DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
v Eenheid, gegrond op
verdraagzaamheid
JVmuilu
ACedetCandód£ied
Momentje
VRIJDAG 23 AUGUSTUS 1940
31ste Jaargang No. 9727
3)e £clcbolie0oii^<Mvt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbox 11.
De beschaving vindt dien schoonsten
vorm van eenheid in het eerbiedigen van
eikaars overtuiging van elikaars eerlijke
overtuiging in practische verdraag
zaamheid.
Natuurlijk is het schooner, indien alle
menschen voor de belangrijke levens
vraagstukken krachtens hun overtuiging
dezelfde oplossing hebben.
Maar, waar die eenheid niet bestaat
en deze kan niet door stoffelijke
macht en geestelijke dl wang worden ge
schapen daar streeft een cultuur-volk
er naar, om de in dat volk levende ver
schillende overtuigingen te eerbiedigen,
ook in de practijk van het leven, voor
zoover dat (mogelijk is met het dienen van
(het objectief gesteld algemeen be
lang van het volk.
Inderdaad is tegen den eisoh van bescha
ving, zooals wij dien hier formuleeren,
in het verleiden ook onder ons volk mis
dreven.
Als de N.S.B. ziich te dezen opzichte be
klaagt en constateert, dat zoowel in de
keuze der tegen haar gerichte wapenen
als in de hanteering dier wapenen niet
altijd aan den hier bedoelden cultureelen
eisch is voldaan, dan heeft zij geen onge
lijk. Ook al heel lang geleden hebben
wij, bij herhaling, deze zelfde opmerking
gemaakt. Maar de N.S.B. erkenne óók,
dat 't harerzijds heel vaak den principiee-
len tegenstanders heel moeilijk werd ge
maakt, om behoorlijk in hun optreden te
blijven. Dit kan nooit ter verontschul
diging strekken, maar wel ter verklaring
en vermindering van schuld!
Een zeer recent voorbeeld.
In het „Nationale Dagblad1" van gisteren
wordt over „die leiders der democratische
pa tijen" aldus geoordeeld:
„De schurken onder hen hebben ge
deeltelijk de beenen genomen. De
ezels echter balken helaas nog."
Heeft een „democratisch" blad wij
zouden héél veel van wat in „democrati
sche" bladen over de N.S.B. is geschreven
niet voor onze rekening willen nemen
ooit geschreven over leiders van die N.S.B.
als over schurken en ezels?
Dat toch deze tijd ons dichter bij elkaar
moge brenige!
Zeker wij mogen en wij moeten „eerlijk
en dapper strijden voor waarheid en
redht" (wij citeeren uit „Sint Bavo" van
vandaag), maar eerlijk en dapper gaat
men met: beheerscht en waardig.
Ieder erkenne zijn eigen fouten uit het
verleden. Zij, die tegen de N.S.B. streden;
maar ook de N.S.B. erkenne haar fouten
uit het verleden en.... van het heden!
MEDEDEELING AAN DE R.K. ARM
BESTUREN
Waar de Ned. Vereeniging voor Armen
zorg en Weldadigheid het initiatief heeft ge
nomen, om te komen tot een nauwere aan
eensluiting en samenwerking van de vele
instellingen en lichamen op het gebied der
maatschappelijke zorg, hebben hunne
Hoogw. Excellenties, de Bisschoppen van
Nederland, het nuttig geoordeeld, dat ook
de E.K. Parochiale Armbesturen in deze
vereeniging, die op dit gebied optreedt als
een centraal punt, gezamenlijk door één
persoon zouden vertegenwoordigd worden.
Daartoe heeft het Hoogw. Epis
copaat ©en „Generaal-Comonissaris
van de R.K. Parochiale Armbestu
ren in Nederland" benoemd in den
persoon, van den Zeereerw. Heer
Rector W. A. E. Bokeloh, Oude
Schev.weg 37, Scheveningen.
Wanneer dit noodig mocht blijken, zal
deze Generaal-Commissaris ook algemeene
richtlijnen geven voor de werkzaamheden
voor de Parochiale Armbesturen in ver
band met nieuwe, gemeenschappelijke
problemen en moeilijkheden, die zich onder
de huidige omstandigheden kunnen voor
doen.
In zijn taak is tevens begrepen het over
wegen van de vraag of en in hoeverre
blijvend contact en een band gewenscht
zijn tussohen de verschillende R.K. ver-
eenigingen en instellingen, die op charita
tief gebied werkzaam zijn.
Tot hem ook kunnen de afzonderlijke
R.K. Par. Armbesturen zich wenden bij
zich voordoende moeilijkheden en in die
gevallen, waarin de bemiddeling van de
Nederlandsche Vereeniging voor Armen
zorg en Weldadigheid o.a. bij het zich
moeten richten tot de Nederlandsche en
de bezettende autoriteiten meer resul
taat kan bereiken.
T JOANNES PETRUS,
„St. Bavo". Bisschop van Haarlem
Oe Nederlandsche Unie
Vandaag is verschenen het eerste num
mer van „De Unie", orgaan van de Neder
landsche Unie.
Wij citeeren hier het slot van het eer
ste artikel, onderteekend door het drie
manschap.
In de naaste toekomst zullen wij op
verschillende wijzen de algemeene lij
nen van ns programma nader toelich
ten. Alleen ten aanzien van 't staatkun
dige deel zal de Nederlandsche Unie
zich voorloopig niet scherp kunnen uit
spreken, omdat zij zich op het stand
punt stelt, dat gedurende de bezet
tingsperiode het geen tijd voor verwe
zenlijking van essentieele wijzigingen
is. Dit neemt niet weg, dat men naar
onze meening in deze periode zich ern
stig heeft te beraden over een toekom-
stigen staatsvorm en dat het noodig kan
zijn om ook op dit gebied geleidelijk
ook het volk door voorlichting voor
te bereiden. Daarom zal de Nederland
sche Unie zichzelf ook intensief met de
bestudeering van deze vraagstukken
bezig houden.
In elk geval zyn wij van meening,
dat er ook op staatkundig terrein vér-
anderingen moeten komen en dat het
huidige stelsel van politieke partijen
veranderd dient te worden. Een belang
rijke versterking van het centraal ge
zag acht zy noodzakelijk en zy ver
wacht, dat onder een versterkt cen
traal gezag zich geleidelijk langs nieu
we banen een organisch opgebouwde
volksinvloed zal ontwikkelen.
Als wy ons thans over deze vraag
stukken niet in het bijzonder willen
uitspreken, dan moge men hierin geen
struisvogelpolitiek zien en evenmin
een streven om iedereen te vangen in
een net, waarin de eenheid op een mi
nimum-gedachte opgebouwd is. De
vage formuleering kan slechts een be
wijs zijn van een gezonden realiteitszin.
Ten slotte nog één opmerking. De Ne
derlandsche Unie is niet van plan, zich
in de verdediging terug te trekken, en
zy zal duidelijke taal spreken ten aan
zien van de vernieuwingen, welke zij
op verscheidene terreinen noodig acht.
Nu van verschillende kanten de oppo
sitie het hoofd opsteekt, zal zij den
open strijd niet schuwen, zij wil dezen
zelfs gaarne voeren, in de overtuiging,
dat men de juistheid van haar opvat
tingen zal inzien, evenzoo overtuigd,
dat in het huidige tijdsbestek de loute
ring door de moeilijkheden heen een
waarborg heeft voor de juistheid der
beginselen. De Nederlandsche Unie zal
haar kracht niet zoeken in de aanval
len op andere groepen, welke haar met
oneerlijke en onwaardige middelen
trachten te bekampen. Zij wil echter
haar bestrijders waarschuwen, in dien
zin, dat, indien men den stryd op on
eervolle wijze blijft voeren, zooals som
migen dat tot heden toe gedaan hebben,
zij te gelegenertijd tijd zal laten blij
ken, dat zij met open vizier ook in staat
is om fel van zich af te slaan.
Haar uitgangspunt blijft echter, om
te streven naar een oprechte eensge
zindheid van alle landgenooten. Bij de
Nederlandsche Unie gaat het slechts om
één zaak, n.l. het welzijn van het Ne
derlandsche volk. Daarvoor vraagt zij
om met edelmoedigheid de kleine te
genstellingen terzijde te zetten; daar
voor vraagt zy de toewijding en de
opoffering van een ieder, daarvoor
vraagt zij geloof en vertrouwen in een
betere toekomst van ons vaderland.
De Nederlandsche Unie stelt zich op de
basis van ,,een gezonden realiteitszin".
De Nederlandsche Unie streeft naar „een
oprechte eensgezindheid van alle landge
nooten".
De Nederlandsche Unie vraagt „met edel
moedigheid de kleine tegenstellingen ter zy-
de te zetten".
Wij meenen dat nog steeds versterkt
wordt de redelijkheid van ons advies: be
gin met aan de Nederlandsche Unie volko
men vertrouwen, daadwerkelij ken steun te
schenken!
BROODDISTRIBUTIE.
Gedurende het tijdvak van 26 Aug.
tot en met 1 September a.s. zullen de
met „3" genummerde bonnen van het
broodbonboekje tezamen recht geven
op het koopen van 2500 gram rogge
brood of 2000 gram ander brood. Elk
der bonnen geeft derhalve recht op het
koopen van 125 gram roggebrood of
100 gram ander brood.
De bonnen, welke 1 September nog
niet gebruikt zijn, blijven voorts nog
tot en met 5 September a.s. geldig.
De regeling inzake
de kostwinners
vergoeding
Het hoofd van het afwikkelingsbureau
van het departement van defensie heeft
aan de burgemeesters in den lande een
circulaire gericht betreffende kostwinners
vergoeding, waaraan het volgende wordt
ontleend:
De termijn, gedurende welken aan de
verwanten van overleden of vermiste mili
tairen kostwinnersvergoeding kan wordien
doorbetaald ingevolge de circulaires van
den Opperbevelhebber van Land- en Zee
macht van 3 Mei en 19 Juni 1940, wordt
verlengd tot en met 31 Augustus 1940.
Heeft het overlijden plaats gehad na 17
Augustus, hetzij vóór of op 31 Augustus
1940, hetzij later, en acht de burgemeester
redenen aanwezig de vergoeding nog ©eni
gen tijd na 31 Augustus 1940 of na den da
tum van overlijden uit te keeren, dan dient
de burgemeester daartoe een voorstel te
doen.
Gewonden.
Voor zoover gewonde en verminkte mi
litairen zich niet meer in werkelijken
dienst bevinden, zal de kostwinnersvergoe
ding slechts mogen worden doorbetaald1,
indien te hunnen aanzien een geneeskun
dige verklaring wordt overgelegd, waaruit
bly'kt, dat zij als gevolg van hun verwon
ding nog niet in staat zijn loongevenden
arbeid te verrichten. Overlegging van zulk
een verklaring behoort telkens bij de eer
ste betaling in elke maand te geschieden;
voor-het eerst bij de eerste uitbetaling in
September 1940. Zoodanige verklaring kan
achterwege blijven, indien bij den burge
meester 'bekend is, dat de aard van de ver
wonding of verminking geen twijfel laat
omtrent de airbeidisongesohiktheid van den
militair.
Militairen bij den Opbouwdienst.
Ten aanzien van de militairen, die op of
na 1 Augustus 1940 bij den Opbouwdienst
zijn opgekomen, wordt de kostwinnersver
goeding in het algemeen vastgesteld op het
bedrag, hetwelk laatstelijk tijdens het ver
blijf in werkelijken dienst bij de gemobi
liseerde weermacht werd genoten. Verhoo
ging of verlaging van vergoeding mag
slechts geschieden, indien dit o.a. als ge
volg van veranderde gezinsomstandighe
den, óok bij een onafgebroken verblijf in
werkelijken dienst zou zdjm geschied. Met
de inkomsten, welke de militair mogelijk
heeft gehad in het tijdvak, liggende tus-
sdhen zijn vertrek met groot verlof en zijn
opkomst bij den Opbouwdienst, wordt geen
rekening gehouden. Van de aanvragen om
vergoeding worden nieuwe staten van in
lichtingen opgemaakt, die' met de betaal-
staten op de gewone wijze worden ingezon
den. Aanvragen om vergoeding in de ge
vallen, waarin tijdens het verblijf bij de
gedemobiliseerde weermacht geen vergoe
ding werd genoten, moeten aan het Hoofd
van het Afwikkelingsbureau door den
burgemeester ter beslissing worden voor-
Bijzondere gevallen.
Ten aanzien van hen, van wie bij de
burgemeesters bekend is, dat zij indertijd
met groot verlof zijn gezonden op grond
van een door hen overgelegde verklaring,
dat zij niet ten laste van de gemeenschap
zouden komen, kan in 'het algemeen ter
zake van hun verblijf bij den Opbouw
dienst geen kostwinnersvergoeding wor
den toegekend. Acht de burgemeester in
een bijzonder geval redenen aanwezig om
van dezen regel af te wijken, dan doet die-
ze daarvan met opgaaf van redenen en
onder overlegging van een staat van in
lichtingen een voorstel aan genoemd hoofd
van het Afwikkelingsbureau.
Het komt wellicht voor, dat nog kost
winnersvergoeding wordt uitbetaald ten
aanzien van een militair, die huiswaarts
is gekeerd en niet valt onder één der hier
voor genoemde groepen. Dit geval zal zich
b.v. kunnen voordoen indien de burge
meester geen opgaaf heeft ontvangen van
vertrek met groot verlof van den desbe-
treffenden militair. Daarom acht het hoofd
van het afwikkelinigsbufleau voornoemd
het noodig dat door de 'burgemeesters
wordt o.a. gedacht aan de krijgsgevange-
vergoed'ing wordt uitgekeerd, nog wel aan
spraak op vergoeding bestaat. Daarbij
wordt o.a. gedacht aan de krijksgevange-
nen, die vrijwillig in den vreemde zijn
achtergebleven. Ook te hunnen aanzien
is het recht op vergoeding vervallen.
Katholiek Comité van actie
„Voor God"
ALLEEN DOOR GOD
Alleen de inwerking van God
kan het hart van den mensch
en het aanschijn van de aarde
vernieuwen.
Nederlandsch is: niet te kniezen
Aan de boorden van het verdriet,
Niet U zeiven te verliezen,
Waar gij goed verloren ziet,
Dat gij graag hadt meegedragen
Tot het afscheid van den tijd.
Nederlandsch is: niet versagen.
Als ze U vragen wie gij zijt.
Beter dan in blijder dagen
Weet de Nederlandsche man,
Dat hij, waar de tijden plagen,
Dragen moet zooveel hij kan,
Doch niet slaaL en niet verbijsterd,
Niet gehavend naar het hart:
Dapper, als het lot hem teistert,
Draagt de Nederlander smart.
Beter dan in blijder uren
Voelt de Nederlandsche vrouw,
Dat zij haar gezin besturen
Moet, als ware daar geen rouw.
Wat ter wereld al teloorgaat,
Ook al schroomt het hart te slaan,
Dóórgaan zooals 't leven doorgaat,
Is een wet van 't volksbestaan.
Als de zee van 't Noorden wild wordt,
Luidt de stormklok ons bijeen,
Zorgt, dat dan geen kraclft verspild wordt
Aan verdeeldheid ondereen!
Slaat de handen uit de mouwen,
Iedereen voor 't eigen werk.
In gemeenzaam Godsvertrouwen
Samenwerken maakt U sterk.
Wat de vaad'ren heeft gebonden
Ten geboortestond van 't land
Binde ons heden ongeschonden!
Wie zich opstelt aan den kant,
Luistert naar zijn eigen eerzucht,
Waar 't om aller welvaart gaat,
Of wanhopig elk verweer vlucht,
Is geen ware kameraad!
Kallen is onnoozel mallen,
Zooveel handen: zooveel werk;
Arbeid moet er zijn voor allen!
Bleef ons volk gezond en sterk,
Leer het zelf zijn kracht weer voelen!
Gun de geldmacht geen voogdij;
Wie alleen ziohzelf bedoelen
Voeren ons in slavernij.
Nederlandsch is: een verleden,
Dat ons rechten heeft geborgd,
Waar wij fier vooruit mee treden,
Door 't geledene onbezorgd.
Wordt een beet're tijd geboren
Achter 't woeden van den strijd,
Laat dan aan de wereld hooren,
Dat gij Nederlanders zijt!
ANTON VAN DUINKERKEN.
Uit „De Gemeenschap."
GEDEMOBILISEERDE BOUWVAK
ARBEIDERS.
Vergoeding voor de gemiste vacantiebons.
Het hoofd van het afwikkelingsbureau
van het departement van defensie heeft
aan de burgemeesters een circulaire ge
zonden aangaande die kostwinnersvergoe
ding en vacantiebons, waaraan het volgen
de wordt ontleend
Bij de gedemob il iseerdendie niet bij
den opbouwdienst zijn ingedeeld, en te
wier aanzien gedurende bun verblijf in
werkelijken dienst kostwinnersvergoeding
werd genoten, is een aantal bouwvakar
beiders, aan wie, waren zij in het vrije be
drijf in him vak werkzaam geweest, va
cantiebons zouden zijn uitgereikt.
Zij, die door hun verblijf in werkelijken
dienst deze vacantiebons missen, zullen
althans indien zij over de vacantieweek
geen uitkeering uit de kas van de werkloo-
zenkas hebben ontvangen of in steun of
werkverruiming waren opgenomen,
daarvoor schadeloos worden gesteld door
toekenning van een vergoeding, welke door
tusscherakomst van de burgemeesters aan
de belanghebbenden zal dienen te wordien
uitbetaald.
De mededeeling van het bovenstaande
aan ben, die voor deze vergoeding meenen
in aanmerking te komen, zal op een door
den burgemeester te bepalen wijze geschie
den.
STEUNVERLEENTNG EN
VERDIENSTEN VAN DIENSTBODEN.
De Secretaris-Generaal, Hoofd van het
Departement van Sociale Zaken, heeft aan
de Gemeentebesturen medegedeeld dat bij,
in verband met het feit, dat er de laatste
maanden een toenemend aanbod is geko
men van vrouwelijk huishoudelijk perso
neel, beeft besloten de circulaire van 31
December 1938, No. 2501392 in te trek
ken.
In den vervolge zal met de verdiensten
van dienstboden dus op volkomen gelyke
wijze moeten worden gehandeld, als roet
de verdiensten van andere inwonende
kinderen.
VERDUISTERDE TRAM.
Trams hebben überhaupt iets raars.
Maar een verduisterde tram is com
pleet griezelig.
Het rare van een tram is bijvoor
beeld, dat zy nooit direct aankomt. Ik
heb wel eens gedacht, dat zij dat spe
ciaal doet voor de mensohen met re
tourtjes. Denkend: die hebben toch al
betaald, die loopen dus niet weg. Hebt
u al eens een tram gezien, die direct
kwam, vooral als u zoo lichtzinnig
waart geweest om heen ook al de te
rugreis te betalen? Nog nooit natuur
lijk! Bestaat gewoonweg niet. Of ze
?aat op de laatste tien passen nét weg of
je kunt uren of toch in ieder geval mi
nuten op ze wachten.
En dan een tram vol menschen is
ook raar.
Een vierkante glazen doos op wiele
tjes voor veertig volslagen willekeu
rige, recht-op-zittende wildvreemde
menschen, die allemaal naar een ander
punt moeten dan waar zij zijn.
Maar zoo'n geval verduisterd is na
tuurlijk nog gekker.
Ga er maar eens inzitten.
Dan ziet u schimmen. En u hoort op
eens een stem zonder te weten, waar
die vandaan komt. En je denkt: gut,
wat wil die juffrouw? En dan is het
een krullende conductrice. Maar die
gaat dan met je retourtje naar de ver
duisterde lamp en probeert te ontdek
ken of er al een 'gaatje teveel in zit
of niet.
Dat arme kind loopt den heelen
avond met haar oogen te knipperen en
kan op het eind geen passagiers meer
van een halte onderscheiden.
Laat ons een fonds sitchten voor alle
conductrices en conducteurs, opdat de
oogarts hen helpe en zij onze teenen
mogen sparen.
OPNEMING IN ONDERSTEUNING VAN
P.T.T.-PERSONEEL.
Vanwege het departement van sociale
zaken is aan de gemeentebesturen het vol
gende schrijven gezonden:
By den post-, telegraaf- en telefoondienst
zijn vele hulpbestellers op arbeidsovereen
komst werkzaam tegen uurloon. Deze ver
richten dienst bij behoefte.
Voor zoover zij niet op den dienstrooster
van de P.T.T. voorkomen het voorko
men daarop is alleen het geval met de
langst-in-dienst-zijnden moeten zij da
gelijks komen informeeren, of er al dan
niet werk voor hen is, of wel zij ontvan
gen een kaart, waaruit blijwt, welk werk
zij te doen hebben.
Het laatste jaar hebben sommigen veel
al een behoorlijk weekloon bij het P.T.T.-
bedrijf kunnen verdienen, daar er mede
tengevolge van de mobilisatie veel werk
voor hen was.
Ofschoon het werk voor die personen
thans belangrijk is verminderd en hierin,
naar het zich laat aanzien, geruim en tijd
geen wijziging zal komen, zou toch ontslag
voor deze menschen zeer nadeelige gevol
gen hebben. Immers thans hebben zij in
volgorde van den datum van hun dienst
verband uitzicht om, als daartoe gelegen
heid zou komen te bestaan, voor meer
dienst en uiteindelijk voor vaster dienst
verband in aanmerking te komen. Deze
vooruitzichten zouden bij ontslag geheel
komen te vervallen.
Hetzelfde geldt voor reserve locale krach
ten, die op kantoren en bureelen dienst
doen bij behoefte.
In verband met het bovenstaande is
goedgekeurd, dat aan bedoelde personen
steun of aanvullende steun wordt uitge
keerd, tegen overlegging van een bewijs
van het bestuur der P.T.T., dat zij op ar
beidsovereenkomst in los dienstverband bij
het staatsbedrijf der posteryen, telegrafie
en telefonie werkzaam zijn.
Vertooning van een ontslagbewijs be
hoeft dus voor opneming in de steunrege
ling van betrokkenen niet te worden ge-
eischt.
GEEN KAASMARKT TE ALKMAAR.
De verwachting, dat het vervoerverbod
van kaas vóór de Alkmaarsche kaasmarkt
van heden opgeheven zou zijn, is niet ver
wezenlijkt. Het boeiende schouwspel van
het middeleeuwsche marktbedrijf was van
daag in Alkmaar niet te bewonderen.
DE OPLOSSING?
Door de samenwerkende middenstands
organisaties te Oulemborg is besloten de
winkels te sluiten met zonsondergang. Dat
beteekent dus: in September om pl.m. 8
uur. October 7 uur. November 6 uur. De
cember en Januari om 5 uur.
Getracht zal worden van de bezettings
autoriteiten het fiat te krijgen op dit be
sluit, dat alle verduisteringsproblemen pro
baat oplost.