DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Momentje
VRIJDAG 14 FEBRUARI 1941
32ste Jaargang No. 9873
Ste, £ekl&cli£0oti/fca/ii£
Bureau Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbni It
Vernieuwing van inaat-
schappeli|ke instellingen
Wat is de noodzakelijke voor
waarde voor een door ons allen ge-
wenschte vernieuwing van de maatschappij?
Men kent die noodzakelijke voorwaarde.
Maar het is goed, haar nog eens in het
volle licht te stellen.
Die noodzakelijke voorwaarde is: een
hervorming van de zeden, waarbij de
mensch zijn gebondenheid erkent aan ze
delijke normen.
Maar.hechten wij dan geen waarde
aan hervormingen van maatschappelijke
instellingen? Ongetwijfeld. En wij willen
erkennen, dat er onder ons wel eens te
lang gewacht werd met hervormingen van
maatschappelijke instellingen op die bo
venbedoelde noodzakelijke voorwaarde: de
goede gezindheid.
Tusschen goede gezindheid en goede in
stellingen bestaat een wisselwerking en
een wederzijdsche afhankelijkheid.
Zonder goede gezindheid zullen ook de
beste instellingen niet volledig tot het ver
hoopte resultaat komen. Goede gezindheid
wij noemden het boven: een hervorming
van de zeden, waarbij de mensch zijn ge
bondenheid erkent aan zedelijke normen
is een noodzakelijke voorwaarde voor een
door allen gewenschte vernieuwing van
de maatschappij.
Zonder goede instellingen staat echter ook
de beste gezindheid vaak machtetoos.
Hervorming van instellingen is een van
de middelen tot verbetering van zeden.
Voor de slechtgezinden wordt de verlei
ding verminderd, doordat men hun-de ge
legenheid ontneemt, om zich onsociaal te
gedragen. Voor de goedgezinden wordt het
noodzakelijk milieu geschapen, waarin hun
goede gezindheid zich uitleven kan.
Zedelijke vernieuwing, met erkenning
van persoonlijke gebondenheid aan zedelij
ke normen, moet echter voorop staan! Ze
delijke vernieuwing en maatschappelijke
vernieuwing moeten samen gaan, gelijktij
dig in werking worden gesteld. Maar de
eerste staat toch voorop!
In zijn heel mooi werkje: „De grondslag
voor een nieuwe gemeenschap naar de leer
van Quadragesimo Anno" schrijft pater dr.
mr. Angelinus O.F.M. Cap.:
Het gemeenschapsleven kan op den
duur slechts gezond blijven, wanneer de
mensch zijn gebonheid erkent
aan zedelijke no rmen.
Bij eennig nadenken moet dit voor
iedereen duidelijk zijn. Het standpunt,
dat iedereen maar moet zien zooveel
mogelijk geld te verdienen, zonder zich
te bekommeren om de middelen die
daartoe worden gebruikt, kan nooit tot
de juiste orde leiden. Wanneer iedereen
van het maatschappelijk inkomen zoo
veel naar zich toe tracht te trekken als
hij maar bij machte is, zonder zich
er om te bekommeren, hoeveel hem
rechtens toekomt, dan moet de
maatschappij wel het tooneel blijven van
strijd in plaats van geordende samen
werking. Macht kan niet het leidend be
ginsel zijn der volkshuishouding; in
plaats daarvan moeten het recht en de
liefde gaan heerschen. Gezond gemeen
schapsleven is slechts mogelijk wanneer
niemand méér wil hebben dan hem toe
komt, en mer al' het overige als diefstal
veafschuwt.
Naast hervorming van in
stellingen is daarom noo-'
dig hervorming van zeden,
een vernieuwde bereidwilligheid, om
zich in handel en wandel sociaal te ge
dragen.
Al de gegeven beschouwingen aan
gaande het gebruik dat men van zijn
privaat \>ezit behoort te maken; aan
gaande de juiste verhouding van kapi
taal en arbeid; aangaande het recht
vaardig arbeidsloon; aangaande de be
ëindiging van de klgssenstrij 1; aangaan
de de beDerkin? van de concurrentie enz.
enz., zullen ijdele klanken b1ij ven, zoo
lang de menschen behept blijven met
die egoistische geest en met die onver
zadigbare hebzucht, die in het verleden
reeds zooveel ellende over de mensch-
heid gebracht hebben."
Dit zijn heel mooie gedachten. Ze kun
nen en ze moeten in de samenleving in
practijk worden gebracht. Natuurlijk, men
zal van onze samenleving geen paradijs
kunnen maken. Maar een ernstig
streven om het kwade met name
den ook onder ons, katholieken, nog te
veel heerschenden kapitalistischen geest
uit te bannen en het goede te verwezen
lijken, dat is ons aller plicht!
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
WINTERHULP-COLLECTE; WEER
De Volkskrant schreef gisteravond:
„Vrijdag en Zaterdag zal de Winterhulp
collecte aankloppen. Wéér. Inderdaad,
want het is en blijft hard noo.dig. Er is nog
zooveel nood te lenigen.
Ditmaal geen collecte langs de huizen,
aar op straat. Geen wandelaar of wan
delaarster zal ongemoeid worden gelaten.
men zal meermalen een aanval op uw
beurs doen. Laat het liever niet op uw
beurs zijn, want dat geeft oponthoud. Houd
wat los geld bij de hand, zoodat ook uw
opvolger op de straat in de gelegenheid
kan worden gesteld, zijn bijdrage te
offeren.
Niet geven moet het parool zijn, maar
offeren. Dit is een bewijs van de ware en
echte volksverbondenheid.
Wij zijn op weg naar een betere volks
gemeenschap. Veel beter dan alle woorden
die daaraan besteed zijn, kan de Winter
hulp-collecte een maatstaf zijn van de
graad die reeds is bereikt.
Indien volksgemeenschap geen ijdel en
mode-woord wil zijn, moet de opbrengst
ook van deze collecte aantoonen, dat de
nood van een deel van ons volk ons aan
het hart gaat en wij naar vermogen sa
menwerken om die nood te lenigen."
Bunaanwijzingen
De Secretaris-Generaal van het Depar
tement van Landbouw en Visscherij maakt
het volgende bekend:
BOTER EN VETTEN.
Gedurende het tijdvak van Maandag 17
Februari tot en met Zon-dag 23 Februari
a.s. geeft de met „02" genummerde bon
van de laatst uitgereikte boter- en vet-
Kaart recht op het koopen van 250 gram
boter of margarine.
De met „02" genummerde bonnen, die op
23 Februari nog niet gebruikt zijn, blijven
voorts nog geldig tot en met Zondag 2
Maart a.s.
BROOD EN GEBAK.
Gedurende het tijdvak van Maandag 17
Februari tot en met Zondag 23 Februari
a.s. geeft elk der met „03" genummerde
bonnen van de nieuw uitgereikte brood
kaart recht op het koopen van ongeveer
100 gram brood.
Voorts geeft elk der met „03" genum
merde broodbonnen recht op het koopen
van een rantsoen gebak Dat omvat voor
de hierna genoemde bakkerijproducten
telkens ten minste het daarachter ge
plaatste aantal grammen:
beschuit 75 gram;
biscuits en wafels 90 gram;
speculaas 140 gram;
andere koekjes 200 gram;
koek 16Q gram;
cake 300 gram;
gevuld klein korstgebak:
(b.v. amandelbroodjes) 400 gram;
gevuld groot korstgebak:
(b.v. boterletter) 500 gram;
taart en gebakjes 600 gram.
Voor geheel of ten deele uit meel of
bloem gebakken producten, welke hierbo
ven niet genoemd zijn, geldt, dat een rant
soen een hoeveelheid omvat, waarin 70
gram meel of bloem is verwerkt.
De op 23 Februari nog niet gebruikte
bonnen blijven voorts nog geldig geduren
de de week van 24 Februari tot en met 2
Maart a.s., met dien verstande, dat zij ge
durende laatstgenoemde week niet mogen
worden gebruikt in hotels, restaurants e.d.
EIEREN.
Gedurende het tijdvak van Maandag 17
Februari tot en met Zondag 23 Februari
a.s. geeft de met „05" genummerde bon
van de nieuw uitgereikte „bonkaart alge
meen" recht op het koopen van één ei.
De bonnen, welke op 23 Februari nog niet
gebruikt zijn, blijven geldig tot en met
Zondag 2 Maart a.s., met dien verstande,
dat zij gedurende de week van 24 Fe
bruari tot en met 2 Maart niet gebruikt
mogen worden in hotels, restaurants e.d.
SUIKER.
Gedurende het tijdvak van Maandag 17
Februari tot en met Zondag 16 Maart a.s.
geeft de met „06" genummerde bon van de
nieuw uitgereikte „bonkaart algemeen"
recht op het koopen van 1 k.g. suiker.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
het tijdvak waarin de met „06" genummer
de bon is geldig verklaard op Maandag in
plaats van op Zaterdag begint te loopen.
VLEESCH EN VLEESCHWAREN.
Gedurende het tijdvak van Maandag 17
Februari tot en met Woensdag 26 Februari
a.s. geeft elk der vier met „02 vleesch" ge
merkte bonnen van de laatst uitgereikte
vleeschkaart recht op het koopen van 100
gram vleesch, been inbegrepen, of één rant
soen vleeschwaren. De met „02 worst,
vleeschwaren" gemerkte bon geeft uitslui
tend recht op het koopen van een rantsoen
vleeschwaren.
De bonnen, toelke op 26 Februari a.s. nog
niet gebruikt zijn, blijven nog geldig tot
en met Zondag 2 Maart a.s.
Het rantsoen vleeschwaren, dat per bon
kan worden gekocht, bedraagt 75 gram
voor gerookt of gekookt varkens-, rund-,
of kalfsvleesch en voor gerookte worst
soorten, 100 gram voor gekookte worst
soorten, rolpens en knakworst, 125 gram
voor lever-artikelen, tongen worst en nier
brood en 150 gram voor bloedworst
PEULVRUCHTEN.
Omtrent de distributie van peulvruchten
zullen nog nadere mededeelingen worden
gedaan.
Briketten op den bon
DE OVERHEID NEEMT MAATREGELEN
INZAKE KWALITEIT EN PRIJS.
Aangezien hier en daar bij den han
del en onder het publiek een onjuiste
opvatting blijkt te bestaan omtrent
den koop van uit kolengruis en/of af
val van vaste brandstoffen vervaar
digde briketten (tegels), welke tot
dusverre door vele handelaren buiten
de distributie werden aangeboden,
heeft de noodzakelijkheid zich doen
gevoelen om den verkoop van derge
lijke briketten in het vervolg uitslui
tend op geldige brandstoffenbonnen te
doen geschieden.
Waar verder is komen vast te staan, dat
het product in vele gevallenminderwaar
dig was en tegen abnormaal hooge prij
zen van de hand werd gedaan, heeft de
overheid ingegrepen en bij een wijziging
van de „vaste brandstoffen distributiebe
schikking 1940 lil" onder meer de volgen
de eenheden vaste brandstoffen vast
gesteld:
Briketten, geheel of gedeeltelijk ver
vaardigd van uitval en/of afval van vaste
brandstoffen, geen turf zijnde: 100 kg.
Briketten, geheel of gedeeltelijk ver
vaardigd van uitval en/of afval turf:
250 kg.
Niet tot briketten geperst uitval en/of
afval van vaste brandstoffen, geen turf
zijnde: 75 kg.
Door het Rijkskolenbureau worden
maatregelen genomen om een zekere kwa
liteitsgarantie voor het product te verkrij
gen en tot het vaststellen van een maxi
mumprijs te komen.
Reorganisatie film
keuring
Bij beschikking van den secretaris
generaal van volksvoorlichting en kunsten
zijn de leden van de centrale commissie
voor de filmkeuring met ingang van 11
Februari uit hun functie ontheven, met
dank voor de door hen bewezen diensten.
Met ingang van denzelfden datum is tot
waarnemend voorzitter van de centrale
commissie voor filmkeuring benoemd
ir W. L. Z. v. d. Vegte, raadadviseur bij
het departement van volksvoorlichting en
kunsten.
Beide beschikkingen zijn getroffen in
afwachting van een nadere regeling van
de rijksfilmkeuring. De filmkeuring gaat
echter ongestoord voort.
Het departemeht van Volksvoorlichting
en Kunsten merkt in verband met het
bovenstaande op: „Met deze beschikkingen
is de eerste stap gezet op den weg naar
een grondige vernieuwing van de film
keuring in Nederland. Dat een vernieu
wing van dit instituut dringend noodig
was, is in den loop der jaren van ver
schillende zijden en bij herhaling betoogd.
Het voornaamste bezwaar tegen den
ouden toestand betrof het eenzijdige ka
rakter van de maatstaven, die bij de keu
ring werden aangelegd. Het kwam er op
aan datgene uit de film te weren, wat in
zedelijk of maatschappelijk opzicht af-*
keurenswaardig geacht kon worden. Deze
normen werden echter zoo eng opgevat,
dat films, die in cultureel opzicht waarde
loos waren, op de oppervlakkigheid en
smakeloosheid van het publiek speculeer
den of gebrek aan eerbied vcfor volk en
ras aan den dag legden, ongehinderd kon
den worden gedraaid.
Ook werd het als een bezwaar gevoeld,
dat de filmkeuring geschiedde door perso
nen, voor wie deze werkzaamheid slechts
een bijkomstig karakter-droeg.
De filmkeuring zal in de toekomst be-
heerscht worden door den opbouwenden en
positieven geest, die allen arbeid voor het
nieuwe Nederland kenmerkt."
Reorganisatie Neder-
landsche politie
De secretaris-generaal van het departe
ment van Justitie heeft, uit overweging,
dat het noodzakelijk is maatregelen te ne
men, welke bevorderlijk kunnen zijn aan
de totstandkoming en de richtige uitvoe
ring van een verdere reorganisatiet der
Nederlandsche politie, in overleg met den
secretaris-generaal van het departement
van Binnenlandsche Zaken, een commis
sie ingesteld, aan welke wordt opgedragen
advies uit te brengen met betrekking tot
en reorganisatie van de Nederlandsche
politie, alsmede de noodige voorzieningen
voor te bereiden met het doel deze reor
ganisatie zoo spoedig mogelijk in werking
te doen treden, een en ander met inacht
neming van de richtlijnen, door of namens
den hoogeren S.S. en politieleider bij den
rijkscommissaris voor het bezette Neder
landsche gebied aangegeven.
In deze commissie zijn benoemd:
a. tot lid, - tevens voorzitter: mr. A.
Brants, directeur-generaal van politie te
's-Gravenhage;
b. tot leden:
a. W. de Koningh, kolonel der mare
chaussee, inspecteur-generaal der Neder
landsche politie;
mr. dr. J. A. van Thiel, procureur-gene
raal, fungeerend directeur van politie te
Amsterdam;
mr. R. van Genechten, procureur-gene
raal, fungeerend directeur van politie te
's-Gravenhage;
mr. G. W. Toebes, referenda: is bij het
appartement van Financiën;
H. J. Versteeg, hoofdcommissaris van
politie te Amsterdam, bij ontstentenis te
vervangen door D. Schuitemaker, hoofd
commissaris van politie te Utrecht;
N. G. van der Mey, tijdelijk raadadvi
seur in buitengewonen dienst bij het di
rectoraat-generaal van politie;
C. tot lid en secretaris: mr. P. Meyjes,
raadadviseur bij het directoraat-generaal
van politie.
Ir. H. A van IJsselsteyn f
Donderdag is te 's-Gravenhage op
80-jarigen leeftijd overleden ir. H. A.
van Ysselsteyn, oud-minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel
De teraardebestelling van het stofrelyk
overschot zal Maandag a.s. om 12 uur op
de begraafplaats oud Eik en Duinen in
Dei Haag geschieden.
Ir. H. A. van Ysselsteyn werd 6 Decem
ber 1860 te Zierikzee geboren. Na zijn stu
dies aan de H.B.S. en de poly-technische
school te Delft werd hij op 20-jarigen leef
tijd, na het behalen van zijn diploma als
civiel-ingenieur, bij de gemeente Potter-
dam aangesteld.
In 1908 werd hij door minister Talma
aangezocht als hoofd van de arbeids
inspectie. Als directeur-generaal van den
Arbeid leidde hij het ontwerpen van de
arbeidswet 1911 en de stuwadoorswet 1914
terwijl hij van 1911 tot 1914 voorzitter van
de staatscommissie voor de electriciteits-
voorziening en in de oorlogsjaren alge
meen secretaris van het Kon. Nationaal
Steuncomité was.
Toen in 1918 Mgr. Nolens werd belast
met de formatie van een nieuw ministerie
werd ir. Van Ysselsteyn aangezocht als
minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel en tot 1922 maakte hij als zoodanig
deel uit van het kabinet-Ruys de Beeren-
brouck, zelf heeft hij eenigen tijd het
departement van Marine beheerd. Her
haaldelijk is de heer Van Ysselsteyn, opge
treden als regeeringsvertegenwoordiger bij
internationale conferenties, waarbij vraag
stukken van den arbeid werden besproken.
Van 1923 tot 1936 was hij lid van den
Zuiderzee-raad, terwijl hij van 1924 tot
1932 rijksbemiddelaar is geweest.
Geen bom ie Utrecht
DE ONTRUIMDE WONINGEN MOGEN
WEER BETROKKEN WORDEN
Het A.N.P. bericht: Het onderzoek, dat
is ingesteld naar het gat, dat spelende kin
deren in het plantsoen van een arbeiders
wijk te Utrecht hadden aangetroffen, heeft
uitgewezen, dat men niet met een neerge
komen bom heeft te doen.
Den bewoners van deze wijk, die veilig
heidshalve hun woningen hadden moeten
verlaten, is thans toegestaan terug te
keeren.
PRODUCTIE VAN TURF.
De Secretaris-Generaal van het departe
ment van Landbouw en Visscherij maakt
bekend, dat de hoeveelheid dagwerken
voor de productie van fabrieksturf gedu
rende het tijdvak van 1 Maart tot 15 Juni
1941, welke door de georganiseerden bij
de Nederlandsche turfcentrale gezamen
lijk mag worden geproduceerd, het aantal
van 40.000 niet te boven mag gaan.
De hoeveelheid huisbrandturf, welke
mag worden geproduceerd, mag voor zoo
ver het baggerwerk betreft niet meer dan
50.000 en voor zoover het persturf betreft
niet meer dan 400.000 duizendtallen bedra
gen.
TANDEN
Een 86-jarige schoenlapper, John
Gantenbein, die in de staat Washing
ton in Amerika leeft, heeft voor de
derde maal tanden gekregen. En hier
aan is niet de tandarts te pas ge
komen, want de oude heer verklaarde,
dat hij dezelfde pijnen heeft geleden
als een baby, die zijn eerste tanden
krijgt. Dit herinnert mij aan het ver
haal van dien Amerikaan, die in den
Franschen gulden tijd, een slordigen
avond in Parijs had doorgebracht en
op een bank in het Bois de Boulogne
was gaan slapen. Toen was er blijk
baar iemand voorbij gekomen, die in
den vroegen morgen het spreekwoord
indachtig was: de morgenstond heeft
goud in den mond. En die had in den
mond van den Amerikaan gekeken en
daar dat morgenstondsche goud ont
dekt enuit den slapejiden mond
verwijderd. De Amerikaan werd
wakker zonder tanden.
Twee Amerikanen dus. Een met en
wakkerzonder zijn gouden gebit.
Soms in dezen oorlogstijd, voelt een
mensch zich ook als een baby, die
tanden krijgt, al zou men zich kun
nen afvragen, wat men, als de oorlog
nog lang duurt, met drie stel tanden
moet beginnen. Voor één collectie is
er dan misschien niet eens voldoende
werk. Maar misschien maken wij ons
noodeloos ongerust en gelijken wij
dan op den Amerikaan in het Bois du
Boulogne, wien op zachtmoedige wijze
alle tanden werden getrokken.
Dan behoeven wij er tenminste
geen spijt van te hebben.
Gironummer van de W. H N.
Stort op 5553 of 877.
Kasvereeniging N.V., A'dam.
Posigironummer 877.
De Bank van de W. H. N. is
5553
RADIOTOESPRAAK VAN
Mr. J. LINTHORST HOMAN
VOOR DE WINTERHULP NEDERLAND.
Mr. J. Linthorst Homan zal heden (Vrij
dag) avond van 10.15 tot 20.30 uur een ra
diotoespraak houden op den zender van
Hilversum 1 en het distributienet van Hil
versum 2.
KOFFIE EN THEE IN DE CAFé'S.
De maandelijksche toewijzingen
verminderd.
Zooals in de lijn der verwachting lag
zijn tegelijk met de kleinere rantsoe
nen voor de particulieren ook de maan
delijksche toewijzingen van koffie en
thee aan café's, restaurants en derge
lijke instellingen met ingang van 1 Fe
bruari verminderd. Deze inrichtingen
zijn thans gerantsoeneerd op de basis
van 25 pet. van het verbruik in de
overeenkomstige periode van het vo
rig jaar. Zij zullen dus om in de vraag
naar deze dranken te kunnen voorzien,
meer nog dan in den latasten tijd al
het geval was, een beroep op surro
gaatproducten moeten doen.
BLOEMKWEEKERIJPRODUCTEN
Het bedrag voor aankoop op veilingen
verhoogd.
Zooals bekend, worden telken jare uit
het Landbouw-Crisisfonds bedragen be
schikbaar gesteld ter aankoop op veilingen
van producten der bloemkweekerij.
De secretaris-generaal van Landbouw en
Visscherij heeft thans besloten, voor het
kalenderjaar 1941 daarvoor 480.000 be
schikbaar te stellen, wat dus meer is dan
in de voorgaande jaren, n.l. 341.000 voor
1940 en 245.000 voor 1939.
Voorts is bepaald, dat de crisis-aankoop
beschikking 1939 (bloemkweekerij produc
ten) is verlengd tot 31 December 1941.
UITGESLOTEN SLAGERS.
Het rijksbureau voor de voedselvoor
ziening in oorlogstijd deelt mede, dat we
derom een dertiental slagers wegens het
frauduleus slachten van varkens of het
voorhanden hebben van vleesch, afkomstig
van frauduleus geslachte varkens, voor
geruimen tijd van het verkrijgen van een
toewijzing van vee en vleesch door de Ne
derlandsche Veehouderij centrale is uitge
sloten. Uit onze omgeving is onder deze
dertien slagers een slager te Langeraar.
