De overval op de
Fransche vloot
Rond den oorlog
£tt de êteuh aan Ztauhtiffi met Honden
Zetland handhaaft neutraliteit
Na den strijd in
Noorwegen
Hitier te Berliin
Amerika en het
goud
ZATERDAG 6 JULI 1940
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Gibraltar gebombardeerd
Fransche verontwaardiging
VERKLARING VAN MINISTER
BAUDOIN.
De Fransche minister van buitenland-
sche zaken, Baudoin, heeft voor de pers te
Vichy verklaard, dat Frankrijks betrek
kingen tot Engeland op een nieuw plan ko
men.
Hij zeide o.m.: „Op het oogenblik, dat
op onze vloot een aanval werd gedaan, die
een onuitwischbare smet op de Engelsche
eer zal blijven, lijkt het ons noodig, in het
kort de geschiedenis der betrekkingen met
onzen vroegeren bondgenoot te schetsen.
De Fransche buitenlandsche politiek
werd sedert lange jaren gedicteerd door
den wensch, niets te doen, dat in tegen
stelling tot de buitenlandsche politiek van
Engeland zou staan. Wij zijn in het kielzog
van Engeland met Duitschland in oorlog
gekomen. Engeland heeft het eerst den
oorlog verklaard.
Baudoin zette daarna uiteen, hoe de
Fransche noordelijke legers en het Belgi
sche leger door de Engelschen in den steek
waren gelaten. Hij sprak vervolgens over
de houding van zijn rêgeering bij de wa
penstilstandsonderhandelingen ten aanzien
van de vlootkwestie. Maarschalk Pétain en
ik zelf, aldus zeide hij, hebben in dit op
zicht tegenover de Britsche regeering her
haaldelijk de plechtigste verklaringen af
gelegd. De Duitsche regeering heeft geen
uitlevering van onze vloot verlangd. Wij
hebben jegens onzen vroegeren bondgenoot
steeds loyaal gehandeld. Churchill had
zelfs bij de vergadering van den opper
sten oorlogsraad op 13 Juni verklaard, dat
Engeland ook in geval van een afzonderlij
ken vrede Frankrijk volkomen trouw zou
blijven, indien Frankrijk zijn oorlogsvloot
niet aan den vijand zou uitleveren.
Baudoin sprak vervolgens van de smar
telijke verbazing, waarmede Frankrijk van
den Britschen aanval op zijn schepen ken
nis heeft genomen. Op dit oogenblik, zoo
zeide hij, blokkeert de Britsche marine
op de reede van Alexandrië nog een ander
Fransch eskader, dat bedreigd wordt met
den ondergang, wanneer het tracht uit te
loopen.
Deze feiten kunnen niet anders dan een
grooten invloed op de oriënteering onzer
politiek hebben. Wij hebben vanochtend
met smart het besluit moeten nemen, onze
diplomatieke betrekkingen met het land,
dat schuld heeft aan het bloedvergieten
onder onze zeelieden, te verbreken.
COMMUNIQUé DER FRANSCHE
ADMIRALITEIT.
De Fransche Admiraliteit heeft in ver
band met den Britschen aanval op "de
Fransche oorlogsschepen bij Oran het vol
gende medegedeeld:
Vice-admiraal Gensoul antwoordde op
het ultimatum van den Britschen admiraal,
dat het eerste Engelsche kanonschot de ge-
heele Fransche marine tegen Engeland in
actie zou brengen.
Verder wordt dan in het communiqué
gezegd: De Fransche Admiraliteit heeft be
vel gegeven geweld met geweld te beant
woorden. De regeering heeft de beslissing
der Admiraliteit goedgekeurd en de wa
penstilstandscommissie op de hoogte ge
bracht.
Frankrijk heeft zich niets te verwijten.
Frankrijk herinnert er aan, dat Duitsch
land en Italië niet de uitlevering der Fran
sche vloot hebben geëischt, doch alleen
haar demobilisatie en concentratie in Fran
sche havens met Fransche bemanningen
onder Fransch commando en onder con
trole der wapehstilstandscommissie.
Frankrijk zou ook nooit er in hebben
toegestemd zijn niet overwonnen vloot uit
te leveren. Maarschalk Pétain, Admiraal
Darlan en de Fransche minister van bui
tenlandsche zaken Baudoin hebben deze
opvatting vele malen tegenover Churchill,
Alexander en den Britschen ambassadeur
in Frankrijk herhaald. De Fransche Admi
raliteit heeft den pijnlijken indruk, dat de
Engelschen persoonlijkheden, die er alleen
maar op bedacht waren zich meester te
maken van de Fransche vlcot, onberoerd
zijn gebleven door de slagen, welke Frank
rijk door het noodlot zijn toegebracht. De
vloot moest Fransch blijven of ondergaan.
Zij had het geenszins verdiend op bevel
van Churchill in den rug te worden getrof
fen, hoewel dezelfde Churchill nog in den
afgeloopen winter aan de Fransche Admi
raliteit verzocht haar voornaamste krach
ten te besteden aan de berscherming der
Canadeesche schepen, daar de Britsche Ad
miraliteit niet meer over de noodzakelijke
middelen daartoe beschikte. Admiraal Dar
lan heeft de dankbrieven van Churchill
niet weggemaakt.
De Britsche admiraal heeft zelfs nog
vóór het afloopen van het ultimatum aan
admiraal Gensoul door zijn vliegtuigen
magnetische mijnen laten leggen in het
kanaal, dat toegang geeft tot de haven van
Mers-el-Kebir, waardoor hij reeds een ken
nelijk vijandige daad beging.
Uit berichten, welke de Fransche Ad
miraliteit hebben bereikt, is gebleken, dat
het oude slagschip „Bretagne" in de lucht
is gevlogen en dat zoowel op de „Dun-
kerque", als op de „Provence" en de „Mo-
gador" brand uitbrak.
De Fransche zeelieden, die sedert zes
maanden hun krachten hebben ingezet om
steun te verleenen aan de Britsche mari
ne, die haar geweldige taak niet kon vol
brengen, zijn vol verontwaardiging over
het verraad van hun vroegere wapenbroe
ders.
ITALIë LAAT FRANSCHE OORLOGS
SCHEPEN DOOR.
Ten aanzien van de in het buitenland
verspreide geruchten over een uitloopen
van de Italiaansche vloot naar aanleiding
van de door Engeland geprovoceerde on
gehoorde gebeurtenissen te Oran, is, al
dus het D. N. B., in welingelichte Italiaan
sche kringen geen bevestiging te verkrij
gen. Men wijst er wel op, dat deze geruch
ten niet uit Italiaansche bron afkomstig
zijn. In dezelfde kringen wordt er verder
op gewezen, dat Fransche oorlogsschepen
tijdens de vaart naar hun thuishavens op
geen enkele wijze door de Italiaansche
strijdkrachten worden gehinderd, daar de
betreffende oorlogsschepen instructies na
volgen, die in overeenstemming zijn met
de bepalingen van het wapenstilstandsver
drag. Zou deze voorwaarde niet aanwezig
zijn, dan zouden natuurlijk de Italiaansche
oorlogsschepen een andere houding moe
ten aannemen. Overigens spreekt het van
zelf, dat de eenheden van de Italiaansche
marine, steeds wanneer zij Engelsche oor
logsschepen tegenkomen, met deze den
strijd aanbinden, en wel in het bijzonder
ook dan wanneer zij Fransche oorlogssche
pen trachten te beletten, naar hun thuisha
vens terug te keeren.
BRITSCHE TORPEDOJAGERS DOOR
FRANSCHE KUSTBATTERIJEN
BESCHOTEN.
Uit Casablanca wordt vernomen, dat de
Fransche kustbatterijen het vuur hebben
geopend op twee Engelsche torpedojagers,
die zich achter een rookgordijn van de
kust verwijderden, onmiddellijk nadët het
bericht van den slag voor Oran bekend
was geworden.
Visschers uit Tanger, die van Kaap Spar
tel kwamen, bevestigden op grooten af
stand kanongedonder te hebben gehoord.
Men veronderstelt, dat zich een zeeslag
tusschen Franschen en Engelsche schepen
heeft afgespeeld. De misdaad van Oran
heeft diepe verontwaardiging onder de
Eurcpeesche en inlandsche bevolking van
Marokko gewekt.
DUITSCHLAND EN ITALIë HADDEN
FRANSCHE VLOOT NIET NOODIG.
De Italiaansche radio heeft gisteravond
in de nieuwsberichten in de Fransche taal
naar aanleiding van de Engelsche veron
derstelling, als zouden de spilmogendhe-
den zich meester hebben willen maken van
de Fransche oorlogsvloot het volgende me
degedeeld.
Duitschland en Italië zouden als over
winnaars, indien zij werkelijk eenigerlei
plannen gehad hadden met de Fransche
oorlogsschepen, geheel andere voorwaar
den in het wapenstilstandsverdrag hebben
gesteld. Het indienststellen van de Fran
sche oorlogsschepen met nieuwe beman
ningen zou niet dan na een opleiding van
verscheidene maanden van Duitsche of
Italiaansche matrozen mogelijk zijn ge
weest. Duitschland en Italië hebben in
hun oorlog tegen Engeland de Fransche
oorlogsschepen in het geheel niet noodig,
daar de huidige strijd met geheel andere
middelen en eenheden gevoerd zal wor
den.
TRANSITO-VERVOER DOOR ZWEDEN
HERVAT.
Het Zweedsche ministerie van buiten
landsche zaken publiceert het volgende
communiqué: Door het staicen van de vijan
delijkheden in Noorwegen zijn de door den
oorlog veroorzaakte beperkingen in het
transitoverkeer van en naar Noorwegen
komen te vervallen. Van nu af aan kunnen
alle soorten van goederen op de Zweedsche
spoorwegen vervoerd worden. Ttegelijleer
tijd zal toestemming gegeven worden voor
den doorreis van personen, die tot de Duit
sche weermacht behooren, in de eerste
plaats met verlof zijnde soldaten. Daarbij
zullen speciaal hiervoor beschikbaar ge
stelde treinen en wagens gebezigd worden.
De Duitsche Reichskreditkassenscheine,
die in April als betaalmiddel voor de Duit
sche bezettingstroepen in circulatie waren
gebracht, worden thans weer ingetrokken.
Voortaan is alleen de Noorsche kroon gel
dig betaalmiddel.
VERKLARING VAN MINISTER
PRESIDENT DE VALERA
De Iersche minister-president De Valera
heeft gister in een verklaring het volgende
gezegd:
Teneinde misverstanden te voorkomen
wensch ik te herhalen, dat de regeering
niet de bedoeling heeft af te zien van de
neutraliteitspolitiek, die zij in September
heeft bekend gemaakt. De regeering van
den Vrijstaat is besloten, de Iersche neu
traliteit tot iederen prijs te verdedigen.
MARTINIQUE DOOR DE ENGELSCHEN
GEBLOKKEERD?
Volgens een bericht van een Ameri-
kaansch persagentschap is gisteren van
Fransche zijde te Washington meegedeeld,
dat Britsche oorlogsschepen het Fransche
eiland Martinique blokkeeren, om de ver
scheping van vliegtuigen, die in de Ver
eenigde Staten voor Fransche rekening ge
bouwd zijn, le verhinderen. Het pers
agentschap herinnert er in dit verband
aan, dat Martinique in de veiligheidszone
der Pan-Amerikaansche conferentie ligt.
ONRUST IN ENGELAND
De talrijke daden van sabotage, die den
laatsten tijd in Britsche wapenfabrieken
zijn voorgekomen en het voortdurend
stijgende aantal arrestaties, hebben vol
gens een bericht van „Goeteborgs Morgon-
posten" in Engeland groote onrust gewékt.
Een der jongste arrestaties, zoo meldt de
correspondent van het blad, is die van een
vooraanstaanden grootgrondbezitter, die
tijdens den wereldoorlog een hooge offi
ciersfunctie bekleedde. Volgens de „Daily
Mail" is ook een hooge ambtenaar van het
marine-arsenaal te Portsmouth gearres
teerd.
Het Britsche ministerie van gezondheid
OPROEP TOT GEESTDRIFTIGE
ONTVANGST.
Rijksminister dr. Goebbels heeft mede
gedeeld, dat de Führer thans voor het eerst
na een afwezigheid van acht weken in Ber
lijn terugkeert. Vanmiddag te 15 uur zou
hij op het Anhalter station aankomen.
Dr. Goebbels heeft in verband daarmede
een oproep tot de Berlijnsche bevolking ge
richt, om den Führer een ontvangst te be
reiden, zooals Berlijn nog nooit gezien
heeft.
'„Met een geestdrift zonder weerga wil
len wij den Führer op den grond van onze
millioenenstad begroeten. Het gejubel, dat
hem op zijn weg naar de Rijkskanselarij
uit honderdduizenden kelen zal tegenklin-
ken, moet de brandende dankbaarheid tot
uiting brengen, die wij namens ons geheele
volk kunnen vertolken. Berlijnsche mannen
en vrouwen, binnen enkele uren moet on
ze stad één enkele vlaggenzee zijn. Siert en
bekranst geheel Berlijn, in het bijzonder de
straten, waarlangs de weg van den Führer
voert. Vanmiddag te 12 uur sluiten bedrij
ven en kantonren, met uitzondering van
'e levensmiddelenbedrijf en de vitale en be-
wapeningsbedrijven. Het werkende Berlijn
marcheert in gesloten opmarsch naar den
weg van den Führer, die van het Anhalter
station over de Saarlandstrasse, Hedemann-
strasse, Wilhelmslrasse, Wilhelmplatz naar
de rijkskanselarij leidt. Het luiden der klok
ken zal den Führer op zijn rit door Berlijn
vergezellen. Wij allen willen hem uit ons
van diepe dankbaarheid vervulde hart on
zen welkomstgroet toeroepen en daarme
de tot uiting brengen, hoezeer het ons ver
heugt hem weer binnen onze muren te heb
ben."
OOK CLANO NAAR BERLIJN.
De Italiaansche minister van buitenland
sche zaken Ciano is gistermorgen vroeg
naar Berlijn vertrokken.
TACHTIG PROCENT VAN DE
WERELDVOORRAAD.
Volgens een mededeeling van het Ame-
rikaansche ministerie van financiën be
vindt zich thans in de Vereenigde Staten
meer dan twintig miliarfd dollar aan goud
of rond tachtig procent van den geheelen
bekenden goudvoorraad van de wereld. Al
leen in Juni is vanuit Engeland, Frankrijk
alsmede uit de neutrale Europeesche lan
den voor een bedrag van meer dan 1.15 mil
liard goud naar de Vereenigde Staten ge-
gestuurd.
deelt mede: Zondag a.s. zal begonnen wor
den met de evacuatie van 40.000 school
kinderen uit de kustgebieden in het
Oosten en Noordoosten des lands. Het plan
is, de evacuatie in al deze gebieden uiter
lijk Maandagavond te beëindigen.
DE ELZAS LOTHARINGERS
De wapenstilstandscommissie te Wies-
baden, heeft de Fransche delegatie ver
zocht onmiddellijk bevel te geven tot het
vrijlaten van de volksduitsche Elzas-
Lotharingers uit de Fransche gevange
nissen.
Tevens heeft de wapenstilstandscommis
sie de Fransche delegatie medegedeeld,
dat haar wensch tot vrijlating van alle
Fransche krijgsgevangen geneeskundige
troepen zal worden tegemoet gekomen,
voor zoover .dit personeel niet noodig is
voor de verzorging van de Fransche krijgs
gevangenen.
Uit Vichy wordt gemeld, dat het Fran
sche ministerie van landsverdediging heeft
medegedeeld, dat de Fransche regeering
op grond van het wapenstilstandsverdrag
de verplichting heeft, Franschen onderda
nen te verbieden, krijgsdiensten te ver
richten in de legers van landen, die zich
nog met Duitschland en Italië in oorlog
bevinden. Overtredipg van dit verbod
wordt met levenslangen dwangarbeid of
met den dood gestraft.
BOMBARDEMENT VAN GIBRALTAR
Een bericht uit Algeciras bevestigt, dat
Gibraltar gisteren is gebombardeerd. Het
bombardement werd om 6 uur des mor
gens uitgevoerd door vliegtuigen, waar
van de nationaliteit onbekend zou zijn.
Reeds om 1.30 des nachts waren verken
ningsvluchten boven de vesting gemaakt.
De Engelschen openden een hevig afweer-
vuur, dat echter naar het scheen zonder
succes bleef. Algemeen wordt vermoed,
dat de aanvallen werden uitgevoerd door
Fransche vliegtuigen.
Een nationale rede voor
de nationale inzameling
„IN DE DAGEN, DIE ACHTER
ONS LIGGEN, HEEFT HET NE-
DERLANDSCHE VOLK ZIJN EER
GERED."
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van
het departement van Binnenlandsche Za
ken, mr. dr. K. J. Frederiks, heeft gisteren
de volgende radiorede gehouden, ter aan
beveling van de nationale inzameling, welke
heden wordt gehouden.
Mr. Frederiks sprak als volgt:
Landgenooten, Nederlanders.
Wanneer ik tot u als Nederlanders spreek
dan geef ik u den schoonsten eeretitel, die
er voor ons, landgenooten, op aarde be
staat. Die titel geeft voor ons uitdrukking
aan de idee van het Vaderland, het Vader
land, dat wij allen dragen onder het hart.
Meegesleurd in den maalstroom van
het ontzaggelijk wereldgebeuren, be
leeft dat Vaderland een duisteren tijd.
Een groot leed is over ons gekomen en
nog dagelijks groeit dat leed in breedte
en in diepte. Maar leed, dat allen treft,
bindt nog oneindig meer dan gemeen
schappelijk gedeelde triomf. De saam-
hoorigheid in de volksgemeenschap
wordt er door gestaald.
Laten wij den dag plukken. Het is nu
het oogenblik, dat alle Nederlanders, on
verschillig wat hun verleden was, de han
den moeten ineenslaan. Hoog boven alle
partij-gekrakeel rijst het beeld van het Va
derland, het is als een moeder, die haar ar
men wijd uitspreidt om als haar kinderen
te drukken aan het hart. Zij maakt geen on
derscheid. De moeder vraagt niet, doch
geeft slechts. Laten wij dan in den geest
elkaar slechts als Nederlanders zien.
Wij moeten den blik vooruit richten.
Toen ik enkele weken terug de ruïnes ging
bezoeken van mijn oude vaderstad Middel
burg ging er een huivering van verdriet
door mij heen om het verlies van zooveel
eerwaardig schoon. Maar ik heb door die
puinhoopen heen kunnen zien in de toe
komst en ik heb mij overtuigd dat bij veel
dat voor goed voor ons verloren is, veel ook
kan worden gered en weer opgebouwd in
oude glorie.
Zoo moeten wij de toekomst zien van ons
geheele land. Niet de blik terug geeft
scheppende kracht, maar wel het geloof in
de levenskracht van ons'volk.
Door Karei den Vijfden bij Pavia gesla
gen, schreef zijn tegenstander, koning
Frans I, dat alles verloren was behalve de
eer. In de dagen, die achter ons liggen,
heeft het Nederlandsche volk zijn eer ge
red. Dat is heel veel. Maar ik zie een bree
der perspectief. Onze vaderen hebben voor
ons land geleden en gestreden. Zij hebben
het groot gemaakt door de deugden, die
hen sierden. Deze deugden zijn door de ge
slachten der eeuwen op ons overgegaan als
een kostelijk erfdeel en wij hebben ze niet
FRIESCHE
DRABBELKOEK
l
DE STRONK MET GROENE LOTEN.
Zooals de haren stug worden van zee
water, zoo zijn ook de Friezen in hun ziel
verstugd door het waaien van de zilte
zeewinden en het zwalpen van de grijze
golvenStugge harén verzachten tot
zijdeglans, wanneer je ze wascht in vette
zeep. Het heeft er veel van weg, dat ook
de Friezen met een soppie van vette zeep
zijn afgewasschen. Ik ben vijf dagen in
Friesland geweest. Het is een mooi land,
dat oude tradities trouw bewaart be
halve de traditie van stugheid.
Stugheid en het Katholicisme zijn
twee tradities, die Friesland overboord
heeft geworpen, het eene te loef- en het
andere te lei-Zijde.
Het zou echter averechts zijn te mee-
nen, dat de Friezen eertijds stugge Ka
tholieken waren en thans vroolijke Pro
testanten. Het omgekeerde is waarschijn
lijker. Slechts dit staat vast: dat de Frie
zen hun stugge haren en hun Katholicisme
goeddeels verloren hebben.
De Friezen zijn slechts stijfkoppig, vast
houdend en hardnekkig in één zaak: het
bewijzen van gastvrijheid. En wie zou hen
deswege niet prijzen?
De oorzaken, welke de wilde haren van
Friesland in een keurige-nette scheiding
legden, zullen we niet napluizen ge
makshalve, omdat wij ze niet kennen.
Men zou daarbij trouwens studie kunnen
maken., van de relativiteit der stugheid. Al
zijn de Friezen voor hun. doen inschikke
lijke en deemoedige lieden, in vergelij
king met de overige stammen van het Ne
derlandsche gemeenebest hebben zij een
zekere koppige koelheid behouden, welke
overgevoelige naturen gemakkelijk voor
barschheid en onwil zouden verslijten.
Evenmin voelen wij neiging om in
kleuren en geuren te vertellen, waarom- de
overgroote meerderheid der Friezen het
geloof der vaderen heeft prijsgegeven.
De vinger wijst in de richting van de ab
dijen, waarmede Friesland in de middel
eeuwen dicht bezaaid was. Laten wij da
delijk eraan toevoegen,, dat de abdijen in
Friesland een prachtige taak hebben ver
vuld. Zonder abdijen zou Friesland zelfs
niet bestaan hebben. De weelde in de
kloosters nam echter hand over hand toe.
Ofschoon ik niet zou willen beweren, dat
kloosterlingen geen sterke beenen heb
ben ze kunnen er flink mee peddelen
en koopen op hun ouden dag nog een
fiets de weelde hebben ze nooit kun
nen torsen. Dat is geen eigen verzinsel,
maar de les der historie.
De Friezen heeten dus stug en Protes-
tantsch. Met het Protestantisme is het al
niet anders gesteld als met de stugheid:
het is verzacht, verweekt, in groote meer
derheid afgezakt tot vrijzinnigheid. In
Bolsward is de trotsche Martini-kerk
in handen van de vrijzinnigen, terwijl de
rechtzinningen het met de kleinere
Broere-kerk moesten stellen. Het bezoek
aan de diensten is over 't algemeen matig,
soms bedroevend.
Het behoeft niet te verwonderen, dat de
7 Friezen, die hun traditioneele taaiheid
toonden en zich onverzettelijk vastklamp
ten aan St. Winfrieds kromstaf, door ver
drukking gestaald, door minachting ge
louterd, niet slechts uit het goede hout ge
sneden werden, doch gesmééd werden tot
mannen met een ijzeren overtuiging en
met een gulle offerzin voor het apostolisch
geloof. Hun vroomheid is gesloten als een
oesterschelp; er treedt niets van naar
buiten; zij haaten huichelarij en vromig
heid. Percentsgewijze echter is het aantal
priesters en kloosterzusters, dat uit den
Frieschen stam gerecruteerd wordt, zeer
groot. Dit is tamelijk zuivere graadmeter
voor het innerlijk geloofsleven.
Boven Leeuwarden steekt de Oldenhove
uit, een toren-stomp, die nooit werd vol
tooid, omdat de Kerk begon te verzakken,
zoowel in den steen als in den geest. Naast
de oude reus pieken twee spitsen omhoog
van' nieuwe katholieke kerken. Een ont
luisterde stronk, die opnieuw loten uit
schietdit is het beeld van de Kerk in
Friesland.
LJIEWE
verguisd. In dit opzicht verwacht ik niet,
dat het vlijmende woord van Schiller op
ons van toepassing zal zijn, dat de groote
tijd een klein geslacht baarde.
Laten wij die oud-Vaderlandsche deug
den hooghouden, laten wij ze hooger op-
stooten in den moeilijken tijd, waarin wij
leven. Onder die deugden is een steeds
grootere plaats gaan innemen de naasten
liefde, de hulp aan den lijdenden neven-
mensch. Cultiveert daarom deze deugd.
Omhoog de harten: Sursum Corda. En laat
dan morgen, wanneer gij uwe gave gege
ven hebt, uw blijde, vrome gedachte moge
zijn:
Ook ik behoor door mijn offer tot de ge
meenschap van mijn volk. Ik heb gehan
deld als trouw kind van mijn Vaderland,
als een goed Nederlander.
Koopt bi| hen,
die in - Uw Dagblad
adverteeren
