DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
v Hervormingen
WELKE BONS?
BINNENLAND
VRIJDAG 21 JUNI 1940
31ste Jaargang No. 9673
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
In de „Maasbode" schrijft de heer
Keestra, burgemeester van Culemborg, een
artikel, waarin hij o.m. de aandacht ves- j
tigt op de bevoegdheid van den regeeerings- 1
commissaris voor den wederopbouw, en ver-
volgt dan:
„Het zou een weldaad zijn, wanneer
een bevoegdheid als aan den regee-
ringscommissaris voor den wederop
bouw is gegeven, ook voor de werkver
ruiming en voor vele andere zaken
van algemeen belang zou worden ver
leend".
„Wij zullen in dezen tijd breeder
moeten zijn in onze opvattingen, dan
wij het tevoren waren, vlugger moe
ten werken en aan een verstikkende
bureaucratie radicaal een einde moe
ten maken. Ik heb goede hoop, dat het
dien kant uitgaat".
Inderdaad, die goede hoop is gegrond.
Het zal dien kant uitgaan.
Wij zouden wel uit tientallen artikelen
in ons eigen blad kunnen citeeren, waarin
wij in het licht stelden uitwassen en fou
ten in de democratie, waaronder óók déze
fout, dat men te weinig vertrouwen wist te
schenken aan vertrouwenswaardige perso
nen, te weinig rechtens toekomende be
voegdheden wist te delegeeren.
Men moet niet zooals van bepaalde
zijde stelselmatig geschiedt de voorstel
ling wekken en verspreiden, dat d e leiden
de personen in het Nederlandsche volk nu
maar weer, na het beëindigen van den oor
log, alles bij hei oude zouden willen laten
Dat in geen geval!
Velen onzer hadden reeds lang de over
tuiging, dat er veel veranderen moest
Al waarschuwden zij er voor zéér te
recht! om niet met het badwater, het
kind weg te spoelen; om niet met het
verkeerde het goede, dat is gelegen in
ware vrijheid en in gezonden volks
invloed, te veroordeelen en te doen ver
dwijnen.
't Is in de wereld-geschiedenis herhaalde
lijk voorgekomen, dat groote gebeurtenis
sen noodig waren, om veranderingen, die
velen reeds lang wilden, tot verwezenlij
king te brengen.
En nu beleven wij geweldige gebeurtenis
sen, die ons in eens plaatsen op een keer
punt in de wereld-geschiedenis.
Wat wij nu beleven typeert het Tweede
Kamerlid M. v. Poll in de „Utrechtsche
Courant" van gisteren aldus:
In den grond is hei de ondergang
van het individualistisch liberalisme,
welken wij beleven; een ondergang,
die met geweldige schokken, zoowel op
staatkundig als op economisch terrein
gepaard gaat; omdat juist op deze beide
terreinen de machtige burchten van
dat liberalisme waren opgetrokken.
Op zichzelf behoeven wij als Katho
lieken, dien ondergang zeker niet te be
treuren. Want van zijn ontstaan af is
dat liberalisme door de Kerk veroor
deeld en al zeer geruimen tijd is zijn
ondergang in ongekende verschrikkin
gen als onvermijdelijk, juist van ka
tholieke zijde, óók door het hoogste
Leergezag der Katholieke Kerk, voor
speld, indien niet door tijdige en snelle
en diep-ingrijpende hervormingen die
gewelddadige omverwerping zou wor
den voorkomen.
En K. (het Tweede Kamerlid Kuipers)
schreef gisteravond in de „Volkskrant"' in
ongeveer denzelfden zin:
De voorspelling, dat een andere we
reldorde op komst is schijnt in elk ge
val wel in zooverre juist te zijn, dat
deze oorlog, vooral ook in maatschap-
pelijken zin, dieper sporen zal nalaten
dan de vorige.
In de 25-jarige periode tusschen de
beide oorlogen groeiden de maatschap
pelijke verhoudingen reeds merkbaar
in de richting van een meer gebonden
economie, en dat de zware botsing van
het oogenblik dit groeiproces zal be
vruchten en verhaasten is met groote
stelligheid te verwachten.
Alweer: wij Katholieken kunnen dit
met blijmoedigneid tegemoet treden,,
omdat wij reeds jarenlang voor meer
gebonden sociaal-economische verhou
dingen hebben gepleit. Van onzen kant
is in beginsel slechts instemming te
verwachten.
Maar het is niettemin van groot be
lang, dat ons volk als geheel zich op
deze problemen tijdig bezint en zijn
krachten niet verspilt door pogingen
om vast te houden aan verouderde en
onhoudbare vormen.
Wanneer men ons zou tegenwerpen, dat
men niet concretiseert, hoe de „diep-in-
BROOD.
Bons 21 tot en mee 30
(broodbonboekje)
Geldig tot en met Zondag 23 Juni
(eventueel tot en met 27 Juni)
recht gevende op totaal 2000 gram
brood.
THEE OF KOFFIE.
Bon 69 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 5 Juli, rechtge-
vende op half pond koffie of half
ons thee.
BLOEM OF BAKMEEL
Bon 75 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 12 Juli, recht-
gevende op 2^ ons tarwebloem of
2 y3 ons zelfrijzend bakmeel.
Bon 70 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 27 Juni, rechtge-
vende op één kg. suiker.
PETROLEUM.
Petroleumzegel „Periode V,
voor hen, die over geen andere
kookgelegenheid beschikken dan
petroleum. Geldig tot en met 30
Juni, rechtgevende op 2 liter.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
GENERAAL WINKELMAN.
Met instemming ontleenen wij aan de
Nederlander:
„Een bericht van Vrijdag j.l. wijst erop,
dat generaal Winkelman thans nog uit
sluitend bemoeienis heeft met de demobi
lisatie van de Nederlandsche weermacht.
Daarmede is uitdrukkelijk vastgesteld, dat
de Duitsche autoriteiten den generaal in
het kader van het burgerlijk bestuur ge
durende de bezetting geen taak hebben
toegedacht.
In zeer moeilijke omstandigheden is ge
neraal Winkelman opgetreden als hoogste
vertegenwoordiger van het Nederlandsche
gezag tegenover de Duitsche overheid.
Veel van wat hij in die functie heeft ge
daan is uiteraard voor ons volk verborgen
gebleven; een aantal maatregelen, geno
men vóór het optreden van den Rijkscom
missaris voor het bezette Nederlandsche
gebied, is bekend geworden. Wij hebben
er in deze kolommen een en andermaal
aandacht aan geschonken.
Het past ons hier, in de soberheid, welke
door de omstandigheden wordt gelboden,
uiting te geven aan den dank, welken ons
volk den generaal verschuldigd is. Hij heeft
de zware taak, welke hem bij het vertrek
der Regeering was opgelegd, met be
kwaamheid vervuld en met een waardig
heid, welke allen Nederlanders ten voor
beeld kan strekken."
BROODDISTRIBUTIE.
De secretaris-generaal, wnd. hoofd
van het departement van landbouw en
visscherij maakt bekend: Gedurende de
week van 24 t.m. 30 Juni a.s. geven de
met „31" tot en met 40" genummerde
bonnen van het broodbonboekje recht
op het koopen van 2000 gram brood,
met dien verstande, dat deze bonnen
ook tjn. 4 Juli a.s. voor het koopen
van brood kunnen worden aangewend.
Elk dezer bonnen geeft derhalve recht
op het koopen van 100 gram brood.
HET MASSA ONTSLAG BIJ DE ATO
EXPEDITIE ONDERN. VAN GEND
EN LOOS.
Door de tijdsomstandigheden waren
ongeveer 500 leden van het personeel
van de Expeditie Onderneming Van
Gend en .Loos (Ato) ontslagen.
Ingevolge een beslissing van den Di
recteur van den Arbeid zullen deze
500 personen morgen 21 Juni weer in
dienst worden genomen.
grijpende hervormingen" moeten zijn, wat
men verstaat onder „verouderde en on
houdbare vormen", dan erkennen wij dat.
Maar wij voegen er aan toe, dat over deze
vragen overeenstemming in hoofdlijnen ze
ker bereikt worden kan en zal, als ons volk
in vryheid zijn eigen staatsbestel, zijn eigen
politieke en sociale, zijn eigen maatschappe
lijke structuur zal herstellen en hervormen.
De voeding in
oorlogstijd
De voedingsraad en zijn
voorlichtende taak
De voedingsraad schrijft ons:
De voeding is een der grondslagen van
het menschelijk leven en het is dan ook
zonder meer duidelijk, dat van groote be-
teekenis moet worden geacht hoe de
mensch zich voedt. Immers het gaat hier
om het welzijn van het volk in al zijn ge
ledingen. Een goed gevoed menschenge-
slacht kan geestelijk en lichamelijk meer
verrichten dan een generatie, aan welker
voeding een minder nauwlettende zorg
wordt besteed. Volksgezondheid en volks
huishouding worden beide in sterke mate
beïnvloed door de voedselvoorziening.
Eigenlijk kan men zeggen, dat de belan
gen van deze beide voor ons maatschap
pelijk bestel zoo bij uitstek gewichtige
factoren ineenvloeien. Voorlichting en
vorming van de openbare meening op voe-
dingsgebied is daarom een arbeidsveld,
dat dringend om ontginning roept.
Deze roepstem laat zich met te meer
klem hooren in een tijd als deze, waarin
met de beschikbare levensmiddelen zorg
vuldig moet worden omgegaan en waarin
het meer dan ooit geboden is er naar te
streven om het verkrijgbare zoodanig aan
te wenden, dat een zoo groot mogelijk nut
voor volksgezondheid en volkshuishou
ding wordt bereikt. Waar het hier een
zaak betreft, die slechts met krachtige
medewerking van ons volk in zijn geheel
vruchtdragend kan worden aangevat, heeft
de voedingsraad de taak op zich genomen
om, door het verstrekken van in begrijpe-
lijken vorm gestelde, doch wetenschappe
lijk verantwoorde rnededeelingen, dien
aangaande voorlichting te geven. Dit zal
langs verschillende wegen geschieden,
waarbij ook gaarne van de tusschenkomst
van de dagbladpers gebruik zal worden
gemaakt.
Deze voorlichtende taak strekt zich uit
over een omvangrijk terrein, waarvan de
verschillende gedeelten stelselmatig aan
een verkenning dienen te worden onder
worpen. Onderwerpen van zeer verschei
den aard zullen aldus nader tot het pu
bliek kunnen worden gebracht.
De plaats van het brood in onze voeding
en de waarde van den aardappel als volks-
voedsel leveren in dit verband al dadelijk
een tweetal belangrijke onderwerpen. Ook
omtrent de wenschelijkheid van een aan
vulling van het dagelijtach menu door het
gebruik van versch fruit, waartoe tomaten,
rammenas en radijs eveneens mogen wor
den gerekend, valt in ons land, met zijn
groote productie op dit gebied, nog be
langrijk voorlichtend werk te verrichten.
De rol van groente in onze voeding
vormt al evenzeer een gewichtig hoofd
stuk. Twee a drie ons groente op het bord
is in ons land voor volwassenen geen over
dreven portie. Niet minder dan de hoe
veelheid aardappelen en groente, die wij
tot ons nemen, verdient ook de bereidings
wijze een nauwlettende beschouwing. Dan
is er nog het vraagstuk van de melk en de
eieren, waarbij al dadelijk mag worden
aangeteekend, dat de melk in de voeding
van den volwassene een nauwelijks min
der belangwekkende functie kan vervul
len dan in de kindervoeding. Wanneer
eindelijk nog de plaats van het vleesch en
de visch in onze voeding wordt bezien,
dan is met deze summiere opsomming wel
genoegzaam duidelijk gemaakt, welk een
uitgestrekt domein door de onderscheidene
problemen der voeding wordt bestreken.
In waarheid gaat het hier om de aan
vatting van een bij uitstek nationale taak:
de instandhouding en de verbetering van
onze volkskracht.
Er moet echter rekening mede worden ge
houden bij de besprekingen, dat niet steeds
aan nuttig en noodig geachte wenschen
kan worden voldaan en door het op een
gegeven oogenblik ter beschikking staan
de vcedsel verschuivingen kunnen optre
den. Dat daarbij ook vastgewortelde voe
dingsgewoonten wel eens in het gedrang
kunnen komen, zal zeker niet te vermijden
zijn. Te bevorderen dat deze veranderin
gen zich zoodanig voltrekken, dat wezen
lijke schade wordt voorkomen, en waar
mogelijk betere gebruiken worden inge
voerd ziedaar het doel, waarop de voor
lichtende arbeid van den voedingsraad zich
zal richten een taak, waarvoor stellig
de belangstelling en de medewerking van
heel ons volk mag worden ingeroepen,
waar het hier immers gaat om een natio
naal goed bij uitnemendheid: de ongerepte
handhaving en de versterking van geeste
lijke en lichamelijke krachten, van de
grondslagen van ieder gezond volksbestel.
MOBILISATIE-VRIJSTELLING.
In verband met de algemeene bekend
making van den opperbevelhebber van
land- en zeemacht in zake het in werkelij-
keh dienst blijven en het wederom oproe
pen van werklooze dienstplichtigen, wordt
het volgende medegedeeld:
Dienstplichtigen, die tot nu toe werk
zaam waren in diensten of bedrijven, ten
behceve waarvan hun een mobilisatie-vrij
stelling van bepaalden tijdsduur werd ver
leend, en die in verband hiermede met
klein verlof werden gezonden, zijn ver
plicht zich te melden bij hun depot, indien
zij thans uit die functie ontslagen zijn en
geen anderen loongevenden arbeid gevon
den hebben, noch op andere wijze in eigen
onderhoud kunnen voorzien, zoodat zij ten
laste van de gemeenschap zouden komen.
Zij dienen zich daartoe onverwijld te
vervoegen bij den burgemeester der ge
meente van inwoning, door wiens zorg zij
gedirigeerd worden op de depots.
Dienstplichtigen, die ingevolge een hun
verleende mobilisatie-vrijstelling in het
genot van groot verlof gesteld of gebleven
zijn, doch voor wie de reden op grond
waarvan hun die vrijstelling verleend
werd, thans een einde heeft genomen, be
hoeven, voor zoover niet nader anders
wordt bepaald, gëen gevolg meer te geven
aan de lastgeving, gesteld in hun zak
boekje.
VERKOOP VAN TABAKS-ARTIKELEN.
Regeling omtrent de afname getroffen
door de organisaties
De organisaties op het gebied van den
tabakshandel hebben, naar de N. Rott. Crt.
meldt, een regeling ingevoerd, waarbij be
paald is, dat de fabrieken aan de grossiers
en de grossiers aan den kleinhandel per
maand geen grootere hoeveelheden van
ieder merk en iedere soort mogen afleveren
dan een twaalfde deel van het verbruik van
den betreffenden afnemer over het vorige
jaar.
Oorspronkelijk lag het in de bedoeling,
deze regeling voor iedere week te maken
en dus iederen afnemer per week één twee
en vijftigste deel te geven van zijn totale
verbruik van een bepaalde soort in 1939.
Omdat in de praktijk deze regeling te veel
moeilijkheden met zich zou brengen, heeft
men de regeling voor het maand^lijksche
verbruik ontworpen.
Verder verneemt het blad, dat de siga
ren-, sigaretten- en tabaksfabrieken zeer
traag afleveren. Natuurlijk wil men met
de beschikbare hoeveelheid tabak de fa
brieken zoolang mogelijk aan het werk
houden. De voorraadpositie is overigens
niet ongunstig. Ook grossiers kunnen ech
ter onmogelijk alle orders, die zij van de
winkeliers ontvangen, uitvoeren. In ver
band daarmee heeft men deze regeling in
gevoerd. Ten aanzien van den aanvoer van
grondstoffen heeft men goede hoop op aan
voer van tabak uit de Balkanlanden. Prijs-
verhooging behoeft men niet te verwach
ten. Men zal alleen in veel gevallen zijn lie-
velingsmerk vaarwel moeten zeggen.
UITBREIDING VAN HET POST
VERKEER.
Nadat het briefverkeer tusschen ons land
en de neutrale landen van Europa alsmede
Noorwegen voor eenige weken was hersteld
zal thans, naar wij vernemen, een verdere
stap gedaan worden naar het herstel van de
internationale betrekkingen.
Het verkeer n.l. met gewone postkaarten
en brieven tusschen Nederland en de "neu
trale landen buiten Europa zal van he
den af weer zijn toegelaten. Het vervoer
naar de Zuid-Amerikaansche landen zal ge
schieden door middel van den Italiaan-
schen luchtpostdienst, welke ook tijdens
den oorlog wordt voortgezet. De brieven en
briefkaarten naar de andere buiten Euro-
peesche neutrale landen zullen worden ver
zonden langs den weg SiberiëJapan.
Tevens vernemen wij, dat reeds binnen
enkele dagen de verzending van dagbladen
tusschen Duitschland en Nederland weer
mogelijk zal zijn.
Het telegraafverkeer met Duitschland,
dat reeds voor perstelegrammen was open
gesteld, zal waarschijnlijk in het begin van
de volgende week tot zakentelegrammen
kunnen worden uitgebreid.
De bedoeling is, dat zij, die een bijzon-
aere toelating zullen hebben verkregen,
dan telegrammen van economischen inhoud
zullen kunnen verzenden. Inlichtingen hier
omtrent zullen bij de kamers van koophan-
nei kunnen worden ingewonnen.
Bovendien is in den loop van de volgen
de week een hervatting van het telefoon
verkeer met Duitschland, zij het in beperk
ten omvang, te verwachten.
ROOIVERBOD AARDAPPELEN.
Om den aanvoer van vroege aardappe
len aan de veilingen eenigszins te regelen
en niet te groot te doen worden en alzoo
het prijspeil op te houden, is door de
Groenten- en Fruitcentrale een rooiver-
bod op bepaalde dagen ingesteld.
NOORDWIJK
Ter nagedachtenis van Jan van Kan.
Ter nagedachtenis van Jan v. Kan, den
onverschrokken redder van schipbreuke
lingen, zal op 20 Juli a.s. een bronzen ge
denkplaat worden onthuld naast de afrit
naar het strand bij het Oranje-Hotel op
het terrein van Villa „Seehorst".
Hierboven geven wij een reproductie
van het ontwerp, vervaardigd dbor mej.
J. van Beeck Calkoen.
DE ZOMERPOSTZEGELS.
Leniging van nooden op sociaal cn
cultureel gebied.
In een perconferentie heeft prof. dr. C.
P. M. Romme bijzonderheden medegedeeld
omtrent de actie voor de zomerpostzegels,
welke dit jaar zal worden gevoerd onder
den slagzin:
„Houdt u aan den zomerregel, uw zomer-
post met zomerzegel."
Prof Romme wees er op, dat er kunste
naars zijn, die alles verloren hebben en
'behoefte hebben aan het eerste materiaal
om hun taak te hervatten; anderen zijn
werkloos geworden. De cultureele nooden
zijn thans dan ook grooter dan ooit te vo
ren.
Ook op sociaal gebied is veel noodig. Be
kend is, dat als gevolg van den oorlog 1914
1918 het t.b.c.-sterftecijfer is toegenomen.
Ook thans kan dit weer het geval zijn, in
dien maatregelen daartegen niet in vol
doende mate worden genomen. Daarnaast
zal aandacht worden besteed) aan de rheu-
matiekbestrijding. Hier wees prof. Romme
op de toeneming daarvan o.a. door de
inundatie en evacuatie. Een derde doel is
de zorg voor lichamelijk gehrekkigen.
De baten, welke zullen worden verkre
gen uit den bijslag op de zomerpostzegels,
zullen als volgt worden verdeeld: de helft
voor cultureele doeleinden (voor opdrach
ten op cultureel gebied, ter tegemoetko
ming in den huidigen nood der cultureele
werkers), en de andere helft voor sociale
doeleinden (60 procent voor de t.b.c.-be-
strijding, 20 procent voor de rheumatiek-
bestrijding en 20 procent .voor lichamelijk
gebrekkigen).
De vijf zomerpostzegels, n.l. van 1ct.
(met bijslag 3 oent), VA cent (met bijslag
5 cent), 3 cent (met bijslag 6 cent), 5 cent
(met bijslag 8 cent) en WA cent (met bij
slag 16 cent) zullen gedurende den zomer
verkrijgbaar zijn Zij zijn geldig tot 31
December 1945.
De letterkundige J. Campert schreef een
propagand a-boekje, getiteld: Vijf jaren
zomerzegels 19351939, waarin foto's zijn
opgenomen van de tot dusver verschenen
zomerpostzegels. Van dit boekje was een
aantal exemplaren voorzien van de vijf
zomerzegels-1940, gestempeld met een bij
zonder stempel, met de bedoeling dat deze
zouden worden verkocht op een postzegel -
tentoonstelling, welke op Pinksteren j.l. te
Amsterdam zou worden gehouden. Deze
tentoonstelling is niet doorgegaan, waar
om deze exemplaren thans als extra-bij
zonderheid voor philatelisten zullen worden
verkocht. De prijs van deze exemplaren
zal nader worden bekend gemaakt.
Voorts zijn twee mapjes met briefkaarten
samengesteld. In het eene mapje zitten 5
kaarten met vergroot geteeikende beeltenis
sen van de nieuwe zomerpostzegels, waar
van de prijs 25 cent bedraagt of 5 cent per
kaart. Het andere mapje bevat vier kaar
ten voor den prijs van 30 cent, nl. afdruk
ken van De Hoenderhof van Jan Steen en
van het Gezicht op N-uenen van Vincent
van Gogh, en twee teekeningen van den
teekenaar Anton Pieck.
Prof. Romme sprak tenslotte de hoop
uit, dat het Nederlandsche volk door een
drukken koop van de zomerpostzegels weer
een 'bewijs zal geven van nationale saam-
hoorigheid! en gemeenschapszin.