DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bommen op
Nederland
BINNENLAND
Momentje n
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1940
31ste Jaargang No. 9752
S)e Céidóefo^Soti/fco/rit
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
V Een nieuwe wereld-orde WAT ANDERE BLADEN
't Is duidelijk, dat geweldige wereld
gebeurtenissen ons de mogelijkheid van
een nieuwe wereld-orde, zoolang gewenscht
en gehoopt, in-eens dichtbij hebben gebracht.
't Is duidelijk, dat in die nieuwe wereld
orde geen plaats is voor de democratie,
zooals wij die tot op heden kenden.
't Is duidelijk, dat wij ons hebben ver
gist, indien en voorzoover wij gemeend heb
ben, dat de bestaande democratie geleide
lijk zou kunnen worden gesaneerd zulk
een proces zou, indien 't tenslotte het be
oogde resultaat zou kunnen bereiken, zeker
véél te lang hebben geduurd.
't Is duidelijk, dat die saneering van de
democratie nogmaals: zoo lang door tal
loos velen gewenscht en gehoopt in
eens radicaal moet geschieden.
Een nieuwe wereld-orde, een herorde
ning van Europa, waarbij zal moeten wor
den vernietigd de liberale wereldmacht van
het kapitalistische stelsel dat in Enge
land en in de Vereenigde Staten nog zijn
sterkste vestingen heeft.
De wereldoorlog dicteert die vernietiging!
De nieuwe wereld-orde zal echter, wil
zij niet blijken slechts een s c h n-goed te
zijn, dat een kortstondig bestaan heeft,
moeten zijn gegrondvest op de christe
lijke moraal, op de wetten van rechtvaar
digheid en naastenliefde.
Als naar aanleiding van den wereld
oorlog de wereld tot zulk een vernieuwing
wordt gebracht, dan zijn de geweldig-
groote offers in den verschrikkelijken krijg
niet te vergeefsch geweest.
Wij moeten bidden, dat Gods Wijsheid en
Goedheid uit het kwaad van den oorlog
late geboren worden de schoonheid van
een nieuwe wereld-orde, gebaseerd op
rechtvaardigheid en naastenliefde!
V Indië cn wij
Er is nog steeds geen overeenstemming
ibereikt tuschen de Indische regeering en
de Duitsche regeering betreffende de be
handeling der Duitschers in Indië.
Het Rijksbelang vordert, dat de Indische
regeering gevolg geeft aan de verlangens,
welke te dezer zake van Duitsche zijde wor
den gesteld, inzooverre deze ingewilligd
kunnen worden.
Volgens een officieel bericht in dit num
mer geschiedt zulks niet.
Dit kan niet anders dan worden be
treurd.
De „Nieuwe Rott. Crt." van vanmorgen
schrijft:
„Wij hebben al vaker blijk gegeven te
betreuren, dat het de Nederlandsch-Indi-
sche regeering niet mogelijk blijkt, om, al
was het slechts met het oog op de bijzon
dere situatie, waarin ons land-in-oorlog
zich zoowel hier als ginds bevindt, met min
der rigoureuze maatregelen te volstaan. En
de officieele mededeeling, welke men el
ders in dit blad aantreft, noopt ons, deze
onze opvatting opnieuw te laten hooren.
Het zou een groot aantal landgenooten toe
nemend deel besparen; het zou in de toe
komst ook tot een waarlijke pacificatie van
de gevoelens hebben bijgedragen, iets
waarop wij, ook al zijn we dan in den oor
log betrokken geworden, zeker niet minder
moeten blijven hopen dan wij er in het ver
leden een zaak van geloof en vertrouwen
van hebben gemaakt".
BOMMEN OP WISSEKERKE
Gisterochtend zijn in een polder onder
deze gemeente zes bommen geworpen.
Drie schapen werden gedood. Er zijn geen
militaire doelen in deze omgeving.
BOMMEN OP DE STAD VLISSINGEN
Gisteravond hebben Engelsche vlieg
tuigen drie bommen boven de stad Vlissin-
gen uitgeworpen. Een huis geraakte in
brand. In de Kasteelstraat kwamen twee
bommen neer, waardoor de ruiten van alle
huizen braken. Ook in de Badhuisstraat
viel een bom.
Er zijn veel gewonden.
SCHRIJVEN
GERUCHTEN.
Onder dezen titel schrijft de B. (initialen
van den voorzitter van het R.-K. Werklie-
denvrebond) in Herstel:
„Er is herhaaldelijk gewaarschuwd tegen
geruchten. Hoewel het verklaarbaar is,
dat, in dezen zenuw-doordrenkten tijd, het
gerucht zich herhaaldelijk met succes doet
gelden, toch moet het worden tegengegaan.
Ook in de Arbeidersbeweging stoot men
herhaaldelijk tegen het gerucht aan. Uit
het simpele feit, dat een of ander niet re
gelmatig elke week in dit blad schrijft,
worden soms de vreemdste conclusies ge
trokken.
Laten we toch probeeren de dingen ob
jectief en rustig te beoordeelen.
Een of andere onbevoegde of bevoor
deelde zegt of schrijft, dat de confessioneele
Vakbeweging binnenkort naar de een
heids-vakbeweging zal worden gedrongen.
Men zal goed doen bij zoo'n gerucht al
lereerst goed op te letten, wie het zegt
(of schrijft).
Er zyn menschen, wij schreven het reeds
eerder, voor wie een formeele eenheid be
gin en einde is van alle (hervormings)-
wijsheid.
Men kent ons standpunt: de confessio
neele Vakbeweging daden spreken zulks
luide uit was een zegen voor land en volk
en zij kan, haar verleden getrouw, dat ook
in de toekomst zijn.
Is er dan heelemaal niets aan de hand
met de confessioneele Vakbeweging?
Dat is vragen naar de bekende weg.
Er is toch wat met het Nederlandcshe
volk „aan de hand"?
Ons volk leeft onder de bezetting; in
dien de bezettingsautoriteiten let wel de
bezettingsautoriteiten indien de Duit
sche overheid beveelt, dan heeft ons volk,
dan hebben ook wij, als beweging, zoolang
als de bezetting duurt, te gehoorzamen.
Nu wordt door ons, wat de onderlinge
verhouding der Vakbeweging betreft, met
ce Duitsche autoriteiten overleg gepleegd.
Dat overleg wordt loyaal gevoerd; men
heeft oog voor onze positie en voor ons
werk. Uiteindelijk zal dit overleg tot re
sultaat leiden.
Dat resultaat wachten onze mannen en
vrouwen rustig af. Men kan er stellig van
op aan, dat, hoe dat resultaat uiteindelijk
ook zal zijn, de leiding der katholieke Ar
beidersbeweging zich zal laten leiden door
het belang van land en volk, in het bijzon
der door de belangen, die honderdduizen
den reeds jaren aan haar hebben toever
trouwd.
Die leiding zal op het juiste oogenblik
spreken; daar kan men op rekenen."
EEN WAARSCHUWING.
In een artikel in de Utrechtsche
Courant wijst mr. A. baron van Wijn
bergen op een „betreurenswaardige, onder-
grondsche actie, door eigen landge-
n o o t e n gevoerd".
De heer Van Wijnbergen schrijft dat
vooral, zoo verklaart hij, met het oog
op voornemens, die „worden geventileerd
op terrein van school en jeugd-organisa-
tie" en hij vervolgt dan:
„Wij weten, dat wij te dien opzichte van
de Duitsche bezetting niets te vreezen heb
ben.
Vooreerst hebben we de sympathieke
verklaring, afgelegd door den Rijkscom
missaris Rijksminister Seyss Inquart, eerst
in de Ridderzaal, later in de voortreffe
lijke rede in den Dierentuin, dat het Neder-
landsche volkskarakter niet zal worden on
derdrukt. Zoo iets, dan zal dus duidelijk
onaangerand blijven de uitoefening van het
recht der ouders aan hun kinderen in school
en jeugdorganisatie de opvoeding te geven,
die zij naar hun godsdienstige overtuiging
behooren te gevén.
Vervolgens zij de aandacht gevestigd op
de rechtspositie van een bezet land en van
de bezette Mogendheid, gelijk die is om
schreven in Afdeeling III van het Regle
ment van de wetten en gebruiken van den
oorlog te land, zooals dat is vastgesteld bij
Verdrag van 18 October 1907, hier te lan
de geratificeerd bij de wet van 1 Juli 1909,
en officieel bekend gemaakt bij het Ko
ninklijk Besluit van 22 Februari 1910,
Staatsblad 73, waarvan Art. 45 luidt:
„De eer en de rechten van het gezin,
„het leven der personen en de bizon-
„dere eigendom, alsmede de Godsdien
stige overtuiging en de uitoefening
„van de eerediensten moeten worden
„geërbiedigd".
En tochdreigt er gevaar. Echter: ge
lijk Prof. Slotemaker de Bruïne het aan
gaf, niet van Duitschers, doch van Neder
landers, particulieren en ambtenaren.
Men zij dus gewaarschuwd, en toone zich
niet onverschillig.
En den Nederlandschen autoriteiten zij
met klein verzocht niet het oor te leenen
aan suggesties, in normale tijden reeds be
denkelijk, thans maar beter niet te qualifi-
ceeren.'"
NEDERLANDSCHE UNIE EN
NATIONAAL FRONT.
In het Neder 1. Dagblad (Nationaal
Front) wordt gepleit voor een samengaan
van hervormingsgezinde groepen van
groepen n.L, die de eischen van den
t ij d begrijpen.
Het blad besluit zijn beschouwing aldus:
„Onze conclusie is, dat er slechts plaats
is voor een verzameling van groepen, die
haar crediet bij het volk niet verspeeld
hebben en die door haar opvattingen den
bezetter alle waarborgen bieden de juiste
plaats voor een in de naaste toekomst we
derom vrij en onafhankelijk Nederland in
het Nieuwe Europa te banen. Als onderdeel
van dit werk geldt ook de vernieuwing van
het sociaal-economisch bestel".
En verder:
„Daarom bepleiten wij niet een éénwor
ding van alle Nederlandsche groepen tegen
de N. S. B. en ook niet een éénwording van
Nederlandsche autoritaire groepen, uitslui
tend ter bestrijding van de N. S. B. Dit zou
slechts een eenheid in het negatieve zijn.
Neen, de door ons bepleite eenheid moet
een positieven inhoud hebben en wij geloo-
ven, dat, gezien de toenadering in het
volkseenheidsbeginsel van de zijde van ,,De
Nederlandsche Unie", uit deze en onze be
weging zulk een 'n positieven inhoud dra
gende eenheid gevormd kan worden. Is
dat inderdaad het geval, is dat geen ge
zichtbedrog, dan mogen geen dagen meer
verloren gaan."
NOG ALTIJD BEZET GEBIED.
De Nieuwe Dag schrijft:
„Het is merkwaardig, hoe gemakkelijk
vele Nederlanders, ondanks de zich steeds
uitibreidiende distributie-maatregelen, den
plicht tot verduisteren, het verbod van
luisteren naar buitenlandsche radio-uit
zendingen, het uitgaansverbod in de kust
streek en zooveel andere dingen, waarin
zij zich dagelijks hebben te schikken, tel
kens weer schijnen te vergeten, dat ons
land nog altijd een door een oorlogvoeren
de mogendheid overwonnen en bezet ge
houden gebied is. De moderne wijze van
oorlogvoering grijpt nu eenmaal en moet
•nu eenmaal onvermijdelijk dieper ingrij
pen in het leven der burgerbevolking dan
vroeger, en 'het kan allen maar gewaar
deerd worden, wanneer een oorlogvoeren
de mogenheid er op uit is, de zich binnen
haar machtsbevoegheid bevindende
burgerbevolking zoo min mogelijk over
last aan te doen. Of een oorlogvoerende
mogendheid daarop uit is of niet, is dik
wijls voor de burgerbevolking zelf moei
lijk uit te maken, omdat zij niet deelneemt
aan de leiding der oorlogvoering, den
stand der oorlogszaken niet in bijzonderhe
den kent en dus ook niet de daaruit voort
vloeiende militair of strategisch noodza
kelijke consequenties kan trekken of be
oordeelen. De oorlog wordt niet alleen ge
voerd op het land, op en onder het water
en in de lucht, maar ook in de pers, de ra
dio en de film, de drie groote propaganda
middelen tot vorming van de publieke opi
nie, door versterken of verzwakken van
innerlijke weerstandskrachten, door apo-
logeeren of polemiseeren, door constatee-
ren of suggereeren. Wie zich hier steeds
terdege rekenschap van geeft, zal zich zelf
veel overbodige en nuttelooze opwinding
en mogelijk ook ergernis besparen en uit
de niet te loochenen werkelijkheid van
den status, waarin ons land nog steeds
verkeert, veel kunnen verklaren, wat hem
anders mogelijk onverklaarbaar zou voor
komen."
HAAGSCHE GEMEENTEAUTO'S
ZULLEN OP LICHTGAS LOOPEN.
De directie van de Haagsche gemeente
reiniging zal 53 reinigingsauto's van een in
stallatie voor gecomprimeerd lichtgas ter
vervanging van benzine, voorzien. B. en
W. stellen aan den Raad voor een bedrag
van 57.250.voor dit doel beschikbaar te
stellen.
Zooals wij onlangs reeds berichtten is de
directeur van de gemeentereiniging reeds
eenigen tijd bezig met proeven tot vervan
ging van benzine door gecomprimeerd
lichtgas. Oorspronkelijk werd gedacht aan
het gebruik van gas, dat tot tenminste 200
atmosfeer gecomprimeerd was. Daarvan
zou een auto genoeg kunnen meenemen
voor een volledige dagtaak. Dit plan moest
men echter laten varen, omdat de noodige
compressoren en hooge-druk-flesschen
thans niet te krijgen zijn. Daarom heeft de
directeur in overweging gegeven in plaats
van veertig kubieke meter gas slechts vijf
tien kubieke meter op een auto mee te voe
ren met een begindruk van dertig atmos
feer. Met deze hoeveelheid gas kan één
vracht worden gereden. Voor het compri-
meeren van gas tot dertig atmosfeer kan
met een veel eenvoudiger compressor-in
stallatie worden volstaan en ook de instal
latie, die op de auto moet worden aange
bracht kan eenvoudiger zijn. De gastanks,
die voor dit doel noodig zijn kunnen in Ne
derland worden gefabriceerd. Door toe
passing van lage druk wordt een aanzien
lijke besparing verkregen, waartegenover
het nadeel staat, dat de tanks driemaal per
werkdag gevuld moeten worden.
ONDERSCHEIDING VOOR DEN
RIJKSCOMMISSARIS.
De Fuehrer heeft den Rijkscommis
saris voor het bezette Nederlandsche
gebied, Rijksminister Seyss Inquart
als erkenning voor zijn verdiensten
voor de uitvoering van oorlogsopdrach
ten het „Kriegverdienstkreuz" eerste
klasse verleend.
DE ONWAARDIGE BEHANDELING VAN
DUITSCHERS IN NEDERLANDSCH
INDIë.
Vergeefsche Nederlandsche vertoogen bij
den gouverneur-generaal.
NIEUWE DUITSCHE VERGELDINGS
MAATREGELEN.
Officieel wordt medegedeeld:
Nadat vroeger, meermalen zoowel langs
diplomatieken weg als ook door particu
liere Nederlandsche kringen ondernomen
stappen om de Nederlandsche autoriteiten
in Nederlandsch Indië ten aanzien van de
kwestie betreffende de onwaardige behan
deling van de zich daar bevindende Duit
schers tot andere gedachten te brengen,
geen resultaat hadden gehad, heeft een
vooraanstaande Nederlandsche instantie
ongeveer vier weken geleden met toestem
ming van de Duitsche autoriteiten een zeer
dringenden oproep tot wijziging van zijn
tot nu toe aangenomen houding gericht
aan den gouverneur-generaal, jhr. Tjarda
van Starkenborgh Stachouwer. Deze op
roep werd door het college van secretaris
sen-generaal opgesteld en in een door jhr.
Snouck Hurgronje en jhr. Six ondertee
kend telegram via Tokio naar Batavia ge
seind.
Ir. dit telegram werd er op gewezen, dat
als vergelding voor de arrestatie van de
Rijksduitschers in Nederlandsch Indië van
Duitsche zijde eenige honderden Neder
landers naar Duitschland overgebracht en
daar geinterneerd waren en dat op een
vrijlating van deze geinterneerden niet te
rekenen was, zoolang niet een verandering
in de behandeling ran Duitschers in Ne-
derlandsch-Indië plaats zou hebben. Voorts
werd er nadrukkelijk voor gewaarschuwd,
dat de toestand wei eens erger zou kunnen
worden en dat met een verscherping van
de Duitsche represailles ernstig rekening
zou moeten worden gehouden. Een bevre
digende regeling zou slechts kunnen wor
den Bereikt op den grondslag, dat de in
Nederlandsch Indië verblijf houdende Duit
schers in beginsel hun bewegingsvrijheid
zou worden teruggegeven en dat him toe
gestaan zou worden zich weer naar hun
woningen te begeven en hun normale
werkzaamheden aan te vatten.
Duitschers, die geen vaste woonplaats in
Ned. Indië hadden, of wier terugkeer in
hun woning niet mogelijk is, zouden óf
naar Duitschland terug moeten kunnen
reizen óf moeten worden ondergebracht in
een gezonde plaats in de bergen. Voorts
moest de gelegenheid worden geschapen
tot hulp- en ondersteuningsactie voor de
noodlijdend geworden Duitschers. Aan den
anderen kant zouden de Duitschers in Ned.
Indië van de Duitsche rijksregeering de
strenge opdracht krijgen op geen enkele
wijze iets tegen het Nederlandsche bestuur
of tegen de veiligheid des lands te onder
nemen. Ten slotte werd den gouverneur-
generaal verzocht, het telefoonverkeer met
Nederland weer vrij te geven, zij het ook
slechts ter nadere bespreking ter regeling
van bovenvermelde aangelegenheid.
Ofschoon het geen twijfel kan lijden, dat
de gouverneur-generaal in het bezit van
dit telegram is gekomen, heeft het college
van secretarissen-generaal tot heden geen
enkel antwoord van hem ontvangen, ter
wijl het telefoonverkeer met Nederland
niet hersteld is. De bevoegde Duitsche in
stanties hebben voorts berichten ontvan
gen, volgens welke in het lot der Duit
schers in Nederlandsch Indië intusschen
geen noemenswaardige verlichting is aan
gebracht.
Aangezien dus aangenomen moet wor
den, dat de regeering van Nederlandsch-
Indië niet tot inbinden bereid is, ziet men
zich aan Duitsche zijde gedwongen, hieruit
de noodige conclusies te trekken. De ver
antwoordelijkheid voor de onaangename
gevolgen, welke thans dezen stand van za
ken voor talrijke Nederlanders moeten
voortvloeien, treft uitsluitend den gouver
neur-generaal van Nederlandsch Indië en
diens raadgevers.
INSPECTEUR-GENERAAL DER
NEDERLANDSCHE POLITIE.
Naar de Deutsche Zeitung in den Nieder-
landen mededeelt is tot inspecteur-gene
raal van de Nederlandsche politie benoemd
de vroegere luitenant-kolonel van de ma
rechaussee de Koningh.
Dr. J. SCHOEMAKER OVERLEDEN.
Vrijdagavond is te 's-Gravenhage in 69-
jariigen ouderdom overleden de Haagsche
chirurg dr. J. Schoemaker.
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot zal Dinsdag a.s. om 12.30 uur op
de. begraafplaats „Oud Eik en Duinen" al
hier geschieden.
Dit nummer beslaat uil vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
DROOMEN
Ik heb vannacht gedroomd,
Dat er geen oorlog was,
En nergens op de wereld werd
geschoten,
Het waren ook geen kogels, die
er floten,
Ik sliep rustig en zacht.
Maarik droomde vannacht»
Ik heb mijn kinderen zien slapen:
Er was geen vuur, geen dood.
Een overvloed van krullen op het
kussen,
Maar in den nacht moest ik er een
gaan sussen.
Het schreide een klacht,
Maar.... het droomde vannacht.
Het heeft dien nacht gedroomd
En is heel bang geweest.
Het heeft misschien gedroomd van
gieren,
Van monsterlijke, wreede, wilde
dieren.
Maar 's morgens, zie het lacht.
Het droomde maar vannacht.
En ik heb ook gedroomd:
De lucht was wit en blauw,
Daar vlogen nu de engelen bü
drommen
In plaats van vliegmachines met
hun bommen.
Maar wat de morgen bracht!
Ik droomde maar vannacht.
EXPORT VAN TUINBOUW
PRODUCTEN
Verscheidene bladen meldden de^cr
dagen, dat Duitsche importeurs van versche
en geconserveerde tuinbouwproducten zich
uit Hamburg te Rotterdam zouden vestigen,
teneinde geheel of gedeeltelijk den uitvoer
van deze producten naar Duitschland van
de Nederlandsche exporteux-s over te ne
men. In Nederlandsche handelskringen
heeft dit bericht veel stof doen opwaaien.
Vele exporteurs vreesden hierdoor broode
loos te geraken.
Wij hebben een onderzoek ingesteld naar
de juistheid van dit opzienbarende bericht.
De bevoegde Duitsche en Nederlandsche
instanties deelen ons thans mede, dat ge
noemd bericht van allen grond ontbloot
is. Ook de betrokken handelskringen te
Hamburg verwijzen het naar het rijk der
fabelen.
Het ligt dus niet in de bedoeling der
Duitsche importeurs om hier te lande het
werk van de Nederlandsche exporteurs te
komen overnemen.
DE VLEESCHPRIJZEN
Ongesmolten vet is schaarsch
Zooals reeds is bekend gemaakt, zijn alle
slagers en winkeliers in vleeschwaren ver
plicht, op een duidelijk zichtbaren plaats
in hun winkel een prijslijst aan te brengen,
waarop de maximum-prijzen zijn vermeld.
Deze prijslijst behoeft de goedkeuring van
den burgemeester.
De aandacht van het publiek wordt erop
gevestigd, dat de in de prijslijst vermelde
prijzen gelden voor vleesch, afgehaald aan
den winkel.
De in de prijslijsten genoemde prijzen
mogen niet hooger zijn dan vóór 16 Sep
tember j.l. voor gelijke soorten en kwali
teiten vleesch werden berekend.
In de hoeveelheid vleesch, die het
publiek op den consumentenbon kan
verkrijgen, is het been inbegrepen.
Dit wil evenwel niet zeggen, dat ook
de prijs geldt voor 't been.
De prijzen gelden voor vleesch, zoo
als dat voorheen aan het publiek werd
verkocht.
De koopers zullen goed doen hierop te
letten.
Ongesmolten vet valt voortaan onder de
distributie van vleesch. Op de geldig ver
klaarde bonnen kan derhalve vet in plaats
van vleesch worden gekocht.
Er wordt evenwel met nadruk op ge
wezen, dat het publiek zich niet de illusie
moet maken, dat nu ook op eiken geldig
verklaarden bon van de vleeschkaart on
gesmolten vet kan worden verkocht.
Een rund of varken levert slechts een be
perkte hoeveelheid vet en het spreekt dan
ook vanzelf, dat de slager 1- sn, die mee-
nen hun bonnen onbeperkt te kunnen in
wisselen voor vet, zal moeten teleurstellen.