yMementje
MAANDAG 19 AUGUSTUS 1940 31ste Jaargang No. 9723
Ste GclcbelveSoii^iit
Bureaus Papengradit 32»
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
V Ons goede vaderland
Nederland, verhoudingsgewijs, „een rijk,
welvarend, goedgeordend en goedbestuurd"
land; „in tal van opzichten, sociaal, econo
misch en cultureel, kan ons land ten voor
beeld dienen aan andere". Aldus in „Roe
ping" Gerard Knuvelder, die wij reeds in
ons vorig nummer citeerden.
Natuurlijk, wij moeten op deze uitspraak
niet bouwen een akelige zelf-voldaanheid,
welke erkenning van groote fouten en
tekortkomingen uitsluit, maar wij mogen
wel, gelukkig, vaststellen, dat er heel veel
waars in ligt.
Mr. A. baron van Wijnbergen schrijft in
de „Maasbode" van Zaterdgavond een arti
kel, waarin hij betoogt, dat Nederland zoo
gelukkig is een model van onderwijswet-
geving te kunnen aanbieden, dat proefon
dervindelijk is gebleken goed te zijn, en de
schrijver vervolgt dan:
Wellicht geeft de Duitsche bezetting
hier te lande aanleiding, dat men aan
Duitsche zijde aan onze Hollandsche
schoolwetgeving de aandacht schenke,
die ze zoo ten volle verdient.
Het wordt zeer vergemakkelijkt door
het voortreffelijk werk van dr. Cassia-
nus Hentzen O.F.M. getiteld „die Lö-
sung des Schulproblems in Holland".
Na op p. 209 een zeer korte samen
vatting te hebben gegeven van Grond
wet en Wet schrijft dr. Hentzen:
,,Dies ist die Entstehungsgeschichte
einer der merkwürdigsten Gesetz?sbe-
stimmungen, die jemals und wo auch
immer in der Welt in einer Verfas-.
sung niedergelegt wurden".
Het is met rechtmatige fierheid ge
zegd, en volkomen juist.
Moge het Nederland gegeven zijn bij
te dragen tot den schoolvrede, den
schoolvrede voor het nieuwe Europa
onmisbaar.
Wederom merken wij óp: Al zijri wij het
met de waardeering van onze onderwijs-
wetgeving ook volkomen eens, dit wil nog
niet zeggen, dat wij deze wetgeving als
volmaakt beschouwen; volstrekt niet. En er
zijn op deze wetgeving toestanden geënt
(kweekelingen met acte), die zeker niet als
voorbeeldig kunnen worden beschouwd.
Maar de vrijheid, het recht, dat Chris-
felijken ouders wordt geschonken om hun
kinderen Christelijk onderwijs te geven
in nationalen zin! is een waardevol, kost
baar goed, en de wettelijke regelingen op
dit terrein moeten over het algemeen ge
waardeerd en toegejuicht door allen, die
wenschen den waren schoolvrede, geba
seerd op werkelijke en dus onvervreemdba
re rechten van de ouders.
In „Herstel" schrijft de Br(uin) over de
vakbeweging in Nederland. Hij bepleit
meer eenheid in de vakbeweging, doch
voegt hieraan toe: „hoe men ook concen-
treere en reageere, de confessioneele vak
beweging houdt haar vruchtbare gods-
dienstig-zedelijke en cultureele taak". En
deze gedachte verder ontwikkelend,
schrijft hij:
„Nergens ter wereld, ook daar waar een
eenheids vakbeweging is, zijn de sociale
toestanden hoewel ze principieel moe
ten worden veranderd beter dan in ons
land."
Voor de derde maal, ook hierbij zij on
zerzijds dezelfde opmerking geplaatst:
Concludeeren wij hieruit nu niet, dat er
ten onzent op sociaal terrein niets veranderd
en verbeterd zou moeten worden. De Br.
constateert zelf reeds, dat er meer eenheid
en een leiding met groote bevoegdheden
v moet komen. "En wij denken aan de wijze
waarop ten onzent de gevolgen van de
werkloosheid wij schrijven met opzet:
de gevolgen van de werkloosheid zijn
bestreden, en waarop critiek zeker gemo
tiveerd is. Er had méér, voor de betrok
kenen lichamelijk en geestelijk nuttig,
werk gevonden moeten worden. De oor
zaak van het tekort op dit terrein ligt voor
ons open. Aan het gezag, 'ontbrak 't aan
macht en de gezondheid van den volks
invloed werd ondermijnd door demagogie.
Doch dit terloops. Wij mogen in het alge
meen met rechtmatige fierheid trotsch gaan
op de sociale toestanden in ons vaderland.
Dit alles constateeren wij tegenover zoo
veel miskenning in dezen tijd van Neder-
landsche zijde!
Engelsche bommen
werper gedaald
INZITTENDEN DE VLUCHT
GENOMEN.
Zaterdagmorgen om half vijf heeft een
zware Engelsche bommenwerper op den
Tiggeltschenberg te Rijsbergen (N.B.) een
noodlanding gemaakt. De machine ver
brandde gedeeltelijk. De twaalf inzittenden
van het toestel hebben, nadat zij hun uni
form hadden uitgetrokken, de vlucht geno
men. Vermoet? wordt, dat deze bemanning
een zoogenaamde vernielingsgroep
Sprengkommando") vormt.
Het publiek woröt verzocht, indien aan
wijzingen kunnen worden verstrekt, die tot
opsporing van een of meer dezer personen
kunnen leiden, daarvan ten spoedigste
het dichtstbijzijnde Duitsche militaire bu
reau in kennis te stellen.
Ingeval deze inlichtingen tot eenig re
sultaat leiden, wordt een flinke belooning
in uitzicht gesteld.
ENGELSCH VLIEGTUIG NEERGESTORT.
BEMANNING GEVANGEN GENOMEN.
Gisternacht is een Engelsch bombarde
mentsvliegtuig van het type Bristol Blen
heim 1939 in het Chaamsche bosch neer
gestort
De bemanning, bestaande uit vier per
sonen, werd gevangen genomen. Het toe
stel kwam uit de richting Duitschland.
ENGELSCHE VLIEGERS OPGEPIKT
DOOR REDDINGSVLIEGTUIGEN.
Duitsche reddingsvliegtuigen hebben Za
terdagmorgen op de Noordzee, nabij de
Hoofden, vijf Engelsche vliegers, die in uit-
geputten toestand verkeerden, aan boord
genomen en naar Amsterdam gebracht.
EEN BOM NABIJ HUIS TEN BOSCH.
Veel materieele schade; elders werd
vee gedood.
Den Haag is in den nacht van Vrijdag op
Zaterdag opgeschrikt door een luiden knal,
veroorzaakt door een Engelsche bom, die
gelukkig weinig schade heeft aangericht.
Het projectiel kwam neer op een eilandje
in een vijver achter in het Haagsche Bosch,
vrij dicht nabij Huis ten Bosch, waar vele
ruiten braken, evenals dit bij woningen
aan het Bezuidenhout het geval was. Voor
wien of wat de bom bestemd was, is niet
duidelijk. Het zou zeer eigenaardig zijn, als
op Huis ten Bosch was gemikt.
Voorts hebben Engelsche bommen in
Koegras (Noordholland) twee koeien in
de wei gedood en nabij Alphen (Noordbra
bant) een boschbrand veroorzaakt.
De bommen, die den nacht daarvoor zijn
gevallen, veroorzaakten nog minder scha
de. Te Menaidumadeel zijn drie koeien
gedood en een zwaar gewond.
ENGELSCHE BOMMEN OP
NOORDSCHARWOUDE.
Gisternacht hebben Engelsche vliegtuigen
zeven bommen onder de gemeente Noord-
scharwoude uitgeworpen, welke slechts
materieele schade aanrichtten aan de te
velde staande gewassen. Een bom kwam
niet tot ontploffing, zoodat bewaking moest
worden ingesteld. Er zijn geen militaire
doelen in de buurt.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
HERVORMING DER KARAKTERS.
Het schijnt dat die „nieuwe tijd" wil
gaan bewijzen de waarheid van de stel
ling van Tertullianus, dat de menschelijke
ziel van nature christelijk is, aldus merkt
de Nieuwe Tilburgsche Cou
rant op:
Niet dat men zich illusie mag maken,
dat de christelijke waarheden of ook
de christelijke moreele voorschriften
nu in eens algemeen goed zullen wor
den. Och neen, in zooverre zal de leu
ze over de radicale verandering der
wereld zeiler niet tot aLgemeene toe
passing geraken.
In een bijeenkomst van gelijkgezin
de christelijke leidende figuren vroeg
iemand of nu in de nieuwe maatschap
pij ook het egoisme was afgeschaft.
En de hebzucht? vroeg een ander.
En de begeerlijkheid? sprak een
derde.
En de naijver, de afgunst, de eer
zucht?, dit vulden anderen aan. Om te
argumenteeren alleen dat zonder
diepgaande hervorming van de karak
ters en de gezindheden, nu wel veran
deren kan, maar dat daarom nog niet
blijvend verbeterd is.
Het was een intermezzo vol ironie
en waarheid.
Een waarschuwing van
generaal Christiansen
ERNSTIGE MAATREGELEN TEGEN
SABOTAGE.
De weermachtsbeveIhebber in Neder
land, generaal der luchtmacht Fr. Chris
tiansen, maakt- -bekend:
A. In.mijn op 6 Juli 1940 gepubliceerde
bekendmaking, heb ik ertegen gewaar
schuwd:
1. den met Duitschland im oorlog zijnde
mogendheden eenigerlei de oorlogvoering
betreffende mededeelingen te doen toeko
men o£ daarbij behulpzaam te zijn;
2. Sabotagedaden tegen de Duitsche
weermacht en haar instellingen of tegen
verkeers-, handels-, en industrie-installa
ties te begaan.
Ik heb er uitdrukkelijk op gewezen, dat
dergelijke handelingen volgens de Duit
sche, met het oog op den oorlog verscherp
te landisverraadwetten worden gestraft, en
dat degene, die een met Duitschland in oor
log zijnde mogendheid voordeelen ver
schaft, mededeelingen verstrekt of op
eenige andere wijze begunstigt, tevens het
leven en den eigendom van zijn eigen
volksgenooten. benadeelt en in gevaar
brengt
Ondanks deze 'bekendmaking, die niet
kan worden misverstaan, is nog onlangs
een sabotagedaad voorgekomen.
In geval van herhaling zal naast de be
straffing van daders, medeplichtigen en
medewetenden:
a) zoowel aan de -gemeente waar de
daad is gepleegd,
b. als ook aan de woonplaats van de
schuldigen.
een gevoelige geldboete worden opge
legd.
B. Bovendien maak ik bekend:
1) Iedere waarneming van een landing,
van het naar beneden springen of van het
oponthoud van vijandelijke militairen, zoo
mede van ieder geval, waarin uit vijande
lijke vliegtuigen op Nederlandsch gebied
een voorwerp wordt nederge worpen, moet
terstond aan de naastbij zijnde Duitsche
militaire of politieele instantie worden ge
meld.
Degene die vijandelijke militairen ver
borgen houdt of hun onderdak of andere
hulp verleend, wordt volgens de Duitsche
strafwetten in bepaalde omstandighe
den met den dood gestraft. Dienover
eenkomstig is reeds een vonnis van een
Duitsohen krijgsraad geveld, waarin zware
tuchthuisstraffen zijn opgelegd.
C. Zouden gevallen als 'bovenbedoeld
zich herhalen, dan zal bovendien worden
overgegaan tot iniheohtenisstelling van ge
past aantal gijzelaars.
Kaashandel wordt
geregeld
KAAS MAG MET NIET MEER DAN ééN
FOND TEGELIJK WORDEN GEKOCHT.
Het Rijksbureau voor de Voedselvoor
ziening in oorlogstijd maakt het volgende
bekend:
In het algemeen heeft men kunnen con
stateeren, dat in den laatsten tijd de prij
zen in den kaashandel voortdurend zijn
opgeloopen. Een der oorzaken hiervan is,
dat het publiek in abnormale hoeveelhe
den kaas inslaat. Het spreekt vanzelf, dat
deze toestand niet langer kan worden ge
duld, zoodat het nemen van maatregelen
noodzakelijk is.
Als voorloopige maatregel zal met
ingang van Zondag 18 Augustus het
verkoopen, zoomede de aflevering en
het vervoer van alle soorten kaas tijde
lijk worden verboden, behalve inge
val van verkoop en aflevering door
winkeliers, melkinrichtingen en melk-
slijters rechtstreeks aan verbruikers.
Deze mogen echter uitsluitend afle
veren in hoeveelheden van ten hoog
ste één pond per keer en per afnemer
en tot ten hoogste de in de week van
12 tjn. 17 Augustus 1940 geldende
prijzen.
Deze afleveringen mogen slechts plaats
vinden tegen afgifte van een bon, welke in
tweevoud moet worden uitgeschreven en
waarin is vermeld: 1. naam en woonplaats
van den leverancier; 2. naam en woon
plaats van den afnemer; 3. geleverde hoe
veelheid en prijs; 4.'datum.
Eén exemplaar moet de leverancier be
waren en op aanvrage aan de Nederland-
sche Zuivelcentrale ter beschikking stel
len.
De Nederlandsche Zuivelcentrale kan in
zeer bijzondere gevallen van bovenvermel
de verbodsbepalingen dispensatie verlee-
nen. Hiertoe dient men zich schriftelijk tot
deze centrale te wenden.
Deze maatregel beteekent dus, dat het
publiek niet meer dan _een pond kaas per
keer kan koopen. Op de naleving hiervan
zal zeer streng worden toegezien.
Voorts wordt bekend gemaakt, dat iedere
Voorkoming van
prijsopdrijving
OPENBARE VERPACHTINGEN MOGEN
NIET WORDEN GEHOUDEN.
Het Verordeningenblad no. 19 bevat een
besluit van de secretarissen-generaal van
de departementen van Laudbouw en Vis-
scherij en van Justitie ter voorkoming van
pachtprijsopdrijving. Wij ontleenen daar
aan het volgende:
Het is verboden, een pachtovereenkomst
of een overeenkomst tot wijziging of aan
vulling van een pachtovereenkomst te slui
ten, indien de bedongen pachtprijs hooger
is dan die, welke voor het verpachte gold
op 1 September 1939.
Het voorgaande geldt niet, indien in een
bijzonder geval de secretaris-generaal van
het departement van Landbouw en Vis-
scherij, in overeenstemming met het be
voegde pachtbureau, een verklaring heeft
afgegeven, dat bij hem tegen de verhoo
ging geen bezwaar bestaat.
Een pachtprijs, welke in strijd met het
bepaalde in vorig artikel is vastgesteld,
wordt als buitensporig in den zin van de
Pachtwet beschouwd.
Indien een overeenkomst in strijd met
het bepaalde is gesloten, is de pachter niet
gehouden, den pachtprijs te betalen, terwijl
hij ook overigens tot geen enkele vergoe
ding gehouden is.
Het vorig lid is niet van toepassing, in
dien partijen hebben toegestemd in de door
den rechter noodig geoordeelde wijzigin
gen.
Indien het verpachte in oppervlakte niet
met het op 1 September 1939 verpachte
overeenstemt, berekent de rechter, zoo noo
dig, den pachtprijs, die geacht moet wor
den op 1 September 1939 voor het ver
pachte te hebben gegolden.
Wijziging van de pachtvoorwaarden in
gevolge artikel 32, lid 1, van de Pachtwet
kan slechts geschieden, indien de pachtprijs
daardoor niet hooger wordt dan die, welke
op 1 September 1939 voor het verpachte
gold, tenzij in een bijzonder geval de se
cretaris-generaal van het departement van
Landbouw en Visscherij een verklaring
heeft afgegeven, dat bij hem tegen de ver
hooging geen bezwaar bestaat.
Ingevolge artikel 6 is het verboden
openbare verpachtingen te houden.
Indien ingevolge dit besluit geen pacht
prijs is verschuldigd, kan de verpachter den
in pachtzaken bevoegden rechter of het
Pachtbureau verzoeken, een lagen pacht
prijs vast te stellen. Te rekenen van den
dag van vaststelling is deze door den pach
ter verschuldigd. De vaststelling geschiedt
niet, dan nadat de pachter is gehoord, al
thans behoorlijk is opgeroepen.
Een pachtovereenkomst of eer. overeen
komst tot wijziging of aanvulling van een
pachtovereenkomst, waarvan het Pachtbu
reau de goedkeuring heeft geweigerd, is
van rechtswege nietig.
Indien daartoe aanleiding bestaat, regelt
het Pachtbureau bij de weigering de ge
volgen voor beide partijen.
De secretaris-generaal van het departe
ment van Landbouw en Visscherij is be
voegd, maatregelen te nemen ter uitvoe
ring van dit besluit.
Hij, die ter zake of in verband met
een pachtverhouding eenig ongeoor
loofd voordeel, bedingt of aanneemt,
wordt gestraft met hechtenis van ten
hoogste een jaar of geldboete van ten
hoogste vijfduizend gulden.
Onder ongeoorloofd voordeel wordt ver
staan ieder voordeel, niet bedongen of aan
genomen.
Onder voordeel wordt niet begrepen een
redelijke vergoeding voor verrichte dien
sten.
Dit besluit, het Pachtprijsopdrijvingsbe-
sluit 1940, is onmiddellijk in werking ge
treden.
Wij herinneren er aan, dat de Zaterdag
vermelde verhooging van de posttarieven
MORGEN INCAAT.
Het nieuwe tarief voor brieven is dan:
locaal: tot en met 20 gram 5 cent; 20 tot
en met 100 gram 7 1/2 cent.
Interlocaal: tot en met 20 gram 71/2
cent.
Boven deze gewichtsgrenzen blijven de
oude tarieven gehandhaafd.
Het nieuwe tarief voor briefkaarten
wordt:
Locaal: 4 cent.
Interlocaal: 5 cent.
houder van kaas, die op ^kterdagavond 17
Augustus 1940 een voorraad van meer dan
500 kg. bezit, daarvan uiterlijk Donderdag
22 Augustus 1940 met de eerste post een
opgave (stuks, kg., per soort vetgehalte
en ouderdom gespecificeerd) aan de Cen
trale moet doen. Adres: Nederlandsche Zui
velcentrale, Laan van Meerdervoort 84,
's Gravenhage,
SOLDATENGRAF
In Sassenheim ligt een soldatengraf.
Wat is een soldatefigraf?
Dat is een plek vaderlandsche
grond, waar in vaderlandsche ge
meenschap de lichamen begraven lig
gen van een aantal jongemannen, die
in de dagen van oorlog voor het
vaderland het leven offerden.
Dat is nogal klaar zult U zeggen.
Dat denkt U maar. Als U de krant
goed hebt gelezen met het ontroerend
pleidooi van een burgemeester, zult U
inzien, dat dit niet zoo heel duidelijk
is voor iedereen. Dan zult gij ontdekt
hebben, dat er in Sassenheim een boer
woont, die zijn varkens en koeien veel
belangrijker vindt dan de lichamen
der jongens, die hun leven gaven
voor den vaderlandschen grond, ook
voor den grond van dien boer, veel
belangrijker dus ook dan hun nage
dachtenis.
Welnu, die jongens zijn daar op een
van die ernstige vijf dagen op een
straatweg gevallen en eerbiedig be
graven op het land daarnaast in een
gemeenschappelijk graf, zooals zij ge
meenschappelijk vielen.
Maar op dat land grazen koeien.
En ook van die koeien zullen er eenige
zijn, behoorende tot de 300.000 ge-
teekenden.
Dat zal den eigenaar van het land
misschien meer ter harte gaan dan de
dood der jonge mannen, die in zijn
land liggen begraven.
De definitie van soldatengraf was
dus geenszins overbodig.
En het is wel droevig, dat die
jonge mannen na hun dood nog ver
dedigd moeten worden tegen een aan
slag op him nagedachtenis.
vy
EEN MIJN IN HET NET ONTPLOFT.
ONGELUK BIJ DE KUST VOOR
SCHEVENINGEN.
Een doode en twee gewonden.
Vrijdagmiddag is die schokker Sch. 82,
schipper G. Spaans, in de haven van Scihe-
veningen binnengekomen met twee ge
wonden van de Sch. 49, welk visschens-
vaartuig des middags omstreeks twaalf
uur op drie a vier mijl ten W.N.W. van
Scheveningen ten gevolge van een mijn-
ontploffing was vergaan en waarbij de
zestienjarige scheepsjongen van de Sch. 49,
Wittebol genaamd, vfas verdronken.
Het A.N.P. vernam omtrent dit droevige
ongeval de volgende bijzonderheden:
De schokker was bezig met de visch-
vangst toen bij het ophalen van het niet
een van de drie opvarenden daarin een
mijn ontdekte. De man waarschuwde on
middellijk, doch op haüvdfde moment
kwam de mijn- tot explosie.' Het vaartuig
werd zoodanig uiteengeslagen, dat het bin
nen twee inuten zonk. Men zag den mast
als een pijl de lucht inschieten. Met be
hulp van de reddingboei en de drijvend
gebleven kap van de stuurhut wisten de
ongeveer 40-jarige schipper D. Ros en de
matroos zich boven water te houden, de
scheepsjongen was in de golven verdwe
nen en van hem werd helaas geen spoor
meer gevonden.
De Sch. 82, die in de omgeving vischte,
stevende met achterlating van zijn visch-
tuig dadelijk naar de plaats van het on
geluk, waar beide gewonden aan boord
werden genomen; de matroos Bruin, die
er ernstiger aan toe bleek te zijn, had kneu
zingen aan de borstkas opgeloopen.. Beide
gewonden zijn- naar een ziekenhuis over
gebracht.
Schiedammer gearresteerd.
Een inwoner van Schiedam, de 66-jarige
G. L. G., die blijkbaar het verbod tot het
aanhooren van berichten over den Engel-
schcn zender niet al te ernstig wenschte
op te vatten, heeft moeten ervaren, dat er
inderdaad niet mee te spotten valt.
De man zat gisteren in zijn woning rus
tig naar een Engelsche uitzending te luis
teren, toen politiebeambten binnendron
gen en den man op heeterdaad betrapten.
Het toestel is in beslag genoemn, de man
is ter beschikking gesteld van de Duitsche
politie.
MAANDBLAD VAN NATIONAAL FRONT
Doordat drs. Willem H. Haighton. redac
teur van het veertiendaagsche tijdschrift
„Nederland", is toegetreden tot Nationaal
Front, is dit tijdschrift, dat zal worden om
gezet in een maandblad, ter beschikking
van Nationaal Front gekoiYien. Het zal in
nauwe samenwerking met Arnold Meijer
v/orden geredigeerd.
VERHOOGING P. T. T.-TARIEVEN.
NAAR ENGELSCHE ZENDER
GELUISTERD.
