Weerbericht Slecht Toerisme hij honk Overstelpend Het meisje met de handschoen STADSNIEUWS VRIJDAG 14 MAART 1941 DE LEIDSCHE COURANT EERSTE BLAD PAG. 2 Abonnementsprijs: voor Lelden 19 cent per week; ƒ2.50 per kwartaal. Bij onze agenten 20 cent per week; 2.60 per kwartaal. Franco per post ƒ2.95 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad 0.50 per kwartaal. Losse nummers 5 cent, met geïll. Zondagsblad 9 cent. Advertentiën: 32 cent per regel. Ingezonden mededeelingen dubbel tarief. Telefoontjes hoogstens 30 woorden, 55 cent per plaatsing, alléén Woensdag en Zaterdag. ZONS OP- EN ONDERGANG. Zon onder 7.41 uur Vrijdagavond. Zon op 7.56 uur Zaterdagochtend. MAANSTANDEN. 14 Maart: De maan komt Vrijdagavond om 9.20 uur op en gaat Zaterdagochtend om 8.51 uur onder. 15 Maart: De maan komt Zaterdagavond om 10.41 uur op en gaat Zondagochtend om 9.22 uur onder. 16 Maart: De maan komt Zondagavond om 12.01 uur op en gaat Maandagochtend om 9.58 onder. 18 Maart: De maan komt Dinsdagnacht om 1.16 uur op en gaat Dinsdagochtend om 10.39 uur onder. 19 Maart: De maan komt Woensdagnacht om 2.25 uur op en gaat Woensdag voormid dag om 11.28 uur onder. (Laatste kwartier). 20 Maart: De maan komt Donderdag nacht om 3.26 uur op en gaat Donderdag middag om 12.22 onder. 21 Maart: De maan komt Vrijdagmor gen om 4.17 op en gaat Vrijdagmiddag om 1.22 vur onder. 22 Maart: De maan komt Zaterdagmorgen om 5 uur op en gaat Zaterdagsmiddags om 2.25 uur onder. no no no iioiioiiouoiioiicr. Verduisteringstijden Er is bepaald, dat er verduisterd moet worden tusschen zonsonder- 0 zang en zonsopkomst jj Deze tijden zijn voor hedenavond en morgenochtend: ZONSONDERGANG 7.41 uur 0 0 0 0 Tusschen deze oeide tijden dient Q n er dus verduisterd te worden. 0 JVICDIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIO ZONSOPKOMST 7.56 uur AMNESTIE VOOR VERZUIMDE BELASTINGAANGIFTE. Naar vollediger inning der belastingen. Heden is een verordening bekend ge maakt, waarin amnestie wordt verleend voor bepaalde verzuimen ten opzichte van den fiscus. In de laatste maanden zijn eenige malen van overheidswege oproepingen gedaan tot aanmelding of aangifte van bepaalde vermogensbestanddeelen, hetzij op grond van deviezenpolitiek hetzij op grond van ibelastingpolitiek (bijv. Deviezenverorde- ning en Sperrmarkenbelasting). Door deze oproepingen werden personen die deze ver mogensbestanddeelen bij een vroegere ge legenheid bijv. om belasting te ontgaan niet hadden aangegeven, in moeilijkheden gebracht. Zij moesten immers vreezen, door de huidige aanmelding kans te loopen voor het vroegere verzuim te worden gestraft. Daardoor werd hun de vervulling van hun plicht in sommige gevallen aanzienlijk be moeilijkt. Evenals in het rijk is ook hier het groot ste belang gelegen in het bereiken van een zoo groot mogelijke eerlijkheid in be lasting- en deviezenzaken, en, van fiscaal standpunt uit, vooral met het oog op ten deele reeds uitgevoerde, ten deele nog voor de deur staande belastinghervormingen Deze hervormingen moeten den staat de middelen versohaffen, welke hij tot be strijding van de vooral door den oorlog aanzienlijk gestegen uitgaven dringend behoeft. Te dien einde is het niet alleen noodig, dat de belastingtarieven ten deele worden verhoogd, maar ook, dat de inning der be lastingen vollediger wordt bereikt. Ver meld kunnen worden de noodzakelijke uit bouw van de belastingcontrole en de be oogde invoering van de consultatie in be lastingzaken in de betrekkingen tot het Duitsche rijk en mogelijk ook tot andere staten. Door deze voorgenomen maatregelen, welke in de eerste plaats de fiscale recht vaardigheid dienen, zullen naar valt aan te nemen, alle gevallen van oneerlijkheid op gespoord worden. De taak der overheid. Het kan echter niet het oogmerk van de overheid zijn, zooveel mogelijk burgers wegens overtredingen te straffen, overtre dingen, welke wellicht voor een groot deel door de verhoudingen in een vroegeren en brandende gas- toestellen verbruiken te veel! ze eens controleeren en nastellen door een erkenden gas- installateur 6293 anderen tijd mogelijk zijn gemaakt. Veel eer moet het de taak der overheid zijn, de ze zondaars nog voor hun betrapping op een voor hen zoo zacht mogelijke wijze tot eerlijkheid te brengen en daardoor weder in de sociale gemeenschap terug te voeren, of hun althans op zijn minst de mogelijk heid daartoe te geven, en op deze wijze tegelijkertijd hun prestatievermogen voor de toekomst aan het algemeen belang dienstbaar te maken. Deze oogmerken dient de op komst zijnde verordening, doordat zij een algemeene en uniforme belasting- en deviezenamnestie behelst. Wat de artikelen vermelden. Artikel 1 schept een aangifteplicht voor alle tot nu toe verheimelijkte vermogens bestanddeelen en aar. belasting onderhevi ge feiten. Daardoor wordt niet slechts een recht op amnestie, maar ook een plicht daartoe ingevoerd. Artikel 2 omschrijft den kring van de meldingsplichtige personen. Artikel 3 bepaalt de instanties waaraan IN DEN KOOR-OMGANG DER PIETERSKERK LXXI. De Pieterskerk is een overdekte begraaf plaats. één groot mausoleum. De vloer is belegd met grafzerken, de grond vastge- heid met menschelijke geraamten. Men wandelt er over de dooden. Beroemde doo- den rusten er, invloedrijke magistraten, knappe priesters, knappe dominees, knappe professoren.... geleerde schedels. Zerken, zoo breed en zwaar, alsof er Enaks-kinde- ren onder begraven werden, en op die zer ken gróóte namen. Helaas moet ik de illusie verstoren, dat deze steen en naamkaartjes zouden kloppen met het stoffelijk overschot, dat daaronder zijn laatste toevlucht .vond. In 1860 werd het inwendige van d kerk op geknapt en „verfraaid" en daarbij alle lij ken en naamkaartjes door-elkaar-gehusseld als een spel kaarten een bedrijf, dat de „Ned. Spectator" destijds gispte als „walge lijker dan de baldadigheden van 1566 en 1795". Voortijdig stonden de dooden op, doch slechts om van graf te verwisselen, en iedereen in 'n onzekere te laten van hun heenkomen. Treur dus niet aan de gesloten groeve van dezen of genen grooten naam, want men kon wel eens den verkeerde voor hebben. In het priesterkoor of ook hier in de zestiger-j aren een griezelige doodendans werd uitgevoerd is ons niet bekend zijn de meest opvallende zerken die van twee vrouwen; zij liggen tusschen de kolommen aan weerszijden. De eene, met een afgesleten figuur be- beeldhouwd, is van Jenne of Joanna van der Does, abdis van Leeuwenhorst, hoog bejaard tijdens het belegd in 1574 gestor ven. De verminking van den prachtigen steen, om deze passend te maken met de ronding van het zuil-basement, doet ver moeden, dat wij tevergeefs naar het aard- sche restje van Vrouwe Joanna zouden zoe ken. Het randschrift vermeldt: „Clara sub hoc saxo domina abbattissa celebri con- ZIJN DE WERELDGEBEURTENISSEN maar met één of meerdere KOMPAS-UITGAVEN zijn ze goed te volgen. Vraagt echter speciaal den naam „KOMPAS", want daa&rijgt U kaarten, die geheel bijgewerkt zijn! Kaarten van alle landen der wereld. POPULAIRE WERELDGIDS (boekvorm) geheel volledig 0.80 WERELDKAART, duidelijk als 'n globe1.05 KAART VAN EUROPA, 90x120 KOMPAS VAN DE BALKAN, met Italië0.80 KAART VAN AFRIKA, met speciale inzetlen van strijdtooneel 0.521/2 ALBANIË met GRIEKENLAND0.427s KAART VAN ENGELAND, industriegebieden speciaal aange geven, met zeer veel plaatsen0.5272 £JU!ce ï3oeSc- en Kxinto-vAfozkhandehiaA tieeftt %e! de aangiften moeten worden gericht. De meldingsplichtigen kunnen zelf niet uit maken, voor welke overige instanties de verschillende aan te geven vermogensbe standdeelen en feiten nog van belang zijn. De aangewezen instanties zullen eventueele verdere instanties mededeel in g doen. Artikel 4 bepaalt den termijn voor aan gifte, welke loopt tot 15 April 1941. Moge lijkheid tot verlenging in afzonderlijke gevallen bestaat. Artikel 5 behelst de uitwerking van de amnestie. De amnestie biedt zeer vérstrek kende voordeelen om daardoor een ieder terugkeer tot eerlijkheid zoo gemakkelijk mogelijk te maken en wel: 1. Vrijheid van straf (ook van tucht straffen); 2. vérstrekkende bevrijding van bijbe talingsplicht; 3. verbod van onderzoek naar van nu af aan fiscaal niet meer belangrijke gebeur tenissen, teneinde daardoor zooveel moge lijk met het schaamtegevoel rekening te houden. Artikel 6 sluit de gevolgen der amnestie algeheel uit, wanneer de aangifte niet vol ledig is. Gedeeltelijke amnestie doet zich in dit geval niet voor. Verder is bepaald, dat de amnestie in zooverre niet in wer king treedt, als de aangifteplichtige of de meldingsplichtige reeds mededeeling heeft gedaan, dat bevoegde instanties van hun verzuimen kennis dragen. Artikel 7 bepaalt bij overtreding van den aangifteplicht een verdubbeling van de op zichzelve reeds toepasselijke straf en in het geval van bedreiging met vrijheidsstraf subsidair boete, een vrijheidsstraf in elk gevaL Hierin komt het beginsel tot uitdruk king, dat het staatsgezag in de toekomst zonder pardon tegen die fraudeurs zal op treden, die ook deze gelegenheid en plicht tot algeheele schoonmaak niet gebruiken en zich daardoor ook thans nog buiten de sociale gemeenschap houden. Artikelen 8 en 9 bevatten bepalingen over de uitvaardiging van uitvoerings- en aanvullingsbepalingen, alsmede over het inwerkingtreden van de verordening, n.L ■heden, den dag van haar afkondiging. dita Johanna est de Does, quae Candida muitos ho(nestam) (vitum) (c)astam duce- bat in annos". Tusschen haakjes een ver moedelijke aanvulling van uitgeloopen let ters. Te gelijker hoogte aan den overkant een zerk met een engelen-gestalte, die een wa penschild draagt, en het randschrift: „Hier leyt begraven Vrouwe Susanna van Et- ten, in haer leven Vrouwe van Leeuwen horst" met de mededeeling van haar sterf dag (1634) „out synde 85 jaren min 9 da gen". Vrouwe Susanna heeft wel in rechte maar nooit in feite de abbatiale staf ge voerd. Het klooster Leeuwenhorst (tusschen Noordwijk en Noordwijkerhout) bleef- ver woest; zij woonde op het Rapenburg, waar later het Oudheidkundig Museum is opge trokken. Het is een misvatting te veronderstellen, dat alle uit hun kloosters en kerken ver dreven vrouwen en priesters broodeloos bij de Hervorming op straat werden gezet; zij bleven tijdens hun leven inkomsten trekken uit de .kerkelijke goederen. De wreede uitspattingen van een Lumey, de moord op Musius en den aanslag op Maer- ten van der Velde (beiden in deze kerk „ergens" begraven) waren uitzonderingen, die meri zeer zeker het Protestantisme niet mag aanwrijven. Bij de Hervorming werden de kerken toegetakeld, en het kan niet anders want geschiedenis is geschie denis of bij onze rondwandeling door de Pieterskerk moeten wij daar telkens op te rugkomen. Zoo onbarmhartig echter als de gebouwen werden mishandeld, zoo kalm en zakelijk werden de aangelegenheden van de kerkelijke ambtsdragers geregeld. Ook die regeling was niet billijk het zij toe gegeven maar steekt toch hemelsbreed af bij wat de Katholieken in Engeland en de Protestanten in Frankrijk te verdu ren hadden. Wij zouden niet graag de eenzijdige rol willen vervullen van het potje, dat aan de ketel zijn zwartheid komt verwijten. Doch de beeldenstorm kunnen vnj vrijelijk la ken, omdat het een verfoeilijk misdrijf was, dat ook in de oogen van de tegen woordige Protestanten geen ge nade vindt en herhaaldelijk door hen ten scherpste werd af gekeurd. Met deze ongewone lijkrede aan het graf van twee abdissen die het roerend met ons eens zijn hebben wij ons van iedere mogelijke verdenking van anti-Protestan- tisme (dat komt ook voor!) gezuiverd en ons tegelijkertijd een vrijbrief verschaft voor verdere pikante opmerkingen! Er is veel, zéér veel wat ons met onze Protes- tantsche mede-christenen vereenigt, en er is ook zoo het een en ander, wat van elkan der scheidt. Tot die verdeelde boedel be hoort de heiligen-vereering. Telkens en telkens hebben wij ons bij de rondwandelingen door de Pieterskerk met verbazing, klimmende verbazing afge vraagd: waarom moesten de beelden, schil deringen in ramen van door God-begena digden verdwijnen, om plaats te maken voor.anderen? Waarom moesten de ge brandschilderde ramen met voorstellingen uit het leven van Christus verwijderd wor den, om na eenige eeuwen te worden ver vangen door Marnix van St. Aldegonde (die nota bene de beeldenstorm onder zijn be scherming nam!) en van Prins Willem van Oranje, die wij eerbiedige hulde brengen als den Vader des Vaderlands, maar die nóch door Katholieken nóch door de Pro testanten als een buitengewoon godvruch tig man wordt vereerd. Waarom werden de wit-gekalkte pilaren van deze kerk onmid dellijk na de Hervorming behangen met steenen gedenkteekenen vol snorkende menschen-ophemelarij Van Mieris, de beroemde beschrijver van de stad Leiden in 1762, geeft op dit onder de gewelven der Pieterskerk galmend waar om? een antwoord, een merkwaardig ant woord, wij zouden zeggen een hoogst merk waardig antwoord: „op datze opgewekt door de prachtige graven, en roemryke opschriften, de deug den van die groote Mannen, welken aldaar te rusten leggen, poogen naar te streeven, of hen in verdiensten, ware 't moogelijk, gelyk te worden". Doet deze uiteenzetting niet sterk den ken aan het populaire gedichtje: Waarom zijn de beelden goed? en het antwoord: Omdat aanzien gedenken doet! In de Pieterskerk, overigens zoo kaal als een pier, hangen vele monumentale, in mar mer gegrifte grafteekens of epitaphen. Zij dateeren alle van na de Hervorming, al zou het, om wille van de deftigheid gebezigde Latijn, onkundigen tot Roomscliigheid doen besluiten. In het priesterkoor prijkt een gedachtenis-tafel van Gastgebius, „nobili prosopia, van edele afkomst" (een student van 23 jaar t 1628), en een soort hangend altaar, geflankeerd door twee engelen, die in lakens van zakdoeken hun verdriet uit huilen over het onherstelbaar verlies van Joannis v. d. Bergh, dijkgraaf en baljuw van Rijnland, die in 1757 stierf. De engelen, die na de Hervorming in de kerk werden uitgebeeld, zijn allemaal hui lende engelen. In den koor-omgang op de stéle van Bontius (een hoogleeraar t 1623) een onstelpbare tranen stortend engelen kopje; zoo ook op het gedenkteeken van Screvelerius, een collega van den vorige „denato 1648". Deze professoren der jonge hoogeschool zijn verbleekt tot onbekende grootheden. Dat kan niet gezegd worden van Dodonaeus, een vermaard kruidkundige, gestorven in 1585 (zijn grafteeken bij de treden van den kooromgang) en van Kern- per, een der bewerkers van het herstel der onafhankelijkheid in 1813, voor wien een eenvoudig, indrukwekkend marmeren mo nument werd opgericht tegen den Noorde lijken muur. Maar Stockius, directeur van de Latijnsche school (t 1593), en even min Bacchaerus, een geneeskundige, heb ben hun roem verder kunnen verbrei den dan hun gedenkteeken zichtbaar is. Onder het epitaaf van Bacchaerus een zwart engelenkopje met gouden oogjes! In den kooromloop voorts eenige „wapen- kassen" van dé familie De la Bije, die door de zorgen van mej. F. A. Ie Poole, regentesse van het St. Anna-hofje, toen zij daar een sta-in-den-weg-vormden, hier op hun plaats terugkeerden. Aan de onderzoekingen van mej. Le Poo le danken wij ook de wetenschap, dat Jan Steen (die, maar dat tusschen haakjes, Ka tholiek was) in 1679 begraven is in het graf van zijn grootouder?. De steen van groot vader Steen, en daaronder naar wij mogen aannemen zijn beroemde zoon, ligt op den rand van het koor, met in de pilaar ter zijde een memorie-plaat, aangebracht in 1926. ïn de Zuidelijke muur van den koor-om gang een gedenksteen van Arminius, den te genstander van Gcmmarus tijdens de gods dienst-twisten van het twaalf-jarig Bestand, in 1609 in deze keik begraven. De „leerlingen en oud-leerlingen van het seminarium der Remonstrantsche broeder schap" hebben bij het derde eeuwfeest in 1934 deze gedachtenis-plaat onthuld. In het opschrift wordt de sinas lang begraven strijdbijl nog eens zachtjes opgepoetst: „Fuit in Batavia vir quern qui norunt non potuerant satis aestimare. Er leefde in Nederland een man, dien degenen, die hem gekend hebben, nooit genoeg konden waardeeren" maar: „Qui non aestimaverunt nunquam satis cognoverunt. Degenen, die hem niet ge waardeerd hebben, hebben hem nóóit vol doende gekend". O, zoo! De grootste glorie van den koor-omgang ligt echter niet in de al- of niet verdien stelijke gedenkteekenen voor verdienste lijke mannen. Die glorie moet men hooger zoeken. Hef uw blikken op, naar het ge welf, waar twaalf kunstig-gebeeldhouwde rozetten zijn achtergebleven, en die door de beeldenstormers ten rechte en door de meeste bezoekers ten onrechte over het hoofd worden gezien. Het zijn middel- eeuwsche kunstwerken van den allereer- sten rang. In het midden achter de plaats van het hoogaltaar troont majes- tatisch op een regenboog God de Vader, met de aardbol als een schabel onder Zijn voe ten, de handen zegenend uitgestrekt. Aan weerszijden op andere rozetten de sym- jNieuw Feuilleton Iedereen kent het sprookje van As- schepoester, die op het bal haar glazen muiltje verloor, dat later door een ech ten prins werd teruggevonden. Zóó romantisch is de tijd, waarin wy nu leven, helaas niet meer al zou dan het glazen muiltje binnenkort wel weer eens een plaats in onze .samenle ving kunnen gaan innemen! en wanneer het feuilleton, met welks pu blicatie wij vandaag een begin ma ken, dan ook een modern Asschepoes- ter-sprookje wordt genoemd, dan is dat alleen, omdat de lotgevallen van Anne, de vrouwelijke hoofdpersoon in dit aardige verhaal, inderdaad veel gelijkenis vertoonen met die van de be kende sprookjesfiguur, al leefde deze laatste, voor zoover ons bekend, dan ook niet in Kopenhagen en al was het dan een echte prins en niet een jonge Deensche zee-officier, die zijn hart aan haar verloor. Zoo zijn er misschien nog wel meer afwijkingen met Assche- poester aan te wijzen, maar daarnaast zijn er ook tal van punten van over eenkomst en wij twijfelen er daarom niet aan, of onze trouwe feuilleton lezeressen zullen dit verhaal van de, zoozeer bij haar stiefzuster achterge stelde Anne met evenveel genoegen Volgen als eertijds het wereldbekende sprookje. bolische dieren der vier Evangelisten. In den Noordelijken omgang, van het midden uit gerekend: een figuur met man tel om, die met de eene hand een schriftrol vasthoudt (het inschrift is niet te ontcijfe ren), een hurkende engel met beide han den de letter M. dragend en aan het einde een rozet met een troffel of hamer, een steenhouwers-grapje. Van het midden uit gerekend in den Noordelijken omgang: gebaarde man, zit tend met een boek (met één ijzeren pin netje op het hoofd; Mozes?); de volgende: een krachtige figuur in een prachtig-ge- plooid gewaad, met eeif geschrift in de hand, de andere wijzend (een der profe ten?), een lezende man (monnik?) met de handen kapot eii tenslotte een persoon, ge dekt door hoed en middeleeuwsche huif, eveneens lezend. Bü het bezichtigen van deze reeks beeld houwwerken in de top van het gewelf, heeft men kans een goedaardige nekkramp op te loopen. Gemakkelijker is het, zooals de bezoekers ook in de Sixtijnsche kapel plegen te doen, zich ruggelings op de ijs koude zerken te leggen en met een verre kijker de kunststukjes naar zich toe te ha len. Men heeft dus de keuze tusschen een verdraaide nek of spit-'in-den-rug, maar het is de pijne en de peine waard! VENATOR VAGANS. Agenda LEIDEN. Zaterdag, R.K. Reclasseeringsver., afd. Lei den, bureau-zitting, St. Vincen- tiusgebouw, Hoogl. Kerkgracht 32, 4 uur nam. De avond-, nacht- en Zondagsdienst der apotheken te Leiden wordt van Zaterdag M Maart 20 uur tot Zaterdag 15 Maart 8 uur waargenomen door: de Apotheek Kok Rapenburg 9, Tel. 24807 en de Apotheek „Tot Hulp der Menschheid", Hooigracht 48, Tel. 21060. Te Oegstgeest door: de Oegstgeestsche Apotheek, Wilhelminapark 8, Tel. 26274. JASSENBIEF AANGEHOUDEN. Door de politie is in arrest gesteld de 32-jarige H. v. L., verdacht van diefstal van een jas. Maandag kwam er 'bij de politie alhier bericht, dat te Voorhout iemand was aan gehouden, van wien burgers hadden ge zien, dat hij iets wergwierp. De politie te Voorhout was op onderzoek uitgegaan en ontdekte, dat het een bos sleutels was, die weggeworpen was. Hierbij bevond zich een Lipssleutel. Van deze vondst werd berichtgegeven aan Lei den, waar eenige dagen tevoren aangifte was gedaan van diefstal van een jas uit gang eener woning. Daarin had zich de bos sleutels bevonden, welke aan het nummer van den Lipssleutel werd herkend. Handelsregister K. v. K. Wijzigingen: 890. Firma J. Hendriks en Zoon, Leiden, Maredijk 49, vervaardigen van sigaren. Overl. E.: J. Hendriks, Leiden, d.d. 7 Juli 1940. 2963. N. H. de Klerk, Noordwijkerhout, Zeestraat 9, schoenmakerij en schoenhan- del. Bijv. uitgeoef. bedr.: handel in tapijten, vloerkleeden, gordijnen, bedden en aan- verw. artikelen en het plaatsen daarvan. De Commissaris van Politie hier ter ste de maakt in aansluiting op zijn bekendma king van 31 Januari j.l. tnans bekend, dat gebleken is, dat de daarin genoemde B. G. Voorham, eigenaar van het advertentiebu reau „Leiden", Naohtegaallaan 16, zijn werkwijze dusdanig heeft veranderd, dat mag worden aangenomen, dat hij zijn ver plichtingen ook in de toekomst ten volle zal nakomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1941 | | pagina 2