Chamberlain over de 3icmU wamden amt het
Noorsche expeditie Memache échec
Se ACaten maeyeti ÏDxe-tüfïeim DC OppOSitiC ill het LüflCF-
Geen halve maat
regelen meer!
WOENSDAG 8 MEI 1940
DE LEIDSCHE COURANT
TWF.F.r>F. Ri.AD - PAG. 6
te Hewtwien tiuis aan het woord
HET BLEEK ONDOENLIJK
DE VIJAND WAS STERKER.
Gistermiddag heeft onder groote belang
stelling de Britsche minister-president
Chamberlain de Lagerhuisdebatten inge
leid.
„Toen ik Donderdag j.l. hier het woord
voerde, aldus begon Chamberlain zijn rede,
zeide ik, dat ik slechts een onvolledig ver
slag kon geven van de operaties. Ik was ge<
noodzaakt, mijzelf beperkingen op te leg
gen, teneinde te voorkomen, dat ik iets zou
zeg gen, waardoor onze troepen risico zou
den loopen. Het was op dat oogenblik be
kend, dat onze troepen uit Andalsnes wa
ren teruggetrokken, doch we moesten de
troepen uit Namsos nog terugtrekken en ik
kon dus niets zeggen over deze operaties,
welke nog gevaarlijker waren dan de af
tocht uit Andalsnes, zoowel wegens het
aantal manschappen, dat verscheept moest
worden, als wegens de mogelijkheid, dat de
Duitschers hun geheele beschikbare lucht
macht zouden inzetten.
Op het oogenblik zijn de manschappen
uit Andalsnes en Namsos teruggekeerd en
de veldtocht in Zuid-Noorwegen is ten ein
de. Iedereen zal het er mede eens zijn, dat
de troepen, welke aan dezen tocht hebben
deelgenomen, hun taak met groote dapper
heid hebben vervuld. Zij hebben dit ge
daan op een wijze, de groote traditie onzer
strijdkrachten waardig.
Spreke" verklaarde verder, dat de Brit
sche troepen tegen een sterker en beter uit-
gerusten vijand hebben gestreden. Spreker
wilde geen overzicht van de militaire ope
raties geven, doch den toestand schilderen
en antwoorden op critiek, welke is uitge
oefend. Het bericht van het terugtrekken
der troepen uit het Zuiden van Noorwegen
heeft zeer zeker een diepen indruk ge
maakt. De berichten uit Stockholm, die
misschien door den vijand werden ver
spreid, hadden verwachtingen gewekt, wel
ke niet gerechtvaardigd waren.
(De voorzitter van het Lagerhuis ver
hief zich op dit oogenblik in verband met
interrupties, van zijn zetel en zeide, dat hij
deze voortdurende interrupties niet kon
toelaten).
Het terugtrekken van de troepen uit het
Zuiden vdn Noorwegen is evenwel niet te
vergelijken met het terugtrekken uit Gali-
poli in den grooten oorlog. Er waren geen
groote troepenmachten bij betrokken, niet
rveel meer dan een divisie. De verliezen
zijn dan ook niet groot en er werd niet
veel materieel achtergelaten.
De Duitsche verliezen aan oorlogsbo
dems, vliegtuigen, transportschepen en
menschen, zijn grooter dan de Britsche.
Engeland heeft evenwel een prestige
verlies te boeken en aan het sprookje van
de Duitsche onoverwinnelijkheid te land is
nieuwe kleur gegeven. Dit heeft de Engel-
sche vrienden eenigszins ontmoedigd, doch
op het oogenblik moet men dit aanvaar
den.
Betreffende de actie van het buitenland
eeide de minister-president, dat Frankrijk
opmerkelijk vastberaden is, terwijl Turkije
onwrikbaar blijft. Egypte versterkt zijn ver
dediging en in het nabije en midden-oosten
is de toestand gekalmeerd door het herstel
van de normale Britsche vlootsterkte in de
Middellandsche Zee.
Dc houding van Zweden.
Zooals te verwachten was, is de reactie
in Zweden erger geweest dan elders. De mi
nister-president betreurde, dat in de
Zweedsche pers commentaar van pole
misch karakter is verschenen.
Als het Zweedsche volk en de Zweed
sche regeering besluiten neutraal te blij
ven, dan vertrouw ik ten minste, dat deze
neutraliteit strikt onpartijdig jegens beide
oorlogvoerenden zal zijn (toejuichingen).
Uit het feit, dat geen critiek is uitge
oefend op het zenden van troepen naar
Narvik maakt Chamberlain op, dat dit
algemeen wordt goedgekeurd. Men was
zich er van bewust, dat de expeditie moei
lijk zou zijn en vol risico.
Aan de andere zijde moest men rekening
houden met de gevolgen voor de Noorsche
regeering en het Noorsche volk, indien geen
poging werd gedaan in centraal-Noorwe-
gen. Dc Noorsche opperbevelhebber ver
zocht dringend, koste was het koste, Dront-
iheim aan te vallen, aangezien de plaats
van essentieel belang was als haven en als
zetel van de regeering.
Indien men had geweigerd, zou men ons
imet recht hebben kunnen verwijten, dat
Engeland zich niets aantrok van de vrij
heid der kleine staten en dat zijn eenig doel
in Scandinavië het Zweedsche ijzererts was.
Had men de Duitschers vóór kunnen zijn?
De minister-president zeide verder, dat
men de regeering heeft verweten, dat de
EranschBritsche strijdmacht, welke be
stemd was Finland te helpen, werd ver
snipperd. Indien deze macht in stand was
gehouden, had men het bezetten van de
Noorsche havens door Duitschland kunnen
voorkomen, althans eerder versterkingen
kunnen zenden.
Hij antwoordde hierop, dat men nooit
de Duitschers voor had kunnen zijn, wan
neer de Noren niet om hulp zouden heb
ben gevraagd en niemand kan willen, dat
Engeland vóór Duitschland Noorwegen zou
zijn binnengevallen.
Ook 14 het niet waar, dat men door het
handhaven van de strijdmacht eerder ver
sterking zou kunnen hebben gezonden,
Het tempo van het zenden van troepen
was afhankelijk van de landingsmogelijk-
heid en slechts enkele kleinere havens ston
den ter beschikking.
Spreker is ervan overtuigd, dat juist ge
handeld is toen men poogde, Drontheim te
veroveren en dat eveneens juist gehandeld
is, toen men de troepen terugtrok, wijl
bleek, dat de verovering van Drontheim
niet mogelijk was. Het mislukken van het
plan ligt aan twee factoren: ten eerste was
het niet mogelijk zich meester te maken
van de vliegvelden en ten tweede kregen
de Duitschers snel versterking. Het was
duidelijk, dat de geallieerde strijdmacht
zich alleen in Drontheim had kunnen hand
haven door een concentratie van manschap
pen en materiaal, welke niet in verhouding
tot de totale middelen was.
Geen overijlde conclusies.
Chamberlain vroeg den leden van het
huis, zich niet overijld een denkbeeld te
vormen van de tot nu toe bereikte resulta
ten. Het is natuurlijk duidelijk, dat de
Duitschers winsten hebben behaald; het is
echter ook duidelijk, dat zij een hoogen
prijs hebben betaald en het is nog te vroeg,
om te zeggen, naar welke zijde de weeg
schaal zal doorslaan. De veldtocht is nog
niet ten einde en een groot deel van Noor
wegen is nog niet door de Duitschers bezet.
De koning en de regeering bevinden zich
nog op Noorschen bodem en zij zullen de
resten van de Noorsche strijdkrachten rond
zich verzamelen, om te strijden tegen den
invaller. Daarbij zal Engeland aan hun zij
de staan.
De minister-president wil niets zeggen
over de toekomstige strategische plannen,
doch Noorwegen toont, hoe snel het oor-
logstooneel kan wisselen en men moet voor
zichtig zijn, de krijgsmacht niet te versnip
peren, hetgeen de plannen van den vijand
ten goede zou kunnen komen. Ook moet
men oppassen voor onderlinge verdeeld
heid. Het is immers mogelijk, dat men het
hoofd zal moeten bieden aan een oorlog,
waarbij alle kracht zal worden ingezet te
gen Engeland, om den moed en den wil
van het land te breken. In zulke omstan
digheden is het geen tijd voor onderlinge
twisten, doch moet men de rijen aaneenslui
ten.
De nieuwe taak van Churchill.
Daarop zeide de minister-president, dat
Churchill leiding mopt geven aan de com
missie van de chefs der generale staven. Hij
zal bijzondere verantwoordelijkheid dra
gen voor de dagelijksche oorlogvoering. Hij-
zal echter minister van marine blijven. De
minister-president vertrouwt, dat Churchill
hem zal verwittigen, indien de taak te
zwaar voor hem wordt.
Deze aanstelling van minister Churchill
is geen gevolg van de operaties in Noor
wegen. De maatregel zou in ieder geval ge
nomen zijn en Churchill heeft daarom een
staf onder leiding van generaal Ismay ter
beschikking gekregen. Generaal Ismay is
tevens lid van de commissie van de chefs
der staven.
De leden van het huis moeten overtuigd
zijn, dat het in deze spannende dagen het
best is, de oorlogsindustrie op te voeren en
vliegtuigen, tanks, kanonnen en munitie te
fabriceeren
De regeering doet alles om den voor
sprong, welke Duitschland in de jaren van
voorbereiding heeft behaald, in te halen
en zij heeft de volledige medewerking van
werknemers en werkgevers en zij hoopt
ook op de medewerking van alle afgevaar
digden van alle partijen.
ATTLEE NAMENS DE LABOUR-
OPPOSITIE
Reeds na de eerste minuten van de rede
van Chamberlain bleek, dat de leden van
de regeeringspartij hem zouden steunen,
de oppositie daarentegen werd critisch,
stelde vragen en maakte interrupties. On
middellijk na de rede begon Attlee, de lei
der van de Labouroppositie, met het uit
oefenen van critiek.
Hij zeide, dat na de optimistische rede
voeringen van Chamberlain en Churchill
hoop was ontstaan en dat na de groote ver
wachting thans een groote teleurstelling
gekomen was.
Er zijn geen aanduidingen geweest, dat
het een expeditie op kleine schaal was, het
land beschouwde deze als van groot belang
en ook de pers stelde het als zoodanig voor.
Algemeen was men van oordeel, dat de
vijand, die zich tot nu toe achter zijn mu
ren had gehouden, zijn hoofd hier buiten
had gestoken. Er is geen initiatief aan
Britsche zijde geweest. Toen de regeering
besloot mijnen te leggen om den weg
van Narviic te versperren, had zij rekening
moeten houden met de groote mogelijkheid,
dat Duitschland tegenmaatregelen zou
nemen. Op 18 Maart werd medegedeeld,
dat een troepenmacht van 100.000 man ge
reed stond om naar Finland te gaan.
Spreker kon niet begrijpen, dat deze macht
zoo snel uiteen was geraakt. Hij had ge
dacht, dat deze gereed werd gehouden om
een Duitsche tegenactie te keeren na het
leggen van de mijnen. Hij wil thans weten
of het expeditiecorps groot genoeg was, of
het over de voldoende uitrusting beschikte,
of er voldoende vliegtuigen en schepen
waren en of het de goede soort troepen
waren.Het is duidelijk, dat snelheid van
handelen hier noodzakelijk was en Attlee
wenschte te weten of de actie wel tijdig
genoeg werd ondernomen. Zijn verwijt
aan de regeering is, dat blijkbaar te voren
geen plannen waren uitgewerkt. Hij is
niet voldaan over de verklaring van den
minister-president dat het huidige oorlogs
kabinet voldoende is om den oorlog te
voeren.
Ten aanzien van de benoeming van
Churchill zeide Attlee, dat het niet eerlijk
is hem op deze post te benoemen, aange
zien hij tnans twee soorten belangen heeft,
de engere in zijn functie van minister van
Marine en meer uitgebreide als lid van
het oorlogskabinet. De regeering is doof
en blind, wanneer zij niet merkt, dat het
volk zich angstig toont en niet overtuigd
is, dat de oorlog wel met voldoende kracht
wordt gevoerd en dit niet alleen in Noor
wegen. De veldtocht in Noorwegen is
slechts het hoogtepunt van de ontstemming
Men zegt, dat zij die de verantwoording
dragen, mannen zijn, die een bijna onafge
broken loopbaan van mislukkingen hebben.
Attlee verweet de aanhangers van de re
geering ministers te steunen, die naar zijn
weten mislukkelingen zijn.
Om den oorlog te winnen, moeten andere
menschen aan het roer staan, dan zij, die
thans de leiding hebben.
SINCLAIR, DE LEIDER DER
LIBERALEN OPPOSITIE
Sinclair, de leider van de liberale oppo
sitie, verklaarde dat hij geen crltiïk wilde
leveren op het besluit der regeering. Zuid
Noorwegen te ontruimen, nadat haar was
medegedeeld, dat het onmogelijk was de
operaties voor de herovering van Dront
heim tot een goed einde te brengen. Onze
critiek, aldus Sinclair, moet gericht zijn
op de vraag, waarom wij ons ooit gebracht
hebben in een situatie, waarin wij de ne
derlaag in Noorwegen moesten aanvaar
den. Want een nederlaag is het. Ons ver
trouwen in den moed en de stootkracht
van onze strijdkrachten wordt door niets
geschokt en er is niets, dat onze vastbeslo
tenheid, dezen oorlog te winnen, aantast of
verzwakt.
Wel komt echter de noodzakelijkheid
naar voren van grootere soepelheid en een
meer meedoogenloozen wil om te over
winnen bij de hoogste leiding der oorlogs
inspanning.
Wij hebben een strijdmacht uiteen laten
gaan, die bestemd was voor Finland. De
premier heeft gezegd, dat wij niet alles
konden voorzien, maar een groot aantal
Lagerhuisleden voorzag., dat de Duitsche
aanval met bliksemsnelheid zou worden
ondernomen en met nietsontziende energie.
Onze strijdkrachten hadden moeten oefe
nen, zooals de Duitschers oefenden. Wan
neer wij gereed waren geweest, hadden
wij Noorwegen eerder kunnen bereiken
dan tien dagen later en voordat de Duit
schers zich konden hebben genesteld en
gereed waren om te opereeren met volle
dige doeltreffendheid".
„Tienduizenden manschappen", zoo ver
volgde Sinclair, „moet stellig een over
drijving zijn van de Duitsche verliezen in
het Skagerrak, maar het was geen groote
prijs voor een groote moderne overwinning
laat staan voor een campagne".
Spr. oefende criitek uit op verschillende
tekortkomingen in de uitrusting der troe
pen en ook op het uitzenden van territoria
le troepen, in plaats van geharde manschap
pen. Een transportschip was zelfs uitgeva
ren zonder chronometer, zonder barometer
of internationale codeboek, zelfs zonder be
scherming tegen geweerkogels of splinters
en met slecnts voldoende levensmiddelen
voor de helft der aan boord zijnde men
schen, afgezien van beweerde andere te
korten. Churchill vroeg hierop den naam
van het schip.
Sinclair zeide, dat hij dien onder vier
oogen ter kennis zou brengen.
Zweden, zoo vervolgde spreker, is thans
omsingeld en de Duitsche druk zal toene
men. Kunnen wij dit land helpen tegen
stand te bieden en zoo ja, zijn wij thans
voorbereid om het militairen steun in de
lucht te geven? De Zweden willen weten,
of wanneer wij hen helpen wij alleen
Zweedsche steden zullen bombardeeren,
die tijdelijk bezet zijn door Duitsche troe
pen en niet de Duitsche steden, vanwaar
deze troepen scheep gingen. Een ultimatum
aan Zweden in een der eerstvolgende we
ken zou geen verrassing zijn.
Sinclair besloot: „De tijd staat niet altijd
aan onzen kant. Het moet uit zijn met hal
ve maatregelen. Wij moeten ons vereeni
gen voor een politiek tot. krachtiger voeren
van den oorlog."
WEDGWOOD OVER DE NEUTRALEN.
Wedgwood zeide, dat de eerste les was,
dat met een luchtmacht, zooals die thans
tot ontwikkeling is gekomen, een leger, dat
niet over een luchtwapen beschikte, zich
overdag niet kan bewegen. De tweede les
is, dat alle neutralen, die aan Duitschland
grenzen, Duitschland moeten gehoorzamen.
Het doet nergens toe te trachten den neu
tralen concessies te doen, daar zij klaar
blijkelijk beheerscht moeten worden door
vrees. Niets is van de neutralen te verkrij
gen behalve door vrees vrees voor ons,
aldus spr., zoo niet vrees voor Duitschland.
De derde les is, dat de vloot Engeland kan
redden van uithongering, maar niet van een
invasie. Klaarblijkelijk heeft de regeering
geen plannen voorbereid tot bestrijding
van een inval in Engeland. De superioriteit
der Engelschè vloot was niet in staat om
te verhinderen, dat troepen zich naar
Noorwegen begaven en het feit, dat zij dit
niet verhinderden, maakt het buitengewoon
gemakkelijk zich voor te stellen, dat iets
dergelijks zou gebeuren aan de Zuidkust
van Lincolnshire of in de Washbaai. De
vierde les is, dat ook Engeland voorbereid
moet zijn om gebruik te maken van den
bliksemsnellen slag, waarvan de essentie
is het doen van iets onwettigs, dat daarom
onverwacht is.
Voortgaande zeide Wedgwood, dat de re
geering dezelfde wapens moet gebruiken
als Hitier, wanneer men Duitschland wil
verslaan. Wij weten thans niet, aldus spr.,
waar Duitschland den volgenden klap zal
geven en bijgevolg zijn wij overal tot be
wegingloosheid gedoemd. Wanneer wij wil
len slagen, moeten wij Hitier laten wach
ten en hem bevreesd maken voor de vraag,
waar wij den volgenden slag zullen toe
brengen. Het zou beter zijn, wanneer Zwe
den wist, dat wij zullen optreden, wan
neer Duitsche troepen optrekken naar den
spoorweg naar Lulea. Spanje en Italië be-
hooren te weten, dat wij zouden kunnen
gaan optreden, voordat zij ten oorlog trek
ken, in plaats, dat wij op hen wachten.
DRONTHEIM HAD VEROVERD
KUNNEN WORDEN. ZEGT KEYES.
Admiraal Sir Roger Keyes, die in uni
form was, zeide zijn uniform te hebben
aangetrokken, omdat hij wilde spreken na
mens officieren en manschappen van de
vloot. Hij wees er op, dat wanneer 'n paar
schepen de fjord van Drontheim terstond
waren binnengevaren, het leger bereid was
geweest om samen te werken en de verove
ring van Drontheim spoedig tot stand zou
zijn gebracht. De gevaren voor de vloot
zouden gering zijn geweest, vergeleken
met die, welke bij andere operaties zijn
voorgekomen. Spr had voorstellen van dien
aard bij de admiraliteit ingediend, maar
hem was gezegd, dat het niet noodig werd
geoordeeld naar Drontheim op te varen,
aangezien het leger goede vorderingen
maakte en de toestand in de Middelland-
landsche Zee het onwenschelijk maakte om
schepen te riskeeren.
Toen spr. deze woorden had uitgespro
ken, werd er geroepen: „schande".
De conservatieve oud-minister Amery
verklaarde, dat de geheele leiding van den
oorlog, zooals dit tot dusverre is gevoerd,
een diepgaand onderzoek eischt.
Spr. oefende critiek uit op het feit, dat
men er niet in is geslaagd een van de ha
vens ip te nemen, die de Duitschers met
een handvol mannen genomen hebben. Hij
vroeg op wiens gezag de onmisbare hamer
slag van de vloot op Drontheim afgelast
was.
Zoolang de huidige methoden heerschen,
zal de tijd niet aan onzen kant zijn, aldus
spr., omdat het methoden zijn, die onver
mijdelijk tijd verknoeien en besluiten ver
zwakken. De eenige manier is de instel
ling van een hoogste oorlogsdirectoraat, d.
w z. precies het type van een oorlogskabi
net, zobals Lloyd George dat invoerde in
den vorigen oorlog en zooals de overweldi
gende meerderheid van het Lagerhuis en
het publiek dat eischen.
De redevoeringen van Keyes en Amery
werden toegejuicht door een aantal regee-
rirgsaanhangers.
MINISTER STANLEY ANTWOORDT.
Minister Stanley beantwoordde namens
de regeering de verschillende sprekers. Hij
zeide, dat, ofschoon het Lagerhuis de cri
tiek niet gespaard had, de sprekers er in
geslaagd waren, te vermijden inlichtingen,
die gevaarlijk zouden kunnen zijn, open
baar te maken.
Sprekende over de critiek, die naar vo
ren werd gebracht, dat een deel van de
Finsche expeditie naar Frankrijk was
overgebracht, zeide Stanley, dat Noorwe
gen niet de eenige plaats was, waar kor
telings gevaar heeft gedreigd. De troepen
in Frankrijk zouden van veel meer waarde
geweest zijn dan in Engeland, terwijl zij
bijna even gemakkelijk naar het Noorden
konden worden getransporteerd. De sche
pen, die bijeengebracht waren voor de Fin
sche expeditie, konden niet worden vast
gehouden, zonder belemmering van de
oorlogsinspanning.
„Ik geef openlijk toe, dat de waarschijn
lijkheid, ja bijna de zekerheid bestond, dat
de Duitsche aanval op Noorwegen gericht
zou worden op de Zuidelijke, niet de Wes
telijke havens. Drontheim, Bergen en Nar
vik, liggen aan den top van nauwe fjor
den, en Drontheim en Bergen worden be
schermd door batterijen zwaar geschut.
De combinatie van den toegang, de bat
terijen en de mijnen, welke men kon ver
wachten, dat de Noren zouden uitleggen,
beteekent, dat het binnentrekken van een
dezer havens niet geforceerd kon worden
tegen een verzet in, zonder eenige vertra
ging, in welken tijd de aanvallende strijd
krachten blootgesteld zouden zijn aan het
gevaar van optreden der Engelsche vloot.
Ik geloof niet, dat de Duitschers een zoo
danige gevaarlijke operatie zouden hebben
ondernomen .wanneer zij hadden geloofd,
dat er eenige risico bestond, dat die havens
zouden worden verdedigd.
De Lagerhuisleden moeten zich afvragen,
of één hunner had verwacht, dat Noorwe
gen of een deel van het Noorsche vclk, zóó
aangetast zou zijn door de Duitsche pro
paganda, dat geen weerstand zou zijn ge
boden.
In politiek opzicht is gezegd, dat wij
prestige hebben verloren, door ons gebrek
aan succes. Wij zouden echter nog meer
prestige hebben verloren, als wij nooit ook
maar een poging hadden gedaan. In mili
tair opzicht kan het waar zijn, dat wij niet
zijn geslaagd in Midden-Noorwegen. Maar
we hebben de Duitschers een prijs laten
betalen en de bezetting, waarvan de Duit
schers zouden hebben kunnen verwachten,
dat zij een dag of twee" dagen zou kosten,
heeft weken gekost. Met het gevolg, dat
de strijd thans voortduurt.
Van het begin af was het duidelijk, dat
slechts twee punten van strategisch belang
waren n.l. Drontheim en Narvik. Narvik
is de toegangsweg naar Zweden. Een van
de belangrijkste dingen was dus het zoo
mogelijk herstellen van de verbindingen
met Zweden. Als havens bij Drontheim
ontdekten wij Namsos en Andalsnes, doch
wij hadden geen outillage voor het lessen
van zwaar materiaal. De Noren waren na
gevechten van 14 dagen uitgeput en de
Engelschè bataljons stonden tegen den he-
vigen Duitschen druk vrijwel alleen met
soms onbeschermde vleugels. Het is boven
eiken twijfel verheven, dat deze troepen
hun posities hadden kunnen handhaven,
indien de luchtfactor er niet was geweest.
Het bleek onmogelijk, in de lucht steun te
verleenen. Hoewel de verliezen met het
oog op den omvang en het belang der ope
raties aanzienlijk waren, waren zij niet
ongewoon groot".
De debatten werden vervolgens verdaagd
tot Woensdag. Het Huis had vrijwel, zwij
gend naar Stanley geluisterd.
CHAMBERLAIN BIJ DEN KONING.
Chamberlain werd gisteravond door den
koning in gehoor ontvangen.
Weelc vóór Pinksteren
Week van gebed en offer
voor de Koloniale Missies
