CASINO
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ARRIVEERT VRIJDAG - 7 ÜÜR
BINNENLAND
Momentje
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1940
31ste Jaargang No. 9749
S)e Ceid&ciiéScHi/ïa/rit
Bureaux Papengraoht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus U.
V Mooi» maar niet nieuw
In zijn buitengewoon mooi werkje, ge
titeld „De Grondslag voor een nieuwe ge
meenschap naar de leer van Quadragesimo
Anno" ('n onlangs verschenen uitgave van
het comité van actie naar de Nieuwe Ge
meenschap) wijdt pater dr. M. Angelinus
O.F.M. Cap. een door helderheid schitte
rend hoofdstuk aan het Eigendomsrecht.
Dit hoofdstuk is onderverdeeld in: „De
grond van het eigendomsrecht"; „De aard
van het eigendomsrecht"; „Individueel en
sociaal"; „Bevoegdheid van de overheid";
„Onaantastbaarheid van het eigendoms
recht".
Onder den titel „Individueel en sociaal"
betoogt de schrijver, "dat het karakter van
den eigendom tweevoudig is, individueel
en sociaal. Hij schrijft daar o. m.:
Zijn lidmaatschap van de gemeen
schap brengt voor den mensch de
verplichting mee, om, negatief, niets
te doen dat met het welzijn der ge
meenschap in strijd is; en om, positief,
tot dat welzijn der gemeenschap mee
te werken met al wat hij heeft en al
wat hij is, met al zijn vermogens en
krachten, en ook met zijn bezittingen!
Geheel zijn persoon is door
onverbreekbare banden aan de ge
meenschap gebonden; het spreekt dus
vanzelf, dat van zijn eigendom
hetzelfde geldt. Zijn ledematen, die
door physieke banden met zijn per
soon verbonden zijn, moet hij des
noods in dienst van de gemeenschap
stellen; hoeveel te meer dan zijn be
zittingen, die slechts door moreele
banden met zijn persoon verbonden
zijn!
Evenals bij a 1 zijn gedragingen, moet
de mensch ook bij het gebruik
van zijn eigendom niet enkel
met het eigen voordeel, maar ook
met het algemeen belang rekening
houden. En in geval van conflict moet
in beginsel het algemeen belang zwaar
der wegen dan het particuliere.
Na dan verder te hebben uiteengezet,
onder den titel „Bevoegdheid van de
overheid", dat de staat bepaalde goederen
of inrichtingen aan den privaat-eigen
dom kan onttrekken en aan zich houdt,
vervolgt de schrijver:
Men zal zich afvragen, of het
eigendomsrecht met dat
al niet volkomen wordt
uitgehold en van heel zijn in
houd beroofd.
Inderdaad blijft er van het oude,
liberalistische, „heilige en
onschendbare" eigendomsrecht niet
veel over. Maar dat was dan ook een
opvatting van het eigendomsrecht, die
meer berustte op de egoïstische be
houdzucht der bezittende klasse dan
op redelijk inzicht in de natuurlijke
verhoudingen. Het moet voorgoed ge
daan zijn met de opvatting, dat men
met zijn eigendom naar willekeur kan
omspringen, zonder zich te bekomme
ren om de gevolgen van zoo'n han
delwijze voor de gemeenschap. In een
igoed-geordende gemeenschap moet
iedereen zijn eigen persoon in
dienst stellen van het gezamenlijk
welvaartsstreven; hoeveel te meer zijn
goederen!
„Het moet voorgoed gedaan zijn met de
opvatting, dat men met zijn eigendom naar
willekeur kan omspringen" enz. Deze
woorden hebben de aandacht getrokken in
de pers, zijn vet afgedrukt en zijn aange
duid als uitingen van den nieuwen
geest. Eindelijk 'ns zulk een frisch geluid!
De geleerde schrijver zal echter zelf de
eerste zijn, om te erkennen, dat wat hij
neerschrijft niets anders is dan de oude
katholieke opvatting, die men kan vinden
in talrijke katholieke geschriften.
S. Thomas schreef in zijn Summa theolo-
gica, dat de mensch, de goederen, d i e h ij
bezit, moet gebruiken, als waren
deze goederen bezit van de
gemeenschap.
Dit is, kernachtig uitgedrukt, de oude
christelijke gedachte, welke het leven der
eerste Christenen inspireerde, welke de
klooster-gemeenschappen deed stichten,
welke gelukkig ook door alle eeuwen
heen vele christenen hebben aanvaard en
beleefd in de practijk van het leven. Maar
zeer vele andere Christenen hebben dat
niet gedaan. Vandaar een der voor
naamste bronnen! de vele ergernissen.
't Is een zeer verdienstelijk werk van
pater Angelinus, dat hij de katholieke op
vatting over het eigendomsrecht zoo hel
der belicht. Maar nogmaals hij zal zelf
de eerste zijn, om te erkennen, dat wat hij
schrijft geenszins iets nieuws is, voor
behouden aan dezen tijd!
Mgr. Aengenent schreef ook reeds in zijn
Leerboek der Sociologie:
„Dit is de heerlijke katholieke opvatting,
dat de mensch de goederen wel zelf mag
bezitten en besturen, maar dat hij ze niet
alleen voor zichzelf mag gebruiken. De
eigendom heeft zware verplichtingen
tegenover anderen."
Verdeeling zendtijd
NIEUW SCHEMA OPGESTELD.
Het „Vaderland" meldt:
Dezer dagen komt de nieuwe zender van
de Nozema te Lopik op den 415 meter golf
gereed. Deze moet eerst nog proefdraaien,
maar tegen half October kan hij definitief
voor den omroep in gebruik worden geno
men. Tegelijkertijd wordt de zender van
Jaarsveld provisorisch verbouwd tot een
301 meter golf en als derde zendmogelijk-
heid heeft men dan nog de omlijsting van
de nieuwsberichten van Kootwijk. Dit heeft
een nieuwe taakverdeeling voor de om-
roepvereenigingen noodzakelijk gemaakt,
waarbij men over een grooter aantal zend
uren de beschikking heeft gekregen dan
tot nu toe het geval was.
Bij de nieuwe taakverdeeling van de
omroepvereenigingen is men er van uitge
gaan, iedere vereeniging weer zooveel mo
gelijk te laten uitzenden op denzelfden dag,
waarop zij vroeger haar uitzendingen ver
zorgde en waaraan de luisteraars gewend
waren. Tevens is gestreefd naar zooveel
mogelijk afwisseling in de programma's.
Men heeft thans het volgende schema voor
de taakverdeeling opgesteld, dat 13 Octo
ber in werking treedt:
A.V.R.O. regelmatig op den Dinsdag, Don
derdag en Vrijdag.
K.R.O. Dinsdag, Donderdag en Zaterdag.
N.C.R.V. Maandag, Woensdag en Vrij
dag.
V.A.R.A. Maandag, Woensdag en Zater
dag.
Dit alles geldt voor geheele dagen over
de zenders Hilversum 1 en 2, respectie
velijk op 415 en 301 meter. Wat betreft den
zender Kootwijk krijgen de vier omroep
vereenigingen een gelijk aandeel in de om
lijsting van de nieuwsberichten.
Wat betreft de Zondagen is de volgende
regeling vastgesteld:
Voor het uitzenden van kerkdiensten zal
zooveel mogelijk gebruik wordesi gemaakt
van den eigen zendtijd van de betrokken
omroepvereeniging. lederen Zondag komen
er drie kerkuitzendingen benevens een
morgenwijding van 8.20 uur tot 9.30 uur.
De ochtenddienst valt tusschen 10 en 12 uur
en de avonddienst tusschen 5.30 en 7 uur.
Hierbij is een en ander zoo geregeld, dat,
als op den eenen zender een kerkdienst
wordt uitgezonden, op den anderen zen
der een gewone uitzending plaats heeft,
zoodat geen twee kerkdiensten tegelijk
worden uitgezonden. De overige zendtijd op
de Zondagen wordt gelijkelijk over de om
roepvereenigingen verdeeld.
De uitzendingen van den politie-radio-
omroep, van de Rotterdamsche Volksuni
versiteit en van het Onderwijsfonds voor
de binnenvaart zullen door Kootwijk wor
den verzorgd. De zenders Hilversum 1 en 2
worden dus geheel gevuld door den omroep
en het A. N. P.
Bommen op Nederland
BOMMEN OP TERNEUZEN
In den afgeloopen nacht hebben Engel-
sche vliegers bommen geworpen op Ter-
neuzen. Twee woningen werden vernield,
waardoor twee dames licht gewond werden.
NOG STEEDS WORDEN BRAND
PLAATJES GEVONDEN
In de omgeving van Dedemsvaart en
Balkbrug wordên nog steeds brandplaatjes
gevonden, die vorige week door Engelsche
vliegtuigen zijn uitgeworpen. Te Balkbrug
lag zoo'n plaatje vlak bij een boerderij.
Het had groot onheil kunnen stichten als
de bewoners een begin van brand niet ter
stond ontdekt hadden en gebluscht. Nu werd
er slechts geringe schade aangericht.
In den Hulst by Dedemsvaart liepen
verschillende personen die een plaatje
hadden gevonden, uit onwetendheid brand
wonden en schade aan hun kleeding op.
CELLULOIDPLAATJES GEVONDEN
IN DEN HAAG
Gisterochtend tusschen 10 en 12 uur zijn
in het Bezuidenhoutkwartier te Den Haag
vier celluloidplaatsjes gevonden, elk be
plakt met een lapje linnen. Het eerste is
gevonden op den hoek van den Bezuiden-
houtscheweg en de Laan van Nieuw Oost-
Indië, waar het terecht was gekomen, nadat
het van een dak van een belendend hoek
huis was gewaaid. Het tweede exemplaar
werd aangetroffen op de trede van een
portiektrap eener woning aan de Theresia-
straat, achter de buitendeur. Het vierde
op de deurmat van een vischwinkel in deze
stra.t, achter de buitendeur. Het vierde
plaatje is eveneens achter de buitendeur
van een sigarenwinkel in de Theresiastraat
gevonden.
De plaatjes zijn in beslag genomen door
de politie,- die ze later onschadelijk heeft
gemaakt. De rijksinspecteur van de lucht
bescherming aan het bureau Louise Hen-
riëttestraat heeft de plaatjes ln beslag ge
nomen.
Kabelballons boven
Nederland
VEEL MATERIEELE SCHADE
VEROORZAAKT.
Door den straffen, wind uit Westelijke
richtingen dreven Dinsdag verscheidene
Engelsche kabelballons, die van hun bases
waren losgerukt, naar Nederland af.
In de Zaanstreek hebben twee ballons
de bovenleiding der spoorlijn Amsterdam
Alkmaar vernield. Gedurende 2 1/2 uur was
het treinverkeer op dit traject gedeeltelijk
gestagneerd; het moest over enkel spoor
worden geleid.
Een dak van een 'huis aan den Beuken
weg te Wormerveer werd eveneens bescha
digd. De tweede ballon rukte op den hoek
van den HoogendijkProvincialen Weg te
Zaandam een bordje uit den grond, terwijl
in de buurt van de Czaar Peterstraat an
tennes het moesten ontgelden. Ook het tele
graaf- en telefoonverkeer langs de spoor
lijn tusschen Zaandam en Purmerend werd
gestoord. Om kwart voor tien des morgens
is het gevaarte in de Midden-Beemster na
bij Spijkerboor neergekomen.
Om elf uur 's morgens kwam een Engel
sche kabelballon over het IJsselmeer uit
de richting Volendam op Hoorn aangedre
ven. De ballon, welke af en toe het water
raakte, rukte, boven land gekomen, een
paal van het electrische net uit den grond
en kwam vervolgens bij het veilinggebouw
in de gemeente Blokker neer. Het omhulsel
werd naar Hoorn overgebracht.
Ook de dienst der N.Z.H.T.M. tusschen
Monnikendam en Edam moest des morgens
tijdelijk met bussen worden onderhouden.
Een Engelsche ballon had namelijk het bo
vennet vernield, waardoor kortsluiting ont
stond. Het gevaarte yloog in brand en ging
geheel in vlammen op.
Behalve Noord-Holland heeft ook Fries
land bezoek van ballons gehad. Om half
twaalf kwam er te Lemmer een uit de
richting van het IJsselmeer gedreven, die
enkele telefoonpalen uit den grond rukte,
het pas herstelde electrische net opnieuw
ontredderde om vervolgens bij Spannen
burg zijn tocht te beëindigen.
Om 12.05 werd er opnieuw een gesigna-
neerd, die recht Op de haven aandreef.
Deze was gelukkig zóó laag, dat hij achter
den Nieuwen Meerdtfk bleef haken. Ver
volgens gleed hy over den dijk heen en
kwam terecht op een Tijnaak, die in de
werkhaven lag. Daar is men er in geslaagd,
den ballon onschadelijk te maken.
Te Leeuwarden werden door eenige bal
lons pannen van de daken gerukt, anten
nes vernield, lichtleidingen beschadigd en
ruiten verbrijzeld. In het Diaconessenhuis
sneuvelde een tiental ramen. Aan den
Noordersingel slingerde de kabel van een
der ballons zich rond een scheepsmast,
waardoor deze in drieën knapte.
Ook werden in dit gedeelte van de stad
draden van de radio-distributie vernield,
waardoor een deel der luisteraars van mu
ziek verstoken werd. Tusschen Heerenveen
en Akkrum werd een kabel van het hoog
spanningsnet van het P. E. B. beschadigd,
tengevolge waarvan het Zuidelijk deel van
de provincie Friesland zonder stroom
kwam. Door omzetting slaagde men er na
eenigen tijd in, de stroomlevering gedeel
telijk te herstellen.
Uit Roden in Drente wordt gemeld, dat
een kabelballon daar eenige schade aan het
electrisch net heeft aangericht, terwijl te
Wfjhe er een is neergekomen in een boom
gaard langs den weg ZwolleDeventer,
waarbij aan fruitboomen schade werd aan
gericht.
Ten slotte vertoonde zich ook boven Den
Haag een kabelballon, welke door een
vliegtuig werd neergeschoten.
Uit Anna Paulowna wordt gemeld, dat
daar gisterochtend niet minder dan vijf
Engelsche kabelballons over zijn gedreven
in de richting van de Waddeneilanden.
Door de over den bodem slepende kabels
werd het bovengrondsche electrische licht-
net op verscheidene plaatsen beschadigd,
een paal van de leiding werd omgerukt.
Persoonlijke ongelukken hebben zich
niet voorgedaan. Uit Beilen in Drente wordt
eveneens medegedeeld, dat daar een En
gelsche kabelballon over is gedreven.
Deze is in de gemeente Rolde aan den
grond gekomen. Tijdens de drift heeft de
ballon schade aangericht aan bovengrond
sche leidingen van het telefoon- en elec-
triciteitsnet
Gisteravond half tien dreef eén kabel
ballon boven Oostzaan. Het bovengrond
sche electrische net, het alarmeeringsnet
van de vrijwillige brandweer werden door
een kabel beschadigd.
Gistermiddag omstreeks een uur is te
Deurze bij Assen een Engelsche versper
ringsballon aan den grond gekomen.
Vanaf Beilen hadden de Nederlandsche
en de Duitsche politie de ballon gevolgd.
Het gevaarte, dat een lengte had van eeni
ge tientallen meters, bleef vlak bij een
boerderij te Deurze in het prikkeldraad
hangen. Tevoren had het al herhaaldelijk
den grond geraakt en als gevolg daarvan
was het op verschillende plaatsen be
schadigd. Er was een kabel van ongeveer
300 róeter lengte aan de ballon bevestigd
met een zware katrol. Desondanks werd
geen schade van beteekenis aangericht. De
ballon bevatte vrijwel geen gas meer.
DIENSTPLICHT VOOR WEERMACHT
EN ARBEIDSDIENST VOOR DUITSCHE
STAATSBURGERS
De kortelings in de pers gepubliceerde
bekendmaking van den Duitschen weer
machtsbevelhebber in Nederland is, in
vele gevallen door de in aanmerking ko
menden mannelijke Duitsche staatsburgers
ten onrechte aldus uitgelegd, dat volgens
punt C alle lichtingen, ook als zij niet ge
diend hebben, zich moeten aanmelden.
Deze uitlegging is verkeerd, daar onder
punt C van de bekendmaking uitdrukkelijk
alleen de gediend hebbenden dienstplich
tigen van alle lichtingen worden genoemd.
Wie niet gediend hebben moeten zich
slechts melden, indien naar punt A van
de bekendmaking vermeldt zy in
1921 geboren zijn en niet reeds vrijwillig
dienen, zoomede indien zy overeen
komstig punt B hoewel behoorende tot
de dienstplichtige lichtingen 1914 tot 1920
tot nu toe ontheffing van dienstplicht heb
ben gehad of nog niet gediend hebben.
Alle betrokken Duitschers, die ingevolge
punt C reeds meldingen verricht hebben bij
den bevoegden stafofficier der ordnungs-
polizei moeten him meldingen terstond
herhalen en daarbij uitdrukkelijk ver
klaren, d a t zij gediend hebben bij welk
onderdeel zij gediend hebben, is van geen
belang. Ook andere bijkomstige mede-
deelingen moeten als overbodig achterwege
worden gelaten.
DE LEERZAME KANT VAN DEN
OPBOUWDIENST.
In een persconferentie heeft de kapitein
van den opbouwdienst J. D. Bakker verteld
van het onderwijs dat deze dienst aan zyn
mannen geeft om hen als flinke werkers
geschikt te maken voor een plaats in de
maatschappij.
De leeftijden van de werkers in den op-
bouwdienst varieeren van 19 tot 35 jaar, de
ontwikkeling varieert van analphabeet tot
afgestudeerde aan een hoogeschool. Hier
door rust op allen, die mede moeten wer
ken aan het onderwijs een zware taak.
Daarvoor schrikken zy niet terug.
Zoolang een korps nog geen werkobject
heeft toegewezen gekregen, kan het on
derwijs in de daguren plaats hebben, doch
zoodra met de uitvoering van een werk
wordt begonnen, zal de opleiding en ont
wikkeling grootendeels in de avonduren
moeten geschieden.
Het onderwijs omvat in de eerste plaats
lager onderwijs, dat deels klassikaal, deels
volgens de individueele methode wordt ge
geven; vervolgens uitgebreid lager onder
wijs en lessen in enkele vakken, verband
houdende met het beroep van betrokkene,
zooals talen voor een kellner, handelscor
respondentie en boekhouden voor een kan
toorbediende. Belangrijk is ook het nijver
heidsonderwijs op ambachtsscholen en in
centrale werkplaatsen, dan wel, waar mo
gelijk, volgens het leerlingenstelsel in fa
brieken of bedrijven. Dan is voorzien in
land- en tuinbouwonderwijs, cursussen aan
zeevaart- en machinistenscholen, practi-
sche opleidingen bijv. voor lasschers, auto
monteurs, marconisten enz. en schriftelijke
technische cursussen voor hen, die daar
voor over voldoende voorbereidend onder-
Wijs en praktijk beschikken, op het gebied
van burgerbouwkunde, waterbouwkunde,
werktuigbouwkunde, electrotechniek, che
mische techniek, hand- en reclame teeke
nen en van zuivelbereiding.
Voor dit alles wordt gedeeltelijk aange
sloten aan bestaande inrichtingen en in
stituten. Een groot gedeelte van het onder
wijs wordt door eigen krachten gegeven.
Aan de hand van de wenschen van den
leerling en van zijn genoten onderwijs en
van zijn scholing, aangevuld door een per
soonlijkheidsonderzoek zal worden nage
gaan voor welk onderwijs hij het meest in
aanmerking komt, om zoodoende te trach
ten de menschen naderhand op hun juiste
plaats in de burgermaatschappij te krijgen.
De onderwijs-belangen worden bij elk
corps, (groot ongeveer 800 man) behartigd
door een cursusleider, die. aan de hand van
algemeene richtlijnen vastgesteld door den
staf van den opbouwdienst, plaatselijk het
onderwijs regelt Hij beschikt over de noo-
dige hulpleiders voor het klassikale en in
dividueele onderwijs, alsmede voor de lei
ding van en het toezicht op de studie van
HET GEBIT.
Ik heb kortgeleden nog betoogd,
dat er wel eens het een of ander ge
vonden wordt, dat onze belangstelling
gaande maakt.
Dat is nu het geVal met een kunst
gebit, dat wel niet op de bekende lijst
van gevonden voorwerpen heeft ge
staan, maar dat wat nog veel
merkwaardiger is gevonden ls in
Griekenland in de omgeving van
Thebe.
Dat gebit leert ons wat.
Ten eerste, dat wy vooral niet moe
ten denken, dat het onze generatie is
geweest, die het kunstgebit heeft uit
gevonden, zooals een groot deel van
onze cultuur uit dezen tijd zou stam
men. De bommen, de onderzeeërs en
de picchiatelli stammen ook uit de
zen tijd. Er is dus voor de tandartsen
geen reden om trotsch te zijn op hun
moderne martelwerktuigen, want het
lijkt mij heel wat vernuftiger iemand
een kunstgebit aan te meten zónder
de technische geraffineerde hulpmid
delen van dezen tijd. En het is best
mogelijk, dat de Thebaansche tand
artsen nog met bijl en troffel hebben
gewerkt.
Maar ook leert ons dit gebit, dat
wij minder aanmerkingen moeten
maken op de nota's onzer tandartsen.
Want als deze heden ten dage een
tientje rekenen voor een holle kies,
dan moet het Thebaansche gebit van
goud en ivoor in de millioenen heb
ben geloopen.
Er is dus noch voor de tandartsen,
noch voor hun patiënten reden t<Jt
hoogmoed of klacht.
Dat leert ons dit gebit uit de vierde
eeuw voor onze jaartelling.
hen, die schriftelijke cursussen volgen.
Voor wat betreft het ambachtsonderwijs
pleegt hij overleg met de directeuren van
de nijverheidsscholen van bedrijven of fa
brieken, van centrale werkplaatsen voor
de plaatsing van leerlingen op deze inrich
tingen.
In den staf van den opbouwdienst is een
nauwe samenwerking tusschen „onderwys"
en „arbeidsbemiddeling" tot stand gebracht.
Zonder deze toch zouden beide instellingen
hun doel niet kunnen bereiken.
Voorop staat, dat een ieder verplicht is on
derwijs in eenigerlei vorm te volgen. Deze
verplichting zal wel niet zwaar drukken.
De jongens zullen allen beseffen, dat zij
hun beste beentje voor moeten zetten om
weder aan den arbeid te komen. Doch ze
ker zullen er zijn, die vol ijver met iets be
ginnen, doch spoedig de animo laten zak
ken. Hoe prettig zal het later voor hen zijn
als zij over die inzinking werden heen ge
holpen, door een lidhten drang.
Elkeen, die onderwijs ontvangt zal in de
kosten een kleine bijdrage moeten geven.
Het is goed, dat de man zich een gering
offer getroost voor zijn verdere ontwikke
ling.
R.-K. WERKLIEDENVERBOND.
Binnenkort verhuizing naar het nieuwe
gebouw.
Het laat zich aanzien, dat binnen eeni
ge weken de verhuizing van de kantoren
van het R.-K. Werkliedenverbond, welke
sinds vele jaren ondergebracht waren in de
perceelen Drift 1012 te Utrecht, zal kun
nen geschieden.
Ook met de ontruiming van het daar-
naastliggende pand van „Concordia", de
verzekeringsinstelling van het R. K. W. V.,
is dezer dagen reeds begonnen.
Alle bureaux, welke in bovengenoemde
panden waren gevestigd, zullen worden on
dergebracht in het groote, nieuwe ge
bouw Pylsweerd te Utrecht.
Onvoorziene omstandigheden voorbehou
den, kan dit binnen enkele weken een feit
zyn.
DE INVALIDITEITSWET EN DE
OUDERDOMSWET 1919.
Op 1 Augustus 1940 werden 46.437 we
duwen-renten en 14831 weezenrenten
krachtens de invaliditeitswet genoten, ter
wijl op genoemden datum krachtens artikel
373 dier wet 110367 personen in het genot
waren van een als vrucht hunner verzeke
ring verkregen ouderdomsrente van drie
gulden per week.
Voorts genoten 80.990 personen een in-
validiteitsrente, als bedoeld in artikel 71
dier wet
Krachtens artikel 24 der oudersdomswet
1919 waren op vorengenoemden datum
99.091 personen in het genot van een als
vrucht hunner verzekering verkregen
ouderdomsrente van drie gulden per week.
