DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Aiomentje DONDERDAG 3 OCTOBER 1940 32ste Jaargang No. 9762 Bureaux Papen gracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Giro 103003. Postbus U. V Twee ongellfke grootheden Wij lezen in een katholiek dagblad: Overigens mag de oppositie van ka tholieke zijde tegen het leidersprincipe vooral verwonderlijk geacht worden, omdat immers de Kerk zelf hiërar chisch, dus volgens het autoritaire be ginsel is opgebouwd. Wij gelooven ech ter niet, dat men, wat haar betreft, ooit heeft durven beweren, dat „een leider geen voldoende waarborg biedt". Tegen een dergelijke redeneering moet stelling worden genomen. Men kan als katholiek voor een zeker „leidersprincipe" op staatkundig terrein zijn, maar men mag als katholiek die over tuiging beslist niet aldus staven, beplei ten of verdedigen! Het „autoritaire beginsel" in de Kerk moet worden bezien en beoordeeld in het licht van bovennatuurlijke waarheden. Christus heeft dat „autoritaire beginsel" in de Kerk gewild en ingesteld en Christus eischt van alle katholieken, dat zij dat „autoritaire beginsel" in de Kerk aanvaar den en er naar handelen, aldus Z ij n wil volbrengen. Er is bovendien héél veel practisch ver schil tusschen elk „leidersbeginsel", dat op staatkundig terrein wordt aangehangen, en het „leidersbeginsel", dat de Katholieke Kerk aanvaardt! Doch daarover gaat 't hier nu niet. Wij wilden nu alleen vastleggen, dat men het „leidersprincipe" in den staat niet mag vereenzelvigen met het „autori taire beginsel" in de Kerk; dat men niet Al dus mag redeneeren: gij zijt katholiek, gij zijt dus voor een gezag van den Paus, van uw Bisschop, die gij onvoorwaardelijk aan vaardt als uw leiders, wien gij onvoor waardelijk gehoorzaamt (tot zoover zeer juist), dus moet gij ook zijn voor het „lei dersprincipe" op staatkundig terrein. Die „dus" is teneenenmale onwaar. En 't is hoogst verwonderlijk, dat men zulk een „re deneering" in een katholiek blad aantreft. Door zoo te redeneeren dient men niet de Kerk en dient men ook niet het „leiders- principe" in het staatkundig leven, dat zijn rechtvaardiging moet vinden in de staat kunde en die niet kan zoeken in de orga nisatie van de Kerk. Staat en Kerk zijn ook onder dit opzicht twee absoluut onge lijke grootheden. De Kerk heeft zelf zich ook nooit uit gesproken over een vorm van staatsbe stuur als zoodanig. Wel heeft zij in den loop der eeuwen steeds gewezen op godsdiensti ge dwalingen of op gevaren voor den Gods dienst in een staatkundig stelsel of in de toepassing daarvan, maar de Kerk staat buiten elk staatkundig stelsel als zoodanig en men moet er haar dan ook niet in be trekken. Verkoop zomerschoeisel niet meer vrij ALLEEN „GESTEMPELD" SCHOEISEL NOG ZONDER BON. De secretaris-generaal, wnd. hoofd van het departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart, maakt bekend, dat met in gang van 2 October de verkoop van zomer schoeisel niet meer is toegestaan, zonder dat hiervoor een bon of vergunning wordt in geleverd. De vrije verkoop van dit artikel aan het publiek, welke tot dusver mocht plaats vinden, is dus thans verboden. Tevens wordt er de aandacht op «geves tigd, dat schoeisel, hetwelk na verkregen machtiging van den directeur van het Rijks bureau voor huiden en leder te Amster dam is gestempeld met de woorden „vrij van bon" of „afgekeurd schoeisel R.H.L. thans aan het publiek kan worden ver kocht, zonder dat hiervoor een bon of een vergunning behoeft te worden ingeleverd. Boter prijs Het rijksbureau voor de voelselvoorzie- ning in oorlogstijd maakt bekend, dat tot nader order voor de levering van boter aan verbruikers een maximumprijs van 1.85 en een minimumprijs van 1.75 per kg. geldt. Voor levering van boter op z.g. „toewijzingen" ingevolge de boter- en vetdistributie geldt deze minimumprijs niet. Nogmaals wordt er uitdrukkelijk op gewe zen, dat aflevering van boter aan den con sument slechts tegen afgifte van bonnen van de boter- of vetkaart mag geschieden. Afleveringen van boter aan een bepaal de categorie van verbruikers zooals bak kerijen, restaurants, hotels en dergelijke grootverbruikers mogen slechts geschieden op z.g. toewijzingen. WAT ANDERE BLADEN SCHRIJVEN POLITIEKE STROOMINGEN. Do Nieuwe Dag, besprekend de politieke stroomingen in Nederland, wijst op de minderheid van de N. S. B. en op de meerderheid van degenen, die alles bij het oude willen laten, om dan te vervol gen: „Tusschen deze beide deelen in staat echter het grootste en wel dat wat ge vormd wordt door die Nederlanders, die, ofschoon niet nationaal-socialistisch ge zind en voor een deel zelfs principieele bezwaren tegen het nationaal-socialisme koesterend, toch tot oprechte en loyale sa menwerking met Duitschland en de 'bezet tende overheid bereid zijn om ons land en ons volk overeenkomstig de niet alleen met werkelijkheidszin, maar ook met in zicht en overtuiging aanvaarde eischen des tijds een plaats te verzekeren, die hiun rechtens, historisoh, cultureel en staatkun dig toekomt. Deze Nederlanders erkennen ten volle de wenschelijfcheid en noodzake lijkheid van een goede verstandhouding met Duitschland, van een nauwen econo mische n samenhang en van een levendige cultureele uitwisseling tusschen beide lan den. Tusschen deze hoofdzakelijk in Na tionaal Front en de Nederlandsche Unie, maar ook daarbuiten te vinden Nederlan ders en de N.S.B. staat echter een in het verleden met schimpscheuten, hatelijkhe den en beleedigende caricaturen beklad de lei, die radicaal schoongewischt zou moeten worden, alvorens er van een prac- tische toenadering sprake zou kunnen zijn. Zulk een toenadering zou bovendien van twee kanten moeten komen, wil men een zich op den duur zeker wrekende forcee ring van de verhoudingen vermijden. Zou echter dit grootste deel van de Nederland sche bevolking bij de kamende en reeds in 't zicht zijnde best/uursregeling door de ba- zettende overheid geheel worden uitge schakeld, dan zou Duitschland zichzelf ook voor een verdere toekomst van de loyale medewerking en goeden wil van een groot aantal kundige Nederlanders en ham aan hang berooven, en dat kan o.L nóch in het belang van duitschland, nóch in dat van Nederland zijn." UIT HET JOURNALISTIEKE GELID GETREDEN. De Volkskrant schrijft: „Mgr. dr. J. Witlox is, voor den buiten staander ongetwijfeld onverhoeds, afgetre den als hoofdredacteur van de Maas bode. Voor hem zelf zal het besluit niet onverhoeds zijn gekomen of genomen: e\ en wichtig man als hij is, bezonnen en beraden, heeft hij stellig lang gewikt en gewogen, en.... gebeden. Boven docent en journalist was hij priester. En wij den- 'ken weer met eerbied en ontzag aan die triste dia voor Rotterdam, toen dr. Witlox, geen gevaar achtend, wie in ster vensnood verkeerden zijn priesterlijke zor gen wijdde en hen tot de eeuwige reis voorbereidde In de rij der verdienstelijke hoofdredac teuren van de Maasbode neemt dr. Witlox, geschiedkundige van professie, een eigen plaats in. Historical: van aanleg, be zat hij ook het talent om over de geschie denis van den dag na kort beraad zijn oor deel te geven, een oordeel dat geschraagd werd door zijn uitgebreide kennis van het verleden, met name van de vaderlandsche geschiedenis der jongste eeuw. Hij had, indien niet de journalistieke be slommeringen in de beste jaren zijns le vens beslag op hem hadden gelegd, zijn belangrijk standaardwerk kunnnen vol tooien. Hij zou ook een voortreffelijk hoog leeraar zijn geweest. De Maasbode mag hem dankbaar blijven dat hij, nu achttien jaar geleden, aan de vereerende uitnoodiging ora de hoofdredactie over het groote blad te voeren heeft gevolg gege ven. Het is voor dit blad in het bijzonder, voor de journalistiek in het algemeen een verlies hem te moeten missen, vooral in deze tijd, die aan wel overwogen beschou wingen en oordeelvellingen zoo groote be hoefte heeft. Nu hij uit het journalistieke gelid treedt, brengen de collega's hem een stille, eer biedige groet." DE NEDERLANDSCHE UNIE Nog steeds ruim 1000 leden per dag Van de zijde van de Nederlandsche Unie wordt medegedeeld, dat thans reeds met groote voldoening kan worden geconclu deerd, dat de volgelingen van deze organi satie uit alle lagen der bevolking afkom- tig zijn en uit alle politieke partijen, zoo als die vóór 10 Mei bekend waren. Vele honderdduizenden heeft de Unie reeds vereenigd en, zoo wordt voorts me degedeeld, nog steeds groeit zij met meer dan duizend leden per dag. Tenslotte wordt nog het volgende gezegd in het ons gezonden communiqué: „Intusschen blijft deUnie onvermoeid verder werken, bereid om een ieder de hand te reiken, die, met ons, het „nieuwe" en het Nederlandsche evenzeer als een on verbrekelijke eenheid ziet". De textielindustrie WIJZIGING IN DE PUNTENREGELING. Het rijksbureau voor de distributie van textielproducten door den handel heeft d.d. 27 September j.l. een circulaire rondgezon den, waarin o.a. verschillende wijzigingen zijn vervat in de geldende regeling voor textielproducten. We ontleenen daarana de volgende bijzonderheden: Tot dusver was de verkoop vrijgesteld van crêpe en crêpe mousse 1 i n e en daaruit vervaardigde bovenkleeding. Deze stoffen zijn thans alleen vrij voor zoo ver zij zijn vervaardigd van kunstzijde of echte zijde; de kwaliteiten van wol zijn der halve niet meer vrij. Ook onderkleeding van crêpe geoigette enz., van welken grondstof ook vervaardigd, is niet meer vrij. Een kinderoverall voor kinderen beneden den leeftijd van 15 jaar kan ge lijk gesteld worden met een speelpakje. Trainingspakken van geruwde kunstzijde zijn voor mannen en vrouwen ge waardeerd op 19 punten, voor jongens en meisjes op 10 punten. Handbreigarens kunnen in het vervolg in hoeveelheden van 50 gram wor den verkocht tegen 3 punten; voor 100 gram blijft het, als tot dusver, 5 punten. Het gezinshoofd, dat een inkomen heeft van 3000 of minder en dat niet in het be zit is van een toeslagkaart, kan voor ieder kmd, dat op 5 Augustias 1940 den leeftijd van 3 jaar nog niet had bereikt, van den plaatselijken distributiedienst een speciale vergunning ontvangen voor maximaal 1 kg. wollen of halfwollen breigarens voor het zelf breien van kinderkleertjes. Kunstzijden breikatoen, waar van de samenstelling uit meer dan 50 pet kunstzijde bestaat, kan als kunstzijden ga ren worden gewaardeerd en wel op 2 pun ten per 100 gram. Heerenpyama's kunnen in het ver volg worden gewaardeerd als damespya- ma's, dus op 20 punten voorzoover ver vaardigd uit kunstzijde en op 30 voorzoo- ver vervaardigd uit andere stoffen. (Tot nu toe was dit resp. 24 en 45 punten). Voor vlakgeweven spreien en sier de k k e n wordt de waardeering ver laagd tot 30 punten en indien ze uit kunst zijde zijn vervaardigd tot 15. Overhemden, voorzoover niet uit kunstzijde vervaardigd, gelden in het ver volg 16 pointen voor mannen en 14 voor jongens in plaats van, gelijk tot nu toe resp. 20 en 18. Polohemden, ongeacht de grond stof, waaruit zij zijn gemaakt, kunnen wor den gewaardeerd op 8 punten voor man nen en jongens (de oude waardeering was 13 punten voor kunstzijde en 20 voor an dere stoffen). Daar gebleken is, dat misbruik wordt gemaakt van de gelegenheid om geïmpreg neerde tweed/assen en -m a n t e 1 s als regenjassen te verkoopen, zullen in het vervolg alleen als regenjassen en -man tels kunnen worden beschouwd, de gabar dine en dergelijke zuiver voor regenklee- ding bestemde artikelen. De verkoop van tweedjassen en -mantels van flausch, flauschachtige en teddybeerstoffen, ge waardeerd als regenjassen, is mitsdien ver boden. Een belangrijke verandering is ook, dat tap ij ten, karpetten en a f g e p a s- te kleeden niet langer vrij mogen worden verkocht en voortaan, evenals ta- pijtloopers en loopers alleen op speciale vergunningen zullen kunnen worden ver kocht. Echter zijn de plaatselijke distribu tiediensten gemachtigd om bij de toewij zing van deze speciale vergunningen iets soepeler te werk te gaan, wanneer aan schaffing noodzakelijk blijkt. Bommen op Nederland BOMMEN OP DINXPERLOO. Dinsdagavond hebben Engelsche vlie gers bommen geworpen in deze gemeen te. Een bom trof het huis van den heer Siemes, dat geheel verwoest werd, terwijl het winkelhuis van den heer Hanrath zwaar beschadigd werd. Persoonlijke on gelukken deden zich niet voor. Op het Boesveld werden zes bommen neergewor pen, welke diep in den grond drongen en waarbij van verschillende huizen in de omgeving de ruiten werden vernield. BOMMEN OP EPE. Gisteravond heeft een Engelsch vlieg tuig eenige bommen uitgeworpen boven het kroondomein. Eenigen tijd later con stateerde men een hevigen brand in de richting Gorsel. De brandweer uit Epe en de boschbrandweer zijn er terstond heen gegaan en bestreden het vuur. Vanochtend heeft men den brand tot staan gebracht. Ongeveer zestig héctaren bosch en heide zijn verloren. De burgemeester van Epe, mr. dr. Diepenhorst, heeft de blusschings- pogingen geruimen tijd gadegeslagen. BOMMEN OP HAARLEM. ZEVENTIEN DOODEN EN TWINTIG GEWONDEN. Het A. N. P. meldt: „Engelsche vliegers kennen geen genade tegenover vreedzame burgers". Dat werd hedennacht op schrikkelijke wijze opnieuw bewezen in de Spaarnestad. De „koninklij ke luchtmacht" had het vooral gemunt op de zuidelijke woonwijken der vreedzame stad, waar talrijke bommen ernstige scha de aanrichtten. Een groot aantal slacht offers valt te betreuren. In het geheel zijn er 17 dooden en 20 gewonden. De Engelsche vliegers wierpen o.a. een aantal bommen in de Voortingstraat, waar een groot aantal personen, ongeveer tien, gedood werden. Hier stortten op z'n minst vier huizen in. In één huis werd het echtpaar Bosch ge dood, terwijl de zoon met zware verwon dingen in het ziekenhuis werd opgenomen. Voorts bevindt zich onder de slachtoffers het echtpaar Michelvan Strien, met twee kinderen. In de aangrenzende Bakkerstraat No. 52 vonden de bloemist van Norden en zijn vrouw den dood. Voorts veroorzaakte een bom ernstige schade in de Camphuis- straat, waar van het gezin Makkei ie de moeder, de oudste zoon en een kindje van vier jaar gedood werden, terwijl de vader met zware verwondingen in het Elisabeth- gasthuis moest worden opgenomen. De luchthelden hebben nog tal van an dere woonhuizen gebombardeerd*, een wo ning in het Wijde Geldeloozepad, een wo ning aan de Eindenhoutstraat, verder een garage aan het Houtplein en een aan de Olieslagerslaan. Aan den Schalkwijkerweg kwam een bom terecht op de woning van den leeraar van Melle, welke vernield werd. Hierbij geraakten de leeraar en zijn vrouw onder de puinhoopen, doch in den loop vein den nacht konden zij behouden, doch in bewusteloozen toestand geborgen worden. Een belendende opslagplaats brandde uit. De brandweer slaagde er in, een aeingrenzende fabriek te behouden, door tusschen deze fabriek en het bran dende gebouw een watergordijn te leggen. Voorts werd in de Bosch en Hovenstraat een woning getroffen, waarbij één persoon het leven verloor. In de Byzantiumstraat werd eveneens een huis getroffen, waarbij de bewoner, de heer Leising, door de geweldige explosie met kracht door het dak in den tuin werd geslingerd. Hij was hierbij op slag dood. Op den Schalkwijkerweg valt nog een slachtoffer te betreuren, n.l. de heer H. Oostermeijer, die zoo onvoorzichtig was zich naar buiten te begeven. Hij werd door de explosie getroffen en was onmid dellijk dood. Door de brisantbommen zijn tevens en kele branden ontstaan, die de brandweer, daarbij geassisteerd door den luchtbescher mingsdienst, spoedig onder de knie had. Op den Schalkwijkerweg voldeed voor al de handspuit, welke als eerste water gaf. Naderhand voegden zich hierbij twee babyspuiten en een groote motorspuit. De babyspuiten hebben tevens goed werk ge daan aan de Olieslagerslaan en op het Hout plein. Op de Dreef werd het gebouw Sancta Maria gedeeltelijk door een op straat in- slaanden bom verwoest. Hetzelfde geldt voor de kweekschool aan de Leidsche- vaart. In de Jordensstraat ontstonden nog drie kleine brandjes door inslaande bom men. Naar de commissaris van politie, E. A. Tenckinck, tevens hoofd van den luchtbe schermingsdienst ons mededeelde, is het optreden van brandweer, luchtbescher mingsdienst en later ook van den opbouw- dienst, welke zorgde voor een goede afzet ting, boven alle lof verheven. BOMMEN OP RIJSWIJK DRIE DOODEN Gisteravond om ongeveer elf uur is Rijs wijk (Z.H.) het slachtoffer geworden van een bomaanval. Op dat tijdstip liet een En gelsch vliegtuig een drietal bommen val len, welke neerkwamen in een dichtbevolkt gedeelte, met het gevolg dat drie vrouwen werden gedood. Een der bommen kwam terecht in het perceel Kerklaan 138-140, dat werd be woond door de families Hellingman en v. d. Kley. De gevolgen waren ontzettend. Het huis werd vrijwel tot één puinhoop, al leen de buitenmuren aan de zijde van de Olmlaan bleven staan. In dit huis vielen twee slachtoffers, nl. mevrouw Hellingman, moeder van drie kinderen, en een bejaarde dame mevrouw van der Kley. Wonder boven wonder kwamen de overige bewoners zoo goed als ongedeerd uit de puinhoopen te voorschijn. Een tweede bom kwam neer in de Kerk laan, juist voor het getroffen perceel, waarbij een groot gat in het plaveisel werd geslagen. Verschillende leidingen, o.a. die voor electriciteit en telefoon, wer den hierbij beschadigd. Ook de omliggen de huizen kregen zware schade, terwijl over een afstand van tientallen meters rui ten werden vernield. Hier werd echter al leen materieele schade aangericht, zoowel aan de huizen als aan de inboedels. Erger was het in de Valkrustlaan, waar de derde bom is neergekomen. Het huis DE KOUDE. Het is koud. Dat zeggen momenteel alle kappers die trouwens altijd de primeur van zooiets hebben alle melkboeren, groenteboeren en brood bezorgers. En warempel, het is zoo. Wij hui veren in onze regenjassen, want het is nog te vroeg, hoewel niet te warm, om je. winterjas al te voorschijn te halen. Dat gaat niet. In dat opzicht zijn wij vrij conservatief en houden wij ons aan de kalender. Niet de koude, maar de tijd is de maatstaf onzer kleeding. Als wij het dus koud hebben, is het ook een pietsie onze eigen fout. Maar van den anderen kant staat daar ook tegenover, dat het nu tenminste eenige dagen slechts niet heeft ge regend, dat de zon scheen en dat de hemel blauw was. Maar het vriest al des nachts en waar moet dat heen met de kolen- voorziening, als het nu al begint te vriezen? Dat geeft ons vizioenen van rood, en blauw en paars, als het kolenhok leeg is en wij misschien aan de meu belen zullen moeten beginnen. Vooreerst: zoo'n vaart zal het wel niet loopen, maar vervolgens zit ook daaraan weer een goede kant. Want als het vriest, vriest het ook over de boerenkool en dat belooft ons dan een vaderlandsche heerlijkheid, welke met gejuich zal worden ont vangen. En al zouden wij ook brandstof te kort komen, er is geen betere brand stof dan boerenkool. Die verwarmt be ter dan de beste anthraciet. Het kan dus vriezen of dooien, wij behoeven voor de koude niet bang te zijn.' Valkrustlaan 2ö4, op den hoek van Valk- rust, kreeg een voltreffer en werd gedeel telijk vernield. Hier viel het derde slacht offer, een bejaarde dame, mevrouw Vis- bach. Ook in deze omgeving was de mate rieele schade aanzienlijk. Kuiten en dak bedekkingen liepen zware schade op. Het opruimingswerk, dat onmiddellijk werd begonnen, geschiedt door de gemeen tewerken, de luchtbescherming en den te lefoondienst. Uiteraard bestond van de zijde van het publiek groote belangstelling en honderden sloegen het opruimingswerk ga de, waarbij zij door de politie op een veili- gen afstand werden gehouden. BOMMEN OP BEVERWIJK. TWEE DOODEN EN EEN ZWAAR GEWONDE. Vanochtend in de vroegte heeft een En gelsche vlieger een misdadigen aanslag gepleegd op het rustige Beverwijk, waar zich in wijden omtrek niet één militair doel bevindt. Behalve enkele brandbom men, welke geen onheil aanrichtten, werd een brisantbom uitgeworpen op het zgn. Pruisdorp. De bom sloeg in de woning aan de Grensstraat 5, welke totaal werd ver nield. Van het huis is slechts een puin hoop overgebleven. Deze bominslag had noodlottige gevol gen. De ongeveer 30-jarige mevrouw Kie vit, de bewoonster van het huis en 'haar 9- jarig dochtertje werden in den slaap ver rast en op slag gedood. Later vond men onder het puin de zwaar verminkte lijken. Ook het huis van no.7 werd ernstig geha vend. De bewoonster, mevrouw de Ruyter, werd ernstig gewond naar het Roode Kruisziekenhuis vervoerd, evenals het jongste kind van de familie K., een meisje van negen maanden, dat echter geen let sel heeft bekomen. Ook de naastgelegen huizen hebben zware materieele schade gekregen, wat eveneens het geval is met de tegenover het getroffen huis gelegen woningen, welke volkomen onbewoonbaar zijn geworden. Verschillende gevels zijn ingedrukt en van verscheidene woningen is de buitenmuur verdwenen. Begrijpelijk heeft de bominslag groote schrik en ont steltenis teweeg gebracht in deze zoo dicht bevolkte omgeving. Den geheelen morgen bespraken de buurtbewoners het gebeur de en waren vervuld van woede jegens den bedrijver van dezen misdadigen aan slag op weerlooze burgers, van wie een vrouw en een kind den tol hebben moeten betalen. BOMMEN OP OOSTELIJK ROTTERDAM Engelsche vliegers hebben Dinsdagavond op het oostelijke deel van Rotterdam bom men geworpen. Negen bommen kwamen terecht in de volkstuintjes bij het Toepad, waar eenige materiele schade werd aangericht. Persoon lijke ongelukken kwamen daarbij niet

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 1