DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Het Kriegsgericht
Momentje
DONDERDAG 6 MAART 1941
32ste Jaargang No. 9890
3)e Gcid)6ch^(2ou^atit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
V Vreemde voorlichting
„Wy zijn totalitair, zij zijn halfslachtig''.
Met „wij"' is bedoeld Nationaal Front
en met „zij'' de Nederlandche Unie. Aldus
in een artikel in het Nederlandsch Dagblad
van G. Quispel.
't Is niet onze bedoeling, vandaag te
schrijven pro of contra Nationaal Front of
Nederlandsche Unie.
Wü willen alleen wijzen op een paar uit
latingen in bedoeld artikel in het Neder
landsch Dagblad, die heel erg vreemd zijn
(opzettelijk kiezen wij deze „neutrale"
kwalificatie).
De Unie propageert een soort twee-kamer
stelsel: een corporatieve Raad en een poli
tieke Raad. Dat idee is al heel oud zegt
de heer Quispel. En hij heeft gelijk. Wij
hebben al meer geschreven, dat datzelfde
denkbeeld ons al is geleerd op de school
banken. Wat niet wil zeggen, dat het
heel oud is, maar wat toch wel beteekent,
dat het niet in de laatste paar jaar is uit
gevonden.
Doch zegt dat nu per se, dat zulk een
denkbeeld geen aandacht verdient? Kan
wat reeds vroeger is geleerd, maar niet is
doorgevoerd, nu niet heel actueel zijn ge
worden en opportuun voor verwerkelij
king? De heer Quispel spot met die ver
langens van de Unie, omdat ze oud zijn:
„Men speelt in den tegenwoordigen
tijd met de nieuwheid van allerlei din
gen een onverantwoordelijk spel. Dat
geldt met name van de Nederlandsche
Unie. Het schijnt wel, of het toover-
woord „nieuw" alle halfheden, druk
fouten en phrases moet vergoeden.
Des te meer valt dit op, nu blijkt,
dat de politiek^ scholing, die de leden
van de Nederlandsche Unie moeten
doormaken, een bijbrengen van oer
oude denkbeelden is".
Oeroude denkbeelden. Kunnen die niet
óók nieuw zijn en voortreffelijk voor het
heden?
De schrijver wijst er de Nederlandsche
Unie op, dat reeds Aristoteles zei: „één
moet leider zijn". Het denkbeeld van
den autoritairen staat is dus al héél oud.
Maar daarom verwerpelijk?!
De heer Quispel verwijt verder de Ne
derlandsche Unie, dat zij het politiek-par-
tijenstelsel, zij 't dan ook radicaal her
vormd, niet teneenenmale wil vernietigen.
Dat de heer Quispel alle politieke partijen
radicaal wil uitroeien, begrijpen wij.
Maar daarom behoeft hij die politieke
partijen niet een trap achterna te geven,
en allerminst op zoo'n leelijke wijze, als
hij dat de R.K. Staatspartij doet. Hij
schrijft nl.:
De Katholieke Partij wilde de in
vloed der bisschoppen, ja van het
hoofd van een vreemde mogendheid,
op de politiek versterken.
Die mijnheer Quispel met al zijn nieuwig
heid. sleept een, van ouwebakken ouder
dom kwalijk-riekend, anti-papisme met
zich mee. De R.K. Staatspartij wilde een
versterkten invloed der bisschopen op de
politiek nóg erger, véél erger: „ja van
het hoofd van een vreemde mogendheid".
Die vreemde mogendheid is natuurlijk: de
Paus. R.K. Staatspartij ultra-montaansch!
R.K. Staatspartij spande zich in, om op de
politiek .van Nederland te versterken den
invloed van een heerscher, die zetelt „ultra
montes", „aan de overzijde van de ber
gen"! Dwaas anti-papisme. Wij willen er
niet verder op ingaan. Wij signaleeren
slechts; ook om den wensch er aan te voe
gen, dat de schrijver van bedoeld artikel
voortaan beter nadenke, voordat hij de zoo
verantwoordelijke taak van voorlichter der
politieke opinie op zich neemt in het Ne
derlandsch Dagblad van Nationaal Front
VASTE PRIJZEN VOOR VISCH
TE WACHTEN
Naar de „Tijd" verneemt, kan thans
spoedig de reeds door ons aangekondigde
regeling van de detailprijzen voor zee- en
zoetwatervisch worden verwacht.
De prijzen zullen, naar men in bevoegde
kringen meende te weten belangrijk bene
den het huidige prijs-peil liggen.
Vermoedelijk zal deze regeling 'zich niet
alleen uitstrekken tot versch gevangen
visch, maar ook tot die welke nog in koel
huizen wordt bewaard of op andere wijze
in voorraad wordt gehouden.
18 Doodstraffen In het
Haagsche terreur- en
sabotageproces
Het A.N.P. bericht:
In de laatste dagen heeft, zooals reeds
gemeld, in het gebouw van den Hoogen
Raad aan het Plein te 's Gravenhage, een
proces plaats gehad tegen leidende functio
narissen van en medewerkers aan een ge
heime organisatie, welke ten doel had sa
botage en terreurdaden tegen leden der
Duitsche Weermacht en daartoe behoorende
inrichtingen te begaan en ook om inlichtin
gen aan Engeland te verstrekken met het
oog op luchtaanvallen.
Het aantal verdachten bedroeg 43, die
werden verdedigd door negen advocaten.
Het is geen gewoonte, dat deze soort pro
cessen in het openbaar gehouden wordt.
In dit geval echter hadden de militaire
autoriteiten persvertegenwoordigers toege
laten, waarbij zij zich lieten leiden door
de volgende overwegingen: het publiek
zou uit dit proces weder kunnen zien, hoe
grondig de Duitsche justitie zulk een zaak
behandelt en tevens, dat hier werkelijk
recht gesproken wordt. Ook zou de Ne
derlandsche courantenlezer ervaren met
wat voor elementen men hier te doen
heeft.
Slechts twee getuigen waren in deze zaak
gedagvaard. De 43 verdachten oefenden de
meest verschillende beroepen uit.
Ook hadden zij behoord tot verschillende
politieke- partijen.
Nadat de aanklager ten aanzien van ieder
-der verdachten de beschuldigingen van
spionnage, sabotage, verboden wapenbezit
en franctireurschap e.d. voorgelezen had
en iedere verdachte uitvoerig verhoord was
omtrent zijn afkomst enz. begon het eigen
lijke proces met het verhoor van den hoofd
verdachte een 43-jarigen Haarlemmer.
Deze gaf toe, af te weten van deze gehei
me organisatie waarvan het doel was met
alle beschikbare middelen hier het leven
van de Duitsche bezetting onmogelijk te
maken. Er was ook een orgaan, waarin tot
sabotagedaden werd aangespoord. De ver
dachte ontkende echter in die organisatie
een rol van beteekenis te hebben gespeeld.
Hij ontkende haar leider te zijn, maar be
weerde iemand boven zich te hebben gehad,
die nu onvindbaar was. Hij zeide ook, dat
het hier eigenlijk geen terreurorganisatie
betrof, maar dat het de bedoeling was sa
men te werken met de Engelschen wanneer
deze hier^zouden landen.
Uit het verdere verhoor bleek, dat de
organisatie ook beschikte over ontplofbare
stoffen en andere wapenen, en dat zij ge
heel op militairen voet geschoeid was. De
genen die de „militaire rangen" bekleed
den tooiden zich met schuilnamen. De
hoofdverdachte die in de organiastie den
rang van kolonel bekleedde, heette „kolonel
van Verdun", terwijl in Vlaardingen ook
nog een „majoor" rondliep die zich „wolf"
noemde. Hij stond aan het hoofd van een
wandelclub in Vlaardingen, die op een ge
schikte wijze kon worden ingeschakeld. Er
was voorts een militair adviseur en men
werkte volgens schriftelijke aanwijzingen
betreffende de wijze, waarop op bepaalde
plaatsen sabotage zou kunnen worden ge-
pleged. Ook werden besprekingen gevoerd
over vergiften, waarmede op uitgebreide
schaal zou worden gewerkt. De groep
Maassluis had een spciale taak, namelijk
de vernieling van bruggen. De organisatie
maakte gebruik van telkens, wisselende
wachtwoorden, waaraan de leden elkaar
als zoodanig konden herkennen. De leden
kende de eigenlijke leiders niet, maar had
den alleen contact met hen door middel
van verbindingsofficieren.
Voorts bleek uit het verhoor van de ver
dere verdachten, dat op.velen van hen ge
gevens gevonden waren omtrent installa
ties van de Duitsche Wearmacht. Verklaard
werd dat deze gegevens, welke in opdracht
gemaakt werden, bestemd waren voor En
geland.
Vele verdachten betoogden niet te we
ten, dat de actie der organisatie gericht
was tegen de Duitsche Weermacht. Zij ver
klaarden gedacht te hebben, dat deze actie
voornamelijk gericht was tegen de N.S.B.
en dat voorts de vervaardigde stilkken wel
eens te pas zouden kunnen komen als de
oorlog hier hervat zou worden.
Gedurende het verhoor der verdachten
moest de president van het Kriegsgericht
herhaaldelijk wijzen op de onbeschaamd
heid en de plompe wijzg waarop bepaalde
verdachten stonden te liegen.
Hierna werd voortgegaan met het ver
hoor der verdachten. Als een staaltje van
de domheid, waarmede te werk werd ge
gaan gelde, dat een der hoofdfunctionaris
sen een verdachte, die naar Engeland wilde,
adviseerde zich te wenden tot den heer
Colijn, die Amerikaansch staatsburger zou
zijn geworden. Prompt ging de verdachte
naar hij vertelde, naar de woning van den
heer Colijn, dien hij niet thuis trof. Hij
werd echter ontvangen door een heer, van
wien de verdachte wel vermoedde dat hij
ook tot de „Geuzen" behoorde. Hij stamel
de daarom eenige keeren het wachtwoord.
De heer die hem te woord stond begreep
er niets van, zeide bovendien dat de heer
Colijn niets van doen had met lieden die
naar Engeland wilden en zette zijn bezoe
ker vervolgens de deur uit.
Uitvoerige mededeelingen werden ge-
^aan over vergiften die dienden in de
eerste plaats om leden der Duitsche weer
macht van kant te maken. Men zou wer
ken met vergiftigde potlooden, punaises en
ook wel met een vergiftigde drank, welke
men noemde „Molotow-cocktail" of ook
wel „Moffenchampagne". Verscheidenen
der verdachten waren werkzaam op een
groote scheepswerf. Een van hen stond
nog in verbinding met een andere organi
satie welke onder leiding stond van een
Delftschen hoogleeraar. De bedoeling de
zer organisatie was om te verhinderen dat,
wanneer de Duitsche troepen zouden
moeten terugtrekkende N.S.B. een staats
greep zou uitvoeren.
Nadat dit verd'achten-verhoor vijf dagen
in beslag genomen had werd door twee
vertegenwoordigers van het openbaar mi
nisterie (Vertreter der Anklage) requisi
toir genomen. Hierin werd gezegd dat de
Duitschers groote achting hebben voor
hen die voor hun vaderland vechten. Nu
is het zoo dat de strijd in Nederland ge
ëindigd is door de overgave van het Neder
landsche leger. Daarmede was de oorlog
afgeloopen De Führer had daarna de
grootmoedigheid, de Nederlandsche krijgs
gevangenen allen weer naar huis te zen
den. Om het lot van de bevolking zooveel
mogelijk te verlichten, is hier een burger
lijk bestuur ingesteld. Een en ander brengt
natuurlijk mee den eisch dat de Neder
landsche bevolking zich onthoudt van vij
andige daden. Deze organisatie nu had ten
doel het plegen van spionnage en sabotage
aan den loopenden band. Voor de gemeen
ste middelen schrok men niet terug. Het
spreekt vanzelf dat de bezettende macht
hiertegen ten scherpste moet optreden. Het
O. M. eischte ten aanzien van den hoofd
verdachte en zijn naasten medewerker ter
dood veroordeeling en eenige malen bo
vendien tuchthuisstraf. Verder werd te
gen een der hoofdfunctionarissen drie
maal ter dood veroordeeling geëischt we
gens drie feiten en twaalf jaar wegens een
vierde feit. Tegen een anderen functiona
ris, een leeraar, werd viermaal de dood
straf gevraagd en 10 jaar tuchthuisstraf.
Voorts werd de doodstraf geëischt tegen
nog achttien verdacht*ii en tuchthuisstraf
fen tot tien jaar. Voor twee jeugdige ver
dachten werd resp. gevraagd zes jaar en
2 y« jaar tuchthuisstraf met aftrek van pre
ventieve hechtenis. Ten aanzien van vier
verdachten werd vrijspraak gevraagd en
ten aanzien der overigen van een tot zes
jaar tuchthuisstraf.
Hierna waren de negen advocaten die de
verdachten verdedigden, aan het woord.
De meening werd uitgesproken dat de
oorspronkelijke dagvaarding niet op alle
punten overeenkwam met de werkelijk
heid. Dat hier strafbare feiten begaan zijn
is niet tegen te spreken maar het gerecht
houde rekening met het feit dat de mees
ten dezer menschen zich de draagwijdte
var, hun daden niet bewust zijn geweest.
Voorts werd ook een aantal juridische
punten bepleit. De laatste pleiter deed een
beriep op het gerecht in aanmerking te
nemen dat deze verdachten gehandeld
hebben uit nationale gevoelens ?n liefde
voer hm vaderland.
Nadat de odvocaten hun_ pleidooien be
ëindigd hadden, heeft het gerecht op den
dag daarna de volgende uitspraken gedaan
een verdachte werd wegens vier feiten
afzonderlijk ter dood veroordeeld en we
gens een vijfde feit tot 10 jaar tuchthuis
straf. De hoofdverdachte werd driemaal
ter dood veroordeeld en bovendien tot 15
jaar tuchthuisstraf. Daarna werden nog
zestien verdachten ter dood veroordeeld
met tuchthuisstraffen van twee tot tien
jaar. Een verdachte kreeg vijf jaar tucht
huisstraf met aftrek van preventieve hech
tenis, benevens een boete van 500.000.
Een verdachte resp. vier jaar en f 100.000
gulden boète. Twee jeugdige verdachten
werden veroordeeld met toepassing der
jeugdgerechtswet tot g angenisstraffen
met aftrek van preventieve hechtenis. Zes
verdachten kregen vrijspraak, de overigen
werden veroordeeld tot tuchthuisstraffen
van 1% tot 7 jaren, sommige met aftrek
van preventieve hechtenis en verbeurd
verklaring van hun bezittingen. Voor de
vrij gesprokenen werd de hechtenis opge
heven.
Aan het einde van het proces heeft de
president nog een zeer uitvoerig overzicht
gegeven van de werkzaamheid van ieder
der verdachten in deze organisatie. Hij
hield ook een beschouwing over de straf
maat en legde den nadruk op den strijd
van Duitschland voor een betere wereld.
Gedurende dezen grooten en beslissenden
strijd was Duitschland gedwongen ook dit
lard te bezetten. Het spreekt vanzelf, dat
de bezettende macht organisaties als de
onderhavige niet dulden kan.
Aan de verdedigers is nog de mogelijk
heid gegeven, schriftelijke bezwaren in te
dienen tegen de vonnissen of om gratie te
verzoeken.
UTVOER VAN BLOEMEN
Het kwantum rozen, seringen en anjers,
dat naar Duitschland mag worden uitge
voerd, is met 75 pet. verhoogd, meldt het
A. N. P. Deze regeling geldt tot 15 Maart.
AFSCHEID VAN BURGEMEESTER
KASTELEIN TE AALSMEER.
Gistermiddag heeft de heer J. Kastelein,
die per 1 Maart op zijn verzoek eervol ont
slag werd verleend als burgemeester van
Aalsmeer afscheid genomen van den ge
meenteraad.
In een daartoe bijeengeroepen raadsver
gadering werd de heer Kastelein toege
sproken door den burgemeester, den heer
P. v. d. Meer, die woorden van waardee
ring sprak en namens de gemeentenaren
den scheidenden burgemeester een fraaien
stoel aanbood. Mevrouw Kastelein werd een
zilveren theeservies overhandigd.
Het oudste raadslid, de heer J. Alber-
don, bood namens de raadsleden een ets
van Dirk Harting, voorstellende de oude
Nederlandsche Hervormde Kerk te Aals
meer, aan.
Ook voerde nog de gemeentesecretaris,
de heer S. M. Wentzel het woord. Hij deel
de mede, dat de primaire weg in de ge
meente Aalsmeer de naam Burgemeester
Kasteleinweg is gegeven.
Vervolgens namen de gemeenteambtena
ren en het politiecorps afscheid. Namens
de ambtenaren werd een zilveren brood-
schaal aangeboden.
Ook waren afgevaardigden van vele ver-
eenigingen afscheid komen nemen, even
als velen van de burgerij. Vele bloemstuk
ken werden den vertrekkenden burgemees
ter overhandigd.
INLEVERING VAN BINDTOUW MET
INGANG VAN 3 MAART 1941.
Het rijksbureau voor de voedselvoorzie
ning in oorlogstijd deelt het volgende me
de, in aansluiting op het persbericht van 9
October 1940 in zake de inzameling van
bindtouw.
Destijds werd bekendgemaakt, dat de
hoeveelheid bindtouw, welke ieder land
bouwbedrijf voor den oogst 1941 kan ont
vangen, afhankelijk gesteld zal worden van
de hoeveelheid ingeleverd oud bindtouw.
De landbouwers dienen het verzamelde
oude materiaal in te leveren bij hun leve
rancier en ontvangen daarvoor 25 cent per
kilo voor droog en schoon materiaal
(d.w.z. vr\j van stroo, kaf e.d.). Zij ont
vangen tevens een inleveringsbewijs, het-
welke bij de aanvrage voor een toewijzing
voor den nieuwen oogst overgelegd moet
worden. De leverancier dient het door hem
in ontvangst genomen touw te zenden
rechtstreeks aan den fabrikant van wien
hij zijn touw betrekt. Het ingezamelde
touw moet dus niet b.v. aan een grossier
worden opgezonden. De leverancier ont
vangt voorts van den fabrikant 30 cent
per kilo en niet zooals destijds is medege
deeld 28 cent.
Aangezien de voorraad vezeltouw
beperkt is, moet verwacht worden, dat
op een gedeelte der aanvragen papier-
touw moet worden verstrekt.
Degenen, die oud materiaal hebben
ingeleverd, komen echter in de eerste
plaats voor toewijzing van vezeltouw
in aanmerking.
Sedert 3 Maart 1941 is de inlevering van
bindtouw bij den leverancier opengesteld.
Te zijner tijd zal bekend gemaakt wor
den, wanneer de inleveringstermijn ein
digt
DE TWEE-EN-EEN-HALVE TON BOETE
WEGENS PRIJSOPDRIJVING
Omtrent de gisteren gemelde boete van
2Vi ton wegens prijsopdrijving meldt het
„Vaderland" nog:
Een winkelier en groothandelaar in tex-
tielgoederen, die het algemeen belang blijk
baar ver achter stelde bij dat van zijn
eigen zaak. had zich niet ontzien de prij
zen van wit goed, japonstoffen, wollen en
zijden stoffen en fluweel aanmerkelijk te
verhoogen. In vele gevallen zelfs met meer
dan 100 pet. Ergerlijk was deze verhooging
bij bepaalde mantelstoffen, waarvan de
prijs van 2.90 op 9.50 werd gesteld.
De overtreding was eenigen tijd geleden
geconstateerd .door een districts-inspecteur
van het Rijksbureau voor de Distributie
van Textielgoederen voor den Handel, wien
het bij een bezoek aan den winkel opviel,
dat de goederen van nieuwe prijsschildjes
waren voorzien. Een nader ingesteld on
derzoek bracht aan het licht, dat reeds eind
November en begin December begonnen
was geleidelijk hoogere prijzen in code op
de oude prijskaartjes aan te brengen. Het
personeel had de opdracht de verhoogde
prijzen aan het publiek te berekenen. Zoo
wel de Directie als het winkelpersoneel er
kende dezen gang van zaken.
De Directie beriep zich ten onrechte op
het feit, dat in de toekomst hoogere in
koopsprijzen zouden moeten worden be
taald. De prijs voorschriften verbieden zoo
danige prijsverhoogingen uitdrukkelijk. In
dit geval waren alle voorschriften gene
geerd, hetgeen, zooals gemeld, tot gevolg
had, dat de overtreder zich in openbare
zitting hoorde veroordeelen tot betaling
van een boete van 250.000.
STANDVASTIGHEID.
Gisteren heb ik den mijnheer van
de vroegere verloofde van den vriend
van een ouden kennis van mij gespro
ken en die vertelde mij onder het
zegel der meest strikte geheimhou
ding dat hy geen kranten meer
leest, omdat er tegenwoordig toch
niets anders dan zenuwschokkende
dingen in staan (zei hy); omdat het
de volgende week toch weer anders
is (zei hij). Omdat de heer Z. K. L.
Jansen Z. K. L.zn. er toch niets aan
kan veranderen (zei hy); omdat je
beter onwetend kon blijven en om zoo
te zeggen ten opzichte van de wereld
geschiedenis maagdelijk rein (zei hij);
omdat er aan al die narigheid toch
niets verandert (zei hij) of Z. K. L.
Jansen Z.K.L.zn. al of niet de krant
leest en dat de hooge oomes toch doen
wat zy wilden.
Ik wil zekerheid zei hy en
daarom lees ik alleen bladen, die niets
actueels bevatten en waaruit iets te
leeren valt, dat vast staat en vast
blijft staan.
Wat staat er tegenwoordig op de
wereld vast? vroeg hij. En voor ik kon
antwoorden, antwoordde hij zelf al.
Niets zei hij. Zoo staat er een
geweldig huis en zoo komt er een bom.
En wat heb je? Je denkt, dat je een
huis hebt. Dat had je! Je hebt nog een
paar vierkante meter puin.
Neen, niks is meer standvastig,
alleen beginselen, daar kan geen bom
tegenop. Daarom lees ik geen krant
meer en heb ik myn radio ingepakt.
Als journalist zijnde had ik daar na
tuurlijk wel wat tegenin te brengen.
Maar niets wat ik de gauwigheid be
dacht, hield steek.
Misschien was dat nog zoo gek niet
van dien Z. K. L. Jansen Z.K.L.zn.!
WINTERHULPEN EDERIAND
Gironummer van de W. H N.
Stort op 5553 of 877.
Kasvereeniging N.V., A'dam.
Postgironummer 877.
De Bank van de W. H. N. is
5553
SPOEDVERGADERING VAN DEN
HILVERSUMSCHEN RAAD
Kasgeldbesluit in verband met den boete
aanslag gewijzigd
De Raad van Hilversum kwam Maandag
avond onder presidium van burgemeester
E. von Bönninghausen in spoedvergadering
bijeen.
Bij den aanvang van deze vergadering
deed de voorzitter mededeeling van de
verordeninge inzake afschaffing van be
paalde gemeentelijke organen, welke toe
passelijk is verklaard op Amsterdam, Hil
versum en Zaandam. Een officieele kennis
geving van dit besluit is évenwei nog niet
ontvangen.
Inmiddels doet zich, aldus spr., de nood
zakelijkheid voor een hooger bedrag aan
kasgeld op te nemen. Voor dit voorstel is
groote spoed gewenscht, vandaar, dat de
Raad nog des avonds werd bijeengeroepen.
Het voorstel van B. en W. beoogde het
Raadsbesluit van 3 December, waarbij het
College gemachtigd werd in 1941 tijdelijk
kasgeld op te nemen tot een maximum van
4.500.0000, in dier voege te wijzigen, dat
het genoemde bedrag tot 6.000.000 werd
verhoogd. Geen der leden vroeg over dit
voorstel het woord. Het voorstel werd aan
vaard.
Een minuut na de opening werd verga
dering gesloten.
„Vaderland"
NOG STEEDS GEEN GOEDE
ZAKLANTARENTJES
Strenger controle te wachten
Men vestigt er onze aandacht'op dat door
voetgangers en fietsers den laatsten tijd
nog steeds zaklantaarns worden gebruikt,
die wit licht uitstralen en dus niet voldoen
aan de voorschriften, welke blauw licht
eischen. De lampjes, die wel gebruikt mo
gen worden zijn in alle desbetreffende za
ken ruimschoqts verkrijgbaar.
Binnenkort zal de politie een strenge
controle instellen en wie dan nog een ver
keerde zaklantaarn gebruikt zal niet alleen
de gevolgen te dragen krijgen van het ple
gen van een strafbaar feit, maar tevens
zijn lantaarntje zien verdwijnen.
„Vaderland"
