DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Proclamatie van Generaal Christiansen
winterhulp^nederiand
DONDERDAG 27 FEBRUARI 1941
32ste Jaargang No. 9884
Ste £eid&eHcSoii/fcatit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Goede dingen.
Onder de maatregelen door prof. J.
van Dam, secretaris-generaal van het de
partement van Onderwijs, Wetenschap en
Cultuurbescherming genomen verdient
zieker toejuiching die betreffende de ver
lenging van den kweekschool-leertijd van
drie tot vier jaar. Wij juichen dezen maat
regel daarom bijzonder toe, omdat, naar
de verklaring van prof. van Dam, de leer
stof, het leer-program niet zal worden
uitgebreid.
Men zoekt het dus niet in het vele, wat
geleerd wordt, maar in een meer diep
gaande kennis van datgene, wat er geleerd
wordt (Non miulta, sed multum, zeggen
Latinisten).
Dat is een stap in een richting, herhaal
delijk aangewezen en bepleit. Vrijwel over
héél de linie van ons onderwijs wordt er
over te veel zaken geleerd, maar over te
weinig zaken veel. Vrijwel over héél de
linie van ons onderwijs is er een zekere
oppervlakkigheid, een veel-weterij, die de
plaats inneemt van degelijk kennen.
't Is uitstekend, als daarin allereerst bij
de onderwijzersopleiding veranctring en
verbetering komt. De onderwijzers héb
ben zulk een grooten invloed op de vor-
tmin-g van héél het volk.
Men kan dan b.v. meer tijd en zorg be
steden aan studie van de Nederlandsche
taal, welke verder behoort te gaan, dan
het van buiten leeren van de spelregels;
men kan dan leeren de schoonheid van de
taal en hoe men deze tot uitdrukking kan
brengen, men kan: stijl leeren.
Het in-pompen van vele wetenswaardig
heden is niet een geestelijke vorming. En
het onderwijs, zeker dat van den aanstaan
de onderwijzer, moet een geestelijke vor
ming zijn, een cultiveering van den geest.
Wij hopen, dat allen open oog zullen
hébben voor de hier bedoelde verbetering
in de onderwijzers-opleiding, die indirect
een verbetering is van het onderwijs.
Een verbetering van het ondenvijs is
ongetwijfeld ook de verlaging van den
leerlingenschaal naai onze meen ing
echter is een nog grootere verbetering, dat
het stelsel van kweekeling-met-acte zal
gaan verdwijnen tengevolge van de
ze wijziging in den leerlingenschaal. Dat
stelsel van kweekeling-met-acte is ons
steeds een ergernis geweest. Als daardoor
door dat stelsel op zichzelf, afgezien nog
heelemaal van den leerlingenschaal het
onderwijs niet heeft geleden, dan wijst dat
op een sterk ontwikkeld plichtsbesef van
degenen, die deze functie van kweekeling-
met-acte vaak vele lange jaren, moesten
vervullen.
Deze goede dingen in de maatregelen
van prof. van Dam moeten wij eerlijk en
oprecht waardeeren.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
EEN OPROEP TOT DE
AMSTERDAMMERS.
In het Nederlandsche D a g-
fe-4 a d richt de leider van Nationaal
Front Arnold Meyer een oproep aan de Am-
Sterdammers. Wij nemen daaruit een be
langrijk deel over, ook omdat men daarin
êên antwoord kan vinden op een dikwijls
gesteldé Vraag: hoe denkt Nationaal Front
over de Joden.
,,Hoe gaarne zouden we nu den Amster
dammer willen toespreken.
Het is algemeen bekend, dat er onrust
in Amsterdam is, hoe de Amsterdammer
meent in verzet te moeten komen.
We zouden het volk van de Amstelstad
willen zeggen, hoe het als steeds vol ener
gie is, maar hoe het tevens deze energie
verkeerd richt, tegen zich zelve aanwendt
en wat het daartegenover als grootste en
voornaamste stad van Nederland aan posi
tieven opbouw kan brengen.
Wij begrijpen de moeilijkheden, de twee
spalt waarin de Amsterdammer gekomen is.
Hij is van nature geneigd om het voor
dengene, die in verdrukking is op te ne
men. Met den aangeboren zin voor recht
vaardigheid gaat zijn hart uit naar de
groep, die onderligt en is daarom spoedig
bereid om zich voor doeleinden te laten ge
bruiken, die zijn stad zelve grootelijks
schaden.
De Amsterdammer ziet hoe sommige W.
A.-groepen, die tot voor kort Joden in haar
gelederen hadden, nu plotseling met groo-
te willekeur optreden. Wij hebben van ver
scheidene zijden hierover inlichtingen be-
komen en wij zijn er van overtuigd, dat
DE UITVOERENDE MACHT OVER
NOORD-HOLLAND OP ZICH GENOMEN
's-GRAVENHAGE, 26 Februari.
1. In overeenstemming met den Rijkscommisaris voor het bezette Neder
landsche gebied heb ik voor de provincie Noord-Holland, gezien den poli-
tieken toestand van het oogenblik, de uitvoerende macht op mij genomen.
2. De tenuitvoerlegging draag ik den luitenant-generaal van het luchtwa-
pen Siburg, bevelhebber in Luftgau Holland, op. Hij handelt volgens mijn
aanwijzingen.
3. Ik beveel:
a. In alle openbare en particuliere bedrijven moet Donderdag, 27 Februari
des morgens de arbeid in vollen omvang weder begonnen zijn?
b. Optochten, vergaderingen, samenscholingen en demonstraties van eiken
aard, in het bijzonder op openbare straten en pleinen alsook in bedrijven zijn
verboden;
c. Aan de gezamenlijke Nederlandsche politieke partijen is met onmiddel-
lijken ingang in de provincie Noord-Holland tot nader order elke activiteit
verboden, in het bijzonder ook het dragen van uniformen en insignes van
eiken aard.
4. Handelingen in strijd met deze lastgevingen en met alle maatregelen, die
door den met de tenuitvoerlegging belasten bevelhebber genomen worden,
zijn aan de Duitsche krijgswetten onderworpen en worden door Duitsche
krijgsgerechten berecht.
Voorts wordt, in zoover niet nog ernstigere strafwetten overtreden wor
den, in het bijzonder gestraft wie tot staking ophitst of daartoe uitlokt of den
arbeid neerlegt, met tuchthuisstraf tot 15 jaren.
Zijn voor de weermacht belangrijke bedrijven, waartoe alle vitale bedrij
ven behooren, in geding, dan kan tot de doodstraf veroordeeld worden.
De bevelhebber van de weermacht in Nederland:
FR. CHRISTIANSEN,
Generaal der vliegers-.
hier opgetreden wordt op een wijze, die
den Amsterdammer ook hem die anti
semiet is moet ontstemmen. Maar de
Amsterdammer moet daarbij niet in het an
dere uiterste vervallen en zich vooi de wa
gen van Joden en communisten laten span
nen, die zelf buiten schot hopen te blijven.
Bij vele onvolksche elementen, ook buiten
Amsterdam, zal gejuicht worden over de
ongeregeldheden, maar de Amsterdammer,
de volksgenoot, iedere Nederlander zal het
gelag betalen.
Wij herhalen, wij zouden de Amsterdam-
sche bevolking willen toespreken en haar
zeggen, hoe wij Nederlanders zijn tot in el
ke vezel van ons wezen, dat we niet on
der den drang der bezetting van meening
veranderd zijn, doch dat we vanaf het eer
ste begin onzer politieke werkzaamheid,
d.i. nu zeven jaar geleden, er op wezen,
dat Joden een voor ons vreemd volk zijn,
en hoe men in overeenstemming met dit
feit uit zelfbehoud maatregelen had te ne
men. Geen vervolging, geen onmensch-
waardige behandeling, maar ordelijke ver
houdingen,- ongeveer gelijk aan die, welke
in de oude Republiek bestonden.
Dan hadden de Joden geen toegang tot
de gilden, geen toegang tot de staatsamb
ten en tot de rechtsmacht, terwijl voor rich-
tige uitoefening van hun beroep en voor
het ordelijk karakter van hun gedragingen
de hoogste Jodenvertegenwoordiging te
genover den staat had in te staan.
Men schold ons uit voor barbaren, voor
onchristelijken en voor onhumanen, ter
wijl men niet wilde weten, dat de Joden
onder de Republiek de hun gelaten vrij
heid loofden en van de assimilatie, waar
mee de Frarische Revolutie kwam, niets
wilde weten. Mgn schold ons en men be
dacht nimmer, dat deze regelingen zouden
voorkomen, dat er onordelijke verhou
dingen zouden ontstaan
De bezettingsoverheid heeft haar eigen
opvattingen over de Joden. Wij kunnen be
grijpen, dat zij - in bijna iedere Jood
iemand ziet, die de bezetting tracht te
schaden. Men moet ook begrip hebben voor
deze werkeliikhejd. Iets geheel anders is
zeker het willekéurige optreden dat som
mige W.A.-grcepen kenmerkt. Maar dat
mag den Amsterdammer niet brengen tot
staken en sabotage.
De verhoudingen nü worden natuurlijk
bepaald door den bezettingstoestand. Dit
deel van het Nederlandsche Rijk is bezet
gebied, nadat ons leper heeft gecaputileerd.
Mede daarom is het onze Nederlandsche
plicht loyaal te staan tegenover de bezet
tingsoverheid en kunnen daden van sabo
tage gelijk staking niet sterk genoeg wor
den gelaakt."
HALIFAX* GEHEIMZINNIGE REIS.
LISSABON, 26 Febr. (Stefani). Uit zeer
goede bron wordt de reden vernomen,
waarom Halifax' reis naar Amerika in het
diepste geheim gemaakt werd. Aan boord
van hetze1 fde schip bevonden zich n.l. ook
de Koningin-Moeder met haar kleinkinde
ren en de Britsche kroonschat.
Een officieele uiteen
zetting.
Het A. N. P. meldt: Omtrent de oorzaken
en den achtergrond van het heden bekend
gemaakte besluit van den Weermachts-be-
velhebber in Nederland en den Rijkscom
missaris voor de bezette Nederlandsche ge.
bieden om de uitvoerende macht in de pro
vincie Noord-Holland aan de militaire auto
riteiten over te dragen, ontvangen wij van
welingelichte zijde de volgende uiteenzet
ting.
In vervolge op politiemaatregelen, die
ter vergelding, van een verraderlijken over
val op een Duitsche politiepatrouille moes
ten worden getroffen tegen een aantal
Joodsche elementen, zijn in den loop van
gisteren te Amsterdam in een reeks bedrij
ven partieele stakingen ontstaan. Een deel
der arbeiders en employé's van genoemde
bedrijven, die blijkbaar de draagwijdte van
een dergelijke onwettige actie niet volle
dig beseften, heeft zich tot het neerleggen
van den arbeid laten opzweepen door rad
draaiers, die zelf volgens de bekende me
thoden zooveel mogelijk op den achter
grond bleven. Talrijke andere arbeiders en
employé's werden door dreigementen en
herhaaldelijk ook dóór handtastelijke aan
vallen gedwongen tegen hun wil aan de
staking deel te nemen. Onverantwoordelijke
misdadige elementen poogden voorts van
de op deze wijze ontstane situat'e partij te
trekken voor het op touw zetten van kuipe
rijen tegen de bezettingsautoritenten en
stelselmatige incidenten uit" te lokken.
Met het oog op bovengenoemde voorval
len, die in een bezet gebied bijzonder ern
stig geacht moeten worden en ook als al
leenstaande actie niet kunnen worden ge
duld, hebben de Duitsche bezettingautori
teiten dienovereenkomstig tot 'tegenmaat-
rege'en besloten. Ofschoon de naast de Am.
sterdamsche politie opgeroepen Duistche
politie-afdeelingen volkomen in staat wa
ren, de handhaving van rust en orde te
waarborgen, hebben de Rijkscommissaris
en de bevelhebber van de Weermacht het
ter beveiliging van de belangen van de
Duitsche oorlogseconomie en ook van de
economische belangen van de Nederland
sche bevolking in haar geheel doelmatig
geacht, de uitvoerende macht in de pro
vincie Noord-Holland van de burgerlijke
autoriteiten te doen overgaan op den bevel
hebber in den Luftgau Holland. Tot dit be
sluit heeft de omstandigheid aanzienlijke
bijgedragen, dat ernstige waarschuwingen
er. aanmaningen van Nederlandsche offi
cieele en particuliere instantie* tot onmid
dellijke hervatting van den arbeid en tot
het achterwege laten van alle ordeversto
ring en demonstraties niet overal de ge-
wer>schte uitwerking hebben gehad en dat
in den loop van heden nog op verschillende
plaatsen wilde stakingen en persoonlijke
bedreigingen van werkwilligen voorgeval
len zijn.
-Nopens de oorzaken van de bovenver
melde ordeverstoringen, werkstakingen en
andere incidenten bestonden a priori dui
delijke aanwijzingen, dat hierbij anti-Duit-
sche ophitsers en betaalde Engelsche agen
ten de hand in het spel hadden en dat deze
cpenlijke en onderaardsche raddraaiers in
hoofdzaak uit Joodsche elementen beston
den. Verschillende ernstige incidenten, die
aan de voorvallen van de beide laatste da
gen reeds voorafgegaan waren, leveren het
ondubbelzinnige bewijs voor de juistheid
van deze opvatting.
Zooals men weet, zijn reeds 9 en 12 Fe
bruari ernstige botsingen in de Amster-
damsche Jodenwijk voorgevallen. In het
verloop daarvan bleek, dat Joodsche hor
den, voorzien van wapenen, stelselmatig
overvallen pleegden op niet-Joden, vooral
cp nationaal-socialisten, waarbij ook vrou
wen en kinderen het slachtoffear van der
gelijke handtastelijke aanvaHen en mishan
delingen werden. Een vrij groot aantal
personen heeft in die dagen als gevolg
van deze Joodsche excessen min of meer
ernstige kwetsuren opgeloopen.
Voorts is naar reeds gemeld op 11
Februari de W. A.-man Koot door een
Joodsche horde van omstreeks dertig per
sonen neergeslagen en letterlijk vertrapt.
Tot herstel van de orde moest derhalve in
den nacht van 11 op 12 Februari de oude
Jodenwijk reeds eenmaal tijdelijk door de
politie voor het verkeer naar en van deze
wijk volkomen afgesloten worden. Intus-
schen is het tot nieuwe excessen van de
genoemde elementen gekomen. Toen een
Dmtsche politie-patrouille in den nacht van
19 op 20 Februari een gelegenheid in de
Joodsche emigranten wijk In de van Wou-
straat wilde binnentreden om een daar ge
houden geheime vergadering op te heffen
en de aanwezigen te arresteeren, werden
de Duitsche politiebeambten vanuit het
donker met zure en giftige vloeistoffen
overgoten, terwijl tevens pistoolschoten op
hen werden gelost. Helaas gelukte het den
ireesten deelnmers aan dit misdadige com
plot in de duiriernis te ontkomen. Voorts
zijn nog in den loop van de laatste weken
op verschiPende plaatsen van de stad door
Joodsche elementen of door van hunnent
wege betaalde leden van de onderwereld
overvallen gepleegd op niet-Joodsche en
vooral pro-Duitsche inwoners van Amster
dam.
Uit de opsomming van al deze voorvallen
blijkt, dat de verantwoordelijkheid voor
alle incidenten en ordeverstoringen van
den laatsten tijd onmiskenbaar gelegen is
bij Joodsche en andere elementen van anti-
Du it°che mentaliteit, die stelselmatig de
maatregelen en belangen van de Duitsche
bezettingsautoriteiten pogen te schaden en
te saboteeren, zonder consideratie voor de
economische en maatschappelijke belangen
van de ordelievende meerderheid van de
Nederlandsche bevolking rustverstoringen
en incidenten ontketenen, naar uit ver
schillende andere aanwijzingen blijkt, nog
andere dergelijke acties hebben beraamd.
TEELT VAN VOEDINGSGEWASSEN
DOOR PARTICULIEREN.
In tal van gemeenten openbaart zich hit
streven oan ter uitbreiding van onze voed
selvoorziening braakliggende gronden en/
of terreinen, welke door de tijdsomstan
digheden niet voor hunne oorspronkelijke
bestem ing in gebruik kunnen word. - ge
nomen, geschikt te maken voor het telen
van voedingsgewassen. Dé meest voorko
mende methode is, dat deze tereinnen, al
dan niet teelklaar gemaakt, door de ge
meentebesturen aan particulieren of aan
vereenigingen van volkstuinders worden
uitgegeven.
Teneinde echter met deze teelten
een resultaat te bereiken, dat in over
eenstemming is met de voor de in
richting van deze volkstuinen gemaakte
kosten en de daaraan door de bewer
kers bestede zorgen en arbeid, is het
van groot belang, dat bij de keuze der
te telen gewassen in bijzondere mate
wordt gelet op de beteekenis, welke die
gewassen voor de voedselvoorziening
zullen hebben, ook is de vraag van ge
wicht, welke grond- en hulpstoffen bij
die teelten zullen moeten worden ge
bruikt, aangezien die stoffen in het al
gemeen schaarsch zijn en dus zoo ren
dabel mogelijk moeten worden ge
maakt.
De teelt van bruine boonen en late aard
appelen beantwoordt aan de eischen veel
beter dan de groenteteelt. Bruine boonen
en aardappelen zijn voedzame producten,
die gedurende langen tijd kunnen worden
bewaard en dus bij uitsték als winterpro
visie geschikt zijn. Het telen van deze pro
ducten is vrij eenvoudig, zulks in tegenstel
ling met het kweeken van groente, waar
bij zekere vakkennis onontbeerlijk is om
mislukkingen en teleurstellingen te voor
komen. Men behoeft er (anders dan bij de
groente) in het algemeen geen kunstmest
voor te gebruiken. Bovendien worden
groenten gedurende gedurende het groot
ste deel van het jaar in voldoende hoeveel
heden door den beroepstiuinbouw beschik
baar gesteld.
Mamentje
DE LEL
Ik zag een plaatje in de krant van
kinderen, die voor den aanvang der
school punten aan hun griffels slepen
op den rand van hét trottoir. En in
het onderschrift bij dat plaatje werd
vermeld, dat op tal van scholen de lei
in eere is hersteld.
Ik moet wellicht tot mijn schande
bekennen, dat ik niet eens wist, dat
de lei' was afgeschaft, maar het doet
mij toch genoegen te vernemen, dat zij
in eere is hersteld. Een lei is voor een
schooljongen in alle opzichten practi-
scher en prettiger dan een schrift. Ten
eerste kan hij er zijn vriendje pretti
ger mee op zijn hoofd slaan, 't geeft
een forscher geluid dan een schrift.
Vervolgens kan hij een heel raar pop
petje, dat den meester voorstelt, ge
makkelijker en sneller verwijderen,
als deze eenige stappen doet in de
richting van den teekenaar. Een
schrift moge duidelijk een maatstaf
zijn van de netheid van zijn eigenaar,
een lei is dit niet minder. Want zal de
een netjes onder de kraan zijn sponsje
nat maken, de ander de minder
nette doet het met een ander soort
vocht en met zijn mouw.
Maar er is nog iets anders. De lei
maakt het mogelijk iets uit te w's-
schen. Het is goed dit den kinderen
vroeg te leeren. In zijn later leven
moet de mensch iets kunnen uitwis-
schen, verbeteren envergeten.
En dat leert men op een lei zoo
schoon. Want het is belangrijk en aan
genaam in zyn leven zoo nu en dan
opnieuw te kunnen beginnen met een
schoone lei.
Gironummer van de W. H N.
Stort op 5553 of 877.
Kasvereeniging N.V., A'dam.
Postgironummer 877.
De Bank van de W. H. N. is
5553
WIJ SPOREN ALLEN AAN, OM MORGEN
EN ZATERDAG TE OFFEREN VOOR DE
„WINTERHULP", OM Zóó EEN DAAD
VAN NAASTENLIEFDE TE STELLEN.
RADIOREDE VOOR WINTERHULP
NEDERLAND.
Hedenavond van 18.45 tot 19 uur zal mr.
M. M. Rost van Tonningen over beide zen
ders een radiorede houden over het werk
van Winterhulp Nederland.
DE COLLECTEN VAN WINTERHULP OP
VRIJDAG EN ZATERDAG A.S.
Men meldt ons:
Daar Winterhulp Nederland er steeds op
uit is, om landgenooten in nood werkelijk
te steunen, zal het duidelijk zijn, dat de
huisbezoekers steeds verder speuren naar
de gevallen waarin 's Wintershulps hel
pende hand met graagte wordt aanvaard.
Hier volgt een korte beschrijving van
zoon bezoek:
Twee oudjes (beiden in de zeventig}, wo
nen op een tweede étage en noodigden de
huisbezoekers van Winterhulp Nederland,
beleefd uit om binnen te komen en zieh
even te warmen bij de kachel.
Het ziet er in dit vriendelijke vertrek
proper en verzorgd uit, al kan men waar
nemen, dat de familie betere dagen gekend
heeft. Dit is begrijpelijk, indien men weet,
dat dit echtpaar een steun geniet van 8.75
per week, terwij 1 hierbij nog ten ouder
domsrente komt van 3 per we^'-.
Van 11.75 moeten deze menschen dus
al hun uitgaven van een week bestrijden
en dat zijn er heel wat.
Om te beginnen hebben ze een huishuur
van 5.25 per week, zoodat er nog zes gul
den vijftig cènts overschiet voor kleeding,
voeding, gas, electriciteit en wat er al niet
meer bijkomt in een huishouding.
Nu heeft Maatschappelijk Hulpbetoon er
voor gezorgd, dat zij hun.kolen gratis krij
gen van de gemeente en dat zij groente,
aardappelen en margarine kunnen koopen
tegen ongeveer een derde van den norma
len winkelprijs, maar.... het zou anderen,
dit het beter hebben op deze wijze rond
te komen, toch niet meevallen.
Toch boden de oudjes den huisbezoekers
nog een kopje thee aan en waren zij nog
blijmoedig gestemd. Zoo iets is zeker zeld
zaam. Winterhulp Nederland heeft respect
voor zulke menschen en steunt hen naar
vermogen.
Maar gij.... wat doet gü, belangstellen
de lezer?
U koopt-een Winterhulpspeldje en offert
werkelijk.
