rost van Tonningen, op of om
streeks 12 Mei 1940, te Durgerdam ge
pleegd, en de officieren verdacht van den
moord op luit.-kolonel J. A. Mussert. Bei
de verzoeken werden afgewezen.
Nader vernemen wij, dat de vervolging
van verdachten binnenkort te verwach
ten is.
TWEE BOERDERIJEN DOOR HET VUUR
VERWOEST.
Vanochtend omstreeks vier uur werd er
•brand ontdekt in de boerderij van den
landbouwer D. te Lierop, onder de gemeen
te Soameren. De vlammen sloegen kort
daarna over op de boerderij van den land
bouwer K. Beide panden werden een prooi
der vlammen. Een varken, twee kalveren
en een zeug met biggen vonden den dood
in het vuur. Verzekering dekt slechts ge
deeltelijk de schade.
BRAND IN WASSCHERIJ TE ARNHEM.
In den afgeloopen 'nacht is brand uitge
broken in de stoomwasscherij van de firma
Chr. J. Gysberts en Leo van der Huysen,
gelegen aan den Velperweg te Arnhem.
De brandweer, die met groote materieel
was uitgerukt, kon tegen de vuurzee wei
nig uitrichten. De wasschery, alsmede een
aangebouwde woning, zijn grootendeels
uitgebrand. Tijdens het blussohingswerk is
een brandwach door een omvallend stuk
muur getroffen en brak daarbij eenige tee-
nei van den rechtervoet. Hij moest in het
gemeentelijk ziekenhuis worden opgeno
men. De brandweer slaagde er na een uur
hard werken in het vuur onder de knie te
krijgen. Verzekering dekt de schade.
PESSIMISME.
De meneer, die in Amerika de „Dark
Future Club" (de club der donkere
toekomst) heeft gesticht, is nog zoo'n
gekke pessimist niet. Het is zoo iets
van de kreet: pessimisten aller landen
vereenigt u.
Het adagium is al zoo oud als de
wereld. Heeft een of andere Duitsche
filosoof niet de volgende definitie ge
geven van de hoop? Hoop.is als een
schoon, blauw, zonbeschenen meer, je
kunt er heerlijk in verdrinken. Dat
komt zoo ongeveer op hetzelfde neer:
het wil zeggen: koester geen hoop,
want je komt verkouden thuis. De
heer Orling zegt het alleen wat an
ders. Hij zegt: „Wanneer wij ons voor
bereiden op de duisternis en er komt
schemering, doet zij ons aan als licht".
Er is iets voor te zeggen, hoe naar
geestig het ook is. Maar toch houd ik
meer van een blijmoedige filosofie,
als bijvoorbeeld deze: Ga in de put
zitten en drink een borreltje om er
weer uit te komen! En alles by elkaar
geloof ik, dat de heer Orling in het
geheimste heimelijk van zijn binnen
kamer ook zulk een blijmoedige filo
soof is. Hij propageert, dat de men-
schen in de put moeten zitten, omdat
er dan voor hem iets aan te verdie
nen valt. De gelden stroomen hem
namelijk toe, vertelt het bericht. Maar
dat kan hij zijn pessimisten natuur
lijk niet vertellen. Waar zou zyn pes
simisme dan blyven. Maar een gek
soort pessimisme is het niet.
Laten wij het Amerikaansch pessi
misme noemen.
V.
Gironummer van de W. H N.
Stort op 5553 of 877.
Kasvereeniging N.V., A'dam.
Postgironummer 877.
DE DUITSCHE AANVALLEN OP
ENGELAND.
STOCKHOLM, 2 Mei (D.N.B.). In den
afgeloopen nacht zijn, maar Reuter meldt,
door het Duitsche luchtwapen acties onder
nomen boven het Merseygebied. Een groot
aanal vliegtuigen, die lichtfakkels, brand
en brisantbommen neerwierpen, heeft hier
aan deelgenomen. Er zijn verscheidene
branden ontstaan. Ook een stad in het
Westen van Engeland heeft 'bezoek van
vliegers gehad.
DE ITALIAANSCHE SCHEPEN
IN AMERIKA.
NEW YORK, 2 Mei (D.N.B.). Het fe
derale gerechtshof in Jacksonvill in den
staat Florida heeft den kapitein en twin
tig leden der bemanning van het in beslag
genomen Italiaansche s.s. „Confidenza"
schuldig verklaard aan het plegen van sa
botage op het schip tijdens de ligging in
een Amerikaansohe haven. Het vonnis zal
worden uitgesproken na de behandeling
van de zaak tegen de bemanning van het
Italiaansche vrachtschip „Ircania."
In Sonsbeek te Arnhem staan de narcissen in vollen bloei. Een hoekje in het prach
tige park, waar aan den voet van de zware en nog kale boomen de voorjaarsbloemen
in volle kleurenpracht prijken. (Pax-Holland).
