DE3C0D0IMS
STADS
NIEUWS
Weerbericht
KERKNIEUWS
RECHTZAKEN
Burgerlijke Stand
Wilt U Iets weten?
MAANDAG 2 SEPTEMBER 1940
DE LE1DSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
ADonncnmnteprfys: toot Leiden II
oaot per week; 150 per kwartaeL
BH aue agenten aO cent per week;
f 160 per kwmrUaL Franco per poet
t 195 per kwartaal Geïllustreerd
Zondagsblad 0.50 per kwartaaL
Losse nummer» 5 cent, met geOL
Zondagsblad 9 cent
Ad verten tiën: 80 cent per regel.
Ingezonden mededeelingan dubbel
tariat Telefoontjes hoogstens 80
woorden, 50 cent per plaatsing, al-
léén Woensdag en Zaterdag
ZONS OP- EN ONDERGANG
Zon onder 8.27 uur.
Zon op 6.53 uur.
Maan onder 8.20 uur Maandagavond.
Maan op 8.34 uur Dinsdagochtend.
(Vandaag nieuwe maan).
HOOG WATER.
Te Katwijk aan eZe op Dinsdag 3 Sept.
voorm. 4.30 en nam. 4.55 uur.
WATERTEMPERATUUR.
Zweminrichting „De Zijl" 16.5 gr. C.
Zweminrichting „Poelmeer" 16.5 gr. C.
jJD 11011 CD 11 CD 11 CD 11 CD 11 CD 11 CD 11 CD 11 CL
Verduisteringstijden
G Er is bepaald, dat er verduisterd
jr moet worden tusschen zonsonder- 0
0 ?ang en zonsopkomst.
0 Deze tijden zijn voor hedenavond
T? en morgenochtend: 0
0 ZONSONDERGANG E
q 8.27 uur y
g ZONSOPKOMST Q
6.53 uur Q
0 Tusschen deze beide tijden dient Q
Q er dus verduisterd te worden.
JDIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIOIIcP
OPGAVE VOORRADEN NON-FERRO
METALEN.
De secmetaris-generaal, waarnemend
hoofd van het departement van handel,
nijverheid en scheepvaart maakt bekend,
dat alle niet ingeschrevenen bij het rijks
bureau voor rion-ferro metalen, die ten
minste 50 kg. van deze metalen voorhan
den of in voorraad hebben, verplicht zijn
hiervan binnen -0 dagen opgave te doen
aan genoemd 'rijksbureau.
Voor nadere bijzonderheden wordt ver
wezen naar de in alle dagbladen opgeno
men officieele publicatie.
N.S.N.AJ*.DE HAKENKRUIZERS.
Naar ons wordt medegedeeld, heeft zich
uit de N.S.A.P., leider majoor Kruyt, op
initiatief van een aantal hoofdifunctiona-
rissen dier partij, een nieuwe groep ge
vormd, die den naam heeft aangenomen
„N.S.N.A.P.-de Hakenkruisers. Als leider
treedt de heer F. de Mos op. Het orgaan
„De Nederlandsche Nationaal-socialist" zal
onder den naam „De Hakenkruizers" ver
schijnen.
PENSIOEN VOOR VERWANTEN VAN
OVERLEDEN MILITAIREN.
Welke voorzieningen getroffen zijn.
Het is niet mogelijk gebleken vóór 31
Augustus 1940 op alle aanvragen om pen
sioen ten behoeve van verwanten van over
leden of invalide militairen een beslissing
te nemen. In verband hiermede heeft het
hoofd van het afwikkelingsbureau van het
departement van defensie de volgende
voorzieningen getroffen.
1. Aan de weduwen of kinderen van in
den krijg gevallen militairen of van mili
tairen, die in den krijg zijn verwond ge
raakt en aan hun verwondingen zijn over
leden, zal omstreeks 10 September 1940
een voorschot op pensioen worden ver
leend ten bedrage van 100, indien althans
door of ten behoeve van belanghebbenden
een pensioenaanvrage werd ingezonden en
door den burgemeester van hun woon
plaats ingevolge het daartoe dezerzijds ge
daan verzoek reeds de noodige inlichtingen
aan het afwikelingsbureau van het depar
tement van defensie werden verstrekt.
2. Aan de weduwen of kinderen, hier
vóór bedoeld, door wie of ten behoeve van
wie een pensioenaanvrage werd ingezon
den, doch te wier aanzien de burgemees
ter van hun woonplaats nog geen inlichtin
gen heeft verstrekt, zal een voorschot, als
in het eerste lid vermeld, worden ver
leend, zoodra de in dat lid bedoelde in
lichtingen zijn ontvangen.
3. Is pensioen aangevraagd in een an
der geval dan in het tweede lid bedoeld,
dan zal de burgemeester ook na 31 Augus
tus 1940 met de uitbetaling van kostwin
nersvergoeding doorgaan tot het tijdstip,
waarop een beslissing op de pensioenaan
vrage is genomen. De na 31 Augustus 1940
uitgekeerde vergoedingsbedragen komen in
mindering van het pensioen, indien dit
rordt toegekend. Wordt geen pensioen toe
gekend, dan zal geen terugvordering van
uitbetaalde kostwinnersvergoeding plaats
hebben. Mocht een pensioenaanvrage niet
vóór 31 Augustus 1940 gedaan zijn, dan
wordt na dezen datum geen vergoeding
meer uitbetaald, althans niet zonder dat
daartoe machtiging is verleend door het af
wikkelingsbureau van het departement van
defensie.
4. Ten aanzien van vermiste militairen
zal de burgemeester aan het hoofd van het
afwikkelingsbureau een staat van inlich
tingen, weergevende de tegenwoordige ge
zinsomstandigheden, doen toekomen. Na
ontvangst daarvan wordt nagegaan, of er
voldoende reden is tot doorbetaling van
kostwinnervergoeding. In afwachting van de
beslissing van het hoofd van het afwikke
lingsbureau te dezer zake zal de burge
meester de uitbetaling van vergoeding
voortzetten. Tot de vermisten behooren ook
gerekend te worden zij, omtrent wier ver
blijfplaats inmiddels nadere, zij het wel
licht vage gegevens bekend zijn geworden,
doch die nog niet hier te lande zijn terug
gekeerd.
Als een belangrijke verbetering voor de
nabestaanden onzer gesneuvelden mag wel
artikel 2 van de gepubliceerde Verorde
ning aangaande de militaire pensioenen be
schouwd worden aldus de „Telegraaf'.
De geldende bepalingen waren, zooals wij
destijds uitvoerig hebben uiteengezet, ab
soluut onvoldoende. Op grond van een wet,
waaraan duidelijk te merken was, dat wij
in langen tijd geen oorlog hadden gevoerd,
waren de betrekkingen van hen, die hun
leven voor het vaderland hadden gegeven,
aan de bitterste armoede prijsgegeven.
De nieuwe verordening komt hierop neer,
dat het weduwenpensioen voor nabestaan
den van dienstplichtigen en korporaals
wordt verhoogd van 350 tot 500 gulden
's jaars. Voor onderofficiersweduwen lag het
pensioen tusschen 400 en 850 gulden; dit
zal thans varieeren tusschen 500 en 850
gulden.
De weduwe dus van een dienstplichtige of
korporaal krijgt 500 gulden, zoo zij geen
kinderen heeft. Elk kind heeft recht op
een weezenpensioen ten bedrage van 100
gulden, tot het totaal van weduwen- en
weezenpensioen 80 procent van den pen
sioengrondslag, zijnde 1000 gulden heeft be-
bereikt. Is er dus één kind, dan bedraagt
het totaal pensioen 600 gulden, bij drie of
meer kinderen 800 gulden.
Voor de ouders van ongehuwde kostwin
ners was onder meer reeds bepaald, dat
aan hen tot den dood van den langstlevende
een pensioen zou worden uitgekeerd tot het
bedrag, waartoe de overledene in de kosten
van levensonderhoud placht bij te dragen,
tot een maximum van 40 procent van den
grondslag. Dit maximum is nu verhoogd
van 280 op 400 per jaar.
Het weduwenpensioen komt te verval
len, indien de weduwe hertrouwt. Niet ech
ter het weezenpensioen, dat wordt uitge
keerd tot het 21ste levensjaar. Komt de
tweede echtgenoot van de weduwe even
eens te overlijden, dan gaat het recht op
weduwenpensioen opnieuw in.
Wanneer een der kinderen den meerder
jarigen leeftijd heeft bereikt, wordt, in
dien het gezin uit meer dan drie kinderen
bestond, de verhouding tusschen weduwen-
en weezenpensioen opnieuw herzien, zoo
dat men toch Jten het maximum van 80 pro
cent van den grondslag komt.
Het maximum invaliditeitspensioen, dat
wordt uitgekeerd wanneer de militair voor
100 procent blijvend ongeschikt tot werken
is, is behoudens eventueele toekenning van
z.g. „smartegeld" van 490 per jaar ge
bracht op 780.
Het eerste artikel der verordening heeft
tot doel de bepaling, die tot dusver slechts
gold voor de pensioenen van officieren,
thans, nu een aantal hunner per 15 Juli op
nonactief is gegaan, ook te doen uitstrekken
tot de nonactiviteistractementen der offi
cieren en wachtgelden van de onderofficie
ren.
OVERDRACHT K.LJVI.-GEBOUW AAN
SOCIALE ZAKEN.
Vanmorgen werd door den directeur
van de K.L.M., den heer A. Plesman, het
nieuwe K.L.M.-gebouw aan den Ra am weg
te Den Haag overgedragen aan het depar
tement van Sociale Zaken, dat daarin tij
delijk is gehuisvest.
Slechts een beperkt aantal genoodigden
waren bij deze eenvoudige plechtigheid
aanwezig, o.a. ir. R. A. Terwey, secretaris
generaal, wnd. hoofd van bet departement
van sociale zaken, de heer H. Oh. E. van
Ede van der Pais, directeur van den lucht
vaartdienst, de heer Walaardt Sacré, van
de Nederlandsche Vereéniging voor Lucht
vaart, de heer Dutiehl, vertegenwoordi
gende de International Air Traffic Asso-
citaion, mr. dr. D. A. P. N. Kooien, voor
zitter van den Raad voor de Luchtvaart,
mr. E. van der Meulen, wd.-voorzitter van
den Raad van bestuur, mr. J. B. Kan, en
jhr. van den Bergh van Heemstede, leden
van den raad van commissarissen.
Vanzelfsprekend betreuren wij het, al
dus de heer Plesman, dat de omstandighe
den ons dwingen onze organisatie tot een
minimum terug te brengen, anderzijds zijn
wij dankbaar, dat wij dit mooie gebouw
aan een der departementen mogen verhu
ren. Wy hopen dat zij hier aangenaam en
met vruoht zullen kunnen werken.
De heer Plesman sprak den wensch uit,
dat de tijd moge komen, dat de K.L.M.
weer kan werken, dat de vliegtuigen van
de K.L.M. Nederlands vlag in de lucht
hoog 'houden en dat zij zich over alle
zeeën en continenten zullen vertoonen.
Dan zal ook de dag gekomen zijn, dat het
personeel der K.L.M. weer terugkeert naar
zijn werkplaatsen en kantoren, en zijn
plaats zal innemen in dit gebouw.
Ir. Verwey dankte den heer Plesman
voor zijn woorden en voor het tijdelijk
gebruik van dit fraaie gebouw.
Vervolgens waren de genoodigde in de
gelegenheid het gebouw te bezichtigen.
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM
Z.H. Exc. de Bisschop van Haarlem
heeft benoemd:
Tot Pastoor te Bergen den weleerw.
heer Th. J. van Beers;
tot pastoor te Bergschenhoek den wel
eerw. heer P. Poppen, thans kapelaan te
Haarlem (H.H. Elisabeth en Barbara);
tot rector te Berkel (St. Petrusgesticht)
den weleerw. heer J. J. Schoorl;
tot rector te Wijk aan Zee (Heliomare)
den weleerw. heer H. J. Bangert, voorheen
Vlootaalmoezenier te den Helder;
Tot kapelaan de volgende weleerw.
heeren:
te Schiedam (H. Liduina): N. J. de
Ruijter;
te Amsterdam (H. Maria Magdalena):
P. Th. A. Perquin;
te V o o r s c h o t e n: P. J. Zoutenbier;
te Kethel: L. L. Pas (Neom.);
te 's Gravenhage (H. Martha): H. H.
Kooijman;
te Heemstede (O.L. Vrouw Hem.): C. H.
Schuttelaar;
te de Zilk: H. J. A. van Dijk (Neom);
te Hazerswou.de (Dorp): J. Koning
(Neom.);
te Oude Tonge: P. H. L. van Ingen
(Neom.)
Broeder O. Vervoort O.F.M. f
In het Minderbroedersklooster te Weert
is thans bericht ontvangen dat op 29 Maart
j.l. in de Missie van Brazilië, na voorzien
te zijn van de H.H. Sacramenten der Ster
venden, is overleden de Eerw. Broeder
Otho Vervoort O.F.M. in den ouderdom van
82 jaar, in het 53e jaar van zijn religieus
leven, in het 43e jaar van zijn H. Pro
fessie.
GERECHTSHOF TE 's-GRAVENHAGE.
DE STRIJD OM DE BABY.
Vandaag heeft het Gerechtshof te
's-Gravenhage in hooger beroep uitspraak
gedaan in de procedure tusschen twee fa
milies om het bezit van een baby, dat
deze families elkander betwisten na de
verwarring, ontstaan by den bominslag
in de Bethlehemkliniek op 10 Mei jj.
Zoo men zich herinnert, heeft in kort ge
ding de president van de rechtbank het
kind, dat zich ten huize van de familie
van der W. bevond, toegewezen aan de
familie S.
Het hof heeft thans overwogen, dat het
van zeer groot belang moet worden ge
acht, dat in rechte kome vast te staan, dat
het in de puinhoopen gevonden lijkje dat
was van een kind van zaal 9.
Op dezen grond is geïntimeerde alsnog
toegelaten zulks te bewijzen.
Het Hof heeft daarom iedere verdere
uitspraak aangehouden.
Het desbetreffende verhoor zal op 5 Sep
tember a.s. plaats hebben.
Omtrent de overwegingen 'van het Ge
rechtshof kan nog worden medegedeeld:
De appellante achtte zich o.m. gegriefd,
omdat de president reeds aanstonds, toen
hij 19 getuigen had gehoord en blijkens
den inhoud van zijn vonnis nog twijfel be
hield omtrent de identiteit van het kind,
had behooren te beslissen, dat geïntimeer
de niet geslaagd was in een bewijs, dat
een voorziening bij voorraad in kort ge
ding wettigt en mitsdien de vordering had
behooren of te wijzen.
Het Hof heeft deze grief ongegrond ge
oordeeld. Een diepgaand onderzoek toch
aldus het Hof als door den president
bij vonnis van 10 Juli bevolen, is door de
wet niet uitdrukkelijk uitgesloten en een
goede procesorde wordt er ook niet door
geschaad. Integendeel acht het Hof het in
het belang van beide partijen, dat de pre
sident in deze zaak, welke wegens haar
karakter een snel en diepgaand onderzoek
vereischte, een zoodanig onderzoek bevo
len heeft, teneinde eenerzij ds geen slechts
tijdelijk aanwezig bewijsmateriaal verlo
ren te doen gaan en anderzijds in staat te
zijn, een" goed gefundeerde voorloopige
voorziening bij voorraad te geven.
De appellant heeft zich er voorts nog over
beklaagd, dat de president de vordering
heeft toegewezen, hoewel gebleken was,
dat mevrouw van der W. het kind in een
ander gebouw dan dat der Eerste Neder
landsche in ontvangst genomen heeft en
zulks hoewel dit laatste feit tot de stellin
gen der dagvaarding behoorde.
Het Hof bleek dienaangaande evenwel
van meening, dat de president aldus vrije
lijk kon beslissen omdat laatstgemeld feit,
hoewel bij dagvaarding gesteld, niet be
hoort tot de, eigenlijke middelen van eisch
en alleen diende ter adstructie van het es
sentieel gestelde, dat appellanten het kind,
waarover de familie S. de ouderlijke
macht uitoefende, aan die ouderlijke macht
onttrokken hielden.
LEIDEN.
Geboren: Hendrik z. van A. Gaasbeek
en L. Franken Hendrika Elisabeth Jo
hanna d. van S. W. den Dubbelden en
E, Voerman.
Ondertrouwd: P. F. M. v. d. Broek
jm. 34 j. en M. H. Rombaut jd. 33 j. D.
Gijsman jm. 23 j. en M. C. de l'Ecluse jd.
21 j. W. J. Hoogkamer jm. en G. M. Min-
ke jd. B. v. Weeren jm. 20 j. en C. de
Vos jd. 19 j. B. Kijk in de Vegte jm. 29
j. en J. Filippo jd. 23 j. G. Mieremet jm.
29 j. en C. Boezelijn jd. 26 j. A. v. d.
Waals jm. 26 j. en J. 't Hart jd. 24 j.
L. A. Pieters jm. 25 j. en A. F. Overdijk
jd. 19 j.
Overleden: E. J. M. Bos wed. van L.
J. van Sonderen 80 jaar.
INGEZONDEN STUKKEN
(Buiten verantw. van de Redactie).
Geachte Redactie,
Ondergeteekende vraagt beleefd plaatsing
voor onderstaand bericht.
Ik ben een eenvoudig werkman, die el-
ken ochtend om half 6 al op de fiets zit
om naar mijn werk te gaan.
Om dien tijd is het vrij donker, vooral
nu de straatlantaarns uit zijn. Zoo ongeveer
bij de gemeenteschool gekomen op den Ma-
resingel maakte ik onverwachts een ernsti-
gen val. In een ondeelbaar oogenblik lag ik
over het hekje in het gras, kreunend van
pijn. Met groote moeite kroop ik overeind
en ging op speurtocht uit, wat wel de oor
zaak kon zijn van mijn val. Wat bleek nu?
In den bitumenweg zat een diepe groef van
ongeveer 5 cm. breed en 6 m. lang.
Bont en blauw heb ik de reis weer aan
vaard.
Nu vraag ik langs dezen weg, of hier spoe
dig een eind aan dat gevaarlijke groefje
komt. Hier dien ik een algemeen belang,
zoodat ik hoop, dat iedereen nu in donker
met een gerust hart kan fietsen. Want juist
op een bitumenweg vermoedt de argelooze
fietser het minste gevaar. M.i. moet een
weg, die verduisterd is, betrouwbaar zijn.
Mynheer de redacteur, hartelijk dank
voor uw verleende plaatsruimte. Uw abonné
A. BAKKER.
Vraag: betreffende enkele boeken.
Antwoord: Ja, genoemde boeken val
len niet onder de Kerkelijke Wet.
Gemeentel. Aankondiging
EINDE VAN DE UITREIKING TEXTIEL-
KAARTEN ENZ.
Zij, die verzuimd hebben hun textiel-
kaarten op den aangegeven tijd af te halen,
worden hiertoe alsnog in de gelegenheid
gesteld op Vrijdag 6 September a.s. van
912 en 1417 uur aan het Distributie
kantoor Breestraat 117.
Aan dezen datum zal streng de hand ge
houden worden, het is dus nutteloos zich
vroeger of later aan te melden.
De Burgemeester,
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Leiden, 2 September 1940.
Agenda
LEIDEN
Donderdag, R.K. Reclasseeringsvereeni-
ging, afd. Leiden, bureauzitting St.
Vinc.gebouw, Hoogl. Kerkgracht,
7.30 uur nam.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken te Leiden wordt van Zaterdag
31 Augustus 20 uur tot Zaterdag 7 Sep
tember 8 uur waargenomen door de apo
theek: C. B. Duyster, Nieuwe Rijn 18, tel.
20523.
Te Oegstgeest: Oegstgeester Apotheek,
Wilhelminapark 8, tel. 26274.
GISELLE KUSTER EXPOSEERT
AQUARELLEN VAN
NICO G. BERKHOUT.
Aldert Witte over de gezondheid en
vrijmoedigheid van dezen
jongen kunstenaar.
Het is nu eenige maanden geleden, dat
Giselle Kuster haar kunstzaal „Pro Arte"
aan de Breestraat te Leiden opende. Hoe
wel de tijdsomstandigheden er oogen-
schijnlijk allerminst toe medewerkten om
deze kunstzaal levensvatbaarheid te doen
geven, mogen we toch constateeren, dat
deze jonge kunstenares hiermede uitste
kend werk heeft verricht.
„Pro Arte" toch heeft gedurende de af-
geloopen maanden talrijk velen kunste
naars zoowel als kunstliefhebbers binnen
hare muren gezien en Giselle Kuster heeft
daarmede de oude Sleutelstad een cen
trum vooral van jonge kunstenaars gege
ven, waar deze elkaar by tijd en wijle
kunnen ontmoeten en daarbij tegelyker-
tijd op de hoogte kunnen blijven van het
geen de jongere generatie op het gebied
der beeldende kunst weet te scheppen.
Een nieuwe vondst heeft Giselle Kuster
thans gedaan in den persoon van Nico -G.
Berkhout uit Heemstede, een jongen schil
der, die Zaterdagmiddag zijn eerste expo
sitie van aquarellen in „Pro Arte"
opende.
Over deze expositie en over de kunst in
het algemeen heeft bij gelegenheid van de
opening dezer tentoonstelling Aldert Witte
uit IJmuiden een interessante inleiding ge
houden, waaraan we het volgende ontlee-
nen.
In de kunst weerspiegelen zich de roer
selen van den mensch en het leven. Zy is
de meest gave vertolkster van het denken
en willen van den kunstenaar en zijn tijd.
Wij kunnen dus de kunst de beeldende
zooals de litteraire het geschiedenisboek
van het leven en der cultuur noemen. In
de kunst conserveeren zij zich.
De begrippen mensch en tijd zijn ten
nauwste met elkaar verbonden. Bezien wij
him verhouding, dan kan men zeggen, dat
het menschdom den tijd zyn karakter
geeft. Maar omgekeerd is het de tyd, die
door zijn invloed het karakter van den in-
dividueelen mensch mede helpt vormen.
Alzoo ondergaat ook de kunstenaar dezen
invloed, en zal men hem in vele gevallen
in het kunstwerk kunnen vinden. In vele
gevallen, want het is onjuist te beweren,
dat de tijdsinvloed het overheerschend ele
ment is. Spr. merkt hierbij op, -dat de
kunst de tijd zelfs volkomen uitscha
kelt. Om met Vondel te spreken: „De
kunsten staan aan eeuw noch tijd gebon
den".
Men kan echter ook kunst voortbren
gen met de algeheele uitschakeling van
eiken tijdsinvloed.
Brengt men tijd en kunst dus met elkaar
in verband, dan is het alleen om zijn in
vloed op haar karakter te bepalen. Het
boventijdelijke der kunst blijft geheel on
aangetast.
De tijdsinvloed is echter in geen en deele
een norm, waarnaar men de waarde van
het kunstwerk mede bepaalt. Zij is alleen
een factor, die het ons mogelijk maakt te
onderscheiden, zoodat wij den geest van
een bepaaldelijk tijdskarakter kunnen
vaststellen. Maar het kunstwerk krijgt
een gelukkiger en rijker verschijnings
vorm, als het verschillende tijdskarakters
in zich weet te assimileeren.
Het individueele van den kunstenaar
heeft tot gelukkig gevolg, dat men een
uniformiteit van de kunst voorkomt, dat
zij vrij blijft van het programmatische.
Want niets is voor de kunst gevaarlijker
dan dat haar schepper zich richt naar een
programma, dat hem de vormen zijner
kunst voorschrijft. Richt zijn arbeid «ich
zóó, dan is de natuurlijke zuiverheid zij
ner ziel in het werk verloren. Men krygt
dan geen kunst meer, maar kunstigheid.
En deze kunstigheid moge technisch vol
maakt zyn, men moet haar onvoorwaar
delijk verwerpen, omdat zy de ziel in haar
meest eigen grond aantast. Kunst zonder
ziel is geen kunst.
Waar het om gaat is: de kunst zuiver te
houden en haar niet te laten vertroebelen
door den propagandist. Want de invloed
van dezen laatste op de kunst beteekent
tegelijk haar verkrachting.
Er is slechts eene eisch, dien wij den
kunstenaar stellen, n.l. dat hy uitgaat van
een algemeen ethisch principe. Zoo geeft
de kunstenaar in zijn werk niet een uit
beelding van den tijd, maar alleen de door
den tijd in hem veroorzaakte psychische
reactie, wier invloed hy in zijn werk pro
nonceert.
Spr. komt dan aan de expositie van
aquarellen van Nico G. Berkhout en her
innert er aan, dat Karei van de Woestijne,
sprekend over de poëzie, eens heeft ge
zegd: „Het gedicht is het getuigschrift van
eene zekere gezondheid, en meer nog mis
schien van een zekere moraliteit". Deze
woorden zijn zeker evenzeer van toepas
sing op de beeldende kunst. Er bestaan im
mers tusschen deze twee, uiterlijk van
elkaar verschillende, vormen van.kunst
geen innerlijke tegenstellingen.
Spr. constateert, dat het werk van den
exposant zich kenmerkt door een gezond
heid, die jong is en onstuimig en van een
gezonde moraliteit.
Een andere voorname karaktertrek van
Berkhout's werk lijkt spreker de groote
vrijmoedigheid, waarmee hij zijn objecten
behandelt. Het toepassen der kleuren, de
vormgeving van het onderwerp, zij getui
gen van een vrijmoedigheid, op het ge
waagde af. Duidelijk spreekt dit in zijn
werk „De Tweelingen" en het zelfportret.
Zoekt men naar de oorzaak, dan vindt
men twee symptonen, welke haar waar
schijnlijk bewerkstelligen en waarvan de
eerste waarschijnlijk de tijdsinvloed is.
Dit wekt geen verwondering. Onze tijd
is zeer vrijmoedig. Niemand zal dit dur
ven ontkennen. Men ziet het eiken dag.
Met deze vrijpostigheid gaat samen een
zekere vorm van ruwheid. En ook dit is
zeker het gevolg van den tijdsinvloed. Het
schijnt zelfs of bij hem voor teederheid
geen ruimte bestaat, maar of hij volkomen
is overgeleverd aan de demonische krach
ten der hardvochtigheid. Aan den invloed
dezer alles overheerschende geestesge-
steltenis ontkomt ook de kunstenaar niet.
Niet van den tijd zijnde, behoort hij toch
tot den tijd en, wellicht onbewust, zal hij
dit uiten in zijn werk, al behooren simpel
heid en zachtheid tot de diepste impulsen
van zijn innerlijk wezen. Dit is ook hier
het geval. Want de aanwezige ruwheid be
hoort niet tot eigen karakter en de eigen
gevoelssfeer.
Integendeel. Er is in Berkhout's werk,
o.m. in de landschappen, die forsch van
opzet zijn, een simpelheid en zachtheid en
een geestesuiting, die men wel haast als
primitief kan kenschetsen. Er is een ver
langen naar zuivere liefde, waarin het
meest edele van 's menschen hart is be
sloten, en een verlangen, natuur en bo
vennatuur tot harmonie te brengen. Deze
verlangens manifesteeren zich in de reli
gieuze gerichtheid. Als voorbeeld hiervan
noemt spr. de Sinte Caecilia.
Het geheele oeuvre is voorts een po
ging, zich te onttrekken aan den tijd en
zeer beslist kan men spreken van een be
wuste onmaatschappelijkheid. Gelukkig
hebben propagandist en moralist gelegen
heid tot manifestatie.
Het andere symptoon, waaruit men zijn
vrijmoedigheid kan verklaren en die ten
nauwste met haar samenhangt, is de uit
gesproken zuidelijke oriëntatie, de inslag
van den Franschen aard.
Concludeerend zeide spr., dat dit het
werk is van een voor alles impulsieven,
maar toch voorzichtigen geest, zich uitend
in den oervorm van zijn voelen. Zuiver en
simpel, maar vrijmoedig.
De aanwezigen namens vervolgens met
groote belangstelling kennis van het werk
in verscheidenheid rijke maar toch sterk
persoonlijk karakteristiek werk.
