DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREK
EN
BINNENLAND
fMomentje
DINSDAG 20 AUGUSTUS 1940
31ste Jaargang No. 9724
9a Geidóch^Soti/fca/nt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V Ontstellend gebrek aan
waardeering
Een citaat uit een katholiek dagblad van
Zaterdagavond:
„Gij, bestuurders der Staatspartij,
zjjt radeloos, redeloos en reddeloos
verloren. Gij hebt ons, Katholieken,
schromelijk misleid, en desondanks
tracht gij in uw matelooze zelfover
schatting thans nog invloed uit te oefe
nen achter de schermen Maar denkt
gij nu werkelijk, dat de Nederlandsche
Katholieken zich nog langer voor uw
wagentje zullen laten spannen?"
Dit is toch wel een zéér kras staaltje van
de geestelijke verruwing, waarin een zeker
radicalisme de beschaving kan neerhalen!
Men zegt niet van de Staatspartij, dat
zij te veel aan „politiek" (politiek tusschen
aanhalingsteekens) heeft gedaan wij
zouden niet a priori de voor deze bewering
aan te voeren argumenten afwijzen!
Men zegt niet van de Staatspartij, dat zij
in haar optreden niet concequent de con
clusies uit haar beginselen heeft getrok
ken wij zouden met belangstelling van
de voor deze stelling te bezigen bewijzen
kennis nemen!
Men zegt niet van de Staatspartij, dat
zij, gezien de gewijzigde omstandigheden,
verdwijnen moet wij zouden met iemand,
die aldus oordeelt, graag willen redenee
ren!
Neen, men zegt, dat de bestuifrders der
Staatspartij „ons, Katholieken" hebben
misleid, schromelijk misleid.
Men zegt niet: hebben misgeleid, d. w. z.
verkperd geleid; maar: hebben misleid, d.
w. z. bedrogen.
Men kan van iemand zeggen, dat hij on
bewust onwaarheid spreekt, maar men kan
niet van iemand zeggen, dat hij onbewust
bedriegt; in het begrip bedriegen is opge
sloten de doelbewustheid van den bedrie
ger.
Bedriegers zijnde bestuurders der
Staatspartij niet alleen die van
het heden en van het jongste ver
leden, maar waarschijnlijk ook die
van een wat verder verleden!
Om zelfs den s c h ij n te vermijden, dat
wij den katholieken collega, die in zijn
blad zulk een schimp en smaad op mede
katholieken toch óók volksgenooten!
werpt of laat werpen, willen „aanvallen",,
noemden wij den naam van het bedoelde
dagblad niet.
't Is enkel en alléén onze bedoeling, om
een illustratie'te geven bij wat wij dezer
dagen meermalen hebben geschreven, n.l.
dat het vermogen om te waardeeren over
meeningsverschil heen hier en
daar op ontstellende wijze afzakt Daar zijn
er die werkelijk een eenheid willen en er
ernstig naar streven, maar.zóó, dat
allen denken zooals zij denken en doen
zooals z ij doen, en die in dat streven
naar eenheid niet en niets waardeeren,
wat niet in h u n lijn ligt in h u n richting
loopt.
Dit is een mentaliteit die juist in strijd
is met het ernstig en krachtdadig en doel
treffend streven naar een werkelij-
k e eenheid onder het Nederlandsche volk.
VOORLOOPIG GEEN KAASMARKTEN.
In verband met het vervoerverbod
van kaas zullen voorloopig in het ge-
heele land geen kaasmarkten worden
gehouden.
Naar aanleiding van het bericht, dat geen
kaasmarkten meer gehouden zullen worden,
vernemen wjj nader van bevoegde zijde,
dat alsnog getracht wordt een opschorting
dezer markten te voorkomen.
Het vervoer- en afleveringsverbod geldt
slechts voor enkele dagen en het ligt in de
bedoeling, dit verbod zoo spoedig mogelijk
in te trekken. Over enkele dagen zal ver-
delijk een nieuwe regeling worden bekend
gemaakt. Men hoopt deze regeling althans
spoedig genoeg te kunnen afkondigen, op
dat oe kaasmarkt te Alkmaar Vrijdag a.s.
normaal zal kunnen doorgaan.
Hypotheekregeling 1940
De regeeringscommissaris voor den we
deropbouw maakt bekend, dat door hem
een regeling is getroffen betreffende het
beschikbaar stellen van voorschotten onder
hypothecair verband voor middenstands-
en arbeiderswoningbouw, ten dienste
an:
a. herstel of herbouw van door oor
logshandelingen getroffen woningeen,
b. voltooiing van in aan houw zijnde wo
ningen, indien die voltooiing ernstige be
lemmering ondervindt do/: credietmoei-
lijkheden;
c. bouw van nieuwe woningen.
De voorschotverlening geschiedt via
de gemeenten, die voor rente en aflossing
gaifnt zijn en in een eventueel verlies
voor 10 pet. participeeren.
De voorschotten kunnen worden ver
leend onder verband van eerste hypo
theek of onder verband van tweede hy
potheek Zij worden slechts dan verleend,
indien de belanghebbende niet op andere
wijze de noodige geldmiddelen kan ver
krijgen.
Een aanvrage om voorschot kan worden
afgewezen, wanneer de belanghebbende op
het tijdstip van zijn aanvrage al met het
werk is begonnen.
Voor herstel, als in den aanhef sub a.
bedoeld, wordt slechts voorschot gegeven
als een bevredigende, de kosten recht
vaardigende toestand wordt verkregen.
De eerste hypotheek, dan wel de eer
ste en de tweede samen, mogen hoogstens
90 pet. zijn van de geschatte verkoops-
waarde van het onderpand. De looptijd is
ten hoogste 5 jaar, verlenging is moge
lijk. De rente is 4 pet., driemaandelijks
aan de gemeente te voldoen. De verplich
te aflossing bedraagt 2 pet. per jaar.
Indien de exploitatie-vooruitzichten en
de financieele positie van de belangheb
bende daartoe aanleiding geven, kan een
deel der hypotheek renteloos worden
verstrekt, zulks tot een maximum van
40 3/4 pet. der leening en van 600 per
woning.
De voorschotten kunnen overgaan op
een nieuwen verkrijger.
Voorschotten op de hypothecaire leening
(bouwcredieten) zijn mogelijk, en wel tot
een maximum van 90 pet. van de leening.
Vocir verdere bijzonderheden omtrent
aan de woningen te stellen eischen, wijze
van aanvragen, vestiging van de hypo
theek, uitbetalingen, aanvang en uitvoe
ring van den bouw, enz. zie men de rege
ling, die in druk verkrijgbaar is te 'sGra-
venhage, bij den regeeringscommissaris
vor den wederopbouw, Carel van By-
landtlaan 30 en bij den hoofdinspecteur
vcor de volkshuisvesting, ten Hovestraat
51, zoomede bij de Landsdrukkerij.
UITGEVERIJ EN HANDEL IN
DRUKWERKEN.
een gistermorgian verschenen
Verordening van den rijkscommissaris
voor het bezette NederlandsCfoe gebied be
treffende den handel in drukwerken is be
paald, dat: het ten uitvoer leggen van plan
nen op elk gebied van het uitgeven of ver
vaardigen van, of handel in drukwerken
de goedkeuring behoeft van den rijkscom
missaris voor het bezette Nederlandsche
gebied.
Als plannen worden in het bijzonder be
schouwd nieuwe vestigingen, wezenlijke
veranderingen in de organisatie de doel
stelling en de verspreiding van boeken en
periodiek verschijnende drukwerken, ver
der veranderingen in den titel, samen
smeltingen, alsmede uitbreiding van de
reclame buiten het tot dusver bestaande
verspreidingsgebied, veranderingen in den
tjjd en de menigvuldigheid van verschij
ning, het invoeren van uitgaven voor een
bepaald gebied of van bijlagen.
Verzoeken om toestemming overeen
komstig het voorgaande moeten bevatten:
1. een nauwkeurige omschrijving van
het plan;
2. nauwkeurige gegevens betreffende
de schrijvers, drukkers en uitgevers, ver
der betreffende den eigenaar of bestuur
der van de uitgeverij, alsmede betreffende
de uitgeverij zelf.
Hij die een plan, als hiervoren-bedoeld,
ten uitvoer legt, zonder van te wren de
vereischte toestemming te hebben verkre
gen, wordt gestraf.t met gevangenisstraf
van ten hoogste twee jaren en geldboete
van ten hoogste twee duizend gulden, of
met een dezer straffen.
De handeling, bedoeld in het vorige lid
is een misdrijf.
Deze verordening treedt in werking op
den dag van 'haar afkondiging.
ECONOMISCHE ONAFHANKELIJKHEID
DER PERS
Geen overdracht van persbedrijven
zonder officieele toestemming
In het Verordeningenblad is een besluit
opgenomen van dén secretaris-generaal
van het departement van Justitie, inzake
verzekering van de economische onafhan
kelijkheid der pers.
Hierbij wordt het volgende bepaald:
Artikel 1.
1. De uitgever van een dag- of week
blad van een geïllustreerd blad, van een
tijdschrift, van persberichten of andere
periodiek verschijnende uitgaven, alsmede
de eigenaren of bestuurders van een on
derneming, die zich geheel of voor een
overwegend deel met de vervaardiging
van of den handel in zoodanige drukwer
ken bezighouden, zijn verplicht uiterlijk
voor 25 September 1940 een ingevulde
vragenlijst bij den bevoegden procureur-
generaal, fungeerend directeur van politie,
in te dienen.
2. Hij, die tot invulling van een dusda
nige vragenlijst verplicht is, moet voor
10 September 1940 aan de in lid 1 ge
noemde instantie een verzoek om toezen
ding van een vragenlijst insturen, een
en ander onder nauwkeurige opgave van
den aard zijner onderneming.
3. De in lid 1 bedoelde verplichting
geldt zoowel voor ondernemingen, die
door particulieren, als voor dezulken, die
door maatschappijen, vereenigingen of een
stichting worden gedreven.
4. De procureurs-generaal, fungeerende
directeuren van politie, zijn bevoegd de
juistheid der gedane opgaven te onder
zoeken.
Artikel 2.
1. Voor algeheele of gedeeltelijke over
dracht, vervreemding of bezwaring van:
1. ondernemingen, als bedoeld in artikel
1, die zich bezighouden met het uitgeven
of verhandelen van drukwerken;
2. afzonderlijke bestanddeelen van een
uitgeversbedrijf, meer bepaaldelijk
auteursrechten;
3. die stukken grond en inrichtingen, die
voor handelsbedrijf en vervaardiging der
drukwerken van wezenlijke beteekenis
zijn, moet te voren de toestemming van
den secretaris-generaal van het dept. van
Justitie worden aangevraagd.
2. Hetzelfde geldt voor rechtshandelin
gen, die de verplichting tot een over
dracht, vervreemding of bezwaring, als in
11 1 bedoeld, met zich medebrengen.
ENGELSCHE BOMMEN.
Het A.N.P. meldt gisteren uit Den Haag:
In de twee afgeloopen nachten hebben
Engelsche vliegers, hoewel ongunstig weer
bijna elke kans op juist richten wegnam,
een aantal bommen op ons land geworpen,
waardoor op verschillende plaatsen scha
de aan burger eigendommen is aangericht.
In de gemeente De Lier werden een pak
huis en eenige broeikassen vernield. In
Schalkwijk brandden drie huizen door
brandbommen af
ENGELSCHE BOMMENWERPER
NEERGEHAALD IN DE DEEMSTER.
Eén inzittende gevangen, de anderen
gedood.
Gisterochtend heeft een Duitsche jager
boven den polder de Beemster een Engel-
schen bommenwerper neergehaald. Een
der inzittenden wist zich met een parachu
te in veiligheid te brengen. Hij kwam op
een weiland neer en is door d'e plaatselijke
politie op transport gesteld. De overige in
zittenden vonden den dood in het vlieg
tuig, dat in een boomgaard terecht kwam
en in vlammen opging.
SCHULDBEKENTENISSEN VOOR
COLLEGEGELDEN.
De secretaris-generaal van het departe
ment van onderwijs, kunsten en weten
schappen deelt mede, dat zij, wier ouders,
voogd of verzorger in de ovenzeesche ge
westen of in let buitenland verblijf hou
den en die voornemens zijn in het studie
jaar 1940/1941 het volledig onderwijs der
hoogleeraren en andere docenten aan de
rijksuniversiteiten of de technische hooge-
sohool bij te wonen, kunnen volstaan met
de afgifte van een schuldbekentenis ter
grootte van het verschuldigd bedrag,
dien zij ten genoegen van curatoren der
betrokken rijksuniversiteit of der techni
sche hoogeschool kunnen aantoon en, dat
zjj tengevolge van de tegenwoordige bui
tengewone omstandigheden de verschul
digde collegelden niet aanstonds kunnen
■betalen.
GENERAAL-PARDON ZEGELWET.
Verlenging tot 31 Augustus.
De Vereenigirug voor den Effectenhandel
deelt mede, dat zij van den ontvanger van
het zegel te Amsterdam bericht heeft ont
vangen, dat de termijn voor het z,g. „ge-
neraal-pardon" voor overtreding van de
Zegelwet 1917, wat betreft zegeling van
buitenlandsohe effecten, welke termijn
aanvankelijk zou eindigen 15 Augustus
1940, verlengd is tot en met 31 Aug. 1940.
OPGAVEN VAN VOORRADEN MOTOR
BRANDSTOF
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van
het departement van Handel, Nijverheid
en Scheepvaart, deelt mede:
Krachtens artikel 17 van de motor
brandstofbeschikking 1940 no. 1, gewij
zigd bij beschikking d.d. 19 Augustus 1940,
opgenomen in de Nederlandsche Staats
courant no. 160 van 19 Augustus 1940,
wordt een ieder, die meer dan 100 liter
motorbrandstof (benzine of dieselgasolie
voor automobielen) in voorraad heeft, de
verplichting opgelegd onverwijld hiervan
schriftelijk opgave te doen bij den direc
teur van he rijksbureau voor aardolie
producten.
De opgave moet geschieden hetzij per
gefrankeerde briefkaart, hetzij per brief
in gefrankeerde gesloten enveloppe, adres
seering uitsluitend aan sectie IV van
het rijksbureau voor aardolieproducten,
Zeestraat 100/104, 's Gravenhage.
Zoowel in de opgave als op de enve
loppe moet duidelijk in den linkerbene
denhoek het woord „voorraadopgave" ge
schreven worden.
De opgave zelf dient slechts aan te ge
ven:
i. in liters, uitgedrukt in een enkel
getal, de totale hoeveelheid motorbrand
stof, welke men in voorraad heeft, onge
acht de wijze van opslag of verpakking;
b. het volledige adres of de volledige
adressen, waar de voorraad zich bevindt;
c. den naam van den inzender met even-
tueelen firmanaam;
d. het volledige adres van den inzen
der;
e. datum van inzending der opgave;
f. de onderteekening door den inzender.
N.B. De opgave moet uiterlijk 22 Augus
tus in het bezit van het rijksbureau zijn.
MOTORBRANDSTOF VOOR SPECIALE
LAND- EN TUINBOUWDOELEINDEN
Het rijksbureau voor de voedselvoorzie
ning in oorlogstijd maakt bekend, dat aan
vragen voor vergunning tot het koopen en
verbruiken van benzine of benzol als
motorbrandstof voor tractoren en station-
naire motoren ten behoeve van land-
entuinbouw voor de maand Septem
ber 1940 uiterlijk 24 Augustus a.s. moeten
zijn binnengekomen bij het rijksbureau
voor voedselvoorziening in oorlogstijd, af-
deeling 2a., Alexanderstraat 19, 's-Graven-
hage.
De aanvragen moeten ingediend worden
op de bekende rose b 1-formulieren, die
aan alle distributiekantoren verkrijgbaar
zijn.
Nadrukkelijk wordt onder de aandacht
gebracht, dat voor e e n en dezelfde distri-
butiemaand 'een aanvrage mag worden
ingediend.
Het inzenden van dubbele aanvragen kan
ertoe leiden, dat de aanvrager van verdere
distributie dezer motorbrandstof wordt
uitgesloten.
VOEDERREGELING PLUIMVEE
BINNENKORT VERWACHT.
Op een vergadering van de Nederland
sche hoenderclub, te Apeldoorn gehouden,
is medegedeeld, dat binnen enkele dagen
de bekendimaking kan worden verwacht
der voederregeling voor pluimvee. Vast
staat, dat de pluimveestapel tot 20 pet.
moet worden verminderd. Voor de 80 pet.
dwergboenders inbegrepen, is geen voed
sel aanwezig.
VOORRADEN EIEREN EN
EIPRODUCTEN.
Het rijksbureau voor de voedsel vorzie-
ning in oorlogstijd maakt het volgende be
kend:
Ten einde op elk oogenblik een overzicht
te hebben van de opgeslagen koelhuis- en
kalkeieren en van de eiproducten is be-
paaid, dat ieder zijn voorraden moet opge
ven aan de Nederlandsche centrale voor
eieren en pluimvee te Beekbergen. Deze
opgave moet geschieden uiterlijk 24 Augus
tus, naar den toestand van 21 Augustus.
Deze opgave behoeft alleen ver
strekt te worden door diegenen, die de
koelnuis- en kalkeieren en de eipro
ducten in voorraad hebben voor ver
koop of om deze te gebruiken in het
eigen bedrijf. Hieronder vallen niet de
eieren, die particulieren voor eigen con
sumptie hebben ingeslagen.
Het afleveren van koelhuis- en kalk
eieren en eiproducten, als ook het aanwen
den daarvan, in het eigen bedrijf mag al
leen geschieden na verkregen machtiging
van de Nederlandsche centrale voor eieren
en pluimvee te Beekbergen.
Van den opslag van koelhuis- en kalk
eieren en van het bereiden van eiproduc
ten na heden, moet terstond worden kennis
gegeven aan de genoemde centrale met ver
melding van de hoeveelheden. Bij alle op
gaven moeten kippen- en eendeneieren en
de uit deze bereide producten afzonderlijk
worden opgegeven.
DISTRIBUTIE-AMBTENAAR.
Ik heb de laatste dagen herhaalde
malen aan het woord van Alexander
gedacht: „Als ik Alexander niet was
zou ik Diogenes willen zijn."
En ik heb het hem na zooveel
eeuwen als volgt nagezegd: „Als ik
geen journalist was, zou ik distributie-
ambtenaar willen zijn". Dat lijkt me
een leuk baantje, zoo iets waarbij je
menschenkennis opdoet. Er komen er
die schrijven, die niet kunnen schrij
ven en die slecht schrijven. En inhae-
rent aan dat laatste is, dat deze hun
hart op de tong dragen. Want in moei
lijkheden leert men menschen kennen.
En wees overtuigd, dat het invullen
van distributie-formulieren voor velen
moeilijkheden oplevert, geweldige
moeilijkheden zelfs. En dan raken de
menschen aan 't praten. Dan zoeken
de menschen hulp en heil bij den dis
tributie-ambtenaar. Zoo heb ik mij dan
ook van allerlei laten vertellen. Bij
voorbeeld van die juffrouw, die voor
Gerritje en Coba had geteekend. Dat
moest de man als hoofd van het gezin
doen, maar die daarop rustig vertelde,
dat dat niet kon, omdat haar man in
Leeuwarden zat. Of van den man, die
„eris over zou denken om toch maar
een partekliere sekretaris in dienst te
neme".
Ik zou toch wel distributie-ambte
naar willen zijn, ware het niet, dat het
baantje zoo tijdelijk was. Zoo iets als
generaal-veldmaarschalk. Dat kan toch
ook maar zoolang duren, als de oorlog
duurt.
Maar het mooie er van is toch ook
weer, dat je je formulieren in je zak
steekt, naar het distributiekantoor gaat
en niet in de rij hoeft te staan.
Je kunt je zelf helpen.
En dat wil tegenwoordig heel wat
zeggen.
TURF.
In aansluiting op de intrekking van de
dispensatie van het verbod tot het verkoo-
pen, afleveren en vervoeren, van turf, d.d.
29 Juli maakt de secretaris-generaal, waar
nemend hoofd van het departement van
handel, nijverheid en scheepvaart bekend,
dat tot wederopzegging een regeling is
vastgesteld, welke de voorwaarden omvat,
waarop het aan verveners en handelaren
in vaste brandstoffen, welke van den ver
koop van turf hun normaal bedrijf maken,
weder is toegestaan alle soorten turf te ver-
koopen, af te leveren, te vervoeren of te
doen vervoeren.
Deze regeling is neergelegd in een cir
culaire, welke ten kantore van de plaatse
lijke distributiediensten kan worden afge
haald.
DOBBELMANN NAAR WADDINXVEEN.
De N.V. Louis Dobbelmann, tabaks- en
sigarettenfabriek, koffie- en theehandel,
gaat haar zetel naar Waddinxveen verplaat
sen. De panden dezer onderneming te Rot
terdam gingen verloren.
De N.V. heeft te Waddinxveen aange
kocht aan de Noordkade 6 1/2 H.A. grond,
waarop voorloopig zal worden gebouwd een
fabriekspand ter grootte van ongeveer
15.000 M.2, benevens een kantoor en an
dere bijgebouwen. De bouw van deze pan
den zal ongeveer een jaar in beslag nemen.
Een personeel van ongeveer 4 a 500 men
schen zal hier werk kunnen vinden.
De directie, zoo vernemen wij, heeft noo-
de de beslissing genomen het bedrijf buiten
Rotterdam te vestigen, doch economische
redenen drongen haar hiertoe.
GEEN AUDIëNTIE COMMISSARIS VAN
DE PROVINCIE ZUID-HOLLAND.
De minister van staat, commissaris van
de provincie-Zuid-Holland, is verhinderd!
Donderdag 22 dezer audiëntie te verleenen.
Katholiek Comité van actie
„Voor God"
God, hoor mijn gebed,
en geef acht op mijn smeeken.
Verhoor mij om Uw trouw
en om Uw barmhartigheid;
treed niet in het gericht met Uw
dienstknecht,
want geen levende is voor Uw
aanschijn rechtvaardig.
(P». 142)
