DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Momentje
VRIJDAG 4 OCTOBER 1940
32ste Jaargang No. 9763
Ste Ccicbc1ie0oi4^<Mit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbns 11.
DU nummer bestaat
twee bladen.
uit
WAT ANDERE BLADEN
V Vernieuwing
Vernieuwing! Iedereen is er vóór.
En een ideale samenleving zou er zéker
binnen veertien dagen zijn, als iedereen,
die over vernieuwing spreekt of schrijft,
krachtig zou beginnen met, en volhou
dend doorzetten, een vernieuwing.... van
zichzelf!
't Is een dwaasheid, te denken, dat de we
reld zal worden vernieuwd op, zulk een
wijze, dat wij een waarlijk betere
samenleving duurzaam verkrijgen, als
de menschen niet beter worden, als de
menschen niet beter leven naar de be
ginselen van het Chris te ndom.
„Het is tegenwoordig zoo, dat zij,
die zich christenen noemen, dikwijls
de grootste hinderpaal vormen voor de
bekeering van hen, die buiten de Kerk
staan. Want in die christenen open
baart zich niet of in niet voldoende
mate de grootheid en de kracht van
het geloof, zoodat het op buitenstaan
ders geen indruk maakt. Deze willen
een geloof, een godsdienst met groote-
re macht en levenskracht dan het slap
pe, vervalschte christendom, dat die
christenen ten toon spreiden.
In den huidigen tijd zullen wü alleen
dan iets kunnen bereiken, wanneer wij
tegenover de bruisende kracht en het
sterke leven van nieuwe wereldbe
schouwingen al de levensenergie en
den wereld-vernieuwenden gloed van
ons geloof plaatsen. Leven staat dan
tegenover leven. En het sterkste leven
zal overwinnen".
Dit vlammend verwijt, tot óns gericht,
trof ons in een beschouwing „Geestelijk
leven" van den onbekenden P. C., in de
September-aflevering van „De Gemeen
schap".
Wij willen er nóg 'n citaat uit geven:
„Zeker, men kan niet eisohen, dat alle
christenen volmaakt zijn. De christen
zelf weet maar al te goed, dat hij een
onwaardige drager van het heilige is,
maar hij is nu eenmaal door God als
zoodanig geroepen. Wel echter mag men
van den christen eischen, dat hij zich
laat leiden door oprechtheid, door een
onvoorwaardelijke liefde tot de waar
heid en door een volstrekte rechtvaar
digheid. De verpolitiseering van het
openbare leven heeft de fijngevoelig
heid voor deze deugden wel een beetje
verminderd. Men moet wel bedenken,
dat God de eeuwige waarheid is en dat
het voor Hem allerminst noodig is, dat
wij Hem door eenige verdraaiing of
onjuiste handelwijze gaan verdedigen.
De christen zal de waarheid het best
dienen en het best tegen de eischen des
tijds zijn opgewassen, wanneer hij zon
der eenig compromis christen is en geen
concessie doet aan de van God ver
vreemde methodes eener ontkerstende
wereld".
De christen moet zich laten leiden door:
oprechtheid,
onvoorwaardelijke liefde tot de waarheid,
volstrekte rechtvaardigheid (natuurlijk
slechts in zooverre als in den mensch van
„volstrekt" sprake kan zijn).
Dit is een kernachtige samenvatting van
wat van den christen wordt geëischt, als
hij niet.... feitelijk het Christendom in
meerdere of mindere mate door zijn ge
drag wil tegenwerken.
Inderdaad heeft de „fijngevoeligheid"
voor deze deugden bij velen geleden.
Inderdaad is daaraan „de verpolitisee
ring van het openbare leven" niet geheel
onschuldig; maar daarnaast staan andere
en veel schuldiger oorzaken.
En toch, al die oorzaken mogen op
ons niet him invloed laten inwerken.
Anders werken wij niet voor een vernieu
wing, die komen moet, voor een goede,
een christelijke vernieuwing!
„Wij moeten ons bezinnen op de wach
tende taak, door zelfbezinning komen tot
de juiste houding en daardoor tot de ver-
eischte daden". Aldus besluit P. C. zijn
'beschouwing in „De Gemeenschap".
DE NEDERLANDSCHE UNIE,
BEREID TOT SAMENWERKING
ONDER VOORWAARDEN.
In het pas verschenen orgaan van de Ne-
derlandsche Unie De Unie schrijft het
Driemanschap een artikel, getiteld:
Tot samenwerking bereid.
„Mits er gewerkt wordt voor het Neder-
landsche volk op Nederlandsche wijze".
Wij ontleenen aan bedoeld artikel het
volgende:
„Uit de beste positieve krachten van de
verschillende groepeeringen zou een keuze
kunnen worden gedaan om (op bepaalde
wijze) samen te werken. In het belang van
de volkszaak zullen eigen aspiraties en be
langen van eigen groep ondergeschikt ge
maakt moeten worden aan het algemeen
belang. De laatste weken is een dergelijke
oplossing in verschillende schakeeringen,
van meerdere zijden voorgesteld. De Ne
derlandsche Unie verklaart, dat zij tegen
over een dergelijke ontwikkeling niet bij
voorbaat afwijzend zou staan, aangezien
zij van meening is dat op het oogenblik
het contact tusschen het Nederlandsche
Volk en de Duitsche Overheid onvoldoen
de is.
Hieraan moet echter de absolute voor
waarde worden verbonden, dat intusschen
de politieke wilsvorming van ons volk zich
vrij verder kan ontwikkelen, overeenkom
stig den aard en den wensch van ons volk.
Van Duitsche zijde is er herhaaldelijk op
gewezen, datdoor haar hierop geen in
vloed zou worden uitgeoefend. Het zou een
onduldbaren toestand geven, mocht van de
nieuwe situatie door binnenlandsche groe-
peèringen gebruik worden gemaakt om die
politieke yorming door onjuiste middelen
te beïnvloeden.
En juist op dit laatste punt nu zijn wij
niet erg gerust. Die ongerustheid geldt
zoowel ten aanzien van de N.S.B. als van
Nationaal Front.
Ten aanzien van de N.S.B. kan het vol
gende worden vastgesteld: In de eerste
plaats heeft de N.S.B.-pers voor De Ne
derlandsche Unie nog nimmer andere
woorden 'gehad dan van hoon, laster en
verdachtmaking. Dit begon al daags na de
oprichting van de Unie zelf, nog vóór er
van haar program ook maar één punt be
kend was. Er zijn tallooze voorbeelden van
aan te halen. De meest minderwaardige is
zeker haar gescherm met „Churchill-Unie",
om op die manier een beweging, die op
Nederlandsche wijze ons volk naar een
nieuwe toekomst wil leiden, verdacht te
maken bij de bezettende overheid. Als on-
verdragelijk moeten worden bestempeld
de intimidatie-pogingen, die zijn aange
wend, om ondanks de slechte vooruitzich
ten het Arbeidsfront toch nog een kans
van slagen te geven. Naast dit optreden
van officieele partij-instanties staan de in-
dividueele terreurhandelingen van talrijke
leden der N.S.B. die een groot gevaar in
houden voor ons volk en op den duur zul
len leiden tot een desorganisatie van ons
openbare leven. Tal van voorbeelden zijn
ons hiervan bekend. Van de twee één. Of
wel dit optreden wordt gedekt door de of
ficieele partij instanties, of wel deze zijn
niet in staat ze te voorkomen. Hoe het zij,
het een zoowel als het andere veroordee-
len wij ten scherpste.
Hierbij zij terloops ópgemerkt, dat in
gevallen als bovengenoemd ook door offi
cieele instanties dikwijls gebrek aan rug-
gegraat werd getoond.
Wij wenschen hier een uitdrukkelijk be
roep te doen op de fierheid en het zelfbe
wustzijn van iederen Nederlander. Een
dergelijk terroristisch optreden wordt door
geen enkele Nederlandsche of Duitsche in
stantie gedekt en ieder toegeven werkt de
anarchie slechts in de hand. De Nederland
sche Unie neemt tegen deze dingen op de
scherpste wijze stelling en zal niet nalaten
het hare te doen om ze in de toekomst on
mogelijk te maken.
Het is bedroevend te zien, hoe, met
name op het terrein van de fluister-cam-
pagnes, ook Nationaal Front menig onbe
hoorlijk middel aangrijpt om zijn doel te
bereiken. Wat Nationaal Front onder het
volk heeft gebracht aan persoonlijke ver
dachtmaking, is beneden iedere critiek.
Vast staat dat een beweging, die niet
langer door innerlijke kracht en overtui
ging, maar door leugen en verdachtma
king moet probeeren eenigen invloed te
verkrijgen, zichzelf veroordeelt.
Al deze dingen, zoowel die van de N.S.B.
als die van Nationaal Front, zijn op zich
zelf, stuk voor stuk, niet zoo erg belang
rijk. Maar ze zijn teekenend voor een
mentaliteit. Een mentaliteit, die alle mid
delen aanvaardbaar acht om niet de zaak
van het volk, maar die van de eigen groep
te dienen. Een mentaliteit, die misbruik
maakt van den noodtoestand, waarin ons
volk verkeert. Een mentaliteit ten slotte,
die het openbare leven in ons land brengt
op het hellend vlak naar de anarchie.
Het parool van De Nederlandsche
Unie is:
Nederlandsch in het ideaal, Nederlandsch
in de daad. De Nederlandsche zaak is niet
gebaat met dingen, die op zichzelf on-Ne-
j derlandsch zijn.
Zij z;jn een misdaad, begaan aan de
volkszaak. Want in dezen hachelijken tijd
kan ons volk alleen maar in eenheid sterk
zijn en deze dingen remmen den groei
naar de eenheid. In plaats van dichter bij
een te brengen maken 2ij de verhoudingen
steeds scherper en moeilijker. Daarom ne
men wij stelling daartegen, niet terwille
van de Unie, maar terwille van ons volk.
Ons volk moet tegen die dingen in be
scherming worden genomen op de meest
stellige wijze.
De Nederlandsche Unie is het zij nog
maals met nadruk vastgesteld bereid
met alle positieve krachten in ons volk sa
men te werken, mits voldaan wordt aan
deze uitdrukkelijke voorwaarde: dat er ge
werkt wordt voor het Nederlandsche volk
op Nederlandsche wijze",
HET BANKWEZEN.
Uit een artikel in de Maasbode:
„Hoewel het een verheugend verschijn
sel was, dat in de laatste jaren meer en
meer in de leemten van het particuliere
bankwezen door de regeering werd voor
zien, bleef het toch te betreuren, dat het
nimmer tot een afdoende controle en lei
ding van hooger hand is gekomen.
Het is te hopen en wffl vertrouwen er op,
dat bij de toekomstige hervormingen op
sociaal-economisch gebied aan ons bank
en beurswezen een andere doelstelling zal
worden gegeven. In een gebonden econo
mie behoort het bankwezen een dienend
karakter te bezitten, waarbij slechts het
algemeene nationale en sociale belang de
leiddraad mag vormen.
Het eigen belang en het winststreven
zullen hun voorname plaats aan andere
normen ontleend aan het algemeen be
lang moeten afstaan. Daardoor zal aan
het particuliere bankwezen, dat door een
ver doorgevoerde concentratie een groot
machtsvertoon kon ontplooien, het karak
ter van een kapitalistisch machtsinstru
ment worden ontnomen".
DE BISSCHOP VAN HAARLEM GEEFT
RICHTLIJNEN VOOR DEZE TIJDS
OMSTANDIGHEDEN
Wij lezen in „Sint Bavo":
Rekening houdende met de ernstige ge
varengeestelijke gevaren niet het minst
bij het verkeer op bijna geheel donkere
wegen, bevelen Wy akn Onze eerw. geeste
lijkheid aan:
lo. de avond- of namiddag-oefeningen
zóó tijdig te beëindigen, dat de geloovigen
nog bij voldoende daglicht hun woningen
kunnen bereiken.
Wanneer dientengevolge de oefening van
het 40-uren-gebed het aantal uren niet vol
ledig 40 zou zijn, zouden toch privileges en
aflaten niet verloren gaan.
2o. Waar dit noodig is, de H.H. Missen op
Zondag iets later te zetten, waarbij reke
ning kan gehouden worden met de 40 mi
nuten speling van M. E. T.
In geen enkele H. Mis echter mag de
preek vervallen.
3o. Daar meerdere geloovigen, vooral in
de week, niet in staat zullen zijn de oefe
ningen van de Octobermaand bij te wonen,
vragen wij onzen priesters niet op te hou
den alle geloovigen krachtig aan te sporen
om iederen avond in den huiselijken kring
gezamenlijk het Rozenhoedje te bidden met
de andere gebeden.
Wij hopen en verwachten daarenboven,
dat zij, die wel in de gelegenheid zyn om
de oefeningen in de kerk mede te maken,
dit niet zullen verzuimen, doch in deze
tijden een dubbelen ijver zullen toonen
voor het gebed, dat zoo dringend noodig is.
Haarlem, 28 September 1940.
t JOANNES PETRUS,
Ep. Harl.
NATIONALE GELDINZAMELING
WERKKAMPEN KATHOLIEKE
JEUGDIGE WERKLOOZEN
Op Zondag 20 October e.k. zal door de
Nationale R.K. Commissie voor jeugd-
werkloozenzorg met goedkeuring van het
Hoogw. Episcopaat een Nationale Inzame
ling worden gehouden tot instandhouden
der verschillende werkkampen voor onze
katholieke jeugdige werkloozen.
Wij verlangen, dat deze inzameling in
alle kerken van ons Bisdom zal worden
gehouden en dat deze wordt aangekondigd
en aanbevolen op Zondag 13 October a.s.
De Katholieke werkkampen zijn voor de
Katholieke jeugdige werkloozen èn in
geestelijk, èn in maatschappelijk opzicht
van zeer groote beteekenis.
De inzameling is onmisbaar, omdat de
werkkampen niet geheel door de Regeering
worden bekostigd en dus de Nationale Com
missie het ontbrekende zal moeten kunnen
aanvullen.
Wij vertrouwen dat de Nationale Com
missie door deze inzameling, die wij bijzon
der in ieders milddadigheid aanbevelen,
daartoe royaal in staat zal worden gesteld.
De opbrengst worde rechtstreeks opge
zonden aan den „Penningmeester van de
Nationale R.K. Commissie voor Jeugdwerk-
loozenzorg" te Den Bosch, giro No. 185442.
Gegeven te Haarlem, 20 September 1940.
t JOANNES PETRUS,
Bisschop van Haarlem
„Sint Bavo".
Nieuwe bonnen
BON VOOR BLOEM EN MEEL.
De secretaris-generaal waarn. hoofd van
het departement van landbouw en vissche-
rij maakt bekend, dat gedurende het tijd
vak van Zaterdag 5 October tot en met
Vrijdag 1 November a.s. de met „78" ge
nummerde bon van het algemeen distri
butiebonboekje recht geeft op het koopen
van 2J4 ons tarwebloem of tarwemeel of
roggebloem of roggemeel of zelfrijzend
bakmeel of boekweitmeel of gruttenmeel
(z.g. gemengd meel).
BONS VOOR GRUTTERSWAREN.
De secretaris-generaal, waarn. hoofd
van het departement van landbouw en
visscherij maakt bekend, dat gedurende
het tijdvak van Zateradg 5 October tot
en met Vrijdag 1 November a.s. de met
„76" genummerde bon van het algemeen
distributiebon boekje recht geeft op het
koopen van 250 gram rijst of rijstemeel
of rijstebloem.
Voorts geeft gedurende bovengenoemd
tijdvak de met „77" genummerde bon van
het algemeen distributiebonboekje recht
op het koopen van 250 gram havermout of
havervlokken of gort of grutten.
BON VOOR VLEESCH EN VLEESCH-
WAREN.
De secretaris-generaal, waarn. hoofd
van het departement van landbouw en
visscherij maakt het volgende bekend.
Gedurende het tijdvak van Maandag 7
October tot en met Zondag 13 October a.s.
geeft der vier met „03. vleesch" gemerkte
bonnen van de vleeschkaart recht op het
koopen van 100 gram vleesch, been inbe
grepen, of een rantsoen vleeschwaren.
De met „03. worst, vleeschwaren" ge
merkte bon geeft uitsluitend recht op het
koopen van een rantsoen vleeschwaren.
De bonnen, welke op 13 October a.s. nog
niet gebruikt zijn, blijven nog geldig tot
en met Zondag 20 October a.s. met dien
verstande, dat zij gedurende de week van
14 tot en met 20 October a.s. niet ge
bruikt zullen mogen worden voor het be
trekken van vleesch of vleeschwaren in
hotels, restaurants e.d.
Het rantsoen vleeschwaren, dat per bon
kan worden gekocht, bedraagt 75 gram
voor gerookt of gekookt varkens-, rund-,
of kalfsvleesch en voor gerookte worst
soorten, 100 gram voor gekookte worst
soorten, rolpens en knakworst, 125 gram
voor leverartikelen, tongenworst en nier-
brood en 150 gram voor bloedworst.
BON VOOR BROOD.
De secretaris-generaal, waarn. hoofd
van het departement van landbouw en
visscherij maakt bekend, dat gedurende
het tijdvak van Maandag 7 October tot
en met Zondag 13 October a.s. de met „9"
genummerde bonnen van het broodbon-
boekje tezamen recht geven op het koo
pen van 2500 gram roggebrood of 29100
gram ander brood. Elk der bonnen geeft
derhalve recht op het koopen van 125
gram roggebrood of 100 gram ander
brood.
De bonnen, welke 13 October nog niet
gébruikt zijn, zullen voorts nog geldig zijn
tot en met Dinsdag 15 October a.s. met
dien verstande, dat zy op 14 en 15 October
a.s niet gebruikt zullen mogen worden
voor het betrekken van brood in hotels,
restaurants e.d.
JOODSCHE AMBTENAREN.
Binnenkort verbod tot benoeming of
bevordering te wachten.
Het A. N. P. meldt: Naar wij van be
voegde zijde vernemen, moet er binnenkort
rekening mede worden gehouden, dat Ne
derlandsche autoriteiten en publiekrechte
lijke lichamen geen personen meer tot
ambtenaren benoemen, op arbeidscontract
aanstellen of bevorderen mogen, die geheel
of gedeeltelijk van Joodsche afkomst zijn
of wier echtgenooten geheel of gedeeltelijk
van Joodsche afkomst zijn.
VERLICHTING MET PETROLEUM.
Toegestaan als men geen andere
verlichtingsinstallatie heeft.
Tot nu toe was, volgens de petroleum-
beschikking 1940 I, het gebruik van petro
leum in het huishouden slechts toegestaan
voor kookdoeleinden, en wel aan hen, die
niet over een installatie om zonder petro
leum te koken beschikten.
Thans is ook het gebruik voor verlich
tingsdoeleinden toegestaan, echter ook
weer, voor zoover men in zijn woning niet
over een andere verlictingsinstallatie be*
schikt
DE WARMTE.
Er is nog in dezen tijd nog wel iets,
dat ons het leven veraangenaamt. Wij
zyn druk bezig onze kolenbonnen af
te halen, maar de menschen schijnen
in die bonnen zoo weinig vertrouwen
te hebben, dat er op het oogenblik een
hausse in electrische kachels is. Nu
staan de zaken wel zoo, dat je brood
bonnen niet kunt eten en kolenbonnen
wel verstoken, maar zy geven geen
warmte. En wat doe je met kolenbon
nen, als er geen kolen zijn? Maar
brood is er ook, waarover zouden wij
ons dan zorgen maken over de kolen?
Maar de menschen, die nu het vuur
uit hun sloffen loopen om een elec-
trisch kacheltje, bedenken niet eens,
dat zij in vroeger tijden zoo'n ding
nooit wilden hebben vanwege de
schandelijke electriciteitsprijzen. Dat
was eenvoudig niet te betalen. Nu
loopen zij het vuur uit hun sloffen om
het te mogen betalen en als dat lukt,
zouden gij den man, die hun dat ka
cheltje levert, mitsgaders den direc
teur der electriciteitsfabrieken wel
willen omhelzen. En er is geen kachel
tje te krijgen, als zijn er op de jaar
beurs in Utrecht ook 17.000 van be
steld.
Maar wij hebben onze kolenkaarten
en in moede cogenblikken, dat ons
vertrouwen daalt, zullen wy die voor
ons op tafel leggen en daaruit nieuwe
hoop putten.
Als wij er ook maar aan denken, dat
behalve de bonnen de kolen ook moe
ten worden betaald.
Dat zou je met al die bonnen bijna
vergeten.
Ontmoeting tusschen
Hitler en Mussolini
Het D. N. B. seint heden uit Berlijn:
De Fuehrer zal vandaag met den duce
van Italië op den Brenner een ontmoeting
hebben.
Van semi-officieele zijde wordt gemeld:
De Fuehrer en de Duce hebben elkander
vanochtend om 11 uur op den Brenner ont
moet voor een langdurige bespreking.
De speciale trein van den Fuehrer kwam
precies om 11 uur op het Italiaansche
grensstation Brennero aan. Terwijl de
trein binnenliep in het met Duitsche en
Italiaansche vlaggen feestelijk versierde
station, zette een Italiaansch muziekkorps
de volksliederen in der beide verbonden
mogendheden.
Op het perron verwachtte de Duce den
Fuehrer, die als eerste uit den trein stap
te en den Duce op de hartelijkste wijze be
groette.
Even hartelijk verliep de begroeting tus
schen de beide ministers van buitenlandsche
zaken.
De Fuehrer en de Duce inspecteerden de
eerecompagnie Alpenjagers, en een eere
formatie der fascistische partij,- waarop zij
zich begaven naar den aan den anderen
kant van het perron staanden Italiaanschen
special en trein, waar de bespreking in den
salonwagen van den Duce in tegenwoor
digheid van de ministers van buitenland
sche zaken van beide landen begon.
In den specialen trein van den Fuehrer
namen aan de reis naar den Brenner deel:
de Italiaansche ambassadeur in Berlijn,
Dino Alfieri, de chef van het opperbevel
der Weermacht, generaal-veldmaarschalk
Keitel, rijksperschef dr. Dietrich, rijkslei
der Borman en de persoonlijke en militaire
adjudanten van den Fuehrer. De Duitsche
ambassadeur te Rome, von Mackensen, had
den Duce begeleid op zijn tocht naar den
Brenner. Van Italiaansche zijde zag men
den bevelvoerenden generaal Nacci, den ka
binetschef van den Duce, exc. Sebastianini,
en den chef van het kabinet van den minis
ter van buitenlandsche zaken, gezant An-
fuso.
ANTOON COOLEN EN DE FILM.
„Kinderen van ons volk" en „Dorp aan
de rivier."
De cinetone filmstudio's te Amsterdam,
die zich intensief met het vraagstuk van
de goede Nederlandsche film bezighouden,
hebben contact gezocht met een onzer be
kendste vaderlandsche schrijvers, Anton
Coolen, en het resultaat van de besprekin
gen is geweest, dat men de verfilming van
twee zyner beroemdste werken, „Kinderen
van ons volk" en Dorp aan de Rivier" in
studie heeft genomen.
Deze beide boeken zijn als „Dorf am
Flusz" en „Brabanter Volk" bij de Insel
verlag in Leipzig verschenen en hebben
ook in Duitschland groote bekendheid ver
worven. De auteur heeft in de jaren 1938
en 1939 in Duitschland verschillende lezin
gen over deze werken gehouden en de toen
'betoonde belangstelling, die nog steeds
voortduurt, rechtvaardigt de verwachting,
dat voor deze films, afgezien van de groote
mogelijkheden, die zij in ons land zullen
hebben, ook in Duitschland een afzetge
bied gevonden zal kunnen worden.
