ZATERDAG 4 JANUARI 1941
„Roomsche propaganda
in Nederland"
Wy lezen in ,,Het Schild":
„Dr. H. M. van Nes, oud-hoogleeraar
vanwege de Ned. Herv. Kerk in de dog
matiek, de christelijke ethiek, de zendings
geschiedenis en het kerkrecht aan de Uni
versiteit van Leiden, heeft in de „Nieu
we Theologische Studiën (XZIII, 1910,
227-241) een artikel gepubliceerd onder
bovenstaanden titel, dat niet anders is dan
een uitvoerige bespreking van het onlangs
in tweeden druk van de persen gekomen
werk van dr. I. Klug „Het Katholieke Ge
loof". Deze bespreking wij moeten dit
er onmiddellijk aan toevoegen is uiter
mate irenisch gesteld en vleiend bedoeld.
Bewerkers en het Comité van Actie „Voor
God", dat de opdracht gaf tot deze uit
gave en ze ook heeft verspreid, appre-
ciëeren dab zeer, zoo zelfs, dat zij meenen
er meer bekendheid aan te moeten geven
in eigen kring en zij vonden daartoe geen
beteren weg dan door een beroep te doen
op „Het Schild". Dit van ouds om zijn
irenischen geest bekende apologetische
maandblad van katholieke zijde zal onder
de katholieke verdedigers van het geloof
mildheid kweeken, door bekend te maken
eenige typische uitspraken, die ons leeren,
hoe mild onze tegenstander'kan zijn. Prof.
van Nes, voor wien „Het Schild" geen on
bekende is, krijgt hopenlijk deze regels
ook onder oogen; zij mogen hem de waar
deering onzerzijds ten aanzien van zijn
artikel overbrengen. Het is langs den weg
der onderlinge waardeering, dat men het
dichtst nadert tot de Una Sancta. Wan
neer eens alle racunes en alle kibbela
rijen en alle wrok vervangen zijn door een
open oog, dat uit de liefde de gave der
opmerkzaamheid won, eerst dan zal de
rijkdom van ons beiden wederzijds geen
reden zijn tot splitsing, maar tot hereeni-
ging. Niet het gemiddelde, en dus het ma
gere, maar de volle rijkdom moet de een
heid kweeken. De volle openbaring van
Christus in de Schrift èn in de Overleve
ring, de rijke ontplooiing daarvan in de
bediening des Woords èn in den goddelij-
ken dienst der liturgie rond het Offer en
de Sacramenten, de volkstaal èn het sacra
le Latijn of Grieksch of Coptisch, enz., al
wat de volken aan natuurlijke begaafdhe
den in hun schoot dragen tezamen met
den rijpen rijkdom van alle bovennatuur
lijke realia: die moeten eens heel de we
reld lokken en tot zich trekken ih een
heid. De ketterij en de scheuring voerden
altijd de loochening mee in haar gevolg;
de verdedigers daartegen richttgn zich te
vaak op den tegenstander, alsof wat deze
meenam uit de Moederkerk en behield,
geen gemeenschappelijk erfgoed was. On
bewust vielen de katholieke apologeten
zichzelf aan, als zij bijvoorbeeld de on
zichtbare Kerk, die het Protestantisme
verdedigde, bestreden, ondat er geen twij
fel zou overblijven aan de zichtbare Kerk;
heden ten dage beseft men dat beter dan
in de dagen van strijd. „Waardeering,
waardeering, waardeering", het steeds her
haalde parool van onzen goeden dr. Feo-
dor Strotmann in zijn heerlijk boek over
de hereeniging: „Jahwe Schaphat", kan
niet genoeg worden overgenomen. Laten
wij in dien geest ook wederzijds vermij
den elkaar renegaat te noemen, te schei
den. De Una Sancta is een heilige zaak,
die door persoonlijke factoren niet mag
worden belemmerd. Bij groote zaken zwij
gen personen".
Verder citeert „Het Schild" dan o.m.
het oordeel, dat van Nes uitspreekt over
de hedendaagsche actie en houding van
Rome," zooals hij dat noemt.
„Zoo ooent en besluit hij zijn artikel met
een merkwaardige lofprijzing, die in wij
der kring gehoord moge worden, niet om
ons op ons zelf te gaan verheffen, maar
om te weten, hoe onze andersdenkende
broeders ons voorgaan in mild oordeelen
over hun tegenstanders. „Sinds 1915 heeft
de Roomsch-Katholieke Kerk de zooge
naamde bekeering van Nederland kracht
dadig ter hand genomen. In vele gemeen
ten «laat zij voordrachten houden voor
Protestanten, cursussen geven voor be
langstellenden, die reeds aanvankelijk ge
wonnen zijn, door haar geestelijken be
zoeken brengen bij hen, wier levensom
standigheden een vruchtbaren bodem
schijnen te beloven aan het te strooien
zaad, en zy is op allerlei wijs bezig om
exoterisch en esoterisch zielen te winnen
voor Rome. Achter deze propaganda, met
zooveel ijver gedreven, zit niet alleen veel
liefde voor de Kerk, maar ook groote en
degelijke kennis, door psychologische stu
die gerijpte vaardigheid, en beproefde pne-
da**ogis--he tactWij weten allen, dat
„Het Schild", dat nu reeds zijn 22sten
jaargang inging en verleden jaar zijn for
maat kon vergrooten, het anologetisch
maandschrift der Vereeniging „Petrus Ca-
nisius er wezen magNu wil ik be
ginnen met te zeggen, dat ik er niet aan
denk, om het Rome kwalijk te nemen, dat
het zooveel moeite doet en er zooveel voor
overheeft om ons, Protestanten, tot zich
te bekeuren. Integendeèl, ik waardeer hoo-
gelijk den yver, die aan den dag gele?d
wordt, en voel er mij door beschaamd.
Hoe weinig dergelijk werk doen wij van
onzen kant! Met of tegen Hervormingsdag
wordt van onze kansels gesproken over
het Protestantisme; in den laatsten tijd
werd een serie lezingen gehouden door
verschillende predikanten, en trokken
deze een buitengewoon groot gehoor, maar
daarbij bleef het dan ook. Wij schrikken
reeds, als wij het woord propaganda hoo-
ren, en verbeten zoo licht onze roeping
tot de zaak, die er door uitgedrukt wordt.
Het gebrek aan ijver bij de kinderen der
Hervorming wordt vaak verborgen onder
den mantel der verdraagzaamheid, of ver
ontschuldigd met het aanheffen der leuze
van de oeconomische Kerk".
„De nieuwste vertaling (der H. Schrift)
van roomsch en kant, die ten onzent ver
scheen, wordt ook door Protestanten hoog
geprezen. Er iè trouwens meer, waaraan
INGEZONDEN STUKKEN
SECT ARISCH.
De kweekeling met acte.
Mijnheer de Redacteur,
Een mijner kennissen, met wien ik kort
geleden een gesprek had over „sectarisch",
zond mij uw blad'van 17 December 1.1., met
de bedoeling van: „nu, wat heb je hierop te
vertellen en wel naar aanleiding van uw
uiteenzetting van de woorden: sectarisch,
sectarisme. Dit antwoord wil ik hem ge
ven en wel liefst door middel van uw blad,
omdat hij zich op uw blad beroept 1).
Laat ik dan beginnen met te constatèe-
ren, dat U nog steeds een zekere bekwaam
heid bezit om aan bepaalde zaken een zoo-
danigen uitleg te geven, dat uw lezers op
een dwaalspoor worden gebracht en vin
den, dat u sommige menschen weer eens
aardig op hun nummer heeft gezet. U ziet,
ik wind er geen doekjes om 2). Een duide
lijk voorbeeld is uw uiteenzetting van het
woord „sectarisch". Volgens u moet hier
onder worden verstaan:
„het met koppigheid vasthouden aan
te strenge en onverdraagzame opvattin
gen, welke afwijken van de gangbare,
algemeene opvattingen".
Doch wat zegt van Dale's Handwoorden
boek der Ned. taal, 4e uitgave:
Sectarisch behoorende tot
een sekte.
Sekte menigte die dezelfde
geloofsbegrippen aankleeft.
Zooals u ziet, is dit heel iets anders dan
u uw lezers voorzet. Het is dus heel begrij
pelijk, dat, waar ons in bovenbedoeld woor
denboek deze uiteenzetting over het woord
sectarisch wordt geleerd, de confessionee-
le school of radio „sectarisch" genoemd
wordt als „be hoorende aan een
volksgroep, welke bepaalde
geloofsbegrippen aankleeft" 3).
Zij, welke dus over de confessioneele
school of radio spreken als over de secta-
rische school of radio, behoeven zich niet
te schamen, zijn niet onrechtvaardig of be-
leedigend, zooals u meent over deze lieden
te moeten schrijven 4).
Er zijn natuurlijk „sekten", welke stren
ge en onverdraagzame opvattingen hebben,
doch deze hebben met de algemeene
opvatting over het woord „sectarisch"
niets te maken.
Nadat u dus een volkomen verkeerd
beeld van het woord „sectarisch" aan uw
lezers hebt getoond, komt in het verdere
gedeelte de aap uit de mouw 5).
Immers, nadat u op bovenomschreven
wijze met beoaalde lieden hebt afgerekend,
komt u keurig voor den dag en gaa pron
ken met de veeren, welke u van deze lie
den hebt geplukt.
Want de menschen, welke u in uw arti
kel bedoelt, hebben jaren lang, onder de
grootste tegenwerking van uw en de u ver
wante pers, gestreden en geleden
voor datgene, wat nu plotseling ook uw
wenschen zijn 6).
Men moet toch wel ongelooflijk vrijmoe
dig zijn (om geen ander woord te gebrui
ken) om deze salto te maken. Want laten
wij nu één ding vaststellen. Wie hebben
het meer dan de Katholieken in Nederland
het verste gebracht in het zich afzonderen
in een onmogelijk aantal vereenigingen,
clubs, organisaties, enz. Juist de Katholie
ken hebben een groot, zoo niet de grootste
schuld aan de versplintering van ons volk.
Ook ik heb daar jaren geleden aan mede
gewerkt, doch toen ik ben gaan inzien, dat
dit nooit tot heil van ons volk kon strek
ken, ben ik er mee opgehouden en heb mij
er toe gezet meer eenheid in ons volk te
brengen.
En juist van de Katholieken heb ik mij
hierdoor veel haat. veel beleedigingen en
veel laster op den hals gehaald en zij heb-
bei mij gemeder als de pest 7).
En nu zie ik, dat ook u tot het inzicht
bent gekomen, dat meer eenheid in ons
volk noodig is 8).
Als dit inzicht eerlijk en oprecht uit het
hart gekomen is, dan juich ik dit toe, doch
dan behoort hierbij erkenning van de ge
maakte fouten, erkenning van het pioniers
werk van een bepaalde volksgroep en sa
menwerking met die volksgroep om tot een
werkelijke eenheid te komen. Doch dan
moet u voortaan in uw blad recht door zee
gaan. U moet geen orakeltaal spreken, zoo
als aan het eind van bovengenoemd artikel,
wij onzen lof niet mogen onthouden. Ik
denk aan het roomsche missiewerk, waar
op wij zeker van onzen kant heel wat
aanmerkingen hebben te maken, maar dat
menig voorbeeld van geloofsijver en zelf
opofferingsgezindheid toont, dat ons tot
navolging wekt. Waarom zouden wij het
goede, dat elders, dat in het kamp van on
ze tegenstanders gevonden wordt, niet
overnemen in ons eigen kamp?De
allëdagskerk is een uitnemende instelling,
en het is zonde en jammer, dat onze kerk
gebouwen haast enkel op den Zondag ont
sloten worden. Rome biedt iederen dag
gelegenheid tot het bijwonen eener gods
dienstoefening. Telkens gaan stemmen op
uit de protestantsche Kerken, die voor een
goede pastorale zorg aandringen op her
stel der biecht: de Oxford-groepen voldoen
in zekeren zin daaraan, en het is geen
wonder, dat een der medewerkers aan
„Het Schild"in een afzonderlijk ge
schrift veel in deze groepen te prijzen
vond, maar niet kon laten erbij te voegen,
dat de Kerk van Rome al dit goede bood,-
doch in veel ruimer mate. Zoo is het ook
met de aanprijzing van retraites, waarvan
Rome veel meer verstand heeft dan wij".
„Het Schild citeert dan verder uit het
artikel van dr. van Nes en speciaal diens
„eerlijke, mooie critiek op Klug".
DE lE"V".r. C""RANT
taal, welke uw gewone lezers niet begrij
pen 9).
Uw courant kan op dit gebied zoo heel
veel goeds doen 10).
Ik bén het met u eens, de komende tijd
is zoo uiterst geschikt om daadwerkelijk
mede te bouwen aan de eenheid van ons.
volk, geschikt voor meer samenwer
king. Niet naai een, zooals u het noemt,
onderdrukkende of doodende gelijkvormig
heid, doch naar een nationale en sociale
gemeenschap, waar ieders religieuze opvat
tingen volkomen gerespecteerd worden, een
volksgemeenschap, waar religie niet mag
worden misbruikt tot het behalen van stof
felijke voordeelen of het uitoefenen van
macht, een volksgemeenschap, welke ge
baseerd is op Godsvertrouwen, arbeid en
levensvreugd.
En indien ik, middels uw blad, daartoe
mag medewerken, ben ik gaarne bereid, om
de opvattingen omtrent zulk een volksge
meenschap, in een aantal artikelen aan uw
lezers uiteen te zetten.
Het door u vermelde artikel uit de „Bode"
over kweekeling met acte heeft natuurlijk
mijn volle instemming. En, in aansluiting
met het door mij hierboven geschrevene, is
het vanzelfsprekend, dat in een nieuwe na
tionale, sociale volksgemeenschap, dit reeds
jaren lang gedulde onrecht, met den groot
sten spoed zal verdwijnen.
Doch dan is het ook de zaak van al deze
ontrechte menschen zelf daadwerkelijk me
de te werken om dit onrecht zoo snel moge
lijk te doen verdwijnen, door samen te
werken met die volksgroep, welke al jaren
lang in woord en geschrift op dit groote
schandaal, hetwelk door onze vorige regee
ringen niet kon of wilde opgeheven wor
den, heeft gewezen 11).
Laten zij niet wachten totdat „misschien
Engeland gewonnen zal hebben", doch la
ten zij vertrouwen hebben in wat m.i. zal
komen: sociale orde in Europa.
En wanneer de Katholieke Overheid zich
eens zou verstaan met de leiding van een
zekere volksgroep, een volksgroep wiens le
den tot nu buiten de katholieke gemeen
schap zijn gestooten, en wel zoo spoedig
mogelijk, juist nu in deze tijden en dus niet
„als Engeland eens verloren zal hebben",
dan zouden wij een heel stuk op weg zijn,
om de door duizenden zoo zéér gewenschte
volkseenheid met behoud van eigen reli
gieuze opvattingen te verwezenlijken 12).
U mijnheer de Redacteur, dank ik voor
uw ruime gastvrijheid in uw kolommen en
verblijf:
TH. M. BERGERS,
Zoeterwoude.
1) Wij willen den geachten inzender deze
gelegenheid niet onthouden, hoewel
eerlijk gezegd zijn manier van debat-
teeren ons te veel aan een zekere ver
ouderde partijen-politiek doet denken,
waardoor de gedachten-wisseling óns niet
bijzonder aangenaam wordt.
2) De door ons bedoelde verouderde par
tijen-politiek treft ons reeds in deze twee
de alinea. Daar reeds gaat inzender ons
héél leelijke dingen verwijten. Wij zouden
bezitten „een zekere bekwaamheid", om,
door aan bepaalde zaken een door ors ge-
wilden uitleg te geven, onze lezers op een
dwaalspoor te brengen. Moeilijk kan men
de redactie van een dagblad iets ergers ver
wijten! Maar: inzender heeft een voorbeeld,
zelfs „een duidelijk voorbeeld", waaruit
moet blijken, dat zijn verwijt gegrond, ge
rechtvaardigd is. Nu is één voorbeeld,
naar onze begrippen en beginselen, wel
wat erg weinig voor de rechtvaardiging
van zulk een algemeene en ver-strekkende
beschuldiging! Doch dat ééne voorbeeld is
niet eens een voorbee'd; het zegt, ter sta
ving van inzenders grove beschuldiging,
niets.
3) Wat hebben wij geschreven? In ons
nummer van 13 Dec. hebben wy in een ar
tikeltje gewezen op het ongewone gebruik
van het woord „sectarisch"; wij hebben
in andere nummers eveneens geschreven
over het, van het vroegere spraakgebruik
afwijkende, gebruik van het woord „socia
listisch", enz.
Wij willen het eerste gedeelte van be
doeld artikeltje hier even onverkort citee-
ren.
Er stond boven: „Sectarisch". En wij
schreven:
Dat is ook een dier woorden, die
maar al te veel gebruikt worden als
„dooddoener": sectarisch, sectarisme.
Wat er eigenlijk verstaan moét wor
den onder sectarisme?
Onder sectarisme moet worden ver
staan: het met koppigheid vasthouden
aan te strenge en onverdraagzame op
vattingen, welke afwijken van de
gangbare, de algemeene opvattingen.
Dat is sectarisme.
En daar zijn er, die zich niet scha
men bout-weg te spreken en te schrij
ven over de sectarische school, de sec-
tarische radio, enz., welke school en
welke radio alléén daarom sectarisch
wordengenoemd, omdat zij staan op
confessioneelen grondslag.
Zeker, een school en een radio op
confessioneelen grondslag kan den
naam „sectarisch" verdienen, maar
iedere confessioneele school en iedere
confessioneele radio, omdat zy con
fessioneel zyn, sectarisch te noemen,
is onrechtvaardig, is lasterlijk.
Het op zoodanige wijze belasteren
van confessioneele instellingen komt
voort uit een drang naar concentratie
welke «drang goed en verkeerd kan
zyn.
Meer concentratie op velerlei ter
rein, dan tot op heden bestaat, wen
schen ook wij van ganscher harte.
De verklaring, welke wij hier van het
woord „sectarisch" gaven, is inderdaad de
algemeen-aanvaarde. Ieder kan dat conclu-
deeren uit het algemeene spraakgebruik.
En men kan die verklaring ook vinden in
een encyclopedie, welke wetenschappelijk
wat dieper graaft, dan het overigens heel
goede woordenboek, dat inzender heeft ge
raadpleegd. (Zulk een meer wetenschap
pelijk werk ligt, desgewenscht, voor in
zender op ons bureau ter inzage).
4) Als inzender even wil nadenken, zal
^hij o.i. het toch met ons eens moeten zijn,
'dat niemand het woord „sectarisch" ge
bruikt, tenzij hij iets onvriendelijks bedoe t.
De vrijzirnige en liberale pers „N.
Rott. Crt." b.v. heeft al heel lang het
woord „sectarisch" gebruikt als 't ging
over confessioneele instellingen. Maar dan
bedoelde men ook iets onaangenaams, deni-
greerends of diffameerends te zeggen over
die instellingen. En, als inzender er nu
eens geen' doekjes om wil winden, zal hij
moeten toegeven, dat ook h ij het woord
nooit gebruikt uitvriendelijkheid. In
dien hij b.v. zou hebben een vriend, die
Gereformeerd predikant is, en wiens Chris
telijke breedheid van opvatting en ver
draagzaamheid hij respecteert, zou hij dan
kunnen dulden, dat men over dien vriend
sprak als over een „sectarisch" predikant
in een „sectarische" kerk, die „sectarische"
predicaties houdt. Natuurlijk niet. En tóch
zit in dat woord „sectarisch" niets onrecht
vaardigs of beleedigends; zieVan
Dale!
5) Wij vragen attentie voor dien aap.
6) Daar hebt je hem! Plotseling
zouden onze wenschen uitgaan naar méér
concentratie op velerlei terrein, dan tot op
heden bestaat. Plotseling.... De inder
daad ongelooflijke vrijmoedigheid van
deze bewering willen wij verklaren door
het feit, dat schrijver oordeelt en ver
oordeelt zonder kennis van zaken, want hij
leest onze courant niet geregeld. Anders
zou hij weten, dat ons streven naar meer
eenheid, naar meer onderlinge en weder-
keerige waardeering en samenwerkirg,
volstrekt niet dateert van vandaag of gis
teren. Als inzender feiten stelt boven groo
te woorden als „ongelooflijk vrijmoedig",
„salto" enz., dan moest hij eens feiten noe
men, citeeren uit ons blad één artikel, één
zin, één woord, waaruit blijkt, dat wij niet
steeds naar een door ons nu voorgestane
concentratie hebben gestreefd. En nu ko
men wij tot
7) de „haat", „beleedigingen" en „las
ter", die inzender zich op den hals zou heb
ben gehaald. Wij beweren, dat noch hij
noch een zijner geestverwar ten uit ons blad
één woord kan citeeren, geschreven over
degenen, die inzenders politiek inzicht
deelen, dat in strijd is met de Christelijke
leer van naastenliefde, dat zou gelijken op
„haat" of op „laster" enz! Ronduit gezegd:
oprechte waardeering van inzenders zijde
ten opzichte van ons blad vragen wij niet,
maar, als hij zulk een waardeering zou
kunnen geven, zou hijer zich niet
voor behoeven te schamen.
Zoo veel mogelijk waardeering van een
anders eerlijke, ernstige, principieele over
tuiging is zulk een cultuur-eisch, dat daar
aan óók in den nieuwen tijd zal moeten
worden voldaan. Ons blad men veroor-
love ons dit te constateeren heeft er
steeds getuigenis van gegeven, dat het dieh
eisch van cultuur, dien eisch van ware
Christelijke levensopvatting verstaat en er
naar handelt.
8) Zie nooit 6.
9.) Wij willen die ..orakel"-taal nog 'ns
'laten hooren:
Wij juichen het toe, als er meer con
centratie komt op velerlei terrein.
Maar concentratie zal niet mogen
dooden de groote cultureele waarden,
welke het afzonderlijke bezit.
En degenen, die zoo gaarne en zoo
gauw klaar staan met het scheldwoord
„sectarisch", zijn blind voor de hier be
doelde cultureele waarden. Zij zijn
blind b.v. voor de cultureele waarden
van vele confessioneele radio-uitzen-
KLEÏN FRUIT, EEN FACTOR VOOR
ONZE VOEDSELVOORZIENING.
Zélf verbouwen en juist
bereiden.
De dienst voor de kleine boerenbedrij
ven. welke reeds eerder heeft getoond te
weten, hoe men met eenvoudige midde
len een goed verzorgd boekje (zoowel wat
inhoud als illustratie betreft) kan samen
stellen, heeft thans in samenwerking met
de „Stichting voor Huishoudelijke Voor
lichting ten plattelande" een practisch
werkje uitgegeven, gewijd aan teelt (en
gebruik!) van klem fruit. (Genoemde
Dienst is gevestigd Bezuidenhoutscheweg
83 te 's-Gravenhage).
Deze uitgave verdient thans aandacht
buiten de kringen der direct geïnteresseer
den, te weten de boerenbedrijven. Immers
tal van stadsbewoners beschikken over
eenigen tuingrond, welke onder de huidi
ge omstandigheden zonder veel moeite en
kosten doch met goede resultaten kan
worden dienstbaar gemaakt aan de voed
selvoorziening van het gezin. Hiervoor is
geen bijzondere bedrevenheid in bodem
bewerking noodig; voor vele soorten
„klein fruit" wordt bovendien geen teelt-
grond van zeer bijzondere samenstelling
vereischt. Bessen, frambozen, aardbeien,
kunnen op gewonen tuingrond en zonder
deskundige verzorging tot bloei en....
vrucht worden gebracht.
Een aantal soorten kunnen in het vroe
ge voorjaar worden geplant, zoodat het
boekje ook in dit opzicht op een goed tijd
stip verschijnt. Bovendien vindt de stads
bewoner, die reeds thans vruchtenstruiken
in zijn tuin heeft daarvoor vele practische
aanwijzingen
Doch hiermede is deze uitgave niet uit
geput. Wanneer de hier geboden wenken
worden opgevolgd, beschikt de huisvrouw
over een hoeveelheid fruit uit eigen tuin,
waarmede zij haar huisgenooten niet al
leen tracteeren kan, doch waarvan zij te
vens uit e«m oogpunt van voedselvoorzie-
1 ning van het gezin een goed gebruik kan
maken. Laarvoor biedt het boekje practi-
VIERDE BLAD - PAG. 11
dingen. Zij zyn blind b.v. voor de cul
tureele waarden van een onderwijs,
dat op diepe religieuse basis is gefun
deerd.
Deze en de komende tijd is zoo
uiterst geschikt, om daadwerkelijk te
streven naar meer concentratie, naar
meer eenheid in het verscheidene, naar
meer samenwerking in plaats
van verdeeldheid. Maar men
hoede zich voor een onderdrukkende,
een doodende gelijkvormigheid, wel
ke ook door ware en verstandige voor
standers van een nationale eenheid,
van een nationale gemeenschap niet
wordt gewenscht.
Schoonheid is de eenheid in het ver
scheidene. De schoonheid van een na
tionale eenheid is ook de eenheid in het
verscheidene.
Deze eenheid hopen wij als rijpe
vrucht van den nieuwen tijd te ontvan
gen.
Aan iederen lezer durven wij met ge
rustheid overlaten, om te oordeelen, of
hier eenorakel spreekt! 't Is, dunkt
ons, héél duidelijk, wat wij willen, en wat
wij niet willen.
10) Inderdaad op dit en velerlei ander
gebied kan de katholieke pers heel veel
goeds doen. Zij heeft daarvoor echter noo
dig den steun der katholieken, welke steun
allereerst en minstens hierin moet be
staan, dat de katholieken de katholiek»
pers geregeld lezen.
11.) In hetzelfde nummer van ons blad,
waarin wij schreven over „sectarisch", na
men wij met insteming over een artikel
uit de „Bode", waarin weer 'ns het be
ruchte stelsel van kweekeling-met-acte
wordt aan de kaak gesteld.
Inzender maakt van deze gelegenheid
gebruik, om de kweekelingen-met-acte op
te wekken samen te werken met een be
paalde „volksgroep", teneinde aldus des te
spoediger het onrecht, waarvan zij slacht
offers zijn, te doen verdwijnen. Doet
deze propaganda-methode van inzender
niet sterk denken aan zekere reizigers met
politieke-propaganda-speechen in een ver
kiezingstijd, die men onder de verschillen
de politieke partijen (ook in de R.-K.
Staatspartij) kon aantreffen!
Wij zijn uitvoerig geworden. En wij zou
den nog uitvoeriger worden, als wij op alle
beweringen van schrijver zouden ingaan.
Voor beweringen zijn maar 'n paar woor
den noodig; weerleggingen en verklarin
gen vragen er meer. Wij willen echter be
sluiten.
12) Een echte, ware volkseenheid ver
langen wij allen. Dat daaraan in het ver-
ledene meer heeft ontbroken, dan er nood
zakelijk aan ontbreken móest, zal nie
mand kunnen ontkennen. Maar niemand
onzer vergete noch inzender c.s. noch
wij-zelf dat het fundament eener echte,
eener ware, eener nationale, sociale volks
gemeenschap moet liggen in de individuen,
in de enkelingen. De individuen moeten
beginnen eerlijk en, zooveel mogelijk,
waardeerend naast elkaar te staan en
naast elkaar te werken, uiteindelijk in
het nationale en sociale belang van de ge
meenschap.
Naar aanleiding van zyn laatste woorden
zouden wij ten slotte inzender uit volle
overtuiging willen aanraden, aan de kerke
lijke Overheid, in vol vertrouwen over te
laten, zélf te bepalen, wat haar, wat der
Kerkelijke Overheid plicht is. De katho
lieken bidden altijd zoowel voor de we
reldlijke als voor de kerkelijke Overheid
om kracht en sterkte in de vaak zoo moei
lijke en altijd zoo. verantwoordelijke uit
oefening van haar taak. En niet iedereen
achten wij gerechtigd de Autoriteit te cri-
tiseeren.
Red. L. Crt.
sche raadgevingen in den vorm van recep
ten, zoowel voor rauw fruit als de daaruit
bereide compotes, limonadesiropen en niet
te vergeten, den „weckvoorraad" voor den
volgenden winter. Deze recepten kan men
zelve varieeren naar gelang van de be
schikbare ingrediënten. Nu de huisvrouw
moet zorgen het benoodigde eiwit ook aan
andere bronnen te ontleenen dan de ge
bruikelijke (vleesch, visch, eieren en kaas,
welke immers niet onbeperkt ter beschik
king staan) kan zij met succes gebruik ma
ken van kwark of hangop, welke zich zeer
goed leenen voor combinatie met gecon
serveerde of versche vruchten of met jam.
Een tweetal eenvoudige recepten mogen
dit verduidelijken:
Kwark met sappige vruchten (4 per
sonen).
250 gr. kwark, 1/4 liter melk, 250 gr.
(1/2 pond) vruchten, b.v. aardbeien, fram
bozen, boschbessen of bramen, ongeveer
30 gr. (2 afgestreken eetlepels) suiker.
Klop de kwark doorelkaar met de melk,
die er scheutje voor scheutje wordt bijge
voegd. Roer er de gewasschen en goed
droog uitgelekte vruchten door, tegelijk
met de suiker. Dien het gerecht dade
lijk op.
Kwark met jam.
250 gr. kwark, 1/2 liter melk, 4 afge
streken eetlepels van de een of andere
jam. Klop met een garde geleidelijk de
melk door de kwark, en roer het dan ge
lijkmatig door de zoo nocdig verdunde
kwark. Presenteer er beschuitjes bij.
VOETGANGERS,
bij *t oversteken
naar links en dan naar reebts
gekeken.
Vereeniging voor Veilig Verkeer.
