Een tocht naar Grebbe
en IJssellinie
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Een algemeen
informatie-bureau
DINSDAG 21 MEI 1940
31ste Jaargang No. 964f
S)e
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
De Duitsche legerleiding in Nederland
heeft de pers in de gelegenheid gesteld,
zich te overtuigen van den omvang van de
verwoestingen op het gebied van de ge
vechtshandelingen en van de verliezen, die
hier hebben plaats gehad, daar hierover
bij de bevolking een ongemotiveerd groote
ongerustheid bestaat. Vooral thans, nu de
communicatiemiddelen nog slechts een zeer
beperkt terrein bestrijken, is het goed, dat
■men zich met eigen oogen kan overtuigen,
wat de waarheid is van de geruchten, die
gaan over de gevechtshandelingen in ver
schillende deelen van ons land.
Reeds bij den aanvang van de route die
met twee autobussen van Den Haag over
Utrecht naar Rhenen leidde, bleek, dat
alom hard gewerkt wordt aan het herstel
der telefoonverbindingen: op den weg wer
den verschillende wagens van den techni-
schen dienst der P. T. T. ontmoet. In het
vredige, zonnige landschap blonk van
paal tot paal het koper der nieuwe tele
foonleidingen.
Tot de Bilt behield het landschap ?ijn
vredige karakter: koeien en schapen graas
den in de weide, de landman verzorgde
zyn jonge groenten en de kinderen speel
den vroolijk op het erf.
De stad Utrecht bleek geheel onbescha
digd, daar de commandant haar had over
gegeven, toen de Duitschers den toegang
tot de vesting Holland bij den Grebbeberg
hadden geforceerd.
Bij het fort de Bilt waren Nederlandsche
militairen hard aan het werk met'de op
ruiming van uitgestrekte prikkeldraadver
sperringen. Men kan zeggen, dat deze
streek, tusschen Utrecht en Eist, op enkele
huizen na, die vlak voor de vuurmonden
van het fort de Bilt gelegen zijn, geheel
ongedeerd is gebleven.
In Eist ondervindt men, dat men het
terrein van den strijd nadert. Na den val
van den Grebbeberg in den nacht van den
13den op den 14den Mei, hebben de onzen
zich door Rhenen en Eist teruggetrokken,
hun positie van huis tót huis langs den
hoofdweg, met groote dappérheid en vast
houdendheid verdedigend. Natuurlijk
heeft dit, vooral in Rhenen zijn sporen na
gelaten, de zijstraten in de bebouwde kom
van die plaats echter zijn vrijwel intact
gebleven, evenals de kerk met den be
roemden Guneratoren, waarop, naar kapi
tein von der Decken, die den tocht leidde,
mededeelde, een waarnemingspost geplaatst
was, die de artillerie op den Grebbeberg
leidde. Niettemin hebben de Duitschers,
die hierdoor in het nadeel waren, het prach
tige bouwwerk gespaard. De spoorbrug en
het viaduct in Rhenen zijn, evenals de brug
gen bij Arnhem, Westervoort, Doesburg en
Zutphen en over het Aoeldoorn-Dierensche
Kanaal, die wy op onzen tocht aanschouw
den, door de onzen vernield.
TREFFENDE PLECHTIGHEID.
De Grebbeberg, die even buiten Rhenen
ligt, is de hoekpijler van de verdedigings
linie der vesting Holland. Zooals bekend
mag worden verondersteld, bezit de Ne
derlandsche verdediging benoorden de
groote rivieren drie linies: de IJssellinie,
de Grebbeliriie en de nieuwe Waterlinie.
De eerste hééft tot doel den opmarsch van
den vijand te vertragen, doch de Grebbe-
nnie diende te worden behouden. Fel is
er gestreden bij de verschillende accessen
dezer linie, het felst bij den Grebbeberg,
waar de Duitsche troepen reeds den elfden
Mei aankwamen. Onze verdediging had
van den berg een ware fortificatie gemaakt
waarbij alle natuurlijke hindernissen en
hulpmiddelen waren uitgebuit. Aan de
flank is de berg gedekt door den Rijn, ter
wijl het land aan de voorzijde was geïnun
deerd, de Nederlandsche artillerie was bo
vendien goed opgesteld en bestreek het
geheele acces. Na feilen strijd felleren
strijd dan elders in den lande viel in
den nacht van den 13den op den léden de
Grebbeberg, na heldhaftige verdediging
door de Nederlandsche soldaten.
Op den top van den berg zijn de geval
lenen begraven, de mannen, Duitschers en
Nederlanders, die in eerlijken en dappe
ren strijd, hun plichten jegens hun vader
land getrouw, in dit schoone landschap
zijn gesneuveld. In zes graven, twee voor
de Duitschers en vier voor de Nederlanders
zijn ongeveer 425 gesneuvelden ter aarde
besteld'. Nederlandsche en Duitsche helmen
hangen aan de kruisen en paaltjes vredig
naast elkaar op het eerste Nederlandsche
oorlogskerkhof, onder de ruischende, hoo
rnen van den Grebbeberg.
Een eenvoudige, doch daardoor te meer
treffende plechtigheid had hier gistermor
gen plaats. In het bijzijn van de persver
tegenwoordigers, van de mannen, die het
begraven verzorgen en van enkele Neder
landsche en Duitsche militairen, eerde de
Duitsche weermacht bij monde van kapi
tein von der Decken de gevallenen van
beide weermachten.
Toen wij den tocht door uw schoone land
aanvaardden, aldus de kapitein, om de
sporen van den strijd in oogenschouw te
nemen, voelde men het als een plicht, dat
de eerste groet onzen gevallen kameraden
moest gelden. Dit was ook de wensch van
den opperbevelhebber. Wij gedenken mef
droefheid de mannen, die hier een week
geleden hun leven hebben gelaten, doch wij
zijn trotsch te behooren tot de weermacht,
waartoe zii behóórden. De jonge Duitsche
weermacht heeft niet alleen de eeuwen
oude tradities voortgezet, doch zij is bo
vendien bezield met den voortstuwenden
geest, die het Derde Rijk eigen is.
De Grebbeberg is een sterke, natuurlijke
vesting, bijna ongenaakbaar door de inun
daties en de hindernissen, bezet door ster
ke en dappere vijanden, die ons den arbeid
niet lichter hebben gemaakt. Alle wape
nen hebben samengewerkt met de onver
gelijke infanterie om deze vesting te be
stermen, aldus spr., die voorts herinnerde
aan de jonge kameraden van de S.S., die
hier hebben stormgeloopen.
Na eeuwen zal men nog de helden van
den Grebbeberg gedenken, aldus vervol
de kapitein von der Decken, doch wij ge
denken ook den tegenstander, hem was
bevolen te strijden, dus streed hij, dapper
en ridderlijk. Hij heeft zijn stelling zoo
lang behouden tot dit eenvoudig niet meer
mogelijk was. Dit be teekent tegenover de
Duitsche weermacht, aldus spr., geen
schande.
Op deze plaats zal nu vrede zijn, de te
genstanders zullen hier in vrede naast
elkander rusten.
Als bewijs van de Duitsche achting voor
de onzen verleende de kapitein vervolgens
het woord aan den ros. eerste luitenant dr.
Wiardi Beekman, die als officier van spe
ciale diensten op het algemeen hoofdkwar
tier werkzaam is.
Hij sprak als volgt:
De Operbevelhebber van de Neder
landsche Land- en Zeemacht heeft mjj op
gedragen, een laatsten groet te brengen
aan de Nederlandsche soldaten, die hier
begraven zijn. Een laatsten groet namens
Bij de foto's
1. Op den Grebbeberg, waar zich vele
graven van Duitsche en Nederlandsche ge
sneuvelden bevinden,, werden namens de
Duitsche en de Nederlandsche weermacht
verschillende kransen, gelegd. Op den voor
grond luitenant Wiardi Beckmann, die
namens den opperbevelhebber van Land
en Zeemacht een toespraak hield.
2. Kapitan von Decke, vertegenwoordi
ger van het Duitsche hoofdkwartier, brengt
een laatsten groet aan hen, die vielen voor
hun land.
3. Zooals de brug over den IJssel bij Zut
phen er thans uitziet. Een overzicht van
de twee deelen, zooals ze in de rivier zijn
gestort.
4. Bij een kazemat te Westervoort.
5. Het gezelschap bekijkt de vernielde
brug bij Westervoort.
6. Ook van de brug by Dieren over den
IJssel is niet veel meer over. Op den ach
tergrond passeert juist een autobus.
het Nederlandsche leger aan strijdmak
kers, die bij de verdediging van het vader
land hun leven hebben verloren, een laat
sten groet namens Nederland, dat den moed
en de trouw, door zijn zonen in de dagen
van den oorlog betoond, nooit zal verge
ten.
In de strijdmakkers, die hier hun laatste
rustplaats vinden, eeren wij alle officieren,
onderofficieren en minderen, die hun leven
voor Nederland hebben gegeven. De Ne
derlandsche weermacht weet den moed en
de organisatie van den tegenstanders te
respecteeren. Doch aan dit graf van Neder
landsche soldaten is het mijn taak, hulde
te brengen aan het taaiè verweer van de
Nederlandsche verdedigers, aan de geest
kracht en moed, die zij hebben getoond
bij de verdediging van hun vaderland.
Zij, die vielen, hebben hun bloed niet
tevergeefs geofferd. Zij hebben de eer van
de Nederlandsche weermacht zij heb
ben de eer van hun land hoog gehouden.
Voor de gezinnen en voor de ouders moge
het een troost zijn, te weten, dat zij als
goed-Nederlandsche mannen hun plicht
hebben gedaan in den strijd. Toen de loop
der omstandigheden den oorlog over den
Nederlandschen grond bracht, hebben zij
met opgewektheid alles gegeven, omdat
nun land hen riep.
De weermacht en het Nederlandsche volk
bidden, dat God hun nabestaanden de
kracht moge geven om hun zware smart
tc dragen, wy zijn met hen, zooals wij in
onze gedachten steeds zijn bij de strijd
makkers, die den dood vonden.
Kracht putten wij uit de zekerheid, dat
wy trouw zijn geweest aan onzen Neder
landschen plicht.
Spr. besloot zijn afscheidsgroet met een
couplet van het Nederlandsche volkslied.
Vervolgens werden namens de Duitsche
weermacht twee groote kransen van spar-
retakken en Aronskelken met een lint in
de Duitsche kleuren neergelegd op de gra
ven: een krans op een Duitsche en een
kans op het Nederlandsche graf.
Nadat de officieren van b-ide weer
machten elkander de hand hadden gedrukt,
was deze treffende plechtigheid ten einde.
LANGS DE IJSSELLINIE.
De tocht voerde ons vervolgens via Wa-
geningen, dat de sporen van den strijd nog
draagt, naar Arnhem. Toen de Duitsche
troepen hier waren aangekomen, na by
Westervoort een pontonbrug te hebben ge
slagen, hadden zij de overgave van
Utrecht geëischt, na den val van den Greb
beberg is deze inderdaad gevolgd.
Hoewel de bruggen bij Westervoort wa
ren opgeblazen, hebben de Duitsche troe
pen, na het geschut van het fort tot zwij
gen te hebben gebracht, hier weinig op
onthoud gehad.
De tocht ging vervolgens langs den IJs
sel, waar talrijke, al dan niet gecamou
fleerde, bunkers werden waargenomen,
Alle bruggen over deze rivier zyn door de
onzen vernield om den Duitschen op
marsch zooveel mogelijk te vertragen. Op
den verderen tocht, van Zutphen naar
De Generaal, Opperbevelhebber van
Land. en Zeemacht, deelt, in overeen
stemming met het Duitsche opperbevel
in Nederland, aao de Nederlandsche
bevolking het volgende mede:
Tallooi.en in den lande wachten thans
in groote spanning op berichten betref
fende het lot van familieleden, die tot
de weermacht behooren, en velen ver
dringen zich voor het informatiebureau
van het Nederlandschte Roode Kruis.
Om aan de behoefte betreffende be
richt tegemoet te komen is met ingang
van 20 Mei een algemeen informatie
bureau opgericht.
Tot dit bureau kan men zich eiken
dag van 8.0022.00 uitsluitend telefo
nisch wenden, en wel: interlocaal let
ter K. P. en voor ingezetenen van
's-Gravenhage en Wassenaar no. 30111L
Teneinde de meest belanghebbenden
zoo spoedig mogelijk te kunnen inlich
ten, wordt een ieder verzocht alleen na
vraag te doen naar direct nabestaan
den.
De officicele bekendmaking aan de
familie door de zorg van het Neder
landsche Roode Kruis blijft ongewij
zigd.
INFORMATIEBUREAU VOOR PROV. EN
GEMEENTEBESTUREN OPGERICHT.
Aan het departement van binnenlarid-
sche zaken, is in samenwerking met de
Ver. van Nederlandsche Gemeenten, een
informatiebureau ingesteld ter voorlichting
van de provinciale- en gemeentebestu
ren. Aan dit bureau kunnen alle vragen
worden voorgelegd, Verband houdende met
de gewijzigde omstandigheden.
Het bureau is gevestigd: Binnenhof 19,
's Gravenhage.
Amersfoort, was van sporen van gevechts
handelingen geen sprake: het leven gaat
hier zijn gewonen gang en het landschap
is vredig. Slechts by Amersfoort ontwaart
men versperringen en versterkingen, doch
kennelijk zijn deze niet gebruikt behoeven
te worden.
De eindindruk van den tocht is deze, dat
op slechts weinig plaatsen in het betrok
ken gebied gestreden is. Waar gestreden
is, draagt het landschap natuurlijk daar
van de sporen, daar tot eer van beide
weermachten met groote felheid is ge
streden, doch de Verwoestingen vallen,
evenals de verliezen, mede.
Een groote druk zal hiermede zyn afge
wend van de bevolking, die uit de geruch
ten moest afleiden, dat de vernielingen en
de verliezen zeer groot waren.
3 iT-
"jj - - i III'IIIW minnaar inn i