fZk fratincti, die 11 tiaadig fieeft
Laatste berichten I Gemeentel. Aankondiging
RECHTZAKEN
4
MAANDAG 2 DECEMBER 1940
DE LEIDSCHE COURA NI
EERSTE BLAD - PAG. 3
EX ORIENTE LUX.
Voordracht ir. R. J. Forbes
i
Zaterdagmiddag werd door den heer
ir. R. J. Forbes uit Amsterdam de biblio
theekzaal van het Ned. Instituut voor het
Nabije Oosten alhier een lezing met licht
beelden gehouden over: „Bevloeiing en be
schaving in de Oudheid".
Aan deze voorecht is het volgende ont
leend:
Daar waar de landbouw onvoldoende re
gen of rivierwater vindt voor de bevloeiing
kar de mensch zelf ingrijpen en kunstmatige
toevloeiing toepassen, mits daartoe de plaat
selijke omstandigheden medewerken. De
mogelijkheid van kunstmatige bevloeiing
hangt nauw samen met den geophysischen
opbouw van het land in kwestie. Wordt een
maal irrigatie toegepast en we mogen aan
nemen, dat dit in het Nabij Oosten sinds
praedynastischen tijd (vóór 3000 v. Chr.)
algemeen werd, dan volgt hieruit, dat coö
peratie en coördinatie, als pijlers van een
sterk centraal gezag ontstaan, op zichzelf
weer onontbeerlijk zijn voor irrigatie op
groote schaal. Ook op den vooruitgang van
de techniek is de irrigatie van grooten in
vloed geweest. De achteruitgang der irri
gatie niet altijd nauwkeurig na te gaan,
meestal gaat dit echter samen met een ver
mindering van het centrale gezag, slechts
zelden zijn natuurlijke oorzaken als primair
aan te wijzen,
Naast terrasbouw met waterleiding en
aquaducten in heuvelachtige streken ken
nen wij twee voor riviervalleien kenmer
kende irrigatiesystemen, nl. bassin-irrigatie
en permanente irrigatie, ieder met zijn voor-
en nadeelen en beide toegepast in de Oud-,
heid. Egypte gaf oorspronkelijk de voor
keur aan bassin-irrigatie, Mesopotamië pas
te vooral permanente irrigatie toe. Verge
lijking met de omstandigheden in Indus-
vallei en China zijn zeer nuttig voor goed
- b- grip van de beteekenis der beide syste
men. Kort geformuleerd zou men d-. irriga
tie-omstandigheden in Egypte kunnen
schetsen als een strijd met het water (om
het land), in Palestina als een stiijd om
het water, doch voor Mesopotamië als een
strijd tegen het water. De sporen van deze
situaties zijn jn de aloude legenden dier
landen terug te vinden, de irrigatie-metho-
der vinden vaak hun afspiegeling in de
oude pictographische vormen der schrift-
teekens. Onze kennis van den groei en der
geschiedenis van de irrigatiesystemen in de
Oudheid is nog zeer gebrekkig en dient
hoog noodig te worden verdiept.
Ir. Mesopotamië zijn een aantal perioden
van bloei te onderscheider n.lt onder Ur-
nanshe en zijn opvolgers, dan onder de Der
de Dynastie van Ur (circa °300 v. Chr.), on
der Hammurabi (circa 1950 v. Chr.) en ten
slotte onder de latere As^yrische en Baby
lonische vorsten in de laatste twee eeuwen
Vv.or den val van i..inive (612)-en Babyion
(539). In Egypte vinden we eveneens in
de periodes van zwak centraal gezag een
verval der irrigatie. Berichten over de
techniek der irrigatie en over het aanleg
gen der diverse daarbij noodige waterbouw
kundige werken als dijken, stuwdammen,
e' zijn nog zeer schaarsch en veroorloven
ons hoogstens eenige gissingen. Iets meer
wc ten we van de methoden en instrumenten
voor het opvoeren van het water uit de ka
nalen naar de velden, waarvan nog een
groot deel thans in geheel het Oosten ge
bruikt wordt en in werking kan woeden be
studeerd. Het zal echter noodig zijn de ver
breiding en geschiedenis van deze instru
menten in de Oudheid nauwkeurig na te
gaan, daar tal van verkeerde verklaringen
in de ons ten dienste staande literatuur zijn
gekomen. Eerst in Hellenistischen tijd ken
nen we uit de papyri van Egypte en met
name uit die van de Fayyum technisch be
langrijke gegevens over constructie^ en hun
dimensies. Het blijkt dan, dat deze werken
onder leiding van vaklieden werden uitge
voerd, die men architecten noemde en die
voor hunne moderne collega's in vele op
zichten niet onderdeden. Uit de bestudee
ring van dit onderwerp blijkt, hoe conserva
tief de landbouw en ook de daarmede ver
bonden irrigatie in deze streken is, zoodat
de hedendaagsche werkwijze en vormen als
het ware een levende'illustratie vermen van
de reliëfs en beeldengroepen, die wij uit
de Oudheid kennen.
Muziek
MAATSCHAPPIJ VOOR TOONKUNST.
Nieuw Hongaarsch Strijkkwartet.
De bezoekers van 't eerste gewone con
cert van de Maatschappij voor Toonkunst
zullen zich niet hebben beklaagd, dat zij
hieraan hun Zondagmiddag hebben besteed,
Want de indruk dien wij van het optreden
van het Nieuw Hpngaarsch Strijkkwartet
kregen, was wel zoo, dat men voldaan kan
zijn over wat gegeven is. Zolfan Székely is
hier de eerste violist; de andere namen zijn
ons niet bekend, omdat zij niet op het
programma vermeld stonden. Als inleiding
werd „op. 20 no. 3 kwartet in g-moll" van
Haydn gespeeld, dan „op. 132 kwaret a-
moll" van Beethoven om te besluiten met
„kwartet f-dur" van Ravel. Wat het en
semble doet, is musiceeren met overrompe
lende en temperamentvolle muzikaliteit,
waarin men nergens het élan of de golving
der lyriek mist.
Haydn's kwartet dan werd met pracht
van klank uitgevoerd. Bekoring ging uit
van de interpretatie dezer minzame, en
toch zoo, geniale muziek, die in eigenaar
dige verstilling tot ons kwam. Over de
klank gesproken: wat hierin aan verfijning
en sonoriteit werd gegeven, is bewonde-
renswaard. Wat is Haydn'Sj invloedrijk
werk met het prachtig Adagio hier volko
men. Goed begrepen is, dat Haydn een
voudig, technisch en correct voorgedragen
moet worden.
Toen volgde Beethoven's A-moll kwartet
op. 132, een werk, dat men niet zoo dik-
BON
WAREN
GELDIG
HOEVEELHEID
17
l
Brood
of Gebak
Van 2 Dec. tot 8 Dec.
eventueel t/m 15 Dec.
Bon 16 nog t/m 8 Dec.
niet in hotels.
125 gram roggebrood of 100 gram
ander brood of een rantsoen
gebak
2
^loemkaart)
Meel of bloem
Van 2 Dec. t/m 29 Dec.
35 gram tarwemeel of tarwebloem
of roggemeel of roggebloem of zelf
rijzend bakmeel of boekkweitmeel.
19
Boter of
Margarine
Van 30 Nov. t/m 6 Dec.
half pond boter of half pond
margarine of 2 ons vet
16
Suiker
Van 23 Nov. t/m 6 Dec.
1 kilogram
10
Vleesch en
Vleecrhwaren
Van 25 Nov. tot en met
4 Dec. eventueel t/m 8
Dec., maar niet in hotels
Bon 09 nog t/m 4 Dec.
1 ons vleesch m. been of vleerch-
waren. Bon „vleeschwaren" 75,
100, 125 of 50 gram vleeschwaren.
81
Koffie of Thee
Van 9 Nov. t/m 20 Dec.
half pond koffie of 75 gram thee
49, 50,
62, 63
Kaas
Van 2 Dec. t/m 29 Dec.
Elk der bonnen 100 gram kaas.
36
Eieren
Van 2 Dec. t/m 8 Dec.
eventueel t/m 15 Dec.
maar niet in hotels
1 ei
43
Rijst of Rijste-
meel of Rijste
bloem of
Gruttemeel
(gemengd meel)
Van 30 Nov. t/m 27 Dec.
pond
93
Maïzena of
ciriesmeel of Sago
of Aardappel
meel of Pudding
poeder of Pudding
sauspoeder
Van 2 Nov. t/m 27 Dec.
1 ons. Op twee bonnen mag 1
pakje maïzena van 225 gram
worden gekocht, in verpakkin
gen welke vóór 22 Juli 1940 zijn
vervaardigd.
83
Havermout of
Havervlokken of
Haverbloem of
Aardappelmee-
vlokken
Van 2 Nov. t/m 27 Dec.
pond
88
Gort of Gortmout
of Grutten
Van 2 Nov. t/m 27 Dec.
Y pond
56
Peulvruchten
Van 19 Nov. t/m 16 Dec.
1 pond
98
Macaroni of
Vermicelli of
Spaghetti
Van 2 Nov. t/m 27 Dec.
1 ons
116
Scheerzeep
Van 31 Apg. t/m 31 Dec
50 gram scheerzeep, of een tube
scheercrême, of kleine tubes, pf
een pot scheerzeep
29
Zeep
Van 13 Nov. t/m 6 Dec.
120 gram huishoudzeep, of 200
gram zachte zeep, of vloeibare
zeep, of 250 gram zeeppoeder,
of zelfwerkende waschmiddelen,
of 125 gram zeepvlokken, of 150
gram toiletzeep.
Periode 7
Periode b
Petroleum
Van 4 Nov. t/m 29 Dec.
Van 11 Nov. t/m 15 Dec.
2 liter
RANTSOEN GEBAK 160 gram koek (ontbijtkoek) 140 gram speculaas; 200 gram
andere koekjes; 90 gram biscuits en wafels; 75 gram beschuit; 300 gram cake; 600 gram
gebakjes; 600 gram taart; 500 gram gevuld groot korstgebak (boterletter e. d.); 400
gram gevuld klein korstgebak, (amandelbro odjes e. d.); een hoeveelheid van alle
andere niet genoemde gebakken artikelen, waarin 70 gram meel of bloem is verwerkt.
RANTSOEN VLEESCHWAREN 75 gram gerookt of gekookt varkens-, rund
of kalfsvleesch en gerookte worstsoorten; 100 gram worstsoorten, rolpens en knak
worst; 125 .gram. leverartikelen, tongen worst en nierbrood, 150 gram bloedworst.
REGELING BRANDSTOFFEN: Bon 04, 05, 06 en 07 van „bonkaart distributie vaste
brandstoffen, haarden, kachels"; 07, 08, 09, 10, 11, 12, 13 en 14 van „bonkaart dis
tributie centrale verwarming"; „Brandstoffen, één eenheid 2e periode", „Cokes, één
eenheid 2e periode" geven tot en met 14 Dec. recht op één eenheid vaste brand
stoffen.
08, 09, 10 en 11 van „bonkaart distributie vaste brandstoffen .haarden kachels" gaven
tot en met 30 November recht op elk één eenheid turf. Deze 4 bonnen kon men
echter ook bewaren, om er later andere brandstoffen op te koopen.
wijls hoort. Hoe meer de meester ouder en
rijper werd, en meer, en steeds meer in
zichzelf opgesloten levend, en behoefte ge
voelend zijn buitengewone gedachten uit
te spreken, des te meer gebruikt hij den
vorm van het strijkkwartet, al neemt hij
dezen vórm zeer buitengewoon en van uit
de verte gevolgd. De vier heeren gaven
Beethovens ongeëvenaard werk in een
dichterlijke lezing, waarbij in elke stem
het klankbeeld vast omsloten lag. De ver-
tolkirg was zeer zeker doorwrocht en sug
gestief, eveneens glorieus van uitwerking,
al mogen wij niet ontkennen, dat wij ons
juist deze kwartetten van den meester
minder lyrisch denken, minder zwoel ge
accentueerd, b.v. meer strakgehouden het
Adagio, zooals wij ons dit van het Capet-
kwartet herinneren als iets wonder-moois.
Maar de opbloei uit dit pure gebed is weer
grandioos geweest. Wanneer men de vier
spelers tegenover elkaar afweegt, moet
men zeggen, dat met de meeste glans en
virtuositeit door elk van hen werd gespeeld.
In techriek niet onderdoende voor elkaar,
een cantilene dat volmaakt soepel is, zoo
wel van cello en alt als «wel van de beide
violen. Spel met veel sentiment, ontheven
van de materie, zoodat alles muziek wordt.
De 2e violist had de leiding op zich ge
nomen. Niettegenstaande de bemerking
was het een* superieure uitvoering, die een
rustpooze vormt in dezen tijd.
Tot besluit kwam het allermooiste: Ra
vel's j,F-dur kwartet", dat hun uitnemend
ligt en waarin speeltrant, ensemble en vi
sie lofwaardig waren. De gansche zaal
luisterde zeer geboeid naar de eigenaardig
verstrooide en verfijnde klanken, de betoo-
verende pizzicati, de vrije tonaliteit en het
tintelend rhythme, die de emotie van den
toehoorder opdrijft tot spanning. Hier
stond de uitvoering op het hoogste plan en
werd tot een waar kunstgenot. Na Beetho
ven was het enthousiasme groot. Nu werd
het aan 't slot een ovationeel applaus.
J. K.
DE MOORD TE LEIDSCHENDAM.
De Hooge Raad heeft, beden arrest gewe
zen in de zaak van den 29-jarigen Rotter-
damschen koopman R. A., die ter zake van
moord op den veekoopman C. G. van der
Horst te Leidschendam door het gerechts
hof te 's-Gravenhage is veroordeeld tot le
venslange gevangenisstraf.
De Hoogë Raad heeft heden het cassatie
beroep verworpen.
Binnenland
VERDRONKEN.
In den vroegen morgen zijn twee man
nen te Amsterdam, die op weg waren naar
hun werk, door de duisternis misleid in de
Eilandsgracht bij de Nieuwe Teertuinen
geraakt. Voorbijgangers brachten den eenen
man op den kant, waar bleek, dat hij
reeds overleden was.
Toen het licht was geworden, heeft men
het tweede lijk drijvende gevonden. Door
den G. G. en G. D. zijn de stoffelijke res
ten naar het Binnengasthuis overgebracht.
Het te Delft wonende 21-jarige dienst
meisje van der Meer geraakte Zaterdag
avond te Delft ten gevolge van de duister
nis te water. Zij werd gered en aanvanke
lijk liet haar toestand zich gunstig aanzien,
doch later is zij aan de gevolgen overle
den.
Buitenland
WEERMACHTSBERICHT
BERLIJN, 2 Dec. (D. N. B.). Het opper-
bevel der Duitsche weermacht deelt mede:
,.In den nacht van Zaterdag op Zondag
hebben, zooals reeds gemeld is, sterke af-
deelingen gevechtsvlicgers in opeenvolgen
de golven de havenstad Southampton met
bommen van het zwaarste kaliber aange
vallen. Er konden ruim 60 groote en tal
rijke kleine branden waargenomen wor
den, die in den loop van den nacht tot een
groote vlammenzee aaneengroeiden. Een
groote electrische centrale werd getroffen,
aan de Testkade en in andere havenwijken
stonden uitgestrekte opslagplaatsen in
vlammen.
In denzelfden nacht en overdag hebben
zware en lichte gevechtsvliegtuigen boven
Londen gevlogen en daar bommen gewor
pen. Voor het overige b^eef de bedrijvig
heid van de luchtmacht overdag beperkt
tot verkenning en aanvallen van jagers,
v/elke leidden tot verscheidene met succes
bekroonde luchtgevechten.
In den nacht van 1 op 2 December wer
den de aanvallen op Southampton en an
dere steden voortgezet, terwijl ook in de
zen nacht geen Britsche vliegtuigen in ac
tie kwamen. Eerst in de ochtendschemering
wierpen eenige van de Noordzee komende
vliegtuigen bommen op woonwijken van
een stad in het kustgebied, waardoor ver
scheidene burgers gewond werden. Jacht-
vliegers hebben gisteren boven Zuid-En-
geland 11 vijandelijke vliegtuigen neerge
schoten. Twee Duitsche toestellen gingen
verloren.
WEERMACHTSBERICHT
ERGENS IN ITALIë, 2 Dec. (Stefani).
In zijn weermachtsbericht no. 178 maakt
het Italiaansche hoofdkwartier het volgen
de bekend:
Aan het Grieksche front zijn de hevige
aanvallen van den vijand afgeslagen. De
vijand, die door onze tegenaanvallen tot
zijn punten van uitgang werd teruggedre
ven, heeft zware verliezen geleden, met
name aan den rechtervleugel van het ne
gende leger, waar een aanval, die werd in
geleid door zware artillerie, door een ge
heel legercorps werd ondernomen. Aan het
front van het elfde leger hebben zich bij
zonder onderscheiden twee bataljons van
de divisie Pusteria en van de divisie Fer-
rara. Aan het hoofd van het 47ste regi
ment infanterie is kolonel Trizie roemvol
gesneuveld. Detachementen cavalerie, die
door onze Alpenjagers verrast werden, zijn
in de pan gehakt.
Vijandelijke vliegtuigen hebben bommen
laten vallen op de verlaten gebieden van
eenige eilanden der Dodecanesus. De aan
vallen bleven zonder eenige uitwerking.
In Oost-Afrika hebben onze jagers een
vliegtuig van het type Wellesley op het
vliegveld van Ghedaref in brand geschoten.
Vijandelijke vliegtuigen bombardeerden
Cassal, waarbij twee personen werden ge
dood en vier gewond. Een vijandelijke ma
chine is door het luchtdoelgeschut neer
gehaald. Andere vijandelijke luchtaanval
len hebben plaats gehad op Burao, waar
twee vrouwen gewond geraakten, alsme
de op Assab en Metemrria, waar drie perso
nen den dood vonden en 17 gewond wer
den.
DE AMERIKAANSCHE LEENING AAN
TSJOENGKING.
WASHINGTON, 2 December. (Domei).
Het bericht, dat de V. S. opnieuw een lee
ning verstrekken aan de, regeering van
Tsjoenking, wordt door alle bladen op de
voorpagina gepubliceerd, die hierin een
duidelijk berekend antwoord van Was
hington zien op de onderteekening van het
verdrag tusschen Tokio en Nanking. Het
besluit om Tsjang Kai Sjek deze leening te
verstrekken, is wellicht reeds eerder geno
men, maar aldus meenen de bladen
de regeering heeft de bekendmaking er
van doen samenvallen met het sluiten van
het verdrag, teneinde de politieke uitwer
king ervan te verhoogen. De „Washington
Post" noemt dezen stap van president Roo
sevelt zijn eerste groote internationale
maatregel sedert zijn herkiezing, waardoor
niet alleen met Chineesche verzet versterkt
wordt, doch ook de hulpverleening van de
Sovjets aan Tsjang Kai Sjek wordt aange
moedigd. De „Star" schrijft, dat deze lee
ning getuigenis aflegt van het Voornemen
der V. S., Tsjang Kai Sjek te steunen. De
Baltimore Sun" is van meening, dat deze
EXtRA RANTSOENEN VOOE
LANGDURIGEN EN NACHTARBEID.
Aan arbeiders, die lichamelyken
langdurigen of nachtarbeid verrichten,
kunnen op de volgende voorwaarden extra
rantsoenen brood, vleesch en boter of vet
worden uitgereikt:
le. Uitsluitend aan arbeiders in fabrie
ken of werkplaatsen als bedoeld ln
artikel 2 van de Arbeidswet 1919, die ge
durende op zijn minst één maand
ononderbroken eiken werkdag lichame-
lijken arbeid verrichten en die tenge
volge van den grooten afstand van hun
woonplaats naar en van het werk en/of
tengevolge van een langdurigen werkdag
12 uren of meer per dag van hun
woning afwezig zijn, kunnen extra rant
soenen worden verstrekt.
2e. Nachtarbeid. Deze zelfde extra
rantsoenen kunnen eveneens worden toe
gekend voor nachtarbeid, doch uitsluitend
aan die arbeiders, die bij het 3-p loegen-
stelsel in fabrieken en werkplaatsen, als
bovenomschreven, gedurende ten
minste een week uit elke drie weken
ononderbro -ken in den nachtploeg
lichamelijken arbeid ver
richten.
3e. De arbeiders, die in verband met hun
werkzaamheden tot de bovenomschreven
categorieën (langdurige arbeid of nachtar
beid) behooren en die reeds uit anderen
hoofde eztra rantsoenen levensmiddelen
ontvangen (zwaren of zeer zwaren licha
melijken arbeid) komen niet voor de hier
bedoelde extra rantsoenen in aanmerking.
Evenmin komen hiervoor in aanmerking
zij, die langdurigen of nachtdienst verrich
ten, wanneer die arbeid geen lichame
lijke Js.
4e. De extora rantsoenen zijn de vlogende:
Braad:/5 rant'|oeneii^( momenteel dus
500 gram)
Boter
dus 250 gipm) pei
Vlees
rantsoen
weelc.
5e. Uer ilerkrijginfe van deze ^xtra rant
soenen diant de werkgever zich tot het
distributiekantoor/(^wentiaj^^net een lijst
in tweevWfl, waai op voorkomen de
nummers der distribotiestamkaarten en de
namen van de arbeiders, waarvoor extra
rantsoenen worden aangevraagd, alsmede
de redenen (voor elkfen arbeider afzonder
lijk te vermelden) Waarom de werkgever
extra rantsoenen levensmiddelen aan
vraagt. Achter-d«-~imnen der arbeiders, die
voor een extra rantsoen in aanmerking
komen, wordt door den Distributiedienst
een kruis geplaatst.
De distributiedienst reikt dan aan den
werkgever per toegestaan extra rantsoen
uit voor 13 weken, 65 bonnen „1 rantsoen
brood", 1 bon „1 rantsoen boter" of 1 bon
„1 rantsoen margarine of vet" en 13 bon
nen ,1 rantsoen vleesch".
De werkgever moet op de beide exem
plaren van het aanvraagformulier voor de
uitgereikte bonnen voor ontvangst teeke
nen. Voor een volgende uitreiking moet
een nieuwe aanvrage op dezelfde wijze
worden ingediend.
6e. De arbeiders teekenen op hun beurt
voor de ontvangen bonnen een ontvangst
bewijs, dat de werkgever zorgvuldig moet
bewaren en bij een volgende periode bij
den distributiedienst moet inleveren.
7e. Onder fabrieken of werkplaatsen
worden niet verstaan:
a. apotheken;
b. koffiehuizen of hotels;
c. keukens;
d. teekenkamers en kantoren.
De Burgemeester,
A. VAN DE SANDE BAKHUYZTEN.
Leiden, 2 December 1940.
TEXTIELDISTRIBUTIE.
Textielhandelaren, djé" ingeschreven zijn
tij het Rijksbureau v£ov de Distributie van
Textielproducten dqör den Handel, en een
stamboeknunYner ontvangen, wor
den verzocht,* voor^joovert zij dit nog niet
hebben gedaato, zi<& onmiddellijk te mel
den bij de afqeeimg Textfel van het Dis
tributiekantoor 'Breestrq^t 117. Bedrijfs-
vergunnir* mecebrenjjeijrs. v. p.
Leiden, 2 Deqpmber 1940.
De Burgemeester,
A. VAN DE SANDE BAKHUUZEN.
4218
Agenda
LEIDEN.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken te Leiden wordt van Zaterdag
30 November 20 uur tot Zaterdag 7 Decem
ber 8 uur waargenamen door: de Apotheek
Boekwijt, Breestraat 74, tel. 20552, de
Haven-Apotheek, Haven 18, tel. 20085.
Te Oegstgeest door: de Oegstgeestsche
Apotheek, Wilhelminapark 8, tel. 26274.
maatregel een nauwkeurig overwogen
antwoord schijnt te zijn aan Japan om aan
le toonen, dat de V. S. thans meer dan ooit
achter het onafhankelijke Chineesche be
wind van Tsjoengking staan in diens strijd
tegen Japan. Het blad merkt tevens op, dat
oeze leening het totaal van alle vorige
Amerikaanrche leeningen aan China sinds
1935 overschrijdt, hetgeen een nieuw be
wijs is voor haar politieke beteekenis.
