DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ARRIVEERT....
Bommen
op Nederland.
Maximumprijzen voor rund
en kalfsvleesch
Momentje'
MAAN. i 16 SEPTEMBER 1940
31ste Jaargang No. 9747
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V «De toekomst tegemoet"
Onder dezen titel publiceert „De Unie",
orgaan van „De Nederlandsche Unie", een
artikel, waarop wij hier de aandacht wil
len richten.
Er wordt in dat artikel zeer terecht
op gewezen, dat in de nieuwe revolutie,
die zich voltrekt ieder onzer moét er
van doordrongen zijn, dat wij leven in een
revolutionairen tijd! een tweetal
trekken kunnen worden beschouwd als ty
peerend, als wezens-trekken.
Ten eerste haar anti-individualistisch
karakter. Beoogd toch wordt, aan de ge
meenschap te hergeven rechten, haar
onttrokken door een langzamerhand
ten top gevoerd individualisme.
Voorts is zjj de nieuwe revolutie
anti-kapitalistisch, in zooverre ze er naar
streeft, het primaat van den arbeid te
stellen in de plaats van dat van het kapi
taal.
Na dit te hebben geconstateerd, vervolgt
de schrijver van het hier bedoelde artikel:
„Geruimen tijd leefde ten onzent reeds
het besef, dat doorwerking van die begin
selen eenmaal ook hier te lande niet zou
kunnen uitblijven."
Wij zouden hieraan willen toevoegen:
niet zou kunnen en niet zou mogen
uitblijven.
Strevingen, om in het economische, so
ciale en politieke leven radicale wijzi
gingen, radicale vernieuwingen te
brengen, bestonden ten onzent reeds
lang vóór den oorlog.
In een ander artikel in hetzelfde num
mer van „De Unie" trof ons de volgende
passage, die wij hier in dit verband willen
citeeren:
„In de volkshoogeschool van Balkeveen,
in de Groninger Gemeenschap, in Braban-
tia Nostra, in Het Gemeenbest, in het
Bentveld-werk, de volkseenheidconferen-
tie van Woudschoten, de Friesche bewe
ging, de beste jaren van het Dietsche stu
dentenverbond, om slechts deze te noe
men, werden ideeën gepropageerd en ver
wezenlijkt; die met verouderde opvattin
gen lijnrecht in strijd waren".
't Is werkelijk niet uit zucht, om te cri-
tiseeren, critiek ligt hier buiten onze
bedoeling als de volgende aanvulling
hierop ons als zeer gewenscht voorkomt:
Ideeën, lijnrecht in strijd met verouder
de opvattingen, leefden ook en zeer sterk
in de katholieke beweging „De Nieuwe
Gemeenschap", leefden o o k en zeer sterk
in de katholieke sociale organisaties, dié
zich stelden op de basis van.... „revolu
tionaire" pauselijke encyclieken!
Wij achten deze aanvulling zeer ge
wenscht, omdat zij demonstreert, hoe in
katholieke kringen dringend moet zijn
't kén niet anders! het verlan
gen, om tot een vernieuwde samenleving
te komen; hoe door de katholieken vurig
verlangd moet worden een nieuwe anti-
individualistische en anti-kapitalistische
maatschappij!
Radicale veranderingen komen gewoon
lijk niet tot stand zonder groote ingrijpen
de gebeurtenissen, 't Gaat aldus in het
openbare leven, als.... in het persoonlijke
leven van de meeste menschen.
't Is daarom héél verklaarbaar, héél
menschelijk, dat al die strevingen naar ra
dicale vernieuwingen in het verleden niet
het beoogde resultaat hebben bereikt.
Maar toch toch moet óók worden ge
constateerd, dat ook reeds in het verle
den in werkelijkheid effectieve resultaten
zijn verkregen en zeer velen geesten
voor het nieuwe zijn gevormd en rijp ge
maakt.
Onder de katholieken, die tot nu toe,
ondanks verschillen van inzicht, eenzelf
den weg bewandelden in het maatschap
pelijk leven en streven, behoeft ook nu
volstrekt niet een van-elkaar-verwij derde
scheiding te ontstaan. Waar dit wél ge
beurt, is het te betreuren, zéér te betreu
ren. Zoo ooit, dan is nu geestelijke een
heid, levend saamhoorigheidsbesef, ook
in zaken, die niet direct den Godsdienst
betreffen, onder ons zéér gewenscht en
vereischt!
V Over „volksinvloed".
„Eigen vorm zullen wij aan het nieuwe
moeten geven, zoodat onze Christelijke en
nationale traditien van geestelijke vrijheid
en verdraagzaamheid ongerept blijven en
volksinvloed op het publieke erf in
welken vorm dan ook gelijk wij dien
hebben gekend van den Bourgondischen
tijd af worde gehandhaafd".
Het bovenstaande is geciteerd uit een
der artikelen van „De Unie".
Geestelijke vrijheid en verdraagzaam
heid en volksinvloed op het publieke
erf. 't Zijn goederen, waarvan geen en
kele Nederlander beweert, dat hij ze
niet op hoogen prijs stelt.
Maar: theorie en practijk kloppen niet
altijd op elkaar!
Wat den volksinvloed betreft, zijn er, die
verklaren er voorstanders van te zijn,
maar feitelijk er niet veel of niets meer
onder verstaan, dan een „volksinvloed",
zooals in zekere vroegere regenten-colle
ges.
De volksinvloed was onder het be
staande staatsbestel uitgegroeid tot wan
staltige vorming. Wij hebben dit ook
vroeger herhaaldelijk betoogd.
Traagheid en stroefheid waren al
te veel door het inschakelen van
overdreven veel instanties doorgedron
gen in regeeren en besturen.
Partij-belangen bleven niet altijd onder
geschikt aan het groote volksbelang.
Demagogie bedierf het inzicht van het
volk in de daden van regeerings- en be
stuurscolleges, terwijl datzelfde volk zijn
invloed op de samenstelling van velen van
die colleges moest uitoefenen.
De volksinvloed was onder meerder op
zicht ongezond geworden. Dit is een feit.
Móet daarom de volksinvloed nu maar
verdwijnen?
Zeker niet. Ware gezonde volksinvloed
op het publieke erf is, naar onze stellige
overtuiging, een zegen voor de samenle
ving. En het verlangen naar, het eischen
van volksinvloed ligt niet alléén in de
traditie, maar óók in den aard van
het Nederlandsche volk.
Moeten, vervolgens, om de fouten, die er
gemaakt zijn, alle partijen nu maar ver
dwijnen, zonder dat er iets van overblijft?
Opmerkelijk is, wat Max van Poll, die in
de Neerlandia-pers reeksen artikelen pu
bliceert, waarin hij radicale veranderingen,
een nieuwe maatschappij propageert, hier
over zegt:
„Mijn overtuiging is, dat het Neder
landsche Volk èn wegens het ontbre
ken hier van omstandigheden, welke in
Duitschland de komst van het één-
partijenstelsel in de hand hebben ge
werkt (de toekomst zal ook nog moe
ten uitwijzen, of het daar ongewijzigd
zal worden gehandhaafd) èn wegens
zijn volksaard,"* die van den Duitschen
afwijkt, nimmer vrijwillig tot een co-
pieëring van het Duitsch één-partij
systeem zal overgaan."
Opmerkelijker nog is wat de heer v. Poll
schrijft in dezelfde pers eenig dagen na
het publiceeren van het hierboven geci
teerde artikeel.
„Ik heb sedert lang leeren inzien,
dat er in den grond der zaak slechts
één ideaal is, waarvoor het óók in het
staatkundige, de moeite waard is te
strijden; en dit eene ideaal is het tot
gelding brengen van de normen der
Christelijke zedeleer.
Dit ideaal is mijn eenige en laatste
maatstaf in de beoordeeling der din
gen. Dien maatstaf aanleggend, kan ik
in bepaalde gegeven omstandigheden
vóór een r.k.s.p. zijn in een nu een
maal gevestigden „partij enstaat", al
trachtend dien staat van zijn fouten,
ook weer naar dien maatstaf beoor
deeld, te bevrijden; en kali ik in an
dere gegeven omstandigheden een
grondige herziening, onderscheiden
lijk zelfs het verdwijnen van de po
litieke partijen, zooals wij deze tot dus
ver hebben gekend, een juisten staat
kundigen eisch achten."
Tusschen het eerste en het tweede citaat
van denzelfden schrijver lijkt ons wel
eenig verschil: het twee staat minder stram
tegenover het verdwijnen van de politieke
partijen, dan het eerste.
Doch, hoe 't ook zij, geen Nederlander
wenscht een politieken toestand of zal zich
oooit schikken in een politieken toestand,
waarin geen sprake zou zijn van een
echten gezonden volksinvloed.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
jezuïeten en
VRIJMETSELAARS
Onder dezen titel schrijft de T ij d:
„Het incident in de Balistraat te 's-Gra-
venhage, waarbij eep lid van de Weerbaar-
heidsafdeelingen der N.S.B. om het leven
kwam, is aanleiding geworden tot een ver
der op den voorgrond treden van de
N.S.B. in de zwevende politieke verhou
dingen van het oogenblik in ons land. Ver
scheidene N.S.B.-ers zijn in belangrijke
functies benoemd en de begrafenis van het
slachtoffer, waarbij de hoogste Duitsche be
zettingsoverheid van haar sympathie deed
blijken, was tevens een belangrijke demon
stratie van de beweging.
Wij zullen ons hier niet bezighouden met
de kwestie van „de macht in den staat",
die zooals mr. Van Genechten, hoofd
van de Vorming van de N.S.B. en nieuw
benoemd procureur-generaal te 's-Graven-
hage, in zijn rede op het kerkhof verklaar
de „wij" zullen „overnemen". Deze
macht ligt geheel in handen van de bezet
tingsiverheid, en tot nu toe heeft deze zich
er niet over uitgesproken, of en zoo ja aan
wie zij die macht, voorzoo ver dat feitelijk
mogelijk is, wenscht over te dragen. Wat
ons echter geërgerd heeft is een uitlating
van mr. Van Genechten, naar aanleiding
van een artikel in de „Residentiebode".
Blijkbaar betrof het hier een artikel van
de hand van Arnold Meier, dat de Res.-
bode uit het „Ned. Dagblad" had overge
nomen en dat zich heftig tegen een
„machtsovername" door de N.S.B. had ge
kant. Mr. van Genechten sprak, volgens
het uitvoerige verslag in het „Volk", over
de vrijmetselarij, die zich „na den lOen
Mei eerst stil hield, maar daarna weer
haar netten spande".
„Spr. herinnerde in dit verband aldus
het genoemde verslag aan de incidenten
te Naaldwijk en den belachelijk hoogen
eisch van het openbaar ministerie te Den
Haag, hetgeen het eerste teeken van her
nieuwde actie van de vrijmetselarij is ge
weest en dat voor de „Residentiebode" aan
leiding was, twee dagen daarna een op
wekking tot oproer te brengen. Zoo heb
ben de Jezuiqten en de Vrijmetselaars el
kaar gevonden, aldus spreker."
Wij zouden gaarne weten, waarom mr.
v. Genechten hier de Jezuieten, men mag
wel zeggen, met de haren erbij sleept. Een
zakelijke aanleiding tot de fantasie van
zulk een monsterverbond is met den besten
wil niet aan te wijzen, en het motief van
mr. van Genechten kan dus wel geen ander
zijn dan de wensch om zijn rede sterker te
kruiden.
Wij gaan op 't verhaaltje van Jezuieten
en Vrijmetselaars maar niet verder in, doch
merken met allen nadruk op, dat het ver
schaalde zout van het antipapisme eiken
politieken kost laat staan een eenheids-
gerecht in Nederland oneetbaar maakt".
ENSCHEDE GEBOMBARDEERD
Twee menschen doodelijk getroffen
Gisteravond laat is Enschede het slacht
offer geworden van het lukraak bommen
werpen van Engelsohe vliegers.
Vreemde vliegtuigen cirkelden boven de
stad en wierpen lichtkogels uit, waarna
spoedig een serie ontploffingen volgde in
het Westelijke en Noordelijke stadsgedeel
te. De 'sirenes van het alarmsignaal begon
nen te loeien en de luchtbeschermings
dienst was onmiddellijk in actie. Weer klon
ken ontploffingen en daarna braken op
enkele punten in de stad felle branden uit.
Het bleek dat tal van brisant- en brand
bommen waren geworpen. Ten Westen van
de stad vielen bommen op de rijwielpaden
van den rijksweg, welke werd beschadigd.
Voorts werden in deze gemeente twee
boerenwoningen getroffen, waarbij een
vrouw ernstig aan den schouder werd ge
wond. Een koe werd in de weide gedood.
In het Noordelijke gedeelte der stad werd
de nieuwe huishoudschool door een vol-
In aansluiting by de mede,deeiingen be
treffende de regeling van de vleeschdistri-
butie, (Zie 2e blad), deelt het Rijksbureau
voor de Voedselvoorziening nog het vol
gende mede:
Ten aanzien van de detailprijzen van
vleesch en vleeschwaren zijn door den se
cretaris-generaal, waarnemend hoofd van
het departement van Landbouw en Vis-
scherij voorschriften uitgevaardigd.
Voor wat betreft de prijzen van varkens-,
paarden- en schapenvleesch is bepaald, dat
deze niet meer mogen bedragen dan in den
betreffende winkel vóór 16 September 1940
werden berekend.
Voor rund- en kalfsvleesch zijn maxi-
mumprijsgrenzen vastgesteld boven welke
dat vleesch niet mag worden verkocht.
Deze prijzen zijn de volgende:
Rund vleesch ct. per k.g.
Biefstuk1.30—2.30
Haas 1.30—2.30
Rosbief 1.20—2.00
Rollade (lende)1.00—1.70
Gewone rollade 901.50
Ribstuk 1.00—1.70
Riblappen 90.1.50
Contrafilet 1.30—2.00
Braadvleesch, magere lap
pen en doorregen lappen 801.40
Klapstuk 801.40
Gehakt-poulet 701.20
Rauw rundvet1.001.40
Kalfsvleesch, ander dan nuchter kalfs
vleesch:
Oesters en schnitzels1.802.80
Fricandeau 1.402.40
Rollande 1.30—2.10
Coteletten 1.20—2.00
Lappen 1.302.10
Poulet en gehakt 1.001.80
Rauw kalfsvet1.001.60
Nuchter kalfsvleesch 801.40
Het vorenstaande beteekent niet, dat el
ke slager rund- en kalfsvleesch mag ver-
koopen tegen den hoogsten prijs.
Tevens is bepaald, dat een ieder die rund-
of kalfsvleesch, paardenvleesch, schjapen-
vleesch, varkensvleesch of vleeschwaren
aan verbruikers verkoopt, verplicht is, met
ingang vap 16 September 1940 in zijn win
kel een duidelijk leesbare prijslijst aan te
brengen, waarop de prijzen voor vleesch
en vleeschwaren staan vermeld.
Het verkoopen tegen andere prijzen dan
die, welke op de lijst staan vermeld, is ver
boden.
Een uitzondering is daarbij gemaakt voor
vleeschwaren in blik. De verkoop daarvan
is wederom toegestaan en de prijzen be
hoeven niet op de prijslijst te worden ver
meld.
Met ingang van 23 September a.s. zal de
prijslijst moeten zijn goedgekeurd door
den burgemeester van de plaats waar de
winkel is gevestigd. Elke slager en winke
lier in vleesch of vleeschwaren is dan ook
verplicht terstond zijn prijslijst in twee
voud ter gemeentesecretarie in te leveren.
By de samenstelling van de prijslijst dient
een ieder zich goed rekenschap te geven
van het bovenstaande. Overtredingen zullen
n.L streng worden gestraft. Prijslijsten,
waarop prijzen voor varkens-, paarden- en
schapenvleesch of vleeschwaren staan ver
meld, welke meer bedragen dan de door
den slager of winkelier vóór 16 September
1940 berekende, zullen niet worden goed
gekeurd. De goedkeuring zal ook worden
geweigerd, indien naar het oordeel van den
burgemeester door den betreffenden slager
voor rund- of kalfsvleesch te hooge prij
zen zijn berekend.
Door den slager moet namelijk by zijn
prijsbepaling rekening worden gehouden
met verschillende factoren, zooals de door
zijn afnemers gestelde kwaliteitseischen.
Slagers, die, doordat hun waren aan hoo-
gere kwaliteitseischen voldoen, door de be
tere ligging van hun winkel of door andere
oorzaken tot dusverre in vergelijking met
ander slagers regelmatig iets hoogere prij
zen konden berekenen, mogen nu hun prij
zen in overeenstemimng daarmede ook
eenigszins hooger stellen dan andere sla
gers.
Aan het bovenstaande zal streng de
hand worden gehouden. Men zal zich in
geen geval kunnen beroepen op een naar
men meent ten onrechte geweigerde goed
keuring.
De gemeentelijke goedkeuring geldt
slechts tot wederopzegging. Het geval zal
zich dus kunnen voordoen, dat een ver
leende goedkeuring wordt ingetrokken, om
dat hij nader onderzoek is gebleken, dat
de prijzen te hoog waren. Anderzijds is het
ook voor den slager en winkelier mogelijk
naderhand goedkeuring te vragen op wijzi
gingen in de prijslijst.
EEN MOOI PORTRET.
Wy krijgen nu een mooi portret.
Wanneer wij het bfetalen.
Dat kan men bij den fotograaf.
Dan daags daarna gaan halen.
Wij laten ons nu allemaal
Heel net fotografeeren,
Dat is nu voortaan burgerplicht
Voor dames en voor heeren.
Wij krijgen nu een mooi portret,
Maar elk portret is anders,
Wij worden nu, dat staat was vast,
Heel mooie Nederlanders.
En van ons aller schoon gelaat
Het klink allervermetelst,
Maar 't is toch zoo desniettemin
Is 't linkeroor het edelst.
Wij krijgen nu een mooi portret,
Zoo is het ons bevolen,
Wij dragen dat op onze jas
Opdat wij niet verdolen
In 't avondduister van de straat,
Ondanks het stergeflonker,
Maar toch waarom? De katjes zijn
Toch allen grauw in 't donker?
treffer geraakt en zeer ernstig beschadigd.
Voorts ontploften in deze woonwijk nog
verscheidene bommen waarbij de heer van
den Broek, procuratiehouder bij een textiel-
maatschappij, werd gedood. De koopman
Schoolderman, die zich per rijwiel op
straat bevond, werd door een scherf in het
hoofd getroffen. Na enkele uren is hij aan
de gevolgen overleden.
De laatste aanval van de Engelsche vlie
gers was op de binnenstad gemunt. Een
brandbom trof het postkantoor, doch door
het kordate optreden van het aanwezige
personeel werd het gevaarlijke projectiel
onschadelijk gemaakt. De garage van den
heer Sprakel in de Hengeloschestraat
raakte voorts in brand. Een felle vuurzee
ontstond, maar de brandweer, krachtig ge
holpen door tal van manschappen van den
opbouwdienst, had het vuur spoedig onder
de knie. De garage is gedeeltelijk afge
brand.
In het groote nieuwe gebouw van Vroom
en Dreesmann ontstond brand, maar hier
was men het vuur snel meester.
Verder brak een hevige brand uit in een
gebouw, in gebruik bij de confectiefabriek
N.V. Serphos. Hier was het gevaar voor
uitbreiding zeer gröot, maar de felle vuur
zee kon vrij spoedig worden bedwongen.
In de villawijk de Stadsweide werd mate-
rieele schade veroorzaakt. Verschillende
straten zijn met het oog op niet-ontplofte
bommen afgezet
Het ia een raadsel, wat de bedoeling der
Engelsche vliegers is geweest, aangezien
zidh nergens militaire doelen bevinden.
BOM ONTPLOFT BIJ BOERDERIJ
TE OUD-GASTEL.
In den afgeloopen nacht om 2.35 tuur is
onder de gemeente Oud- en Nieuw Gas
tel een bom van zwaar kaliber door een
Engelsch vliegtuig neergeworpen. Het pro
jectiel kwam terecht op een stuk grond
bij de hoeve „Boomibosch". Door den ge
weldigen luchtdruk werden de bewoners
van de hoeve uit het 'bed gelicht Zij lie
pen echter geen verwondingen op, terwy L
er ook geen schade werd aangericht. In
den grond ontstond een gat van zes by zes
meter.
BOMMEN OP ENKHUIZEN.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
heeft een Engelsch vliegtuig zestien brand
bommen, waaronder drie van zwaar kali
ber, geworpen op Enkhiuizen dn de omge
ving van de Koepoort.
Van een groote broeikas werd veel glas
vernield, terwijl een bruggetje geheel
werd opgeruimd. Aan enkele woonhuizen
werd lichte schade toegebracht. De onmid
dellijk ter plaatse zijnde brandweer kon
voorkomen dat er brand uitbrak. Er heb
ben zich geen persoonlijke ongelukken
voorgedaan.
BOMMEN OP HALSTEREN.
In den afgeloopen nacht zijn acht bri
santbommen en vijf brandbommen gewor
pen in de z.g. Melanen, onder Halsteren.
Twaalf arbeiderswoningen werden ernstig
beschadigd, doch er hebben zich geen per
soonlijke ongelukken voorgedaan.
SCHIPBREUKELINGEN GERED
Vanmorgen omstreeks acht uur is de roei-
reddingsboot van de N.Z.H.R.M. uit
Schiermonnikoog uitgevaren ter assistentie
van een motorboot, die wegens een motor-
defec in de branding voor anker was ge
gaan. De vieropvarenden zijn gered.
