Geallieerde mijnen in Noorsche
wateren
Scheepvaart met
Duitschland belemmerd
MAANDAG 8 APRIL 1940
31ste Jaargang No. 9611
Sa Geid^clieSou/fcci/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Giro 103003. Postbnj 11.
Dll nummer bestaat uil
vier bladen.
DREIGENDE
WOLKEN
Donkere wolken pakken zich samen
over Scandinavië.
De jongste maatregelen der geallieerden
in de Noorsche territoriale wateren schep
pen een zoo onheilspellende situatie, dat
wij aarzelen eenig commentaar neer te
schrijven, bevreesd dat ieder oogenblik
een noodlottige lawine van gebeurtenissen
elk commentaar zal overdonderen.
De Noorsche minister Koht heeft juist
Zaterdag in het Storting verklaard:
„Als de geallieerden zouden wenschen,
dat wij het vrije handelsverkeer, dat in
stand gehouden wordt in overeenstemming
met het internationale recht, dat de alge-
meene goedkeuring heeft verkregen en
waaraan deze landen zelf reeds eerder
hun goedkeuring hebben gehecht, afbre
ken, dan zou dit óf hunzelf groote schade
berokkenen óf, zoo deze afbreking slechts
ten nadeele van één der partijen zou blij
ken te werken, in flagranten strijd zijn
met de neutraliteit, tol handhaving waar
van wij ons verplicht hebben, en dan zou
ons land terstond in oorlog zijn".
Minister Koht sprak echter het vertrou
wen uit, dat Engeland niet het plan zou
hebben om het internationale recht en de
Noorsche neutraliteit te schenden.
Dat vertrouwen is beschaamd. De geal
lieerde zeestrijdkrachten hebben vanmor
gen op drie plaatsen mijn velden gelegd in
de Noorsche territoriale wateren.
Dat is een flagrante schending der neu
traliteit van Noorwegen.
De Engelschen noemen dat een „techni
sche" schending, welke niet veroordeelens-
waard zou zijn, in tegenstelling met de
schendingen van Duitsche zijde, welke het
verlies van menschenlevens en schepen
tengevolge hebben.
Maar deze „technische" schending is een
hoogst gevaarlijke daad.
Reeds kan men vernemen, dat te Berlijn
de overtuiging heerscht, dat de Noorsche
neutraliteit niet meer bestaat. Die over
tuiging werd reeds gemeld, toen het leg
gen van de mijnenvelden in de Noorsche
wateren nog geen feit was.
Wellicht moet men het torpedeeren van
het Noorsche schip de „Navarra" zonder
een voorafgaande waarschuwing daarmede
in verband brengen.
Is deze gewelddaad verondersteld dat
de weergave der feiten juist is^jpn dat de
torpedeering is geschied op instructie van
hooger hand een aanwijzing, dat men
Noorwegen als niet meer neutraal be
schouwt? Of is het slechts bedoeld als een
waarschuwing, dat de Duitschers hande
lend zullen optreden, als Noorwegen niet
besluit, de aanranding van zijn neutraliteit
met geweld te keeren?
Wij kennen de houding van Oslo nog
niet.
De Noorsche regeering staat voor een
buitengewoon moeilijke beslissing.
Zal'zij in staat zijn om de zelfstandigheid
van het land te bewaren, nu de feiten
Noorwegen tot aan den rand van den oor
log hebben gesleurd?
Het zou een wel zeer tragische wending
zijn, als een vreedzaam volk, dat niets an
ders wenscht, dan zich te houden buiten
den strijd der grooten, gedwongen zou
worden tot het kiezen van een partij, of
het tooneel te worden van een strijd, welke
het zoo angstvallig zocht te vermijden.
Volgens een Reuter-telegram bestaat er
van den kant der geallieerden geen voor
nemen om het gebied van den oorlog uit
te breiden, maar wel zouden zij vastbeslo
ten zijn, om scherp te reageeren op iedere
actie, welke Duitschland zou kunnen on
dernemen tegen Scandinavië.
Het snelle optreden van de geallieerden
heeft ongetwijfeld de Duitschers verrast,
evenals Oslo op een dergelijke daad niet
was voorbereid.
Maar dat Duitschland zich eenvoudig bij
dit voldongen feit zal neerleggen, lenkt ons
ondenkbaar.
Noorwegen ;s plotseling in een uiterst
precairen toestand gekomen.
Schending den, t&iutoxiaCe ivatexen
Drie toegangswegen gesloten
De Fransche en de Britsche regeering hebben vandaag medegedeeld, dat zij,
in verband met de houding van Duitschland jegens de neutralen en het verkeer,
dat door de Noorsche territoriale wateren onderhouden wordt om de blokkade te
ontduiken, besloten hebben, zich tegen dit verkeer te verzetten. Daarom zijn be
paalde zones van de Noorsche territoriale wateren door het leggen van mijnen
gevaarlijk voor de scheepvaart gemaakt.
De geallieerde regeeringen hebben voorts vanochtend over de radio een ver
klaring laten omroepen, waarin onthuld wordt, dat zij Noorwegen er van in ken
nis hebben gesteld, dat zij zich het recht voorbehouden, alle maatregelen te nemen,
welke zij noodig mochten achten om het Duitschland moeilijk of onmogelijk te ma
ken, in Noorwegen hulpbronnen of faciliteiten te verkrijgen. De Britsche en de
Fransche regeering hebben besloten, het gebruik van de territoriale wateren voor
het vervoer van contrabande onmogelijk te maken. Zij hebben medegedeeld, dat
drie zones der Noorsche territoriale wateren door mijnen gevaarlijk voor de
scheepvaart gemaakt zijn en dat schepen, die de wateren mochten binnenvaren,
zulks op eigen risico doen.
Ter voorkoming van de mogelijkheid, dat Noorsche of andere schepen onbe
wust deze gebieden zouden bonnenvaren, zal er door Britsche marinevaartuigen
worden gepatrouilleerd tot 48 uur na het leggen van de eerste mijn.
In de verklaring wordt nog gezegd, dat de geallieerden nooit het Duitsche
voorbeeld van ruw geweld zullen volgen en dat het leggen der mijnen niet den
vrijen toegang van Noorsche schepen tot hun eigen havens zal belemmeren.
MIJNEN IN NOORSCHE WATEREN
REEDS GELEGD.
Van bevoegde zijde wordt vernomen,
dat het leggen der mijnen in de Noor
sche wateren vanochtend bij het aan
breken van den dag met succes was
beëindigd. Het is gezamenlijk gedaan
door de Fransche en Britsche vloot.
De Britsche mijnenvelden terhoogte van
Noorwegen dekken drie kleine maar be
langrijke gebieden vlak aan de Noorsche
kust en beheerschen elk een fjord en een
haven. De belangrijkste van de drie ge
vaarlijke zones ligt in de buurt van Bo-
dioe en beheerscht den ii.gang tot de Vest-
fjord en Narvik, vanwaar Duitschland het
Zweedsche ijzererts verkreeg. Alle drie
punten liggen ten Noorden van de voor
naamste Europeesche scheepsvaartroutes.
Het Zuidelijkste punt is Stadland aan den
ingang van de Noordelijke fjord en 110 mijl
ten Noorden van Bergen. Het derde mij
nenveld ligt ter hoogte van ChrLstiansund,
$20 mijl ten Noordoosten van Stadland.
OFFICIEELE NOORSCHE VERKLARING
VERWACHT.
Een uittreksel van de geallieerde no
ta aan Noorwegen is vanochtend in de
gewone uitzending van persberichten
van de Noorsche radio voorgelezen.
Er is nog geen officieel commentaar
te verkrijgen.
Om tien uur zou een gemeenschap
pelijke bijeenkomst worden gehouden
van de regeering en de commissie van
buitenlandsche zaken uit het Storting,
en na deze vergadering wordt officieel
communiqué verwacht.
Intussohen toonen niet-officieele krin
g-en züoh zeer terughoudend.
Volgens een telegram uit Oslo aan de
„Berlingske Tidiende" he-bben de Noorsche
premier en de minister van buitenland
sche zaken hedenochtend vroeg besprekin
gen gevoerd.
Vernomen wordt, dat de Britsche en de
Fransche gezant te Oslo vanochtend om
7 uur een bezoek aan het Noorsche minis
terie van buitenlandsche zaken hebben ge
bracht.
EEN FRANSCH—BRITSCHE RADIO
VERKLARING
De Fransche-Britsche verklaring, welke
vanochtend over de radio is omgeroepen,
geeft den inhoud van de nota, welke de ge
allieerde regeeringen de vorige week aan
de Noorsche en Zweedsche regeering heb
ben overhandigd.
Ter inleiding wordt in de Fransch-Brit-
sche mededeeling een schildering gegeven
van de Duitsche wijze van oorlogvoering
ter zee. De toestand is deze, aldus wordt
betoogd, dat Duitschland op flagrante wijze
het recht der neutralen schendt, om de ge
allieerden te treffen, en tegelijkertijd wijst
op de noodzakelijkheid van een zeer strik
te naleving der neutraliteits-bepalingen,
telkens wanneer daaruit eenig voordeel kan
trekken.
Het internationale recht heeft een oor
logvoerende steeds het recht toegekend om,
wanneer zijn vijand stelselmatig zijn toe
vlucht nam tot onwettige maatregelen, op
te treden op een wijze, zooals de door de on
wettige daden van dezen vijand geschapen
toestand vereisch-e. Een dergelijk optreden,
zelfs als het niet in overeenstemming is
met het onder normale omstandigheden gel
dende recht, wordt dan, op grond van de
rechtsschending door den anderen bellige
rent, algemeen als legaal erkend.
De geallieerde regeeringen achten zich
derhalve gerechtigd, de maatregelen te ne
men, welke zy onder de huidige omstandig
heden noodig achten.
Welke politiek de Noorsche regeering on
der de Duitsche bedreigingen en druk op
het oogenblik ook moet volgen, de geal
lieerde regeeringen kunnen niet langer een
toestand dulden, dank zij welken Duitsch
land onontbeerlijke grondstoffen voor het
voortzetten van den oorlog on!vangt en zich
van faciliteiten in Noorwegen verzekert,
welke de geallieerden in een onvoordeelige
positie plaatst. De laatsten hebben daarom
de Noorsche regeering er reeds van in ken
nis gesteld, dat zü zich het recht voorbe
houden, die maatregelen te nemen, welke
zij noodzakelijk mochten achten om het
Duitschland moeilijk of onmogelijk te ma
ken, in Noorwegen de hulpbronnen of fa
ciliteiten te verkrijgen, die uit een oogpunt
van oorlogvoering in zijn voordeel en in
het nadeel der geallieerden zouden zijn.
Ten slotte wordt de juiste ligging opge
geven van de Noorsche territoriale wate
ren, waarin de scheepvaart door de gelegde
mijnen gevaarlijk is.
OOK PARIJS ZOND NOTA's.
Evenals de Noorsche en Zweedsche ge
zanten te Londen op het Foreign Office
zijn ontboden, zoo heeft de Fransche mi
nister-president Reynaud ook de gezanten
van Zweden en Noorwegen, die te Parijs
geaccrediteerd zijn, ontvangen en hun voor
hun regeeringen bestemde nota's overhan
digd.
De inhoud van deze nota's is door de
Fransch-Britsche verklaring bekend ge
worden.
DUITSCHE TEGÈNDRUK.
Naar de Berlijnsche correspundent van de
„Berlingske Tidende" meldt, heeft de Duit
sche regeering volgens welingelichte krin
gen langs diploinatieken weg de aandacht
der Noorsche neutraliteit gevestigd op de
gevolgen van een schending door Engeland,
welke dat land in den strijd tegen Duitsch
land militaire voordeelen zou verschaffen.
FRANSCH-BRITSCH OPTREDEN IN
ZWEDEN SCHERP VEROORDEELD.
Het leggen van mijnen in de Noorsche
wateren door de geallieerden wordt in of-
cieieele Zweedsche kringen als een flagran-
ten schending van de neutraliteit be
schouwd, die niet te scherp veroordeeld kan
worden. Er is nog geen officieele mededee
ling gepubliceerd.
UITBREIDEN VAN VERBODEN ZONE
VOOR AMERIKAANSCHE SCHEPEN?
De correspondent te Washington van de
„Associated Press" schrijft, dat het bericht,
dat Engeland bepaalde deelen van de Noor
sche territoriale wateren van mijnen heeft
voorzien, de vraag opwekt, of de in oor
logstijd vastgestelde verboden zone voor
Amerikaansche schepen zal worden uitge
breid. De ambtenaren van het departement
van buitenlandsche zaken kunnen nog geen
commentaar geven op de Britsche aankon
diging, welke te laat is gekomen voor publi
catie in de ochtendbladen.
Van dem eest gezaghebbende zijde ver
neemt Reuter, dat de Engelsche operaties
van het mijnenleggen in de Noorsche wa
teren vanmorgen bij het aanbreken van den
dag ten uitvoer zijn gelegd. De opeeraties
werden gemeenschappelijk verricht door
de Engelsche en Fransche vloten en zijn te
gen Duitschland gericht, niet tegen de neu
tralen. Men verwacht, dat het vervoer van
ijzererts tusschen Narvik en Duitsche ha
vens ernstig belemmerd, zoo niet geheel
stopgezet zal worden. Er verluidt echter,
dat de operatie ook tegen vervoer van an
dere goederen is gericht. Engeland heeft in
lichtingen gekregen, volgens welke Duit
sche schepen de Britsche contrabandecon
trole ontweken door te glippen door de
Noorsche territoriale wateren en dat Duit
sche aanvallers ook heimelijk naar volle
zee kwamen langs denzelfden weg. Men
hoopt, dat de opearties van vandaag dit al
les zullen verhinderen.
In gezaghebbende kringen te Londen
wordt er de nalruk op gelegd, dat de actie
der geallieerden evenzeer in het voordeel
is van de neutralen zelve als van Groot-
Brjttannië en Frankrijk. Terwijl aange
voerd kan worden, dat de geallieerde actie
van vandaag een technische inbreuk op de
neutraliteit vormt, wordt in het licht ge
steld, dat de regels der neutraliteit steeds
hebben berust op hun geldigheid van dat,
wanneer een partij ze hardnekkig over
treedt, nauwelijks geëischt kan worden, dat
zij voor de andere partij gestreng zullen
worden toegepast. Opgemerkt wordt, da*
Duitschland alle regels van den- interna
tionalen oorlog, die verbroken kunnen wor
den, vrebroken heeft, met uitzondering van
den éénen, die heden door de geallieerden
is aangevat en die werd niet geschonden
omdat het Duitschland paste dat niet te
doen.
Er bestaat aan den kant der geallieerden
geen voorneme nora het gebied van den
oorlog uit te breiden, maar gezegd mag
worden, dat zij zeer scherp zouden reagee
ren op iedere actie, die Duitschland zou
kunnen ondernemen tegen Scandinavië.
NOORWEGEN DOOR OPTREDEN DER
GEALLIEERDEN VERRAST.
De Britsche en de Fransche gezant te
Oslo hebben vanochtend om 6 uur een be
zoek aan het ministerie van buitenlandsche
zaken gebracht en nota's aan de Noorsche
ïegecring overhandigd.
Onmiddellijk werd minister Koht hiervan
in kennis gesteld.
Volgens berichten in de pers is Noorwe
gen niet van te voren gewaarschuwd en is
evenmin tot de Noorsche regeering het ver
zoek gericht, dat Noorwegen zelf mijnen
zou leggen. Het optreden der geallieerden
is plotseling geschied.
NOORSCHE PARLEMENT KOMT
VANMIDDAG BIJEEN.
Hedenmiddag om vijf uur zal het Stor
ting bijeenkomen en naar men verwacht
zal dan een verklaring omtrent den toe
stand worden afgelegd.
Het bericht over het leggen van mijnen
doei Engeland en Frankrijk in de Noor
sche wateren heeft bij het publiek hier en
daar een op een paniek lijkende stemming
teweeg gebracht, aangezien men van het
optreden der geallieerden vreest, dat dit
Noorwegen in zeer korten tijd in den oor
log zal verwikkelen.
ALS NOORWEGEN DE MIJNEN
WEGVEEGT.
In gezaghebbende kringen in Londen
wordt vernomen, dat het leggen der mij
nen in de Noorsche wateren geschied is in
den tijd van één uur. zonder dat iets us-
schenbeide kwam.
In welingelichte kringen in Londen is
het mijnenleggen vandaag aangeduid als
een „hoogst bekwame operatie".
Ten aanzien van de vraag, wat gebeuren
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
GEALLIEERDE STRIJDKRACHTEN
HEBEN OP DRIE PLAATSEN MIJNEN
GELEGD IN DE NOORSCHE TERRITO
RIALE WATEREN. (1ste blad).
DUITSCHE DUIKBOOT TORPEDEERT
ZONDER WAARSCHUWING EEN
NOORSCH SCHIP. (1ste blad).
MINISTER KOHT OVER NOORWE
GENS NEUTRALITEIT. (3de blad).
LUCHTACTIVITEIT BOVEN DE NOORD
ZEE. (3de blad).
Binnenland
LUITENANT-VLIEGER VAN MONT-
FOORT GEDOOD ZIJN ECHTGENOOT.
OP WEG NAAR HEM, HEEFT ONDER
OEGSTGEEST, EEN AUTO-ONGELUK
GEKREGEN. (lsU. blad).
BENOEMING IN HET BISDOM HAAR
LEM. (2de blad).
Sport en Wedslrijden
HET NED. HOCKEY-ELFTAL WON
GISTEREN MET 3—0 DEN LANDEN-
WEDSTRIJD TEGEN BELGIë. (2e blad).
IN HET VOLGEND SEIZOEN ZAL
WEER EEN GEWONE VOETBAL-COM
PETITIE VOOR DEN KNVB GESPEELD
WORDEN; DE WEDSTRIJD NOORWEGEN
—NEDERLAND GAAT NIET DOOR (2o
blad).
DE HEER R. J. J. HIEMSTRA UIT DEN
HAAG BIJ EEN JACHTRIT TE WASSE
NAAR VERONGELUKT. (2d? blad).
zal, wanneer Noorwegen de geallieerde
mijnen wegveegt, wordt als antwoord ge
geven, dat er dan weer mijnen kunnen
worden gelegd. Wanneer Duitschland het
waagt een mijnenvegende operatie te on
dernemen, zou de Britsche vloot een ge
vecht toejuichen.
Men herinnert er aan, dat Chamberlain
de vorige week een samenvatting heeft ge
geven van de situatie, toen hij zeide, dat,
ofschoon Engeland nooit er naar zal stre
ven, letsel of verliezen toe te brengen aan
de neutralen en. ofschoon Engeland er
naar streeft de regels in acht te nemen,
niet verwacht kan worden, dat het
Duitschland toestaat om voor onbepaalden
tijd te profiteeren van zijn gebrek aan
gewetensbezwaren.
NOORSCH*! REGEERING
PROTESTEERT.
TERUGTREKKING VAN SCHEPEN EN
MIJNEN GEëlSCHT.
De Noorsche regeering heeft een ver
klaring gepubliceerd, waarin gezegd
wodt, dat Noorwegen een plechtig en
ernstig protest Iaat hooren tegen do
schending van zijn neutraliteit door de
geallieerden.
De regeering moet eischen, dat de
mijnen en oorlogsschepen uit de Noor
sche territoriale wateren worden te
ruggetrokken en de regeering moet
zich het recht voorbehouden, alle maat
regelen te nemen, welke in verband
met zulk een schending der neutrali
teit noodig geacht mochten worden.
DUITSCHE VLOOTSTRIJDKRACHTEN
IN NOORDELIJKE RICHTING?
Het blad „Dagbladet" meldt, dat
groote Duitsche vlootstrijdkrachten
vanmorgen om half tien in Noordelijke
richting door het Kattegat voeren.
AMERIKAANSCHE VRACHTBOOT
BREEKT REIS NAAR RUSSISCHE
ZUIDZEE-HAVENS AF
NEW-YORK, 8 April (A.N.P.). Naar
Associated Press meldt, heeft het Ameri
kaansche vrachtschip „Wildwood" midden
in de Stille Zuidzee order gekregen naar de
Amerikaansche haven Ta^oma terug te
kteren, zulks r.aar aanleiding van inlich
tingen, afkomstig van buitenlandsche am
bassades te Washington. De reederij van
het schip heeft verklaard, dat volgens deze
inlichtingen het genomen besluit wensche-
lijk was, daar de Britsche blokkade tot de
Russische Zuidzee-havens zou worden uit
gebreid. Dp „Wildwood" heeft een lading
keper en machinerieën ter waarde van
naar schatting 4.500.000 dollar aan boord,
•velke eigendom is van de Amtorg, de
Sovjet-handelsorganisatie in Amerika
