f Momentje
DINSDAG 19 NOVEMBER 1940 32ste Jaargang No. 9801
Ste Geid&eh^Sou/fca/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11,
DU nnmmer bestaat uil
twee bladen.
Onderwijshervorming
Naar verluidt, is er een onderwijshervor
ming in voorbereiding.
Er verschijnen reeds beschouwingen over
de basis van die in voorbereiding zijnde
onderwijs wetgeving.
In een beschouwing over dit onderwerp,
ons toegezonden door een zijde, .die goed
ingelicht kan zijn, lezen we:
„De grondidee der beoogde plannen
is, dat van orie typen van scholen
wordt uitgegaan, die elk een „corpora
tie" zullen vormen, nl. de algemeene
volksschool, de Roomsch-Katholieke
school en de school met den Bijbel.
Deze zullen alle drie elk echter met
eigen bij haar wezen passende inrich
ting met volkomen gelijkstelling van*
den Staat uitgaan, terwijl de invloed
van de ouders, van het personeel, en
voor wat de twee laatstgenoemde cor
poraties aangaat van de Kerk, gewaar
borgd zal worden".
„Eén ding staat reeds volkomen vast,
namelijk, dat hoe het ook in de
naaste toekomst moge loopen er geen
sprake zal zijn van eenigerlei gefor
ceerde eenheidsschool. Er zal met de
geschiedenis van den schoolstrijd reke
ning worden gehouden".
Deze grondidee kan op zoo vele wij
zen worden uitgewerkt, dat wij er heel
moeilijk nu reeds een oordeel over kunnen
vellen.
Wij hopen natuurlijk van ganscher
hèrte, dat inderdaad in de concrete uitwer-
king dier grondidee zal bl'jken, dat men er
kent het verschil in wezen van de drie ge
noemde soorten scholen, waardoor ook de
bij één dier soorten „passende inrichting"
wezenlijk verschilt van de ^anderen. Wij
hopen evenzeer van ganscher harte, dat in
derdaad alle rechtmatig-toekomende in
vloed van ouders, personeel en Kerk ge
waarborgd zal zijn.
Als in deze hoop niet wordt teleurgesteld,
dan kan de onderwijshervorming, die in
voorbereiding is, nietwezenlijk ver
schillend zijn van de bestaande wetgeving.
Trouwens, de onbevooroordeelde toeschou
wer zal in onze Nederlandsche wetgeving
op onderwijsgebied buitengewoon veel
goeds waardeeren, speciaal wat betreft de
erkenning van den invloed van ouders, per
soneel en Kerk. Ons dunkt, dat de nieuwe
wetgeving, welke dezen invloed wil waar
borgen, de concretewaarborgen aan niets
beter kan ontleenen, dan aan de vigeerende
wetgeving!
WAT ANDERE BLADEN
MOED EN VERTROUWEN
In Lichtflitsen schrijft Henri de
Greeve, pr.:
„Wat de komende maanden en jaren nu
dan ook mogen brengen, wij moeten den
last tillen dien de nood der tijden ons te
dragen geeft, wel overtuigd dat deze geeste
lijke krachttoer in de toekomst ons volk
ten goede zal komen. Het leven mag niet
insluimeren in welgedaanheid en welvaren.
Het verleden was daaraan toe. Het werd te
zeer verburgerlijkt en beroofd van idealen.
Wie arrivé was zooals men 't noemt
deed zijn werktuiglijk werk, bouwde zich
in en vegeteerde tot hij dood ging. God
heeft de wereld echter geschapen met an
dere bedoelingen dan om er een tehuis
voor warm-ingebakerden van te maken,
waarnaast de armen een schril contrast
vormen. De wereld moet dóórwerken,
voortwerken aan de gelijkenis met Chris
tus. Van die gelijkenis was zoo goed als
niets meer te herkennen in de vermateria-
liseerde massa. Deze .tijd nu stelt aan onze
spankracht de hoogste eisch, aan onzen
plicht tot ontleding het grootste offer, aan
onze geestelijke opvatting der dingen een
proef op de som.
Wij, geboren en getogen in een overgangs
tijdperk, hebben 't niet slechter dan de ge
troffenen' van alle overgangstijdperken in
de geschiedenis. Een Egyptenaar uit plm.
2000 voor Christus was er erger aan toe
dan" wij.
Dragen wij de beproeving met groote
geestkracht. Er is reden, altijd reden om
vol vertrouwen te zijn. God weet immers-
elke seconde alles wat er met ieder van ons
gebeurt
OORDEELT NIET....
Een behartenswaardig stukje uit D e
T ij"d
Kwaadspreken is zoo gemakkelijk en
zoo goedkoop.
Er zullen weinig menschen zijn, die van
zich zelf kunnen getuigen, dat zij zulks
nooit hebben gedaan. Helaas zijn er ech
ter voorbeelden te over om aan te too-
nen, dat door kwaadsprekerij reeds veel,
ja zeer veel onheil is gesticht. Denken der
gelijke menschen er echter wel eens over
na, dat zij in veel gevallen de oorzaak zijn
van het ongeluk van hun medemensch,
dat door hun schuld iemands goede naam
door het slijk wordt gehaald, dat zij soms
onmiddellijk aanleiding zijn geweest van
de verwoesting van het huiselijk geluk van
anderen? Jammer, dat de meesten in hun
domheid de gevolgen van hun daad niet
overzienware dit wel het geval, dan zou
de wereld voor veel ellende worden ge
spaard.
Het is echter een feit, dat zij ook dik
wijls de waarheid zeggen, maar hebben zij
wel het recht om op „hun eigen manier"
een oordeel te vellen over anderen? Oor
deelt niet, opdat gij niet geoordeeld worde,
maar trekt eerst den balk uit uw eigen
oog
God laat geen daad ongestraft. Oordeelt
dus niet, anderen, die daartoe gerechtigd
zijn, zullen dat wel voor u doen. Kiest dus
den verstandigen weg en praat alleen dar,
indien zulks nuttig of noodzakelijk is.
CITAAT.
De T d schrijft:
In het „Nationale Dagblad" van 16 No
vember krijgt een medewerker, die met
het blijkbare pseudoniem „Lodewijk van
Brugge" onderteekent, gelegenheid om
zijn meening te uiten over het gezamen
lijk schrijven der Nederlandsche Bisschop
pen n.a.v. de verheffing van Sint Willi-
brord tot voornaamste patroon der
Utrechtsche kerkprovincie.
Bijna de helft van dit artikel bestaat uit
een relaas dat een auto-biografischen
indruk maakt over een katholieken on
derwijzer, die ten onrechte zou zijn ontsla
gen, ofschoon hij ook nog 12 jaar lang
gratis zijn diensten als koordirigent had
bewezen, en die bij de diverse instanties,
ook bij den Bisschop, geen recht zou heb
ben kunnen krijgen.
Maar in de overige helft weet de schrij
ver een hoeveelheid grofheden opeen te
stapelen, die ons er afkeerig van maken,
aan wien dan ook het auteurschap van dit
ergerlijk gebral toe te schrijven.
De medewerker van het „Nationale Dag
blad" begint zjjn „oordeel" over het bis
schoppelijk schrijven aldus:
„Afgezien van eenige fundamenteele
opmerkingen over het geloof in het alge
meen, is het een volkomen hopeloos ge
val en' vraagt, men zich met de grootste
verbazing af of deze heeren, die krach
tens hun ambt'toch studie moesten ma
ken van de ontwikkeling der gebeurte
nissen, zich dermate van alles, wat bui
ten hun kerk en de z.g. R.K. Staatspar
tij staat, hebben afgezonderd, dat zij alle
inzicht en onderscheidingsvermogen
hebben verloren
En hij besluit het als volgt:
„Dit geheele schrijven is 'n afschuwe
lijk staaltje van farizeeschen hoogmoed
en van ontoelaatbaar volksvijandig ge
stook, met het eenige doel: de wereldlij
ke machtspositie van de kerk te behou
den ten koste van de verdeeldheid der
Nederlanders, (zie hun collega's in den
staat België en hun gebazel over .va
derlandsliefde) van de welvaart van
duizenden volksgenooten, van het recht
en de sociale rechtvaardigheid.
Ingegeven is deze brief enkel door
angst voor de nfcuwe orde van Hitier
en Mussert, waarin voor de schandelijke
carïcatuur van Christus, die deze heeren
propageeren, geen plaats meer is!"
Wij zullen ons van elke qualificatie van
deze uitingen onthouden en. volstaan er
mee, dit citaat aan onze lezers voor te leg
gen en tevens aan die N.S.B.-leiders, die
het bij de lezing van hun lijfblad over het
hoofd mochten hebben gezien. Het komt
ons voor, dat het een merkwaardig, citaat
is. En wij meenen te weten, dat men in de
N.S.B. de journalistiek als een verant
woordelijke en geordende taak tvenscht
beschouwd te zien.
TOEWIJZINGEN VOOR NIEUWE
CAFé'S.
Waarom verstrekking is beëindigd.
Men zal dezer dagen hebben gelezen, dat
geen voorschottoewijzingen meer zullen
worden verstrekt ten behoeve van nieuw
te openen hotels, café's en restaurants.
Deze bepaling, zoo deelde men ons bij
navraag mede, heeft tot doel om de spoe
ling voor de bestaande zaken, die het door
allerlei rantsoeneeringsmaatregelen toch
reeds moeilijk hebben, niet te dun te ma
ken. Het aantal onder de distributie val
lende artikelen wordt steeds grooter, de
voorraden hiervan echter niet. In dezen
tijd, nu verscheiden branches door de om
standigheden noodgedwongen minder flo-
reeren, is voor velen de verleiding groot
om het maar eens op een ander gebied te
gaan probeeren. Met name bleek dit het
geval bij koffie- en theesalonnetjes, waar
van de exploitatie zonder veel kosten ge
combineerd kan worden met vele andere
bedrijven.
Zonder een voorschottoewijzing aan di
verse benoodigde levensmiddelen, komt
men echter niet ver, zoodat de autoriteiten
meenen, met den ^onderhavigen maatregel
den wassenden stroom wel te hebben inge
damd. Ten aanzien van zeer speciale ge
vallen kan overigens nog een uitzondering
worden gemaakt.
Door den beperkten treinenloop, de ver
duisteringsmaatregelen, alsmede de bepa
ling, dat auto's na tienen niet meer op
straat mogen rijden, is voorts gebleken,
dat vele reizigers, die vroeger eiken dag
naar huis terugkeerden, thans in de pro
vincie blijven overnachten. Het gevolg
hiervan is in zekeren zin een verplaatsing
der klandizie geweest. Er zijn hotels, die
het veel drukker hebben dan vroeger
vooral die in afgelegen plaatsen met een
slechte verbinding er zijn er ook, die
plotseling veel minder te doen hebben ge
kregen. Deze laatste houden dus op hun
toewijzingen, welke op het vorige jaar ge-
basseerd zijn, over, terwijl de eerstgenoem
de inrichtingen tekort komen.
Ook deze aangelegenheid heeft, naar
wij verder vernemen, de aandacht, daar
het streven er bij voortduring op gericht
is, de verdeeling zooveel mogelijk aan de.
behoeften aan te passen. „Tel."
PRIJZEN VARKENS EN
VARKENSVLEESCH.
In ons vorig nummer deelden wij de
prijzen van vleeschwaren en vleesch me
de, zooals die van heden af gelden.
Wij .verzuimden echter er bij te ver
melden, dat bedoeld was varkens-
vleesch.
Het „Handelsblad" voegt er nog aan toe,
dat in twee weken tijds de prijzen der
varkens, welke de slagers moeten betalen,
zijn' verhoogd van 81 op 92 cents per kilo
geslacht gewicht voor eerste kwaliteit, van
80 op 92 voor tweede en van 79 op 91
voor derde kwaliteit.
De boeren ontvangen thans 90, 89 en 88
cents, in plaats van 78, 77 en 76 cents, een
verhooging, welke alleszins billijk moet
worden genoemd.
ATLAS.
Er zijn bedrijven, die onder de oor
logstijden zeer te lijden hebben.
Er zijn andere bedrijven, die van
rustig en normaal ademhalen van bo
venmatige inspanning nu plotseling
beginnen te hijgen. En er zijn ook
nog bedrijven, die eigenlijk niet goed
weten, wat zij nu toch wel moeten
beginnen.
Tot de laatste categorie moe+en,
naar ik vermoed, worden gerekend de
fabrikanten van atlassen. Dat lijkt mij
momenteel een moeilijke functie. Nie
mand zal toch kunnen tegenspreken
de bewering, dat de stabiliteit der
staatkundige grenzen den laatsten
tijd uiterst gering is. Het is er veel
erger mee geworden dan met de
meest veranderlijke mode-artikelen,
zooals bijvoorbeeld japonnen. Daar
kan een handige naaister altijd nog
de schaar inzetten, als de mode dit
vereischt. Maar met een atlas gaat dat
niet en dan lijkt het mij zeer ontmoe
digend, als je juist een nieuwe atlas
klaar hebt met alle bergen, zeeën, ri
viertjes, steden en dorpjes van de
heele aarde erop en ineens wordt er
een lijntje scheef getrokken en van
de heele zaak deugt opeens niets
meer.
Daar moet toch wat op gevonden
worden. Geen mensch kan toch met
een berg of een zee aan den haal
gaan. Evenmin met de Kaukasus of
met de Cordilleras de los Andes.
Welnu, wat let ons dan om toch
atlassen te maken met alles erop,
maar zonder grenzen.
Een grens is toch maar een fictief
begrip.
En misschien zullen die atlassen-
zonder-grenzen ons nog eens op het
idee brengen, dat het zoo ook wel
kan.
VREDESKERK VOOR DE
GESNEUVELDEN?
Plannen tot het bouwen te Heerlen.
In opdracht van den gemeenteraad van
Heerlen heeft de burgemeester van Heer
len in samenwerking met den voorzitter
van het R.K. Kerkbestuur van de St. Pan-
cratiuskerk en met den praeses der Ned.
Hervormde Gemeente plannen voorbereid
voor den bouw van een vredeskerk aan het
Raadhuisplein en voor het aanbrengen van
een gedenksteen in het kerkgebouw van
de Ned. Hervormde kerk aan het Temps-
plein.
Een comité, waarvan de burgemeester,
-de heer M. van Grunsven, de leiding zal
nemen, wil trachten deze idee te verwe
zenlijken.
Het college van B. en W., geheel instem
mend met deze plannen, heeft den ge
meenteraad een voorstel doen toekomen,
den benoodigden grond af te staan en een
subsidie van 10.000 in de stichtingskos-
ten te verleenen. -
SCHRIJVEN
DE RIJKSMIDDELEN
De Volkskrant schrijft:
„De opbrengst der indirecte heffingen in
de maanden Januari tot en met October
heeft nagenoeg de raming 375 millioen
gehaald.
Sommige groepen belastingen hebben
aanmerkelijk minder, andere aanmerkelijk
meer opgebracht. Alle te samen maken ze
ongeveer evenwicht ten opzichte van de
raming, welke een twintig millioen bij de
opbrengst over 1939 achterbleef.
De dividend- en tantièmebelasting bracht
een kleine tien millioen minder op dan de
raming, de invoerrechten meer dan twintig
millioen. Ook al houdt men er rekening
mee, dat de invoerrechten sedert Februari
waren verhoogd, dan nog mag men er zich
over verwonderen dat ze in de eerste tien
maanden van dit jaar nog 69 millioen heb
ben opgebracht. Over October was de op
brengst vijf millioen.
De daling over de genoemde twee posten
werd voor een goed deel opgewogen door
de stijging, die de accijnzen met uitzonde
ring vap de wijnaccijns en de suikeraccijns
te zien gaven. Vooral die van het gedistil
leerd meer dan 9 millioen en de ta
bak 14 millioen was geweldig; ook
de accijns op het geslaclït sprong meer dan
3 millioen omhoog.
Achterstand tegenover de raming ver
toonden ook de couponbelasting, de zegel-,
de registratie- en de successierechten, te
zamén tot een bedrag van 10 millioen.
Daarentegen vloog de omzetbelasting, voor
een aanzienlijk deel tengevolge van de ver
hooging van het heffingspercentage, met 17
millioen naar boven.
De sprongen omhoog en omlaag hebben
elkaar ten naastebij opgeheven, zoodat voor
de eerste tien maanden de raming ongeveer
kon worden bereikt. Een resultaat, dat ge
geven de omstandigheden, tot tevredenheid
moet stemfnen.
Foto Schimmelpenningh.
In den Leidschen Gemeenteraad is gisteren een voorstel- aangenomen tot
restauratie van het slot Gravensteen. Het gebouw, dat zooals de foto rechts
doet zien, reeds gestut moest worden, stamt uit de dertiende eeuw. Links een
fraaie teekening van het oude gebouw.
Foto-Archief L. Crt.
