Weerbericht
Burgerlijke Stand
bihonk
WOENSDAG 23 APRIL 1941
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD PAG. 2
Abonnementsprijs: voor Leiden 20
cent per week; 2.63 per kwartaal.
Bij onze agenten 21 cent per week;
2.73 per kwartaal. Franco per post
3.10 per kwartaal. Geïllustreerd
"ondagsblad S 0.52 per kwartaal.
Losse nummers 5 cent, met geïlL
Zondagsblad 9 cent
Advertentiën: 32 cent per regel.
Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Telefoontjes hoogstens 30
woorden, 55 cent per plaatsing,
alléén Woensdag en Zaterdag.
ZONS OP- EN ONDERGANG. n
Zon onder 8.50 uur Woensdagavond.
Zon op 6.25 uur Dinsdagochtend.
MAANSTANDEN.
23 April: De maan komt Woensdagoch-
lend 5.27 uur op en gaat Woensdagnamid
dag te 5.43 uur onder.
24 April: De maan komt Donderdagoch
tend om 5.49 uur op en gaat Donderdag
avond 'om 6.46 uur onder.
25 April: De maan komt Vrijdagmorgen
om 6.13 uur op en gaat Vrijdagavond om
7.49 uur onder.
26 April: De maan komt Zaterdagochtend
om 0.37 uur op en gaat Zaterdagavond om
9.01 uur onder.
(Nieuwe maan).
27 April: De maan komt Zondagochtend
om 7.04 op en gaat Zondagavond om 8.52
uur onder.
28 April: De maan komt Maandagochtend
te 7.35 op en gaat Maandagavond te 10.51
or.der.
29 April: De maan komt Dinsdagmorgen
te 8.09 uur op en gaat Dinsdagavond te
11.47 uur onder.
30 April: De maan komt Woensdagmor
gen te 8.49 uur op en gaat Woensdagavond
te 12.39 uur onder.
pilOIIOIIOIIOIIOIIOIICDIICDIIC^
Verduisteringstijden
Er is bepaald, dat er verduisterd
moet worder. tusschen zonsonder
gang en zonsopkomst.
Deze tijden zijn voor hedenavond
en morgenochtend:
ZONSONDERGANG
8.50 uur.
ZONSOPKOMST
6.25 uur.
Tusschen deze beide tijden dient
er dus verduisterd te worden.
OIIOII Oil Oil OIIO !*l Oil Oil
ZUINIG MET VERF.
Een verduidelijking.
Naar aanleiding van ons bericht: Zuinig
met verf, die olie bevat, schrijft men ons:
Ter voorkoming van misverstand en ter
geruststelling van belanghebbenden diene
het navolgende te worden opgemerkt:
1. Het verrichten van buiten en binnen-
schilderwerken op hout mag tot 1 Juli
1941 geschieden, mits de verf in voorraad
is en de producten voor werkzaamheden
van vitaal belang worden gebruikt.
2. Opk na 1 Juli mogen nog schilderwer
ken geschieden met oliehoudende verven,
echter alsdan in zéér beperkten omvang,
en in hoofdzaak alleen aan nieuw werk.
Metalen voorwerpen b.v. mogen niet meer
met olieverf worden geverfd, wel echter
weer constructiewerk (nieuw werk 2 lagen
en oud werk voor zoover roestvrij gemaakt
ook 2 lagen).
LEIDEN
Geboren: Hermanus Julius Bernhard,
z. van H. Heins en C. Leusink Maria
Magdalena, d. van W. de Lange en M. van
der Linden Paulus, z. van C. Segaar en
C. de Tombe Judith, d. van M. Oosten
dorp en M. de Leeuw Augustinus Jo
hannes, z. van H. Zandbergen en B.
Meijer.
Ondertrouwd: W. H. van der Plas
jm. 27 j. en G. K. Verstraaten jd. 24 j.
Overleden: S. Nieuwenburg wedn.
84 j. A. van de Wal dr. 35 j. A. C. J.
van Kuiken wed. van H. van Nifterik 62
j. B. Kok m. 73 j.
Katholiek Comité van actie
„Voor God"
Almachtige, eeuwige God, Gij
leidt terzelfder tijd dc dingen
van den hemel en van de aarde;
verhoor op milde wijze het
smeeken van Uw volk en schenk
Uw vrede in onze dagen.
(2e Zondag na Driekoningen)
DE UNIVERSITEIT.
Voor een gesloten deur.
Geen komen en gaan van luchthartige
studenten en studentjes. Geen drukke ge
sprekken op het voorplein. De Academie
is dichtgegrendeld. Wijsheid en weten
schap, door de Alma Mater eeuwenlang
mild en vrijgevig uitgestrooid, worden gie
rig opgepot De professoren zitten thuis
zich aan hun eigen geleerdheid te laven,
niet in staat de jeunesse dorée daarin te
doen deelen.
„Het kan niet" verzekerde ons met
klem de secretaris van het college van cu
ratoren, mr P. J. Idenburg, toen wij pro
beerden langs een omweg achter de geslo
ten deur te geraken, en voor dit onwrik
bare „non possumus" dat door de nood
zaak en zeker niet door gebrek aan wel
willendheid en medewerking werd ingege
ven hebben wij ons, met tegenzin, ge
bogen. Een oogenblik hebben wij nog
overpeinsd een overall aan te schieten en
met de loodgieters, die juist op het dak
doende waren, ons te laten binnensmok
kelen, maar wij hebben de voorkeur ge
geven aan fair play.
Daar staan we dus vóór onze wijd-ver-
maarde hoogeschool, en, grendels of geen
grendels, we zullen er binnenkomen, al is
't dan slechts in ons geheugen een weg
tastend. Op onze rondwandelingen door
de stad waren we herhaaldelijk genood
zaakt schilderijen en andere kostbaarhe
den, die voor het geweld van den oorlog
onder zandzakken bleken te zijn wegge
kropen, ten gerieve van de lezers weer
even op hun plaats te denken. Maar wat
beteekent deze behangers-verbeelding,
vergeleken met de kracht-toer, die van
onze fantasie wordt gevergd, de geheele
Leidsche Universiteit té meubileeren? Ge
lukkig hadden we vroeger reeds menig
maal door het gebouw gedwaald, zoodat
we ons op een, zij 't lekkend, geheugen
kunnen oriënteeren.
De Academie is herhaaldelijk vertim
merd, doch in groote lijnen nog altijd de
kapel van het klooster der Witte Nonnen
(Dominicanessen), in wier nestje na de
Hervorming een koekoeks-jong geboren
werd, dat, gevoed met de goederen van
opgeheven abdijen en met de melk der
wetenschap opgefokt, danig uitdijde en
alle omringende panden heeft ingepalmd.
Een jaartallenboekje van de bouwge
schiedenis geeft in kort bestek een over
zicht van deze gezonde uit-was:
1447, stichting van het klooster door Mach-
teld, dochter van Jan van Woude,
Heer van Warmond.
1516, inwijding van de vernieuwde (nog
bestaande kapel).
1581, overbrenging van de in 1575 gestich
te hoogeschool naar de kapel; ver
bouwing.
1616, brand, waarbij „tstaende muyr-
werek" bleef gespaard.
1632, op het dak wordt een wanstaltig ob
servatorium opgericht (tot 1861).
1670, het torentje wordt gebouwd door W.
van der Helm.
1736, de nieuwe Senaatskamer gereed ge-
komen.
1890, bijbouw.
1915, bijbouw (Nonnensteeg).
1939, uitbreiding langs het Rapenburg.
De Witte Nonnen hadden bij de oprich
ting van hun kapel niet voorzien, dat deze
als hoogeschool zou worden in gebruik ge
nomen. Anders hadden zij daarmede beter
rekening kunnen houdenWel was de
kapel, een zeer hoog schip, met een zijbeuk,
voor een kloosterlijk bedeoord bizonder
groot en zelfs voornaam, maar toch minder
geschikt om een onderwijs-instituut te her
bergen. Om aan de eischen der pas-gebak
ken hoogeschool tegemoet te komen, werd
in de kapel een verdieping gelegd. De
kerkramen werden daarbij midden-door
gedeeld, zooals nog heden ten dage on
middellijk in 't oog valt.
Tevens werd een muur opgetrokken,
waardoor de kapelruimte over-dwars werd
afgeschoten. Ik weet niet, of het ter plaatse
onbekenden duidelijk is, doch op deze
manier ontstonden in het schip der kapel
vier vertrekken: beneden het Groot-Audi
torium en de z.g. overwelfde kamer, boven
het Klein-Auditorium en de Senaatskamer.
De dwarse muur kwam vlak vóór een van
de kerkramen uit, dat daarom dichtgemet
seld werd en nu precies de afmetingen
aangeeft, die de ramen in den kloostertijd
hadden.
De kolommen tusschen schip en zijbeuk
werden eveneens dichtgemetseld, maar
zyn nog geheel aanwezig: in het Groot-
Auditorium steken de basementen uit, in
het Klein-Auditorium de kapiteelen.
De zijbeuk werd op de tweede verdie
ping zolder, waar men de punten van
de dichtgemetselde spitsbogen onder
scheidt, is het Academisch-IIistorisch mu-
seuf gevestigd, dat vele universitaire curio
sa bevat en ook een goede kijk geeft op
de bouwgeschiedenis van de Academie.
Deze goede kijk werd, daar ook het
museum gesloten is, ons niet vergund, doch
daarvoor mochten we een remplagant
vinden in de diepgaande studie van ir.
Hugo van Oerle, eenige jaren geleden aan
het gebouw der hoogeschool gewijd en ge
publiceerd in het „Oudheidkundig Jaar
boek" 1937.
De kapel der Witte Nonnen was ook toe
gankelijk voor leeken (vele grafsteen en
uit de vloer bevinden zich op de binnen
plaats van de Lakenhal). De zusters die
niet gestoord wenschten te worden in hun
gebed hadden een verhoogd bidkoor,
achter in de kapel. De zuilen, die dat bid
koor schraagden zijn de zuilen van de eer
der genoemde „gewelfde kamer"; het bid
koor bij de verbouwing tot hoogeschool
door de dwarsmuur afgescheiden van de
van de rest werdde senaatskamer.
Nog steeds op twee beenen op het Ra
penburg staande, is het aardig af te lezen,
hoe eerlijk en getrouw de bouwgeschiede
nis in den gevel wordt verteld: de ramen
onder de toren zijn anders verdeeld, dan
de ramen van het schip. Om het Groot-
Auditorium tot een imposante hal te ma
ken, werd de verdieping hooger gelegd
dan van het toen reeds bestaande bidkoor,
wat tegelijkertijd een apart trapje noodig
maakte om vanuit de bovengang in het
Klein-Auditorium te komen.
De door bergsteenen banden als met spek
gelardeerde kapel, werd in 1670 (Opnieuw)
bekroond met een klokketoren, elegant als
als duiven-kopje. Het duifje draagt op zijn
schedel een koperen sfeer of heelal, welke
weer overtroefd wordt door een windwij
zer, voorstellende Pallas Athene, de godin
der wijsheid, in de wandeling Minerva ge-
heeten.
Het voorplein was tot 1823 afgesloten
door een rijk-bewerkte Renaissance poort,
waarvan de brokstukken achtergebleven
zijn links, en vooral rechts in de pui van
het belendende huis (kopjes en een angst
wekkend masker).
De poort, die toegang geeft tot de Hortus,
is een eenvoudige kalme rondboog,
zonder eenige opdirkerij. De doorkijk in
den Hortus: op de aartsvaderlijke beuken
boom, waaronder een kleurig bedje is ge
spreid van gele crocussen en paarse helm-
bloemen, is een van de prachtigste schil-
derijtjes-in-lijst, die men zich kan denken.
Op het voorplein een gedenksteen van
Herman Coster, die 1899 in den Boeren
oorlog sneuvelde bij Elandslaagte; hij was
een flink verbreider van onze Nederland-
sche beschaving.
Op de muur van den klooster-bouw zijn
tot groote hoogte arabesken ingekrast,
waarvan de herkomst een vraagteeken is.
Treden we thans het kloo:ster der weten
schap binnen.
Het Groot-Auditorium, de zaal der of-
ficieele plechtigheden, is tamelijk klein,
afgemeten-deftig en stijf in de plooi. Zelfs
als er geen inauguratie of een dergelijke
plechtstatige vertooning aan den gang is,
schijnen de rijen stoelen in 't midden en
de professoren-banken langs de wanden te
luisteren, naar de zwijgende wijsheid, die
het dubbele, door een eiken klankbord
overhuifde spreekgestoelte gerelayeerd
uitzendt.
Aan den tegenovergestelden kant, onder
een galerij, de rechtop-gezette grafsteen
(1572) van Floris en Joannis van Adri-
chem, die in de kapel begraven werden.
Omdat hun familie zulk een fraai-gebeeld-
houwde zerk bekostigde, hebben zij in dit
heilige der heiligen een blijvende herden
king verworven.
Op de galerij een nieuw orgel met be
schilderde vleugels van het oude orgel, dat
de Engelschman Hamey in 1675 cadeau
deed, uit erkentelijkheid voor de aan de
Leidsche Universiteit genoten opleiding.
Het plafond, dat Groot- en Klein-Audito-
rium van elkaar scheidt, wordt gedragen
door binten, die op met leeuwenkoppen
besneden sleutelstukken zijn gelegd. Het
Klein-Auditorium is minder indrukwek
kend, heeft ook slechts een enkelvoudig
spreekgestoelte, dat, evenals de dubbele be
neden-bewoner, in het begin der 17e eeuw
is vervaardigd.
Het „gewelfde vertrek" is merkwaardig
om zijn gewelven. De daarboven gelegen
Senaatskamer is een van de bezienswaar
digste interieurs van geheel ons land, met
een behang, dat misschien eenig ter wereld
is. De kamer is van onder tot boven „ge
voegd" met portretten van professoren, te
beginnen met Scaliger, in een rood ge
waad, en eindigend met kortelings ontsla
pen hoogleeraren, wier portretten, omdat
alle muren bezet zijn, in de kroonlijst op
het schellinkje huizen. Bij de inrichting
van de kamers in 1735—1737 door Hiero-
nymus van der My, werden alle reeds
voorhanden portretten pasklaar geknipt
(waarbij sommige zooals Voet door Nic.
Maes en Vorstius door Joris van Schooten
vèrknipt werden). De meeste oudere schil
derijen zijn copieën door Van der My; on
der de nieuwere eenige werken van Jozef
Israels, Cornelis Veth e.a.
Honderd-zestig professoren zijn in dit
betrekkelijk kleine vertrek in permanente
vergadering bijeen, onder voorzitterschap
van Prins Willem van Oranje, die de stad
met een hoogeschool verrijkte als blijk van
dankbaarheid voor het moedig-doorstane
De drootstj besp&Hndop Uw
strfomr^nBoen vvsttijgt U
doir h^tfgebrkik wan de
besW'en zuinigste lampen
ooit door Philips Viervaardigd:
DE PHILIPS „BI-ARLITA" LAMPEN VOLDOEN AAN ALLE EISCHEN,
OPQENOKEN IN 0E KEMA-V00RSCHRIFTEN EN STAAN ONDER
VOORTDURENDE MARXTC0NTR0LE DER KEMA.
beleg. De Prins, door Van der My op een
paneel geschilderd boven den schoorsteen
mantel, is als met een ambts-keten van
curatoren- en burgemeesters-wapens om
hangen. Het slot van deze keten is de klim
mende, zwarte leeuw van het gewest Hol
land. De universiteit is pas na de Fransche
overheersching Rijks-Universiteit gewor
den.
Een wenteltrap, in een 1617 aangebouwd
torentje, spiraalt opwaarts naar deze door-
luchte vergaderzaal.
Toen jhr. Victor de Stuers in Leiden stu
deerde, heeft hij het lef gehad teekeningen
te krabbelen op de muren van deze trap.
De toenmalige hoogleeraren proefden en
smaakten de humor van het geval, en lie
ten de studentikoze schetsen op de muren
zitten. En sinds de jaren, dat Victor de
Stuers hier zijn holen-teekeningen met vir
tuositeit uitwerkte, (18611867), is wel
niemand er langs gegaan, die niet met schik
en plezier deze zeer geestige ver
luchting heeft bekeken: de bedroefde
ouders bij het afscheid van hun zoon (Ps.
111: Heere, breng hem niet in lijden), de
tweestrijd van het schuchtere studentje, of
hü zich zal laten meetronen door pretjes
(een jonkvrouw op een.... beer gezeten)
óf zich door Minerva zal laten voeren naar
kennis en wijsheid, en eindelijk de promo
tie een dolle uittocht, waarbij groote en
kleine beren meedraven.
Ook de muren aan weerszijden van de
deur van het Zweetkamertje zijn met de
vlotte stift van Victor de Stuers beklad:
een student, diep in de benauwdheid, met
de haren te berge gerezen, en dezelfde
na den uitslag van het examen in vreugde
roes henen-dansend.
Langs de Nonnensteeg de aanbouw van
1915. Kloosterlijke gebouwen in nagemaak
te gothiek, met zware krabben en kruis
bloemen. Op de toppen der zijgevels bij
na geheel voor 't gezicht verborgen
grijnzen reusachtige spook-dieren, in de
trant van de chimères op de Notre
Dame te Parijs. Aansluitend aan dit col
lege-huis de ingetogen gevels van het
Rijks-Herbarium en Botanisch Laborato
rium, welk laatste met een fikschen spits
boog over de Doelengracht springt. Op een
steile klip van het Laboratorium, eenzaam
en hoog in de lucht, een rheumatisch-ge-
kromde leeuw, die met zijn klauwen
een wapenschild houdt
Een belangrijke uitbreiding van de Aca
demie kreeg in 1939 haar beslag, toen eeni
ge patriciërs-huizen op het Rapenburg erbij
getrokken en tot bureaux en gehoorzalen
werden verbouwd. Op Rapenburg 67 zete
len de curatoren in een prachtige, ongerept
18e eeuwsche zaal, bespannen met land
schappen, die verre verschieten openen
over Italiaansche rivieren, Turksche oases
en Fransche dalen. In de hoogere panee-
len der betimmering vroolijke grisailles
putti, zich vermakend met een bok e.a.
Ook boven de witte, geaderd marmeren
schoorsteenmantel, gekapt met een kuif
van gestyleerd zeeschuim, een aardig ver
telseltje in wit en grijs van kindertjes, spe
lend met een hoed op een stok.
In den gang een fijn-besneden trap; in
een der vergader-zalen een dessus-de-porte
van- allerhand water- en moerasvogels.
De overloop boven de hortuspoort wordt
ingenomen door de docenten-kamer, even
eens met, in dit geval, Hollandsche land
schappen bekleed en met een betengelde
hemel, waarin vele vogeltjes fladderen.
EEN DOORSNEDE OVERLANGS van het hoofdgebouw der Academie
(uit de studie van ir. Hugo van Oerle in het Oudh. kundig Jaarboek)
Gemeentel. Aankondiging
BESTRIJDING VAN WANDGEDIERTE
Burgemeester en wethouders van Lei
den maken nogmaals bekend, dat inzake
de bestrijding van wandgedierte de vol
gende bepalingen zijn vastgesteld inge
volge het Besluit van den Secretaris-
Generaal van het Departement van Bin-
nenlandsche Zaken van 29/30 Januari 1940
B. Z. no. 1 V., onverminderd de voorschrif
ten, vastgesteld in de „Verordening, hou
dende voorschriften nopens behoorlijke
bewoning van woningen" (Verzamelnum-
mer 104):
le. Het is, te rekenen van 1 April 1941 af,
verboden als verhuurder of uit andere
hoofde een woning of^@95feUe daarvan al
dan niet gemeubileerc#bf gestoffeerd in ge
bruik te geven, zoncBr dat e® verklaring
is ingeleverd bij )pêM bureaulvan de Be
volking, Stadhui^ ftjier, wSaruit blijkt,
dat noch in dgfworangj^noch^n de daarin
eventueel aanwezig! hulsl^a wandgedier
te is aangetroffen. s
Van het z|lfde tij «stip af is h^ verboden
bij het als huuc^erVf uit andapën hoofde
betrekken v£ ee*. wk^ingo^van een ge
deelte daamran, dierin Huisraad te plaat
sen of aan Ie brenaen, zonder dat een ver
klaring als voren lidoeld is ingeleverd bij
het voormeld Bijfiau.
Overtreding va if deze bepalingen wordt
gestraf met hechtenis van ten hoogste 2
maanden of geldboete van ten hoogste
drie honderd gulden.
2e. Een verklaring sub. le bedoeld wordt
uitsluitend afgegeven door de Directie van
den Gemeentelijken Ontsmettingsdienst,
Noorderstrat 18 (telef. 21319) en wel zoo
dra na de door dezen dienst ingestelde
controle is gebleken, dat in de woning
en/of het huisraad geen wandgedierte is
aangetroffen.
Voor het instellen van de controle, die,
na aanvrage, op korten termijn wordt ver
richt, moet vooraf tegen ontvangst van
een gewaarmerkte kwitantie aan voor
melden dienst worden betaald:
1.voor de controle van woningen
met een huurprijs tot 800.per jaar en
1.voor den voor deze woningen be
stemden inboedel;
2.voor de controle van woningen met
een huurprijs van 800.of hooger per
jaar en 2.voor den voor deze woningen
bestemden inboedel. 7202
STEVEN IN CK, Burgemeester.
VAN STRYEN, Secretaris.
SCHOEISELDISTRIBUTIE.
Op Donderdag 24 April a.s. van 9 tot 12
en van 2 tot 5 uur zullen schoenenbonnen
beschikbaar zijn voor de houders van groe
ne volgnummers van 150 tot en met 210.
Op denzelfden dag 's avonds van 7 tot 8.30
uur zullen geholpen worden de houders
van de gele volgnummers van 31 tot en
met 90.
Vrijdag 25 April zijn van 9 tot 12 en van
2 tot 5 uur aan de beurt de houders van
de witte nummers van 211 tot en met 270.
Zaterdag 26 April van 9 tot 12 uur de
houders van de witte nummers van 270 tot
en met 300, en van 2 tot 5 uur nam. de
houders van de gele nummers van 91 tot
en met 120.
Leiden, 23 April 1941.
De Burgemeester van Leiden,
STEVENINCK.
PLUIMVEEHOUDERS.
Pluimveehouders worden hierbij eraan
herinnerd, dat Maandag 28 April a.s. de
laatste dag is, waarop zij de bonnen 81 tot
en met 100, van het Algemeen Distributie
bonboekje aan het Distributiekantoor, Bree.
rtraat 117, kunnen inleveren. 7201
Leiden, 23 April 1941.
De Burgemeester van Leiden,
STEVENINCK.
Een tjif-tjaf hupt flierefluitend van tak
op tak in de drie eeuwen heugende Gou
den Regen, welke in de Hortus geplant
staat naast de Academie-poort. Het gezicht
op de Leidsche universiteit, vanuit de Hor
tus, met het pedante torentje uitkijkend
over de daken, is van een schoonheid, die
herinneringen wekt aan haar beroemde
zuster: Oxford. De Leidenaars kennen hun
eigen stad niet, hun eigen hoogeschool en
hun eigen hortus niet Een enkeling heeft
den weg gevonden door de Academie
poort, om, zich vermeiend in de voorjaars
zon, de uren te laten verglijden in een
meditatie, die de wetenschap op het spoor
houdt
Zonder eenige overhaasting, op ieder en
slag napeinzend, verkondigt de groote klok
van Hemony in de toren het volle uur:
Dum campana sonans ex aequo
divido tempus
staat er rond zijn buik gegoten:
Terwijl ik als klok luidt, snijd ik de
tijd in gelijke deelen.
De eeuwigheid spoedt voort in den tijd,
de tijd is niet anders dan gedistribueerde
eeuwigheid. Een man met een kruiwagen
gaat knerpend over het grintpad. Weer
slaat de klok de kleine, die de halve
uren afpaalt nu niet kalm en welover-
dacht, maar kort en helder, alsof zij zich
repte in het leege heelal te verijlen:
Temporis extrerai turn memor
esto tut
vermaant zij in het voorbijgaan:
Wees uw laatste oogenblikken indachtig.
De bronzen predikant valt in zwijgen te
rug; de tjif-tjaf fluit zijn lenteliedje en
een veelbelovende lente-zon verzilvert het
leien dak van Neêrlands oudste hooge
school.
VENATOR VAGANS.
