DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Nieuwe richtprijzen voor land
en tuinbouwproducten
Momentje
MAANDAG 10 MAART 1941
32ste Jaargang No. 9893
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
V Drie mooie boekjes
Bij het lezen van kranten en weekbla
den Zaterdagavond werden wij geërgerd
door enkele beweringen, die, in strijd met
waarheid en werkelijkheid, de publieke
opinie zouden kunnen misleiden en óp-ja-
gen tegen een bepaalde categorie mede
burgers; die düs waren vierkant in strijd
met den waren, den echten en zuiveren ge
meenschapszin. Wij maakten het voor
nemen, om bedoelde uitlatingen vandaag
even onder het vergrootglas te nemen.
Maar: gisteren, Zondag, is onze ergernis
overstraald door een feit, dat ons blij
maakte en verheugde. Zóó moest 't in
ons leven altijd gaan met ergenissen.
Wij ontvingen n.l. drie boekjes, uitgaven
van het Katholieke Comité „Actie voor
God" (Heemstede), die, elk op zich, ge
zond voedsel verstrekken aan een ge
meenschap, waarin de menschen hun
oordeelen willen vormen naar waarheid en
in liefde.
De drie bedoelde boekjes hebben met el
kaar gemeen, dat ze.... tegelijkertijd ons
zijn toegezonden. Maar, al staat het behan
delde gehéél los van elkaar, er is toch één
gemeenschappelijken karaktertrek in deze
boekjes. Zij zijn populair, zij geven volks
lectuur maar niet in den veeltijds ge
bruikten zin. Men vindt er niet in „pak
kende" motiveeringen en „inslaande" weer
leggingen, welke een succes hebben op het
moment, waarop ze „inslaan" of „pakken",
doch maar al te vaak spoedig vervluchti
gen; het behandelde vraagstuk wordt van
vele kanten bekeken en grondig uiteenge
zet, het is volkslectuur, in dien zin, dat
menige universiteits-docent er evenzeer z'n
nut mee kan doen als menige arbeider, die
zich wil zetten aan inspanning-vragende
lectuur.
Wij willen op deze drie boekjes gaarne
vandaag even de aandacht richten, enkele
gedachten en zinnen er uit citeeren, om den
smaak op te wekken, het verlangen-naar-
meer te prikkelen.
„Rijke kerken enarme men-
s c h e n", door prof dr, L. Bender O.P.
Op den omslag staan geteekend drie zwa
re koperen, vergulden of misschien wel zil
veren kandelaars. Wij beginnen met te ci
teeren de laatste bladzijde (bl.z. 36): „Rij-
ke kerken zijn er, speciaal in ons vader
land, maar heel weinig. En zelfs de rijk
dom dezer kerken is maar heel betrekke
lijk. Er zijn veel arme en hoogst eenvou
dig ingerichte kerken in onze steden en
dorpen. Er zijn heel wat kerken, die maar
juist hebben, wat voor een behoorlijken
eeredienst onmisbaar is."
Maar dat alles verandert feitelijk niets
aan de beginselkwestie, die hier behan
deld wordt, n.l. of het goed is, veel geld
te besteden voor kerken en voor den eere
dienst, als er zooveel armen zijn. En die
behandeling is fundamenteel. Klaar wordt
uiteen gezet, dat natuurlijk niet God
de uitwendige en stoffelijke dingen noodig
heeft, maar dat de mensch het gebruik er
van noodig heeft, om overeenkomstig zijn
natuur God te dienen. En dat „rijke ker
ken" geen belemmering zijn voor de naas
tenliefde, de daadwerkelijke liefde voor de
armen, wordt heel nadrukkelijk betoogd.
Wij citeeren hier: „Wat de philantropie zon
der godsdienst als ondergrond tot stand
brengt, valt in het niet in vergelijking
met de veel omvattende werken van naas
tenliefde, die in de katholieke Kerk steeds
hebben gebloeid." (bl.z. 29).
„Waarom ons oorlogsleed?",
door G. Mulders S.J. In dit boekje, dat dub
bel zoo dik is als het eerst-besprokene,
wordt het vraagstuk van het lijden, dat
menigen mensch kwellen kan, besproken,
met verstandelijke nuchterheid èn tegelij
kertijd met warm menschelijk gevoel voor
en innig'mèdelijden met alle menschelijk
lijdenAlléén het geloof kan ons de
verklaring geven van het lijden. „Dat ge
loof is zeer moeilijk! In dat geloof moeten
wij den schijn der feiten doorbreken" (bl.z.
28). En daarom is het besluit van deze,
van alle drie wel de méést diepgaande, ver
handeling: „Volle kerken op den morgen
van eiken oorlogsdag moeten ónze reactie
op het oorlogsleed voor iedereen zichtbaar
maken. De kinderen van God zoeken in
hun lijden de huizen van God", bl.z. 72).
„Godsdienstige gedachten
in dezen t ij d", door pastoor W. No-
let. Dit boekje, 24 bladzijden groot, is ver-
Het brood wordt
duurder
Het A.N.P. meldt uit 's-Gravenhage:
In een persconferentie heeft de heer
S. L. Louwes, regeeringscommissaris
voor de Voedselvoorziening, een toe
lichting gegeven op de nieuwe richt
prijzen.
Wanneer men de nieuw-vastgestelde
richtprijzen vergelijkt met die van
verleden jaar, dan geven zij voor
verscheidene artikelen een verhooging
te zien, zooals voor aardappelen tarwe,
rogge, erwten enz. Vermoedelijk heeft
men zich in kringen van den landbouw
te hooge voorstellingen van de nieuwe
richtprijzen gemaakt en zijn de richt
prijzen, zooals zij nu zijn vastgesteld,
misschien een tegenvaller. Waarom
zijn de prijzen zoo en niet ander vast
gesteld?
Hierop wilde de heer Louwes een ant
woord geven. De vastgestelde prijzen be
reiken thans lang niet de fantastische
hoogten van de prijzen tijdens den wereld
oorlog. Toen volgde de toenmalige regee-
ring een geheel andere prijspolitiek, wel
ke op den duur tot inflatie moest leiden.
Zij miste nog de ervaring waarover wij nu
beschikken. In Duitschland is dan ook
reeds lang het standpunt ingenomen, dat
het prijsniveau moest worden beheerscht.
Gok hier te lande is dit streven belichaamd
in de prijzencontrole van den prijzen-
commissaris.
In de practijk beteekent prijscontrole
natuurlijk dikwijls een „neen"-zeggen op
tal van aanvragen. Zij beteekent meesten
tijds, dat de producent zijn verlangens op
dit punt niet ziet ingewilligd. Daar is nu
eenmaal niets aan te doen. Dit zijn nu de
prijzen van 1941, zoo riep de heer Louwes
uit, en zij zullen niet meer worden ver
anderd.
Een tweede factor welke een rol heeft
gespeeld bij de vaststelling van de richt
prijzen is het streven naar toenadering tus-
schen de Duitsche en de Nederlandsche
prijzen. Een derde richtlijn, welke is ge
volgd, was daarin gelegen, dat de regee
ring in de eerste plaats die artikelen wil
steunen, welke zij het liefst wil hebben
verbouwd. Daarom zijn de richtprijzen van
aardappelen, tarwe, rogge, suikerbieten en
erwten in het bijzonder verhoogd. Kool
zaad wordt in deze serie niet genoemd, om
dat hiervoor in den vorigen zomer reeds
prijzen zijn vastgesteld, welke hun uit
werking reeds hebben gehad.
Aanpassing bij het Duitsche prijs-
deeld in vier deelen: Het geloof, het lijden
in de wereld, beheersching van de fanta
sie, onze taak.
Geenszins oppervlakkig, maar wel wat
vluchtiger, dan in de andere boekjes, wor
den hier verschillende godsdienstige ge
dachten beschouwd. Het hoofdstuk over
„het lijden in de wereld" zal voor menig
een gemakkelijker en daardoor met meer
vrucht worden gelezen, dan de meer uitge
breide verhandeling in het boekje van pa
ter Mulders.
In het derde hoofdstuk maakt de schrij
ver enkele opmerkingen over een zekeren
vorm van fantasie, een ongebreidelde fan
tasie over zaken, „waarop een bepaald
mensch. geen invloed kan uitoefenen" en
die in den mensch zulk een groote angst
kan verwekken. Men leze wat de schrijver
hierover zegt: „Deze phantasie is het, die
den mensch zijn" energie ondermijnt en
hem onbekwaam maakt tot ernstige beslui
ten en de uitvoering er van. Want het is
onmogelijk om tegenover allerlei toekom
stige mogelijkheden, waarin men zichzelf
dan betrokken denkt, zijn houding te be
palen. De angst, die de fantasie leidt, ver
slapt meteen den wil. En terwijl iedere
mensch in de omstandigheden, waarin hij
feitelijk geplaatst is, mag rekenen op den
bijstand van God, Die hem zal helpen om
het opgelegde lijden te dragen, mag nie
mand rekenen op Gods bijstand, wanneer
hij op onredelijke wijze aan zijn fantasie
ongebreideld haar loop laat en zich allerlei
lijden weerspigelt, dat vermoedelijk nooit
zal komen, en kómt het, hem meteen
aanspraak geeft op de bijzondere hulp van
God om dit lijden te dragen.
De goede gesteltenis van den christen-
mensch tegenover het lijden is dus deze:
bereid zijn, het te aanvaarden, wanneer het
komt, niet angstig zijn voor wat misschien
komen kan."
Elk dezer kostelijke .boekjes kost slechts
tien cent.
niveau wil niet zeggen, dat de Neder
landsche prijzen nu precies dezelfden
zullen worden als de Duitsche. Er moet
immers rekening worden gehouden
met het verschil in productievoorwaar-
den. Wanneer wij in Nederland steeds
hoog hebben opgegeven van onze lage
productiekosten, dan kunnen wij toch
met onze landbouwprijzen de Duitsche
zeker niet voorbij gaan.
Wie de lijst van de vastgestelde richt
prijzen in bijzonderheden nagaat, zal op
merken, dat voor sommige aardappelsoor
ten, de prijzen lager zijn dan verleden
jaar. Dit is niet in strijd met het voorgaan
de. Immers het betreft hier soorten, wel
ke weliswaar veel geliefd zijn, maar wei
nig opbrengen, zooals de bonten en blau
wen en de roode-star. Andere aardappel
soorten, zijn hooger gesteld, n.L de veel
opbrengende soorten. Voor deze soorten,
evenals voor het aardappelmeel is thans
het Duitsche prijsniveau bereikt.
De prijzen van tarwe en rogge zijn
elkander genaderd. Hierin is dus een
sterkere stimulans gelegen om rogge
te verbouwen, waardoor de positie van
den boer op de lichtere gronden wordt
verbeterd.
Bij de erwten is de prijs van de groene
erwten gebracht op die van de schokker
erwten. Het gevolg zal zijn, dat er weinig
zullen worden verbouwd. Dit lig* in de
lijn van het streven, om den nadruk te
leggen op de veel opbrengende soorten. De
smakelijkheid speelt in dezen oorlogstijd
slechts een ondergeschikte rol.
„Ik verwacht nu reeds", aldus de
heer Louwes, „dat men in de steden
in dezen herfst wel zal zeggen: „Moe
ten we weer van die leelijke aardappe
len eten?" Maar dan zeg ik: „Beter
leelijk en genoég, dan mooie en niet
genoeg". De voedingswaarde van de
thans gestimuleerde aardappelsoorten
is niet minder dan die van de mooie
aardappelen."
De richtprijzen njr de witte en bruine
boonen behoetde ui» fv vt=el te v/orden ver
hoogd, omdat de uitzaai verleden jaar
reeds bevredigend is gebleken.
De voedergranen zijn bij de vaststelling
der richtprijzen welbewust achtergesteld
bij de granen voor menschelijke con
sumptie.
Uiteindelijk zal het gevolg zijn, dat er
een hoogere prijs voor de producten zal
moeten worden betaald. Dit moet de con
sument begrijpen. Deze richtprijsverhoo-
ging kan niet uit het luchtledige worden
betaald. Er valt niet aan te denken, dat op
dit punt de politiek van den wereldoorlog
kan worden gevolgd.
De grootste prijsstijgingen zullen op-
streden bij het brood. Dit zal wel cri-
tiek uitlokken, maar dan zegt de heer
Louwes: „Het is beter dat er producten
zijn, dan dat zij er niet zijn. Wil men
producten hebben, dan zal men hem,
die produceert, ook moeten beloonen.
Met de hand op de portemonnaie is het
al te goedkoop den boer aansporingen
tot de grootste krachtsinspanning toe
te roepen. De consumenten, die critiek
hebben, moeten bedenken, dat, indien
er geen prijsbeheersching was, er nog
veel meer prijsstijging zou zijn. Hij
stelle zich dan maar eens voor, welke
fantastische hoogte de prijzen dan
zouden hebben.
De landbouwer die zijn verwachtingen
hooger had gesteld, moet bedenken, dat de
landbouwer in gunstige qmstandigheden
verkeert, vergeleken bij producenten in
andere bedrijfstakken. In den landbouw
immers zijn de prijzen verhoogd zeker in
de mate van de verhooging van de produc
tiekosten. En de landbouwer heeft zijn be
drijf in gang kunnen houden, al heeft hij
dan wat minder kunstmest. Vele andere
ondernemers kunnen dit niet van zichzelf
getuigen.
De heer Louwes meent, dat bij de vast
stelling van deze richtprijzen de midden
weg tusschen de belangen van den pro
ducent en den consument is gevonden. Op
de belangrijkste punten is de zoo lang ge-
wenschte aanpassing aan het Duitsche
prijsniveau bereikt.
De boer kan natuurlijk den oogst niet
bepalen. Dit ligt niet in zijn hand. Maar
wel is er nu voor hem alle aanleiding om
zijn uiterste best te doen. Hij bedenke
daarbij, dat hij produceert voor zijn eigen
volk. Er is geen woord van waar, dat gra
nen en voor onze voedselvoorziening vitale
producten naar het buitenland gaan. De
boer produceert voor zijn eigen volk en het
is daarom noodig, dat het uiterste uit den
grond wordt gehaald.-De Nederlandsche
boer behoeft zich niet te schamen voor de
opbrengsten per oppervlakte-eenheid hier
te lande. Van alle landen in de gematigde
zone staan wij wat dit betreft aan de spits
en kunnen aan een ieder tot voorbeeld
strekken. Maar het kan nog beter en dan
moet het ook. Want de voeding van het
eigen volk hangt er van af.
NIEUWE BONNEN.
Bon 6 van de vleeschkaart kan
vernietigd worden.
Vandaag zijn zooals Zaterdag gemeld
de nieuwe bonnen geldig geworden voor
boter en margarine, die ditmaal ook recht
geven op 200 gram spijsvet. Verder voor
eieren, kaas, brood en gebak, vleesch en
vleesch waren.
Medegedeeld wordt, dat bon 06 van
de vleeschkaart niet zal worden aan
gewezen en dus vernietigd kan wor
den.
Naar het A.N.P. meldt hebben Engelsche
bommenwerpers in den nacht van Vrijdag
op Zaterdag boven enkele plaatsen in ons
land bommen laten vallen. Bijna al deze
bommen kwamen echter in weiden of in
het water terecht cn zij richtten geen scha
de aan. Door glassplinters zijn enkele
personen gewond.
DE NEDERLANDSCHE OMROEP EN DE
RELIGIEUSE UITZENDINGEN.
De gemachtigde voor de concentratie van
de radio-omroepvereenigingen in Neder
land verzoekt ons het volgende op te ne
men:
Met ingang van Zondag 9 Maart a.s. zul
len de Nederlandsche omroepprogramma's
niet langer door de onderscheidene om
roeporganisaties onder eigen naam en ver
antwoordelijkheid worden uitgezonden. In
afwachting van de definitieve regeling,
waarbij de bestaande omroepvereenigingen
als zelfstandige uitzendorganisaties zullen
ophouden te bestaan en in hun plaats zal
treden het staatsomroepbedrijf, zullen de
omroepprogramma's met ingang van ge
noemden datum worden verzorgd onder
naam en. verantwoordelijkheid van den
Nederiandschen Omroep.
Wat betreft de door den Nederiandschen
Omroep te verzorgen uitzendingen met een
uitgesproken religieuzen inslag, zal een
bijzondei e regeling worden getroffen, wel
ke rich ten aanzien van de orthodóx-pro-
tcstantsche en vrijzinnig-protestantsche uit
zendingen van dezen aard reeds Jn zooverre
heeft geconcretiseerd, dat de programma's
met een uitgesproken orthodox- of vrijzin-
nig-protestantsch religieuzen inslag zullen
worden voorbereid door de Christelijke
Radiostichting, resp. het Vrijzinnig-Protes-
tantsch kerkcomité en van dien aard zullen
zijn, dat deze, met de uiteindelijke instem
ming van den Nederiandschen Omroep
zelve, ook door de kerkelijke groepen zelf
voor hunne verantwoordelijkheid kunnen
worden genomen. In dien zin zullen deze
specifiek religieuze uitzendingen ook in de
omroepbladen en voor de^nicrofoon wor
den aangekondigd.
Het ligt in het voornemen met be
trekking tot de uitzendingen met een
uitgesproken Roomsch-Kathol ièk reli
gieuzen inslag zoo mogelijk een soort
gelijke regeling te treffen.
CHR. RADIO STICHTING
Naar de Standaard meldt, zal er, nu de
N.C.R.V. als zoodanig uit den aether ver
dwijnen zal, een comité, de „Christelijke
Radio-Stichting", de voorbereiding der
orthodox-protestantsche uitzendingen voor
zijn rekening nemen en de verantwoorde
lijkheid'voor de programma's waaraan de
ze naam verbonden zal zijn, aanvaarden.
Deze Chr. Radio-stichting heeft de voor
waarde gesteld, d^t haar naam alleen ver
bonden zal woeden aan uitzendingen, wel
ke geheel door haar zijn samengesteld en
voorbereid, zoodat zij de verantwoordelijk
heid voor die programma's en uiteraard
alléén voor die programma's, gerust en met
een zuiver geweten kan dragen.
VRIENDSCHAP.
Nu het buiten op straat overal be
slist onprettig is geworden unhei
misch noemen de Duitschers dat is
het zaak de gezelligheid, de stem
ming en de sfeer in onze huizen te
vergrooten. Dat kan. Al is het dan
wat moeilijker geworden met de kof
fie en de snaps.
Maar goede vrienden komen niet
alleen ter genieting van bepaalde
dranken, die schaarsch en smakelijk
zijn. De sfeer moet van de menschen
uitgaan, van de vriendschap, van een
aangenaam gesprek, al kan een be
paalde consumptie dit gesprek en die
stemming dan ook belangrijk stimu-
leeren. Maar dan moe't dat meer ge
beuren uit verheugenis over het
vriendelijk en gul gebaar van gast
vrouw en gastheer, dan uit vreugde
over den smaak van het genotene
zelf.
Ik wil maar zeggen, dat goede
vriendschappen een belangrijke com
pensatie kunnen vormen voor de
moord en doodslag buiten ons huis, in
de wereld rondom ons.
Wij hebben nu noodig de beleving
van de spreek:
„Wie als vriend hier binnengaat,
Komt nooit te vroeg, maar steeds
te laat".
Of zooals ik het eens las in de
spreekkamer van een vriendelijk pas-:
toor:
Wie niet als vriend hier
binnenhuppelt,
Die wordt er zoo weer
uitgeknuppeld.
Het komt er maar op aan, dat wij
en onze vrienden zich nu meer dan
ooit thuis voelen in onze huizen. En
misschien kan, om dit te bevorderen,
dienen een variant op de spreuk uit
een Amsterdamseh volkscafé: „Indien
gij thuis gewend zijt om op den
grond te spuwen, doet het dan hier
ook. Wij willen graag, dat onze gas
ten zich thuis voelen".
Dit wenschte ik u vandaag alleen
maar voor te houden.
OPHEFFING UITZONDERINGS
TOESTAND NOORD-HOLLAND.
Officieel wordt medegedeeld: Op voor
dracht van den bevelhebber in de Luftgau
Holland, den luitenant-generaal Siburg,
heeft de bevelhebber der Duitsche weer
macht in Nederland in overeenstemming
met den Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied, rijksminister Seyss-
Inquart den voor de provincie Noord-Hol
land. afgekondigden uitzonderingstoestand
en daarmede tevens de in zijn bekendma
king van 27 Februari 1941 uitgevaardigde
maatregelen met ingang van Zaterdag 8
Maart 1931 te 24 uur opgeheven.
De Höhere S.S. und Polizeiführer heeft
tegelijkertijd maatregelen betreffende de
verkeersbeperkingen in de provincie Noord-
Holland eveneens opgeheven, zoodat daar
mee de oude toestand van 24 Februari 1941
weer van kracht wordt.
DE AMSTERDAMSCHE WETHOUDERS
ONTSLAGEN
Zooals reeds gemeld, heeft de Rijks
commissaris voor het bezette Nederland
sche gebied de volgende wethouders der
gemeente Amsterdam van hun ambt ont
heven: mr. G. C. J. D. Kropman, Fr. van
Meurs, B. C. Franke en Walrave Boisse-
vain.
In het oude college van B. en W., had be
halve de hier genoemde heeren ook nog
zitting de heer J. Rustige.
Mr. A. J. Backer, de nieuwe commissaris der provincie Noord-Holland, heeft Zater
dag te Haarlem zijn ambt aanvaard. Mr. Backer tijdens zfjn rede over de verhou
ding van den ambtenaar tot het volk. foto Stevens