DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WELKE BONS?
MAANDAG 1 JULI 1940
31ste Jaargang No. 9681
3)e £éid4elve(Boii/tai/nt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Y Naar de nieuwe
gemeenschap.
„Naar de nieuwe gemeenschap". Men
ikent de onder dit devies de laatste jaren
gevoerde actie.
„Naar dc nieuwe gemeenschap". Het
doel van deze actie is ons allen sympathiek,
moet ons allen sympathiek zijn, omdat wij
allen de diepe overtuiging moeten heb
ben, dat de gemeenschap vernieuwd moet
worden.
„Naar de nieuwe gemeenschap". Het
devies werkt begeesterend op allen, die zich
er van bewust zijn, dat zij ieder op him
plaats een roeping in de maatschappij
imoeten vervullen, de roeping n.l. om, te
beginnen bij zichzelf, de maatschappij te
verbeteren, te vernieuwen. Met dat doel
voor den geest, wil zich de arbeidswil in
spannen, om iets goeds te bereiken.
Jammer echter dit is al reeds lang onze
overtuiging dat er zoo weinig concre
te middelen worden aangegeven, om
tot bereiking van het mooie doel te komen.
In het orgaan van 't Comité voor de Actie
„Naar de nieuwe gemeenschap" hebben wij
steeds tevergeefs gezocht naar de aanwij
zing van een strijdplan, dat ons binnen een
aangegeven tijd concreet, in feiten, nader
moet brengen bij het ideaal van een nieu
we gemeenschap. Bovendien, het doel, de
vorm van die nieuwe gemeenschap zélf is
nog niet zóó klaar aangeduid, dat ze lich
tend voor ons staat als gemeen-goed van
een gemeenschappelijk streven
Wij verwachten echter, dat in dezen tijd,
die zoo uiterst geschikt is, om het tempo
van een actie te verhaasten, ook de hier
bedoelde aetie krachtiger en klaarder dan
tot nu toe plannen zal ontwikkelen, concre-
tiseeren en zoover mogelijk verwezenlijken.
Een beschouwing van den voorzitter van
genoemd comité in het heden verschenen
orgaan een beschouwing, die aller in
stemming moet hebben versterkt ons in
deze verwachting.
Prof. Aalberse besluit die beschouwing
aldus:
Zoo kunnen wij, ook in deze voor
ons moeilijke omstandigheden, onze ac
tie rustig voortzetten, al zal alle luid
ruchtigheid daarbij uit de booze zijn.
De harten omhoog!
De moed niet verliezen, vertrouwen
behouden in de toekomst van ons volk,
bij alle voorzichtigheid, welke gebo
den is, onze waardigheid als Nederlan
ders handhaven, doen wat onze hand
in dezen tijd vindt te doen, meewer
ken aan de wederopbouw van ons va
derland en dagelijks God bidden, dat hij
aan Europa verleene een vrede, berus
tend op rechtvardigheid en naastenlief
de, opdat juist deze vrede voor heel de
wereld, inzonderheid ook voor ons land,
de weg moge openmaken, welke leidt
naar de Nieuwe Gemeenschap.
Daarom geen defaitisme. Met opge
wektheid onze plicht doen. Handhaven
en in stand houden, wat wij in vele
jaren op sociaal en cultureel gebied
hebben opgebouwd. Niet ontmoedigd
denken: dat alles heeft nu afgedaan.
Neen, dat is niet zoo. In dat alles lagen
reeds de grondslagen voor den nieuwen
tijd, die thans in sneller pas nadert, dan
hij anders misschien zou gedaan heb
ben.
Sursum corda!
De harten omhoog!
Geen kleinmoedigheid, maar vast
vertrouwen op de Goddelijke Voorzie
nigheid. Geen bange vrees, maar ver
standige voorzichtigheid. Geloof in de
barmhartigheid Gods, hoop op de toe
komst, en thans liefde vooral, die zich
uiten moge in zorg voor onze meest
getroffen medemenschen.
Wij onderstreepen het gaarne: geen d e-
faitisme.
En wij verwachten, dat dezer dagen, zeer
spoedig, een duidelijk bewijs zal gegeven
worden, dat er onder ons volk onder onze
leidende persoonlijkheden inderdaad
geen defaitisme heerscht!
BEZOEK MINISTER GOEBELS.
De Duitsche rijksminister dr. J.
Goebels is Vrijdagavond voor een kort
Ibezoek te 's-Gravenhage aangekomen.
Hij bezocht Zaterdagmorgen het
Rijkscommissariaat en werd daar ont
vangen door commissaris-generaal
Schmidt.
Rijksminister Goebbels is Zaterdag
tegen den middag uit 's-Gravenhage
vertrokken.
De Rijkcommissaris in
Noord-Nederland
De Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied, rijksminister Seyss-
Inquart, heeft ook dit weekeinde gebruikt
om ons land en zijn bevolking beter te
leeren kennen. Werden de vorige week
Zaterdag de provincie Utrecht en het Zui
delijke deel van Gelderland per auto door
kruist, Zaterdag is de Rijkscommissaris
langs de geheele kustlijn naar Den Helder
en vandaar via den Afsluitdijk naar Har-
lingen, Leeuwarden en Groningen gere
den.
Vroeg in den morgen is het gezelschap
per auto uit 's-Gravenhage vertrokken en
reeds om tien uur werd Den Helder be
reikt. Hier bezocht de Rijkscommissaris de
plaatsen, waar Engelsche bommen verwoes
tingen hebben aangericht. Hij werd daar
bij voorgelicht door den plaatselijken
Duitschen marine-commandant.
Vervolgens werd over den Afsluitdijk
naar Harlingen gereden. In Den Oever
heeft zich de vertegenwoordiger van den
Rijkscommissaris in de provincie Gronin
gen en Friesland bij het gezelschap ge
voegd.
Bijzondere belangstelling toonden Rijks
minister Seyss-Inquart en de leden van
zijn gevolg voor het monument van Ne
derlandsche waterbouwkunst, den Afsluit
dijk, alsmede ook voor de oude Friesche
stadjes Harlingen en Franeker, die werden
doorkruist alvorens naar Leeuwarden werd
doorgereisd.
In de Friesche hoofdstad stapte de Rijks
commissaris af bij hotel De Nieuwe Doe
len, *'wfar achtereenvolgens de commissa
ris der Koningin in de provincie Friesland,
mr. P. R. V. baron van Harinxma thoe
Slooten, en de burgemeester van Leeuwar
den hun opwachting maakten. Geruimen
tijd onderhield de Rijkscommissaris zich
met de autoriteiten .In het bijzonder heeft
hij zich doen voorlichten over de vraag
stukken, die op dit oogenblik in deze pro
vincie aan de orde zijn.
Na de lunch wandelde het gezelschap
naar het Friesche museum. De bezichtiging
van dezen schat van Friesche oudheden,
die in dit museum is ondergebracht, en
een rondwandeling door de tentoonstelling
van hedendaagsche Friesche kunst, die in
dit gebouw wordt gehouden, vormden het
slot van het bezoek aan de Friesche hoofd
stad.
Op den grooten straatweg naar Gronin
gen stopte het gezelschap even voorbij
Leeuwarden bij een boerenhofstede van
het type, zooals het Friesche landschap er
honderden telt en dat op deze mooie pro
vincie zijn eigen stempel drukt. De rijks
commissaris vertoefde geruimen tijd op
deze boerenhofstede. Hij liet zich door den.
eigenaar, den heer Oostenburg, uitvoerig
voorlichten. Na een rondwandeling door
de stallen en schuren verbleef rijksminis
ter Seyss-Inquart eenigen tijd in de woon
kamer, waar de leden van de familie Oos
tenburg - vader, moeder en dochter
den rijkscommissaris het Friesche volkslied
voorzongen. Na dit intermezzo werd de
tocht naar Groningen voortgezet.
Aan den voet van den Ouden Martini
toren op de Groote Markt, inspecteerde de
rijkscommissaris een bataljon S.S.-troepen.
Een muziekcorps luisterde het geheel op
met marschmuziek. Na de inspectie hield
de rijkscommissaris tot de verzamelde S.S.
manschappen een toespraak. De plechtig
heid werd besloten met een parade.
Evenals hun collega's in de Friesche
hoofdstad, maakten ook de commissaris
der Koningin in de provincie Groningen,
mr. J. Linthorst Homan, en de burgemees
ter van Groningen, mr. Cort van der Lin
den, hun opwachting bij den rijkscommis
saris. In het bureau van den Landrat Con-
ring besprak dr. Seyss-Inquart met deze
Nederlandsche autoriteiten eveneens
vraagstukken, die voor de provincie en
haar bevolking van belang zijn.
Laat in den middag zette de rijkscom
missaris den tocht voort naar Delfzijl, waar
hij werd begroet door den plaatselijken
Duitschen marine-commandant, onder
wiens leiding een rondvaart werd ge
maakt door de haven. Via enkele dorpen
in Noord-Groningen reed het gezelschap
vervolgens naar Groningen terug.
Na Friesland en Groningen heeft de
Rijkscommissaris voor de bezette Neder
landsche gebieden, Rijksminister Sf
Inquart, Zondag de derde Noordelijke Ne
derlandsche provincie, Drente, en ook
Overijsel bezocht.
Zondag ging de tocht van Groningen
naar Veendam en daarna over Assen naar
Zwolle, waar de Rijkscommissaris de com
missarissen der Koningin van Drente en
Overijsel, mr. dr. R. H. baron De Vos van
Steenwijk en mr. A. E. baron Van Voorst
tot Voorst, ontving en zich geruimen tijd
met hen onderhield.
Tweemaal heeft de colonne tusschen
Groningen en de Overijselsche hoofdstad
gestopt. Eerst voor de bezichtiging van
een boerenbedrijf onder Zuidwendinge en
daarna te Rolde, waar de Rijkscommissa-
BROOD.
Bons 41 tot en met 50
(Lroodbonboekje)
Geldig tot en met 7 Juli (eventueel
tot en met 11 Juli) recht gevende op
totaal 2000 gram brood.
THEE OF KOFFIE.
Bon 69 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 5 Juli, rechtge-
vende op half pond koffie of half
ons thee.
BLOEM OF BAKMEEL.
Bon 75 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 12 Juli, recht-
gevende op 2Vi ons tarwebloem of
2V3 ons zelfrijzend bakmeel.
SUIKER.
Bon 80 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 25 Juli, rechtge-
vende op één k.g. suiker.
PETROLEUM.
Petroleumzegel „Periode I",
voor hen, die over geen andere
kookgelegenheid beschikken dan
petroleum. Geldig tot en met 14
Juli, rechtgevende op 2 liter.
ris het bekende Hunnenbed bezichtigde.
Te Zuidwendinge was het ditmaal een
veenkoloniale boerderij, waaraan een be
zoek werd gebracht. De Rijkscommissaris
was op het eerste gedeelte van den tocht
ook vergezeld van den hoofddirecteur van
het Rijkslandbouwproefstation te Gronin
gen, prof. dr. O. de Vries, van den rijks-
landbouwconsulent ir. P. G. Meyers en van
den Landes Bauern Führer, Graf Grote.
In den middag maakte het gezelschap
een kruistocht over de Veluwe. Apeldoorn
werd bezichtigd en vervolgens werd over
Hilversum, Bussum en Amsterdam naar
Den Haag teruggekeerd.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
KAARTEN OP TAFEL!
Het Eindhovensch Dagblad
van 25 Juni meent bij het A.N.P.-bericht
omtrent de arrestatie van twee officieren
in verband met den moord op overste Mus-
sert de volgende aanteekening te moeten
plaatsen:
„Als het reoht zijn loop moet heb
ben, dan mogen wij verwachten, dat
een en ander in het openhaar zal ge
schieden, zoodat alle omstandigheden
van het incident volledig bekend wor
den. De gerechtigheid strek'ke dan ech
ter ook haar arm in andere richting
met name daar, waar men de Neder
landsche burgers zal moeten zoeken,
die in de eerste oorlogsdagen volgens
overtalrijke getuigen op Nederlandsche
militairen het vuur hebben geopend,
zooals ten overvloede door de officieele
Nederlandsche legerberiohten is be
vestigd."
Het NationaleDagblad schrijft
naar aanleiding van het bovenstaande:
De betrokken redacteur schijnt daar
van meer te weten, gezien zijn opmer
king „overtalrijke getuigen". Hij zal
er stellig geen bezwaar tegen hebben,
een aantal van die getuigen te noe
men. De Justitie zal hopelijk die re
dacteur in de gelegenheid stellen, haar
die getuigen te noemen.
Wij hopen hetzelfde als het „Nationaal
Dagblad."
Men mag niet beweren, als men zijn
bewering niet, direct of indirect, kan
bewijzen. Natuurlijk is niet altijd het
omgekeerde waar, n.l. dat men wel mag
beweren, als men zijn bewering wel kan
bewijzen. Er bestaat voor den christen en
voor iedere honorabelen mensch het door
hem als satanisch verafschuwde kwaad
van kwaadspreken, d.w.z. het vertellen
van kwaad, dat wel waar, doch niet be
kend is. Maar dat terloops.
Wij zijn het eens met het „Nationale
Dagblad": kaarten op tafel.
Wie, voor een groep of afzonderlijke per
sonen, beleedigende verhalen vertelt,
waarvan hij de waarheid niet kan bewij
zen, worde zelf ten schande gezet. Dat is
een goed ding!
Maar wat het voornaamste is: er moet
licht komen over de vraag, of en in hoe
verre de geruchten over verraad met be
wijzen kunnen worden gestaafd. Daarin ligt
het grootste publieke .belang van: kaar
ten op tafel!
Wij verlangen er zeker niet minder op
recht naar, dan het „Nationale Dagblad",
dat de kaarten op tafel komen!
Bom-aanslagen op
Nederland
Bij een bomaanval, welke Engelsche
vliegtuigen in den nacht van Vrijdag op Za
terdag op Rotterdam hebben uitge
voerd, zijn onder de burgerbevolking tien
dooden gevallen, terwijl eenige personen
zwaar werden gewond. Een aantal woon
huizen werd vernield.
Tusschen half drie en half vier heeft een
vijandelijk toestel, dat op groote hoogte
vloog, verschillende bommen geworpen op
een kantoorwijk. Hierbij werden vier bur
gers en een agent van politie gedood. Een
andere agent van politie werd zwaar ge
won, evenals een tweetal burgers.
Ook in een woonwijk vielen bommen,
waardoor een groot pand gedeeltelijk werd
vernield en vele huizen schade kregen. Een
bewoonster werd gedood, drie andere per
sonen gewond.
Niet-ontplofte bommen zijn neergekomen
op verschillende punten. Vermoedelijk zijn
het tijdbommen, waarvan er een in den
loop van den morgen is ontploft.
Een ander kantoor en woonwijk heeft
zwaar geleden, een huis is ingestort, vele
woningen werden ernstig beschadigd. Vier
burgers zijn hierbij om het leven gekomen
en anderen werden ernstig gewond. Een
ruit van het museum Boymans werd door
een granaatscherf vernield. Schade aan
kunstvoorwerpen is niet aangebracht.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
zijn Engelsche bommen neergevallen op een
in nabijheid van Rotterdam liggenden
polder; persoonlijke ongelukken kwamen
niet voor.
Eveneens in den nacht van Vrijdag op
Zaterdag hebben Britsche vliegtuigen ook
op enkele andere plaatsen in Nederland
bommen laten vallen, helaas niet zonder
slachtoffers te maken onder de burger
bevolking. Tevens is hierdoor schade toe
gebracht aan verschillende huizen.
Te E i b e r g e n zijn vier personen ge
dood, te Winterswijk twee, te Hen
gelo vier.
Ook is in de omgeving van Amster
dam in den nacht van Vrijdag op Zater
dag een bom geworpen. Deze kwam neer
in een kweektuin. Een boerenwoning in
de buurt werd beschadigd.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
is in Amsterdam groote consternatie ge
wekt door het ontploffen van bommen,
uitgeworpen door Engelsche vliegtuigen.
Omstreeks half vier werden drie bommen
van licht kaliber neergeworpen op lande
rijen achter een tuindorp in de omgeving
der stad, in de .directe nabijheid van enkele
boerderijen, welke echter niet getroffen
werden. Twee bommen explodeerden en
drongen diep in den grond. Door de scher
ven werd een tweetal koeien gewond. De
derde bom, vermoedelijk een tijdbom, was
Zondagmiddag nog niet tot ontploffing ge
komen. In verband hiermede was de om
geving volledig door de politie afgezet.
In het tuindorp is op verschillende plaat
sen schade aangericht door, naar de heer
J. Verschoor, hoofd van den gemeentelijken
Luchtbeschermingsdienst, vaststelde, uit de
vliegtuigen neergelaten lichtkogels. Dit
neerlaten geschiedde, zoo neemt men aan,
van te geringe hoogte, met alle gevolgen
van dien. Een tweetal kogels is door de da
ken van woningen gedrongen. Dat de be
woners niet getroffen zijn, mag als een
groot geluk beschouwd worden. In de wo
ning van de familie H. veroorzaakte de 3
kg. zware kogel, welke vlak langs het bed
van twee kinderen door den vloer drong
en tenslotte bleef steken in den zolder van
de woonkamer, brand in de linnenkast, ter
wijl tevens een tafeltje en het zeil verbrand
den. De bewoners en de brandweer konden
het vuur tijdig blusschen. De kogel is ver
wijderd.
Zondagmorgen kwart voor vier heeft een
Engelsch vliegtuig, vliegende langs de
spoorlijn, drie bommen uitgeworpen, die
in een weiland onder Franeker vielen,
benevens nog een twintigtal brandbom
men. Er werden drie groote kraters ge
vormd. Persoonlijke ongelukken kwamen
niet voor. Ook werd geen vee geraakt. Wel
zijn de ruiten van enkele in de omgeving
staande boerderijen gesprongen.
RAADHUISBOUW TE MAASSLUIS
UITGESTELD.
In een raadsvergadering van Maassluis
is besloten den bouw van een nieuw raad
huis voorloopig op te schorten. Zooals be
kend werd de bouw van het nieuwe raad
huis reeds aanbesteed, waarbij de lae
inschrijving 194.500 bedroeg. De voorbe
reidende werkzaamheden waren reeds zoo
ver gevorderd, dat het terrein aan den
Zuiddijk-Haven-Taanstraat, waarop het
fraaie gebouw zou verrijzen, zoo goed
bouwklaar was. Met het oog op de
plaatselijke ligging echter,
waardoor he t gebouw ernstige scha
de zou kunnen oploopen, heeft men het niet
raadzaam geacht met den bouw te begin
nen.
DUITSCH WITBOEK
Verschenen is het Duitsch witboek ovef
de voorgeschiedenis van den oorlog in Bel
gië en Nederland.
Het ministerie van buitenlandsche zaken
te Berlijn heeft thans het vijfde witboek
over het vraagstuk van de schuld aan den
oorlog gepubliceerd. Dit document draagt
tot titel „Documenten over de politiek van
de Westelijke mogendheden tot uibreiding
van den oorlog". Het handelt over de be
sprekingen van de generale staven van En
geland en Frankrijk met die van België en
Nederland.
Plaatsgebrek verhindert ons, heden uit
voerig dit witboek te vermelden.
Wij beperken ons heden tot de conclusies.
Concludeerend wordt in 'het witboek vast-
Ten eerste: sedert het einde van den we
reldoorlog zyn de besprekingen tusschen
de generale staven van België en Frankrijk
nooit afgebroken. Hetzelfde geldt voor de
samenwerking tusschen de Belgische en En
gelsche generale staven.
Op gelijke wijze heeft de Nederlandsche
regeering vergaande militaire overeenkom
sten gesloten met Engeland en Frankrijk.
Ten tweede: het materiaal, dat door de
Duitsche troepen bij hun opmarsch in Bel
gië is buitgemaakt en waarvan thans de
eerste documenten worden gepubliceerd,
toont onweerlegbaar aan, dat de reeds in
September de FranschBritsche opmarsch
naar het Ruhr-gebied door België en Ne
derland tot in de kleinste bijzonderheden
was voorbereid. Niet alleen de generale
staven, doch ook de strijdende troepen wa
ren bekend gemaakt met alle bijzonderhe
den van de bevelen.
PUBLICATIE VAN WISSELKOERSEN
Aan- en verkoopkoersen van de
Nederlandsche Bank
De Nederlandsche Bank te Amsterdam
deelt mede, dat zij van 1 Juli a.s. af over
eenkomstig artikel 17 van de Deviezen-
verordening 1940 op de beurzen van koop
handel te Amsterdam en te Rotterdam
wisselkoersen zal publiceeren.
Voorloopig zullen aan- en verkoop-
koersen worden gepubliceerd voör:
uitbetaling Berlijn (vrije rijksmarken),
uitbetaling Zurich, uitbetaling Stock
holm en uitbetaling New York, als
mede aan- en verkoopkoersen voor:
Zwitsersch bankpapier en Zweedsch
bankpapier.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
het ingevolge artikel 17 van de Deviezen-
verordening verboden is buitenlandsche
betaalmiddelen zoomede in een buiten
landsche geldsoort uitgedrukte geldswaar
dige papieren en vorderingen, waarvoor de
Nederlandsche Bank koersen publiceert, te
verkrijgen of te vervreemden tegen hoo-
gere dan de laatst gepubliceerde koersen.
Voor zoover de Nederlandsche Bank
valuta's of bankpapier koopt of verkoopt,
waarvoor door haar koersen worden ge
publiceerd, zal zij bij aankoop den laatsten
door haar gepubliceerden aankoopkoers
betalen en bij verkoop den laatsten door
haar gepubliceerden verkoopkoers in reke
ning brengen.
DE BROODDISTRIBUTIE.
Nog geen bonnen noodig in hotels enz.
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het departement van landbouw
en vissoherij, maakt 'bekend, dat ook na 30
Juni voorloopig de verstrekking van brood
in hotels, restaurants, broodjes winkels, enz.
nog toegestaan is, zonder dat daarbij bon
nen in ontvangst behoeven te worden ge
nomen.
De hotels enz. kunnen dus tot nader aan
kondiging de hoeveelheid brood, die ze
noodig hebben tot de tot nu toe gebleken
behoefte nog vrij van hun leverancier
(bakker) betrekken.
PRIESTERS-VLUCHTELINGEN AAN DE
FRANSCHE ZUIDWEST-KUST.
Naar het Dagblad van Noord-Brabant
verneemt, verblijven de zeereerw. heeren
pastoor J. C. Oomen der St. Theresia-pa-
rochie te Breda met zijn kapelaans en zijn
personeel en rector A. Leijten van het St.
Elisabethgesticht te Breda in het groot se
minarie L'Houmeau in 'het bisdom La Ro-
chelle aan de Atlantische Oceaan, 72 uren
ten Z. W. van Parijs.
In de huidige omstandigheden is het on
mogelijk met hen contact te krijgen.
GééN EVACUATIE VAN DE
KUSTSTROOK.
In verband met geruchten over een wel
dra te verwachten ontruiming van grootere
of kleine gebieden langs de kust, vernemen,
wij van 'bevoegde Duitsche zijde, dat hier
van in geen enkel opzicht sprake is.
