DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Leider van den Opbouwdienst
over doel en middelen
Engelsche bommen
Momentje
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1940
31ste Jaargang No. 9734
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 10300J. Postbus li.
Sneller tempo eisch
des tljds
„Deze maatregel was weliswaar bij het
departement voer sociale zaken reeds lang
een onderwerp van beraadslaging, maar
men kwam niet verder dan tot theoreti
sche beschouwingen en kon niet besluiten
deze aangelegenheid in een daad om te
zetten". Zoo leest men ter toelichting van
het besluit van het hoofd voor sociale za
ken bij den commissaris-generaal voor fi
nanciën en söciale aangelegenheden tot in
voering van een gezondheidsdienst bij de
arbeidsbeurzen.
De „N. R. Crt. maakt hierbij o.m. de op-
merkiifg:
Deze kritiek moet ons pijnlijk tref
fen. Waarom hebben wij dezen maat
regel dan niet uit eigen kracht inge
voerd?
Inderdaad treft deze critiek ons pijnlijk.
Wij hebben er herhaaldelijk op gewe
zen. 't Is. helaas, voor sommige Neder
landers noodig hoe veel er in ons land
is tot stand gebracht op velerlei gebied,
speciaal op sociaal terrein, wat gewaar
deerd moet worden, wat goed en uitste
kend is, en wat ook van Duitsche zijde on
omwonden als zoodanig wordt erkend en
bewonderd.
Maar daarnaast moeten wij ook open
oog hebben voor wat verkeerd en gebrek
kig is.
Verkeerd en gebrekkig is het gemis aan
tempo, de langzame en trage gang van
vele parlementaire werkzaamheden.
Wetgeving, regeering en bestuur eischen
in verscheiden opzicht een sneller tempo,
dan bij ons gebruikelijk was.
Een sneller tempo in de bedoelde zaken
moet worden beschouwd als een eisch van
den tijd.
Er wordt in heel veel gevallen te lang
overwogen, te veel gepraat, te veel verga
derd, te veel commissoriaal gemaakt of aan
den kapstok gehangen.
Hoe de staatkundige ontwikkeling ook
moge zijn daarin moet verandering lij
men.
En dat kan óók zonder in een ander
uiterste te vervallen!
Die gewenschte en noodzakelijke veran
dering zal alleen mogelijk zijn bij een ster
ker gezag een gezag met meer macht,
meer bevoegdheid waarbij de volksin
vloed binnen engere grenzen moet terug
treden, wat aan de gezondheid van
dien volksinvloed zeker ten goede zal ko
men.
Een sterk gezag en een gezonde
volksinvloed 't is geweest ons devies,
ons ideaal en ons streven. Wij bedoelden
met dit devies, ongetwijfeld, dat het ge
zag, naar onze overtuiging, niet sterk ge
noeg en de volksinvloed niet gezond ge
noeg was, en wij streefden er naar om ons
ideaal van een sterker gezag en een ge
zonder volksinvloed te verwezenlijken.
Nu zal t daarvoor worden de geschikte,
de gunstige tijd.
Dat moeten wij hopen. En er is veel
grond om dat ook te mogen verwachten.
De reden, waarom wij dat mogen ver
wachten, is, dat ons volk in overgroote
meerderheid het inderdaad wil, ernaar ver
langt
In ons volk is overheerschend de over
tuiging, dat de manier-van-werken, die wij
hier bedoelden, verouderd is, zichzelf heeft
overleefd.
Daarin moet radicaal verandering
worden gebracht radicaal, d.w.z. dat het
verkeerde en gebrekkige in den wortel
moet worden uitgesneden, niet dat r
het verkeerde en gebrekkige óók het goede
wordt vernietigd. Daarvoor zal moeten
worden gewaakt; zulk een extremisme
wenscht ons volk in overgroote meerder
heid zéker niet.
ONDERZOEK NAAR OORZAKEN
ONGELUK TE ZALTBOMMEL
Om een onderzoek te doen instellen naar
de oorzaken van het ongeluk mei de spoor
brug in Zaltbommel heeft de Rijkscommis
saris voor de bezette Nederlandsche gebie
den, rijksminister Seyss-Inquart, een com
missie ingesteld. Tot leden van deze com
missie heeft hij benoemd: Oberreichs-
bahnrat Grimm, den gevolmachtigde voor
de waterwegen Oberbaurat dr. Bolle en den
vertegenwoordiger van het Duitsche ar
beidsfront Reichsamtsleiter dr. Hellwig.
In een dezer dagen gehouden pers
conferentie heeft kapitein Paters, chef van
de hoofdafdeeling geestelijke en lichame
lijke opvoeding van den Opbouwdienst,
een uiteenzetting gegeven van het werk,
dat door deze hoofdafdeeling wordt ver
richt en van de resultaten, die tot nu toe
zijn bereikt.
Afdeelingen.
Kapitein Paters begon zijn voordracht
met te vertellen, dat de onder zijn leiding
staande hoofdafdeeling is gesplitst in de
volgende afdeelingen: de afdeeling sport
en lichamelijke opvoeding, de afdeeling
muziek, de afdeeling pers- en propaganda-
dienst, de afdeeling centraal cantinebeheer
de afdeeling ontspanning, de afdeeling
lectuurverstrekking en de afdeeling
spaarwezen.
De arbeid.
Ten einde de taak van de hoofdafdeeling
„geestelijke en lichamelijke opvoeding"
goed te verstaan, is het nuttig om met
enkele woorden vast te stellen op welke
wijze de opbouwdienst den arbeid ziet,
omdat zonder een juist begrip van het
woord arbeid het wel zeer moeilijk is te
spreken over de geestelijke en lichamelijke
opvoeding. U weet, aldus kapitein Paters,
dat voor ons het criterium is, dat de ar
beid de gemeenschap ten goede moet ko-
mën en dat wij dus als opbouwers alleen
arbeid aanvaarden, die aan dat criterium
voldoet.
Daar waar gearbeid wordt, zal men al
heel spoedig bemerken, dat die arbeid dan
alleen rendabel kan zijn, wanneer be
paalde geestelijke eigenschappen aan
wezig zijn en dat met name die arbeid
alleen rendabel wordt, wanneer de arbeid
werkelijk beheerscht wordt door tucht,
vooral zelftucht. Gemeenschapszin en'
saamhoorigheid ontdekt de werker al
arbeidende.
De geestelijke en lichamelijke opvoeding
van den opbouwdienst is dus in de eerste
plaats daarop gericht, den man een juist
inzicht te geven van den arbeid, welke hij
ten dienste van de gemeenschap zal heb
ben te verrichten, en de voor de juiste uit
voering van den arbeid onmiskenbare
eigenschappen aan te kweeken.
Lichamelijke opvoeding en sport.
De lichamelijke opvoeding en de sport
zijn sedert onheuglijke tijden het stief
kind van het Nederlandsche volk geweest.
Onze taek is in dit opzicht bijzonder moei
lijk.
De gevolgen van de verwaarloosde
lichamelijke opvoeding zijn niet uitgeble
ven. Er zijn in de sport tal van opvoed
kundige elementen aanwezig, die niet ver
waarloosd mogen worden, zooals: orde,
arbeidzaamheid, arbeidslust, behendig
heid, uithoudingsvermogen en saamhoorig
heid, alle eigenschappen, die door de licha
melijke opvoeding en sport in hooge
mate worden gestimuleerd en gevormd.
Men heeft in werking zien treden het
Centraal opleidingsinstituut en op 29 Juli
vier districtssportcentra. Op deze wijze is
het mogelijk om onmiddellijk ongeveer
700 sportleiders te doen opleiden, voor him
moeilijke taak. Deze opleiding is thans zoo
ver, dat zij Maandag aa. hun taak kunnen
aanvangen. Donderdag, ter gelegenheid
van de demonstratie op het terrein var
Haagsche Stichting, zijn driehonderd jon
gelieden door den commandant van den
opbouwdienst geïnstalleerd en Maandag
a.s. vangen zij hun taak in de onderdeelen
aan. Spr. wees er met nadruk op, dat het
verwijt, dat de opbouwdienst gedurende
de laatste weken nog al eens bereikt heeft,
dat hij zich op het gebied der lichamelijke
opvoeding zou hebben schuldig gemaakt
aan leekenonderricht, volkomen onjuist is.
Wij zoo zeide kapitein Paters dulden
dit verwijt niet en wij voorspellen, dat,
wanneer ook op het gebied van onderwijs
niet spoedig een ander wind waait, en,
wanneer men daar blijft volhouden aan
de mogelijkheid van onderwijs in lichame
lijke opvoeding door leaken, dat het dan
op niets uitdraait. Wij hebben de taak van
het opleiden van de sportleiders toever
trouwt aan leeraren middelbaar onderwijs
in de lichamelijke opvoeding. Dit aantal
is nog niet voldoende, doch niettemin toe
reikend.
Er zullen maatregelen moeten worden
genomen, om de lichamelijke opvoeding in
de toekomst blijvend te stimuleeren. Daar
toe zullen wij komen tot de samenstelling
van een aantal vaardigheidseischen, die na
een behoorlijke training voor eenieder te
halen zijn. Het halen hiervan zal beloond
worden met een onderscheidingsteeken,
dat dan voor de mannen het uiterlijke
kenteeken is, dat zij inderdaad op het ge
bied van de lichamelijke oefening w'at be
reikt hebben en voor den afdeelingscom-
mandant en den corpscommandant iets is
om met trols op te wijzen. Een tweede sti-
muleerende factor is de organisatie van
wedstrijden en een derde uitermate be
langrijke factor is het verkrijgen van een
uniforme sportkleeding.
Zang en muziek.
Een ander belangrijk middel om orde en
tucht, maar vooral gevóel voor gemeen
schapszin en saamhoorigheid aan te kwee
ken is de beoefening van zang en muziek.
Op het Centrale Muziekinstituut daar zijn
52 jongelieden verzameld, zoo uit den Op
bouwdienst en spr. hoopt binnenkort in een
openbare les kapitein Tiggers in de ge
legenheid te stellen daarvan meer te laten
hooren.
Het muziekopleidingsinstituut moet
richtlijnen geven en smaakvormend op
treden, en, wanneer men nu vraagt naar
de middelen, waarmede dat instituut zijn
doel tracht te bereiken, dan zijn die in
enkele punten op te sommen. Dit is in de
eerste plaats de samenstelling van een
bundel van op de juiste wijze gerang
schikte goede Nederlandsche liederen. Er
zijn Nederlandsche liederen genoeg, die
geen verwantschap vertoonen met dat be
kende liedje van „Blonde mientje" enz. en
van „Cognac, cognac, houdt er den moed
maar in". In de tweede plaats zal wor
den gezorgd voor een iniforme en des
kundige opleiding van muziek- en zang
leiders. Het is niet eenvoudig tweehonderd
vijftig zielen zoo los..van de band te laten
kweelen. Daartoe moeten zij opgeleid
worden. In de derde plaats zal gezorgd
worden voor de samenstelling van een
bundel van voor harmonie en fanfare be
werkte manschen en opbouwliederen, ter
wijl in de vierde plaats zal worden zorg
gedragen voor een goede leiding bij het
spelen van marschmuziek en voor het op
richten van muziekcorpsen. In de vijfde
plaats zal van te voren toegelichte lichte
klassieke muziek ten gehoore worden ge
bracht.
Pers en propaganda.
Het spreekt vanzelf, dat een opbouw
dienst zonder propaganda ondenkbaar zou
zijn. Wij moeten natuurlijk zorgen zoo
wel voor inwendige als uitwendige pro
paganda. Zoo ging spr. verder.
Er komt een wekorgaan „Pak aan", er
zullen .brochures worden uitgegeven, er
komt een foto- en film-dienst.
Ontspanning en cantines.
In de ontspanning zal voor een aanzien
lijk deel worden voorzien door zelfwerk
zaamheid, waarbij uiteraard ook weder
richtinggevend zal worden opgetreden. Er
zijn verschillende mogelijkheden: Ver
tooning van cultureele en amusements
films en opvoering van goede tooneelstuk-
ken. Het cabaret heeft geen zin. Wanneer
de menschen zelf zorgen voor cabaret, dan
vindt spr. dat prettig, doch het heeft geen
zin dit van buitenaf op te dringen. Het
centrale cantinebeheer is een ingewikkel
de quaestie. Wij hebben te maken zoo
ging spr. verder met menschen, die
deel hebben uitgemaakt van de weermacht
Deze cantines hebben altijd in Nederland
bestaan, juist omdat het zoo typisch Ne-
derlandsch was. Zoodra men een Hollander
van honk brengt zoekt hij naar een huis.
Hij zoekt naar vier muren, waarbinnen hij
een brief kan schrijven aan degenen, die
hem lief zijn. Een rustig hoekje heeft
hem tot dusver altijd geboden de cantine
en het militaire tehuis. Hij stelt er ook
prijs op de cantine zelf te beheeren. Dat
kan nu eenmaal niet op het oogenblik. Wij
willen den man zijn cantine laten behou
den, maar het zal duidelijk zijn, dat onder
de huidige omstandigheden met zijn dis
tributiemaatregelen een Centraal cantine
beheer noodzakelijk is.
Lectuurverschaffing en
Spaarwezen.
De lectuurverstrekking zal ook sterk
ingesteld worden op den Nederlandschen
geest. Het doel van de afdeeling lectuur
verstrekking is de uitgifte van onpolitieke
romans, passende amusementslectuur en
degelijke vaklectuur en vooral lectuur van
Nederlandschen bodem.
En ten slotte het spaarwezen. In het
Nedérlandsohe volk is de zucht tot sparen
aanwezig. Ook bij het personeel van den
opbouwdienst bestaat de zucht om van de
enkele centen soldij toch nog iets weg te
leggen. Men durft het echter ook niet in
zijn zak te houden. Men zoekt naar een
middel, naar een mogelijkheid van beleg
ging. Een en ander heeft ons ertoe ge
bracht een spaarwezen op te nemen in den
opbouwdienst. Op het oogenblik is het nog
niet de tijd om daarover veel te zeggen.
Zeepdistributie
Vandaag ingegaan
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het departement van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart, maakt het na
volgende bekend:
Zooals reeds eerder in de pers werd
gepubliceerd, wordt op 31 Augustus
(heden) een begin gemaakt met de dis
tributie van zeep.
Gedurende het tijdvak van 31 Augus
tus tot en met 24 September a.s. geeft
de met „115" genummerde bon van het
algemeen distributiebonboekje recht op
het koopen van 150 gram toiletzeep
(nieuwe samenstelling) of 120 gram
huishoudzeep, of 200 gram zachte zeep
of 250 gr. zeepoeder of voor zoover
voorradig 125 gram zeepvlokken of
250 gram zelfwerkende waschmiddelen
of 200 gram vloeibare zeep.
Voorzoover de verpakking dit toelaat, kan
de verbruiker desgewenscht gedeelten van
bovenstaande hoeveelheden in combinatie
op één bon koopen. Men zal dus b.v. op één
bon 60 gram huishoudzeep plus 100 gram
zachte zeep kunnen verkrijgen.
Wasscherijen zullen voor de behandeling
van de gezinswasch gedurende bovenge
noemd tijdvak den met „115" genummerden
bon van het algemeen distributiebonboek
je van hun cliënteele in ontvangst kunnen
nemen voor het koopen van waschpoeder,
en wel één bon per acht kilogram droog
waschgoed. De wasscherij zal per bon 600
gram waschpoeder kunnen betrekken.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
waschpoeder slechts verkocht wordt aan
wasscherijen, het product is niet in den
détailhandel verkrijgbaar.
De als extra-rantsoen door de distri
butiediensten uit te reiken bonnen voor
„één rantsoen tolietzeep" geven gedu
rende het tijdvak van 31 Augustus 1940
tot en met 24 Januari 1941 elk recht op
het koopen van een stuk toiletzeep
(oude samenstelling) van gemiddeld
gewicht.
Voorts zal gedurende het tijdvak van
31 Augustus tot en met 31 December
a.s. de met „116" genummerde bon,
welke tegelijk met de textielkaart is
uitgereikt aan mannelijke personen
boven 15 jaar, recht geven op het koo
pen van 50 gram scheepzeep of
voorzoover voorradig één tube
scheercrême dan wel één pot scheep
zeep
BOMMEN OP SOESTERBERG.
Gisternacht hebben Engelsche vliegers
verscheidene malen getracht een aanval
op Soesterberg te ondernemen. Tot zes
maal toe weerklonk luchtalarm. Er wer
den eenige bommen uitgeworpen, die in
open veld terecht kwamen en geen noe
menswaardige schade aanrichtten. Mili
taire doelen werden niet getroffen. Per
soonlijke ongelukken kwamen niet voor.
Den geheelen nacht was het afweerge
schut te hooren en tot ver in de omgeving
loeiden de sirenes. Tegen drie uur was het
gevaar geweken.
HET KAMPEREILAND HAD EVENEENS
VAN EEN AANVAL TE LIJDEN.
Gistermorgen omstreeks zes uur zijn op
het Kamipereiland bij het Kèteldiep in de
buurt van erf 70 eenige bommen gevallen,
waarvan er één ontplofte. Deze bom sloeg
een gat in den grond met een middellijn
van zes meter en een diepte van drie a
vier meter. In -het geheel zijn er drie trech
ters in den grond geslagen. Men vermoedt,
dat zich nog eenige kleinere, niet ontplofte
bommen in de nabijheid bevinden, Scher
ven zijn gevonden tot op honderden me
ters afstand. Persoonlijke ongelukken de
den zich niet voor. De politie heeft een
groot 'gedeelte van deü omtrek afgezet.
BOMMEN BIJ DOETINCHEM.
In den afgeloopen nacht zijn bij Doe-
tinchem enkele bommen uitgeworpen. Een
bom kwam terecht in een stuk bouwland
te Gaanderen onder Doetinchem. De ruiten
van enkele omliggende huizen werden ver
nield, terwijl eenige bomscherven door de
muren drongen en aan het meubilair scha
de toebrachten. Vermoedelijk zijn bommen
terecht gekomen in de bosschen van het
landgoed „Slangenburg", doch deze zijn
nog niet gevonden.
DURGERDAM GEBOMBARDEERD.
Het dorp Durgerdam in Amsterdam-
Noord werd in den afgeloopen nacht zwaar
getroffen. Een 20-tal van de 150 woningen
Dit nummer bestaat alt vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
WANDELEN
Er wordt wat gewandeld tegen
woordig. Je hebt er natuurlijk
geen benzine voor nooddg, maar
een nieuwe sohoenenbon is even
moeilijk te krijgen als een extra
vergunning voor een auto-ritje.
Dat maakt dus geen verschil.
Ik vind wandelen ook prettig.
Maar ik stel eenige voorwaarden,
die niet afhankelijk zijn van mij.
Het moet niet te warm zijn en
niet te koud, niet te veel en niet
te weinig wind, de zon moet
schijnen en de vogeltjes moeten
fluiten.
Echte wandelaars stellen voor
waarden, die alleen van hen af
hankelijk zijn.
Zij moeten loopen als men
schen, die misschien juist de laat
ste bus nog kunnen halen.
Zoo laat mogelijk weg en zoo
vroeg mogelijk thuis.
Dertig, veertig of vijftig kilo
meter per dag.
't Klinkt natuurlijk vreeselijk
onsportief, maar dan ga ik liever
visschen.
Want als ik niets vang, zie ik
toch de kikkers in het water
springen en torretjes zwoegen
door het gras en dat is veel
leuker.
Maar ik heb tot mijn genoegen
gelezen, dat ook de wandelsport-
vereenigingen één zijn geworden.
Laat de leiding nu haar taak
goed aanpakken.
En verordenen, dat er ook in den
winter geloopen moet worden.
Eiken diag dertig kilometer.
Rond de tafel bijvoorbeeld. Die
wandelaars hebben, als het duis
ter is, toch niets te doen.
Voor den winnaar wordt als
prijs een hieuw vloerkleed be
schikbaar gesteld.
werd meer of minder ernstig beschadigd bij
een aanval van een Engelsch vliegtuig, dat
een viertal bommen in deze omgeving neer
heeft geworpen. Twee bommen kwamen in
het Buiten-LJ terecht. Een derde bom
kwam in een weiland te vallen en een vier
de brisantbom kwam op den Wattrland-
schen eedyk tot ontploffing.
Het was deze laatste bom, die een ont
zettende ravage aanrichtte. Hij viel neer op
nog geen tien meter van de dijkwoningen
in het westeinde van het dorp.
Een geweldige explosie deed de huizen
op hun grndvesten trillen. De gevolgen
waren verschrikelijk. De voorgevels van de
meest nabij staande woningen werden
zwaar beschadigd. Scherven drongen door
dikke steenen muren en richtten groote
verwoesting aan i nd edoon- en slaapkamers
De daken werden schoongeveegd en hon
derden ruiten, zoowel aan de voor als ach
terzijde van de huizen werden finaal uit
hun sponningen geslagen. De draden van
het electrische net kwamen op de straat te
liggen en leverden groot gevaar op voor de
tallooz.en, die zich geheel overstuur op den
weg bevonden.
Wanneer ooit het feit, dat geen personen
gedood noch gewond werden een wonder
genoemd mag worden, was het in dit geval.
Slechts één dame moest zich wegens lichte
verwondingen onder geneeskundige behan
deling stellen, Midden in den nacht ver
schenen den stut- en sloopdienst, brand
weer en G. E. M. ter plaatse.
HET SPOORWEGONGELUK
TE ZALTBOMMEL
Rijkscommissaris stelt groot bedrag
beschikbaar
In tegenstelling met de tot nu toe ge
noemde getallen betreffende de slachtof
fers van het ongeluk met de spoorbrug te
Zaltbommel welk werk werd uitgevoerd
door de Nederlandsche Spoorwegen en de
Nederlandsche Dokmaatschappij te Amster
dam kan thans worden medegedeeld,
dat tot op heden het ongeluk aan offèrs
heeft gevergd: twee dooden, vijf vermisten,
drie zwaargewonden en zes lichtgewonden.
Om den ergsten nood van de familieleden
der slachtoffers te lenigen heeft, naar wij
vernemen, de Rijkscommissaris een aanzien
lijk bedrag ter beschikking gesteld.
