Treinramp in
Spanje
Momentje
L
In
n zijn nog steeds diners met en
ondier bon verkrijgbaar
WOENSDAG 4 DECEMBER 1940
32ste Jaargang No. 9814
S)e Êeid&elveSoii/Ycwit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11,
DU nnmmer bestaat uit
twee bladen.
Woorden met anderen
Inhoud
Wij schreven deze week over het verschil
in de beteekenis, die op heden en vóór
dezen wordt gegeven aan het woord „revo-
lutionnair".
Een belangstellende lezer zeide ons de
strekking van dat artikeltje niet te hebben
begrepen. Gaarne komen wij er nog even
op terug.
Wie revolutionnair is wil geweld, wil
opstand als middel om zijn doel te berei
ken. En wie geweld en opstand wil, verliest
dat is althans in de practijk vaak zóó
de kieskeurigheid, de fijngevoeligheid in
zake de toetsing der middelen, die hem tot
zijn doel kunnen brengen, op hun mora
liteit.
Zóó is steeds het woord „revolutionnair"
verstaan. En in dezen zin zijn de katholie
ken geen revolutionnairen.
Maar nu gaat men in dezen tijd aan het
woord „revolutionnair" ^en geheel andere
beteekenis geven. De leider van Nationaal
Front definieert het begrip „revolution
nair" aldus: „Revolutionnair beteekent, dat
men vasthoudt aan beginselen, die tegen,
gesteld zijn aan die, waarop de heerschende
maatschappij en staat steunt". Als men al
dus het woord „revolutionnair" vertaalt,
dan staan we natuurlijk! anders te
genover het door dat woord bedoelde be
grip.
Maar en dit willen wij er nu aan toe
voegen wij houden ons voorloopig aan
de oude beteekenis van het woord en ver
klaren ons tegen revolutie, tegen opstand,
tegen burgeroorlog, verklaren geen revo
lutionnairen te zijn. Wie denkt zooals wij
en zich tóch „revolutionnair" noemt en
die zijn er sticht helaas verwarring.
Op de verandering van inhoud, aan het
woord „socialist" gegeven, hebben wij óók
dezer dagen gewézen,
i Men noemt nu „socialist" menschen met
opvattingen zooals de nationaal-socia-
listen welke zeker niet gelijk zijn aan
die der al dan niet principieele marxis
ten, die tot nu toe alléén de socialisten
waren.
Welke vormen het socialisme in den loop
der tijden ook heeft aangenomen, als eco
nomisch stelsel bleef het verdedigen: le. dat
de eigendom van productiemiddelen moet
komen in handen der gemeenschap en 2e.
dat de geheele economische orde door de
gemeenschap moet worden geregeld.
Het eerste is de kern van het oude so
cialisme. Het tweede is van het eerste een
logisch gevolg, maar men behoeft volstrekt
geen socialist te zijn in de klassieke betee
kenis van het woord, om te aanvaarden, dat
het economisch leven door de gemeen
schap, onder leiding der overheid moet
worden geordend.
Dat laatste alléén willen de „nieuwe"
socialisten. En willen de katholieken al
reeds lang.
Er is in de pers al een discussie gevoerd,
of men al dan niet aan het woord „socialist"
de nieuwe beteekenis moetgeven.
Hier staat, zooals wij reeds eerder
schreven, de zaak wel eenigszins an
ders, omdat reeds langen tijd het woord
socialisme" aan de Marxisten is ont
nomen door het Nationaal-Socialisme.
Maar dan moet men het toch niet voorstel
len, dat nu zoo groot deel van de wereld
tot het socialisme is bekeerd en dèt so
cialisme hetzelfde zou zijn als het socialis
me, hetwelk Marxisme is of daaraan ver
want!
PAUSELIJKE BEPALING OVER DE
NACHTMIS.
Naar D.N.B. uit Rome bericht heeft Z.H.
Paus Pius XII in een brief bepaald, dat in
de gebieden, waarin luchtbesehermings-
en verduisteringsmaatregelen genomen
worden, dit jaar bij wijze van uitzondering
de Nachtmis verschoven mag worden tot
een tijdstip op 24 December vóór het in
vallen der duisternis.
Door oorlogsgeweld
geleden schade
Bijdragen van het Rijk
Het Verordeningenblad bevat een besluit
van den Secretaris-Generaal van het De
partement van Financiën betreffende de
bijdragen van het Rijk in de als gevolg van
het oorlogsgeweld geleden schade.
Behalve voor huisraad en lijfgbed en voor
andere bijzondere gevallen, waarvoor spe
ciale regelingen ?ullen worden getroffen,
wordt de schade bepaald door het verschil
tussdhen de waarde van het goed voor en na
de beschadiging. Blijken in geval van her
stel van het goed de herstellingskosten, na
aftrek van een redelijk bedrag wegens de
door het herstel verkregen vernieuwing of
verbetering, lager te zijn dan dit genoemde
verschil, dan wordt het lagere bedrag als
grondslag voor die schadeloosstelling geno
men.
De waarde van het goed wordt in den
regel gesteld op de normale verkoopwaarde
op 9 Mei 1940. Voor onroerende goederen,
waarvan deze verkoopswaarde niet kan
worden vastgesteld alsmede voor bedrijfs-
toerustingen geldt de boekwaarde d.i. kos
tende prijs minus afschrijvingen.
De schade aan bedrijfs- en handelsvoor
raden wordt vastgesteld op grondslag van
den inkoopsprijs, waarbij van abnormaal
groote voorraden alleen de normale hoeveel
heid in aanmerking komt en het overige
wordt verwaarloosd.
De aldus vastgestelde schade wordt tot
een bedrag van 50.000 voor 100 pet. ver
goed, daarboven voor 90 pet.
Voor huisraad en lijfgoederen zal de
Ned. Staatscourant een bijzondere regeling,
gesteld door den Secretaris-Generaal van
Financiën, bevatten. Deze regeling betreft
in de eerste plaats de bijdragen in de ge
leden schade en ook waarborgen voor een
goede besteding daarvan.
Voorzoover huisraad gebezigd werd in
een bedrijf of bij de uitoefening van een
beroep valt het onder de hierboven genoem
de algemeene regels.
Tenslotte is den Secretaris-Generaal in
artikel 8 vrijheid gelaten om in bijzondere
gevallen schade en bijdrage op afwijkende
wijze vast te stellen.
Op de rijksbijdrage worden uit anderen
hoofde ontvangen schadevergoedingen a
fonds perdu in aanmerking gebracht. Voor
de molestverzekering gelden bijzondere re
gelen.
In den regel geschiedt de uitkeering van
de bijdrage aan den eigenaar van het be
schadigde goed. Indien deze een voorschot
heeft van de stichting Rotterdam of van een
provinciale stichting, wordt aan deze stich
tingen uitbetaald. Iets dergelijks kan ge
schieden op aanwijzing van den Secretaris-
Generaal, indien het Rijk of derden voor
schotten verleend hebben.
De ontvangen uitkeeringen .moeten in
het algemeen voor herbouw resp. heraan
schaffing worden besteed. Het besluit stelt
daarvoor waarborgen. Bijdragen wegens
schade aan gebouwde onroerende goederen
worden niet aanstonds in geld uitbetaald,
doóh ingeschreven in een „Grootboek voor
den wederopbouw", totdat waarborgen voor
een juiste besteding zijn gegeven. De in
schrijvingen zijn onvervreemdbaar en blij
ven buiten faillissement. Zij dragen 40 pet.
rente gedurende een behaalde periode (art.
11). Hypotheekhouders hebben geen ver
haal op de hoofdsom, gedeeltelijk wel op de
rente. Na de rentedragende periode kan de
inschrijving door den hypotheekhouder
worden verworven, indien de ingeschreve
ne dan nog niet met den herbouw is be
gonnen.
Het plan van herbouw behoeft de goed
keuring van den algemeen gemachtigde
voor den wederopbouw. Deze houdt reke
ning met de belangen van hypotheekhou
ders en andere zakelijk gerechtigden.
MOLESTVERZEKERING
De molestverzekeraar is tot het bedrag
der rijksbijdrage van zijn verplichtingen
bevrijd. Hij kan reeds uitgekeerde bedra
gen deswege terugvorderen. Voor zoover de
uitkeering der molestverzekering de rijks
bijdrage overtreft, komt het meerdere den
verzekerde ten goede. De verzekerde is van
zijn verbintenis uit het verzekeringscontract
in zooverre bevrijd, als deze betrekking
heeft op dat deel van de verplichtingen
van den verzekeraar, waarvan deze door de
rijksbijdrage wordt bevrijd.
Tenslotte bevat het besluit bepalingen
over de terugvordering van ten onrechte
uitgekeerde bedragen. Ook wordt bepaald
dat tot 50 pet. van de bijdrage kan worden
afgetrokken in geval van onjuiste schade-
opgave.
Terzake van toekenning en uitbetaling
der bijdragen worden geen rechtsvorderin
gen tegen den Staat toegelaten.
De stukken, opgemaakt ter uitvoering van
het besluit, zijn vrij van zegel, registratie
rechten en leges.
GEEN POST MEER UIT AMERIKA?
Uit Nieuw York: De Amerikaansche
autoriteiten hebben bepaald, dat van
nu af aan alleen nog mailverzendin
gen naar Engeland, Ierland, Frankrijk
Spanje, Portugal, Gibraltar, de Azo-
ren IJsland en de Faroereilanden zijn
toegestaan. De verzending van post
stukken naar de overige landen van
Europa is verbonden. Als reden voor
dezen maatregel wordt opgegeven ge
brek aan scheepsruimte en transport
moeilijkheden.
GARANTIES IN VERBAND MET DE
DISTRIBUTIEWET.
Commissie van advies ingesteld*
De Secretaris-generaal van het departe
ment van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart heeft een commissie ingesteld, welke
hem van advies dient inzake het vervallen
verklaren van garanties, gesteld in ver
band met de uitvoering van de Distributie-
wet 1939.
Tot voorzitter 'en leden dezer commissie
zijn benoemd: dr. D. L. Uyttenboogaart te
Heemstede, lid, tevens voorzitter; W.
Graadt van Roggen te De Bilt, lid tevens
plaatsvervangende voorzitter; Ohr. Rueb
J.Gzn te Wassenaar, lid; mr. J. B. W. P.
Kickert te 's-Gravenhage, plaatsvervangend
lid, tevens secretaris.
MOTORBRANDSTOF.
De secretarissen-generaal, waarnemende
hoofden van de departementen van Han
del, Nijverheid en Scheepvaart en van Wa
terstaat, deelen het volgende mede:
Zij, die gebruik maken van dieselauto
mobielen, zullen er rekening mede te hou
den hebben, dat slechts bij hooge uitzon
dering gasolie zal kunnen worden toege
wezen als motorbrandstof.
D§ huidige gasolie-situatie maakt.,
het zelfs noodig, er op te rekenen, dat
binnen afzienbaren tijd slechts zeer
weinig gasolie voor het motorwegver
keer verkrijgbaar zal zijn. Belangheb
benden wordt derhalve aangeraden,
motorrijtuigen, waarvoor gasolie als
motorbrandstof moet worden gebruikt,
zoo spoedig mogelijk te vervangen
door materiaal, waarvoor een andere
motorbrandstof geschikt is, of hun ma
teriaal tot dit doel om te bouwen.
De benzine-situatie maakt het onge-
wenscht, de vervanging te doen geschie
den door motorrijtuigen, waarvoor benzi
ne als motorbrandstof moet worden .ge
bruikt.
In dit verband wordt de aandacht ge
vestigd op de mogelijkheid tot het geschikt
maken van de betrokken motorrijtuigen
voor het gebruik en de montage van gas
generatoren (hout-, kolen- en turfgenene-
ratoren, alsmede lichtgasinstallaties). De
rijksinspecteurs van het verkeer staan ten
dienste van belanghebbende voor het ver
strekken van inlichtingen.
MEER DAN 50 DOODEN
Gisterochtend vroeg zijn bij het station
Velilla del Ebro de expressetreinen uit Ma
drid en Barcelona op elkaar gereden. De lo
comotieven schoven in elkander. Verschei
dene wagons werden vernield.
Uit Saragossa, Madrid en Barcelona ver
trokken ambulance-afdeelingen naar de
plaats van het ongeluk.
Nader wordt uit Saragossa gemeld, dat
de eerste ambulancetrein met slachtoffers
van de spoorwegramp aldaar is aangeko
men met veertig dooden en zestig gewon
den. Het aantal dooden van het spoorweg
ongeluk bedraagt volgens de laatste berich
ten 53, dat der gewonden ligt boven de
zestig.
De oorzaak van het ongeluk is wellicht
gelegen in vertraging van den expres van
Barcelona. Gewoonlijk passeeren de beide
expres-treinen op dit traject elkaar op het
station Puebla de Hij ar. Ten gevolge van
de vertraging werd dit punt verplaatst naar
Velilla de Ebro. Blijkbaar was de wissel
stand verkeerd.
De botsing geschiedde om half vijf 's mor
gens. Voor zoover men thans heeft kunnen
r.aga?i. is vc~r -'en exoress uit Madrid ten
onrechte het sein op veilig gezet. De stop
seinen van den baanwachter van Velilla
konden den trein niet meer tot staan bren
gen, ofschoon de machinist de remmen nog
aanzette. De trein uit Barcelona reed met
groote kracht en volle snelheid om een ver
traging van een half uur in te halen. Een
slaapwagen schoof over den bagagewagen
heen, een wagon derde klasse sloeg om en
een andere viel de helling van twee meter
af in puin. De beide locomotieven en een
tender schoven in elkaar. Onder de passa
giers bevonden zich ook een priester, die
de stervenden in hun laatste oogenblikken
bijstond.
De botsing geschiedde 51 km. ten Zuid
oosten van Saragossa. Het station wordt
door de Ebro van de plaats Velilla geschei-r
den. Daardoor werden de reddingswerk
zaamheden aanvankelijk zeer bemoeilijkt.
De eerste hulp kon slechts door drie spoor-
employé's verleend worden.
Van vele gekwetsten is de toestand ern
stig, daar hun wonden door de vorst erger
geworden zijn. Men veronderstelt ook, dat
de doodelijke afloop in een aantal gevallen
een gevolg van bevriezing is. De eerste
hulptreinen kwamen pas enkele uren na het
ongeluk aan. De koude bedroeg op het tijd
stip van het ongeluk tien graden onder nul.
Onder de dooden en gewonden bevindt
zich ook een groot aantal soldaten, die met
verlof naar Valladolid gingen. Van de 53
dooden heeft men er tot dusver 20 kunnen
identifieëeren.
MADRID, 4 Dec. (DNB) De machinisten
der beide sneltreinen, die gisteren op het
traject Barcelona-Madrid met elkaar in
•botsing zijn gekomen, hebben zich weten
te redden door van de locomotief te sprin
gen. Beiden verklaarden, dat de seinen
op veilig stonden. De trein uit Madrid kon
nog remmen, terwijl de trein uit Barcelona
met een vaart van 90 kilometer op den an
deren inreed.
ROOM ALLEEN VOOR ZIEKEN
Distributiekantoren geven bewijzen af
Het Rijksbureau voor de Voedselvoorzie
ning in Oorlogstijd deelt mede, dat de voor-
loopige regeling voor de verstrekking van
room aan zieken, waaromtrent 19 Juli j.I.
een mededeeling in de pers is gedaan, in
middels is vervallen.
Voortaan zal room aan zieken uit
sluitend tegen een door het distributie
kantoor afgegeven bewijs worden ver
strekt, een soortgelijke regeling der
halve als reeds voor extra-rantsoenen
van gedistribueerde levensmiddelen
voor zieken bestaat. De geneesheeren
zijn van deze regeling op de hoogte.
Zij, die meenen voor de verstrekking
van room in aanmerking te komen, die
nen zich tot hun geneesheer te wenden,
door wiens bemiddeling een bewijs kan
worden vferkregen, dat door de plaatse
lijke distributiediensten wordt afgege-
ven.
Indien een dergelijk bewijs is afgegeven,
kan tegen inlevering daarvan aan den nor
malen roomleverancier de op het bewijs ver
melde hoeveelheid room worden verkre
gen.
Het bereiden van room en het afleveren
daarvan aan zieken hetgeen dus slechts
tegen overlegging van bedoeld bewijs kan
geschieden mag uitsluitend geschieden
HUISVROUW 1940
Een mijner coüega's-met-de-teeken-
stift heeft, geïnspireerd door den „Den
ker" van Rodin, een teekening gewijd
aan, een standbeeld geschapen, mag ik
wel zeggen, voor de huisvrouw 1940.
Dat hij dat doet met exuses aan Rodin
doet niet terzake. Indien hij het
oerbeeld van het denken opnieuw
zou scheppen, zou zelfs Rodin er nog
wel eens over peinzen of hij nu maar
niet liever de huisvrouw 1940 zou ne
men, die alles schoon houdt zonder
zeep, dié braadt zonder vet en die een
middagcomplet vervaardigt van twee
oude keukenschorten.
Hoe het zij, daaraan heeft Rodin ze
ker niet gedacht, toen hij zijn „Denker"
schiep. Maar overigens zou zulk een
hulde toch slechts een geestelijke ver
kwikking en opheffing uit de dagelijk-
sche zorgen zijn. En als ik zoo dage
lijks de kranten doorkijk, bemerk ik
toch minstens tweemaal per week
aan recepten, cursussen, interviews
en oorlogskookboeken, dat Mevrouw
LotgeringHillebrand er meer van
weet. Zij zegt, dat het heelemaal
niet erg is, dat de huisvrouw niet
zoo ovei alles de beschikking heeft.
Haar redeneering komt hierop neer,
dat het geen kunst is spiegeleieren te
bakken als je eieren hebt, maar wel, als
je die niet hebt. Zij zegt: geef den wa
ren liefhebber van den pollepel twee
aardappels, een ui, een geïllustreerde
briefkaart van een koebeest, een boter
bon, een aasje vet en kijk eens wat hij
daarvan maakt.
Ik zeg: accoord. Dat doet de huis
vrouw 1940.
Maar dan verdient zij ook haar stand
beeld van Rodin. Want zulk een prac-
tisoh kunst vraagt heel wat peinzens.
door houders van een z.g. karn vergunning,
die tevens in het bezit zijn van een vergun
ning tot het bereiden en afleveren van room
aan zieken, afgegeven door de afdeeling
zuivelcontrole der Nederlandsche Zuivel-
centrale in de betreffende provincie.
Room voor andere doeleinden kan niet
beschikbaar worden gesteld.
VLEESCHDISTRIBUTIE
De Secretaris-Generaal, wnd. hoofd
van het Departement van Landbouw
en Visscherij deelt mede:
Gedurende het tijdvak van Donder
dag 5 December tot en met Zondag 15
December a.s. geeft elk der vier met
„11 Vleesch" gemerkte bonnen van de
vleeschkaart recht op het koopen van
100 gram vleesch, been inbegrepen, of
een rantsoen vleeschwaren. De met
„11 Worst, vleeschwaren" gemerkte bon
geeft uitsluitend recht op het koopen
van een rantsoen vleeschwaren.
De bonnen, welke op 15 December
a.s. nog niet gebruikt zijn, blijven nog
geldig tot en met Woensdag 18 Decem
ber a.s.
Het rantsoen vleeschwaren, dat per
bon kan worden gekocht bedraagt 75
gram voor gerookt of gekookt varkens-,
rund-, of kalfsvleesch en voor gerookte
worstsoorten, 100 gram voor gekookte
worstsoorten, rolpens en knakworst,
125 gram voor lever-artikelen, tongen
worst en nierbrood en 150 gram voor
bloedworst.
MENGVOEDERBESCHIKKING 1939.
Bij beschikking van den secretaris-ge
neraal van het departement van Land
bouw en Visscherij van 3 December zijn
de bevoegdheden, welke krachtens de
mengvoederbeschikking 1939 door de pro
vinciale voedselcommissarissen worden uit
geoefend, overgedragen op de landbouw
crisisorganisaties.
VOOR WINTERHULP.
De directie van de N.V. de Wits Deken-
industrie te Helmond heeft een bedrag van
500.beschikbaar gesteld voor Winter
hulp Nederland.
Voorts staat deze week het personeel
van deze firma één uurloon voor Winter
hulp af.
Spreekuur Secretaris-Generaal voor
Volksvoorlichting en Kunsten.
De Secretaris-Generaal van het departe
ment van Volksvoorlichting en Kunsten
deelt mede, dat hij, ingaande Donderdag 12
December, iedere week spreekuur zal bou
de van 3—5.30 uur n.m. Aanvragen dienen
schriftelijk te worden, ingezonden.
„DE TIIBK
